Het pauselijk bezoek aan de VN — Wat is ermee bereikt?

BOVEN de Atlantische Oceaan, op zijn zoveelste reis, ditmaal op weg naar New York om de VN toe te spreken, passeerde paus Johannes Paulus II de 1.000.000-kilometer-mijlpaal. Het was 4 oktober 1995 en dit was zijn 68ste buitenlandse reis als paus. Hij is ongetwijfeld de meest bereisde paus in de geschiedenis van de Rooms-Katholieke Kerk.

Op een regenachtige woensdag kwam hij op Newark International Airport in New Jersey aan, omgeven door een van de uitgebreidste veiligheidskordons die ooit rond een hoogwaardigheidsbekleder opgetrokken zijn. Geschat werd dat zo’n 8000 federale en stedelijke politiemannen de taak hadden gekregen de paus te beschermen. In één verslag werd gesproken van „een uitgebreid veiligheidspantser”, waarbij ook helikopters en duikers waren ingeschakeld.

Vanwaar het bezoek?

In zijn toespraak op de luchthaven herinnerde de paus eraan dat zijn voorganger, paus Paulus VI, zich tot de Algemene Vergadering van de VN had gericht met een verzoek om vrede: „Geen oorlog meer, nooit meer oorlog!” Johannes Paulus II zei dat hij was teruggekomen „om uiting te geven aan [zijn] innige overtuiging dat de idealen en oogmerken waaraan de VN een halve eeuw geleden hun bestaan hebben ontleend, onontbeerlijker zijn dan ooit in een wereld die op zoek is naar het waarom van haar bestaan”.

Tijdens de avondgebeden in de Sacred Heart Cathedral van Newark gaf de paus opnieuw blijk van zijn steun voor de VN met de woorden: „Die organisatie bestaat om het gemeenschappelijk welzijn van de menselijke familie te dienen, en daarom is het passend dat de paus daar spreekt om te getuigen van de hoop van het Evangelie.” Hij voegde eraan toe: „Ons gebed om vrede is daarom ook een gebed voor de Organisatie der Verenigde Naties. Sint-Franciscus van Assisi . . . is als groot voorstander en bewerker van de vrede een lichtend voorbeeld. Laten wij zijn voorspraak inroepen over het wereldomvattende werk van de Verenigde Naties ten behoeve van gerechtigheid en vrede.”

In zijn toespraak tot de VN prees hij de geweldloze politieke veranderingen van 1989 in Oost-Europa, waar in verscheidene landen de vrijheid was hersteld. Hij moedigde aan tot „waar patriottisme” in tegenstelling tot „bekrompen en exclusief nationalisme”. Hij sprak over de onrechtvaardigheden van het huidige systeem met de woorden: „Wanneer miljoenen mensen een armoede lijden die honger, ondervoeding, ziekte, analfabetisme en verloedering betekent, dan moeten wij . . . onszelf te binnen brengen dat niemand het recht heeft een ander ten eigen bate uit te buiten.”

Vervolgens verklaarde hij: „Hoe kunnen wij, nu wij voor deze enorme uitdagingen staan, voorbijgaan aan de rol van de Organisatie der Verenigde Naties?” Hij zei dat de VN „een moreel centrum [moeten] worden waar alle landen van de wereld zich thuis voelen” en beklemtoonde de noodzaak „de solidariteit van de hele menselijke familie” te bevorderen.

Ware vrede — Uit welke bron?

Het lijdt geen twijfel dat hij uiting gaf aan veel nobele gevoelens. Heeft hij echter in zijn lange toespraak de wereldleiders ook maar eenmaal gewezen op Gods oplossing voor de problemen van de mensheid — zijn Koninkrijksheerschappij in handen van Christus Jezus? (Mattheüs 6:10) Nee. In feite heeft hij in zijn toespraak tot de VN niet één keer de bijbel geciteerd. Hij zei integendeel dat „wij, met de hulp van Gods goedertierenheid, in de volgende eeuw en het volgende millennium een beschaving kunnen opbouwen die de menselijke persoon waardig is, een ware vrijheidscultuur”. Voor bijbelonderzoekers zou die zienswijze iets weg kunnen hebben van een soortgelijk gevoelen dat ruim 4000 jaar geleden in het oude Babel geuit werd door mensen die dachten dat zij de mensheid verenigd konden houden met menselijke middelen: „Komaan! Laten wij een stad voor ons bouwen en ook een toren waarvan de top tot in de hemel reikt, en laten wij ons een beroemde naam maken” (Genesis 11:4). Vanuit dit standpunt bezien zijn het dus de politieke leiders van de mensheid, vertegenwoordigd in de VN, die een nieuwe beschaving gaan opbouwen die gebaseerd is op vrijheid.

