Contact met het geestenrijk
IN HET centrum van een typisch Westafrikaanse stad stond een aantrekkelijk gebouw van één verdieping, wit met groen geschilderd. In de receptie zaten twee secretaresses te typen. Verscheidene mensen hingen ontspannen in een stoel, wachtend tot de babaláwo, de waarzegger, hen kon ontvangen.
Achter een bureau in het aangrenzende kantoor, naast een faxapparaat, zat de babaláwo zelf. Het was een gezette man met grijzend haar die een lang wit gewaad droeg — een kostbaar, geborduurd gewaad. „Mijn vader was waarzegger”, vertelde hij. „Ik kreeg de traditie bij mijn geboorte mee. Ik ben erin opgegroeid. Toen ik vijf jaar was, ging ik met mijn vader mee als hij ging waarzeggen. Ik keek toe hoe hij te werk ging en ik deed hem na totdat ik het me volkomen eigen had gemaakt.”
De babaláwo gebaarde naar een flink houten bord waarop in grote trekken het ingewikkelde waarzegsysteem stond weergegeven dat zijn volk al talloze generaties gebruikte. Het systeem is gebaseerd op het werpen van zestien palmnoten en heeft zich over heel West-Afrika en daarbuiten verbreid. „Mensen komen met allerlei problemen naar mij toe”, zei hij. „Problemen met vrouwen, onvruchtbaarheid, werkloosheid, krankzinnigheid, gezondheid, enzovoort. Afhankelijk van de uitkomst van de waarzeggerij wordt er een beroep gedaan op de voorouders of op de geesten in de hemel. In beide gevallen moet er een soort offer worden gebracht.”
Traditionele godsdienstige gebruiken, waaronder waarzeggerij, zijn erg ingeburgerd in het gebied, maar dat geldt ook voor de kerken van de christenheid. Niet ver van de kantoren van de babaláwo staan witgekalkte gebouwen met borden ervoor waarop namen staan in de trant van Koning Salomo II Kerk, Cherubijnen en Serafijnen, Hemelse Kerk van Christus, Christus’ Apostolische Kerk en Christus’ Herautenkerk. Deze kerken bestaan naast de gebruiken van de traditionele godsdienst en nemen die soms over. Zo vertelde de babaláwo: „Onlangs sprak ik met de bisschop. Hij kwam hier. Nadat wij de zaak zo’n dertig minuten hadden besproken, zei hij dat hij wilde dat wij een soort dialoog zouden bedenken waarbinnen christenen en traditionalisten met elkaar van gedachten kunnen wisselen en misverstanden kunnen ophelderen.”
Deuren naar de geestenwereld
Bij zulke misverstanden gaat het vaak om de identiteit van de bewoners van het geestenrijk. Overal in Afrika ten zuiden van de Sahara wordt algemeen geloofd dat er in de geestenwereld twee groepen wezens wonen. De eerste groep bestaat uit godheden of goden, die nooit mens zijn geweest. De tweede groep bestaat uit de voorouders of geesten van de doden, op wie de verantwoordelijkheid rust voor het voortbestaan en de voorspoed van hun familie op aarde te zorgen. Van zowel godheden als voorouders wordt geloofd dat zij bij machte zijn degenen op aarde te helpen of te schaden. Bijgevolg moet beide groepen de juiste eer en hulde worden betoond.
Dergelijke opvattingen worden in veel delen van de wereld aangetroffen. Op allerlei manieren wenden mensen zich alom tot bovennatuurlijke krachten omdat zij op zoek zijn naar kennis van de toekomst en naar hulp en leiding bij de dagelijkse problemen van het leven. Is het werkelijk mogelijk hulp uit het geestenrijk te krijgen? Jezus Christus, die daar gewoond had, maakte duidelijk dat dit zo is. Hij zei: „Blijft vragen, en het zal u gegeven worden; blijft zoeken, en gij zult vinden; blijft kloppen, en er zal u opengedaan worden” (Mattheüs 7:7). Maar om die hulp te ontvangen, moeten wij er de juiste persoon om vragen, op de juiste manier zoeken en op de juiste deur kloppen. Indien wij op de verkeerde deur kloppen, zou die wel eens geopend kunnen worden door iemand die ons geen goed maar kwaad wil doen.
Het is daarom van essentieel belang te weten wie er wel en wie er niet in het geestenrijk wonen. Ook moeten wij het verschil weten tussen degenen die ons willen helpen en degenen die ons kwaad willen berokkenen. Ten slotte moeten wij weten wat wij moeten doen om hulp te ontvangen van degenen die ons kunnen helpen. Aan deze kwesties zal in de volgende artikelen aandacht worden besteed.
[Illustratieverantwoording op blz. 3]
Foto op blz. 3 en 4: The Star, Johannesburg (Z.-Afr.)