Maar wat profeteert de bijbel over de toekomst van de politieke regeringen van de mensheid en over de VN zelf? De boeken Daniël en Openbaring bevatten een duidelijk visioen van de toekomst die hun wacht. Daniël profeteerde dat God in het laatst der dagen zijn Koninkrijksregering zou installeren, als een reusachtige, ’niet door mensenhanden uitgehouwen’ steen. Welke actie zal ze ondernemen? „In de dagen van die koningen zal de God des hemels een koninkrijk oprichten dat nooit te gronde zal worden gericht. . . . Het zal al deze koninkrijken verbrijzelen en er een eind aan maken, en zelf zal het tot onbepaalde tijden blijven bestaan.” Menselijke regeringen zullen vervangen worden door één rechtvaardig bestuur voor de hele mensheid. — Daniël 2:44, 45.

Wat zal er met de VN gebeuren? In Openbaring hoofdstuk 17 wordt de Organisatie der Verenigde Naties (en haar voorganger, de Volkenbond, die geen lang leven beschoren is geweest) afgebeeld als een scharlakengekleurd wild beest dat ’de vernietiging tegemoet moet gaan’ (Openbaring 17:8).a Jehovah’s bron van ware vrede is zeker niet een onvolmaakte menselijke instelling, hoe oprecht de aanhangers ervan ook mogen zijn. Ware vrede zal komen door middel van Gods beloofde koninkrijk in handen van de opgestane Christus Jezus in de hemel. Dat is de basis voor de vervulling van Gods belofte in Openbaring 21:3, 4: „Zie! De tent van God is bij de mensen, en hij zal bij hen verblijven, en zij zullen zijn volken zijn. En God zelf zal bij hen zijn. En hij zal elke traan uit hun ogen wegwissen, en de dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geschreeuw, noch pijn zal er meer zijn. De vroegere dingen zijn voorbijgegaan.”

Hoe groot was het effect van het bezoek?

Werden de katholieke gelovigen als de paus in zijn toespraken naar de bijbel verwees, aangemoedigd hun bijbel te pakken en de verwijzingen te checken? In feite had de overgrote meerderheid niet eens een bijbel bij zich. Zelden vermeldde de paus specifiek waar iets in de bijbel stond om het zijn gehoor gemakkelijker te maken in de bijbel mee te lezen.

Toen hij 83.000 personen toesprak in het Giants Stadium in New Jersey zei hij bijvoorbeeld: „Wij wachten op de wederkomst van de Heer als de rechter van de levenden en de doden. Wij verwachten zijn wederkomst in heerlijkheid, de komst van Gods koninkrijk in zijn volheid. Dat is waartoe de Psalmen ons voortdurend uitnodigen: ’Wacht op de Heer met moed; wees dapper, en wacht op de Heer.’” Maar welke tekst citeerde hij uit de Psalmen? En op welke Heer doelde hij — Jezus of God? (Vergelijk Psalm 110:1.) Volgens de Vaticaanse krant L’Osservatore Romano citeerde hij Psalm 27:14, die eigenlijk luidt: „Vestig uw hoop op Jahweh, wees sterk, laat uw hart dapper zijn, vestig uw hoop op Jahweh” (The Jerusalem Bible). Ja, wij moeten onze hoop vestigen op Jahweh ofte wel Jehovah, de God van de Heer Jezus. — Johannes 20:17.

Hebben katholieke geestelijken en leiders in de loop van de geschiedenis vrede onder de volken bevorderd? Heeft de katholieke leer bijgedragen tot het slechten van etnische, raciale en tribale geschillen? De bloedbaden van 1994 in Rwanda, in het oosten van Centraal-Afrika, en de verwoestende oorlogen van de afgelopen jaren in het voormalige Joegoslavië illustreren allemaal dat godsdienstige overtuigingen over het algemeen niet bij machte zijn de diepste haat en vooroordelen die in het menselijk hart schuilgaan weg te nemen. Noch een oppervlakkige wekelijkse biecht noch het regelmatig bijwonen van de mis zal verandering brengen in de manier waarop mensen denken en handelen. Er moet een veel diepgaander invloed zijn, een invloed die alleen tot stand komt wanneer het Woord Gods de kans krijgt tot het hart en de geest van de gelovige door te dringen.

Het veranderde gedrag van een waar christen is niet gebaseerd op een door religieuze riten opgeroepen emotionele reactie, maar op een verstandelijk begrip van Gods wil voor ieder mens. De apostel Paulus verklaarde: „Stem uw gedrag niet af op deze wereld. Word andere mensen, met een nieuwe gezindheid. Dan bent u in staat om uit te maken wat God van u wil, en wat goed is, welgevallig en volmaakt” (Romeinen 12:1, 2, Willibrordvertaling). Dit nieuwe gedrag wordt bereikt door een studie van Gods Woord die tot nauwkeurige kennis van zijn wil leidt. Ze creëert een geestelijke kracht die de geest aandrijft en in christelijk gedrag resulteert. — Efeziërs 4:23; Kolossenzen 1:9, 10.

Staat de kerk op een „kritieke tweesprong”?

De Spaanse krant El País beschreef paus Johannes Paulus II als iemand met een „buitengewoon charisma” voor een man van 75, en een Amerikaanse krant noemde hem „een meester van de media”. Hij is bekwaam in het omgaan met de pers en in het leggen van contact met de grote massa en hun kinderen. Op zijn reizen vertegenwoordigt hij kundig de in Vaticaanstad gevestigde Heilige Stoel. Hoewel het Vaticaan bij de VN officiële erkenning geniet, zal de zegen van de paus op die organisatie ze niet Jehovah’s zegen garanderen.

De reacties op het bezoek van de paus liepen uiteen. Veel van de katholieken die kaartjes hadden bemachtigd voor de openluchtmis, voelden zich emotioneel gesticht door de belevenis. Enkele katholieke leiders hadden echter een meer negatieve kijk op het bezoek en de mogelijke uitwerking ervan. The New York Times citeerde van Timothy B. Ragan, voorzitter van het Katholiek Nationaal Centrum voor Pastoraal Leiderschap, de uitspraak dat „het bezoek van de paus een gemiste kans was geweest. Hoewel de reis ’verheffend was en voor grote aantallen mensen sacramenteel een hoogtepunt’”, vonden veel katholieke leiders het een gemis dat er „geen gelegenheid tot luisteren van zijn kant en geen mogelijkheid tot een dialoog” was. Veel katholieken vinden dat zij inzake kwesties als het celibaat, geboortenbeperking en echtscheiding gedwongen zijn naar een monoloog te luisteren.

Sommige katholieke autoriteiten erkennen dat „de kerk op een kritieke tweesprong staat”, en zij vrezen dat veel katholieken, „vooral de jongeren, het duidelijke besef verliezen van wat het betekent katholiek te zijn”. James Hitchcock, een katholiek traditionalist, „ziet het probleem als een verwoestende koude oorlog tussen een steeds conservatiever hiërarchie en een enigszins liberaal ’middenmanagement’”.

Over de uitwerking van het bezoek van de paus op de crisis in de kerkelijke gelederen verklaarde Hitchcock: „Hij komt hier, hij wordt bewierookt, hij gaat naar huis — en er gebeurt niets. Naar mijn mening zijn de resultaten teleurstellend.” De paus heeft beslist een gelegenheid gemist om de politieke leiders bij de VN te vertellen waar de bron van ware vrede te vinden is.

Hoewel het Handvest van de VN en menselijke propaganda het accent leggen op „vrede en veiligheid” als doel, is het zaak zich niet te laten misleiden. De bijbel waarschuwt: „Terwijl ze zeggen: ‘Er heerst vrede en veiligheid’, juist dan overvalt hen plotseling het verderf, zoals weeën een zwangere vrouw, en is er geen ontkomen aan” (1 Thessalonicenzen 5:3, WV). Ware vrede en veiligheid zullen alleen tot stand komen krachtens Gods wil en op zijn manier — door middel van zijn Koninkrijksheerschappij en niet door de VN.

[Voetnoten]

[Illustratieverantwoording op blz. 22]

UN-foto’s