OMWATSI W’ERIGHA 20

Ekitabu ky’Eribisulirwa kikabugha kitiki oko ebikasyahikira esyonzighu sy’oMungu?

“Neryo mobahindania abami haghuma ahakahulawa omo Kiebrania mo Harmagedoni.”—ERIB. 16:16.

OLWIMBO 150 Sondaya oMungu ubane omulamo

EBIKENDIKANIBWAKOa

1. Ekitabu ky’Eribisulirwa kikabugha kitiki oko bandu b’oMungu?

EKITABU ky’Eribisulirwa kikakanganaya ngoko oBwami bw’oMungu bwabirisinga omo lubula kandi ngoko Sitani abiritibitwa kw’elubula. (Erib. 12:1-9) Eritibita oko Sitani molyaleta obuholo omo lubula, aliwe molyatuletera amaligho mangyi. Busanaki? Kundi Sitani ahitene kandi akalwa n’abakakolera Yehova butaleghula hano h’oko kihugho.—Erib. 12:12, 15, 17.

2. Niki kyo kikendituwatikya erisighala bataleghula oko Yehova?

² Twangasighala tuti bataleghula oko Yehova nomo Sitani anemulwa netu? (Erib. 13:10) Omwatsi mughuma owakendituwatikya ly’eriminya ebikendibya omo biro ebikasa. Ng’eky’erileberyako, omo kitabu ky’Eribisulirwa, omukwenda Yoane akakanaya oko miyisa milebe eyo hakisiya hake itwabana. Omughuma w’oko miyisa eyo ly’erisyatoghotibwa ly’esyonzighu sy’oMungu. Tutsuke twalebya ebyo ekitabu ky’Eribisulirwa kikabugha oko syonzighu esyo kandi nga sikasyahikirawa naki.

ESYONZIGHU SY’OMUNGU SIKAKANIBAWAKO OMO BIMINYIKALO

Akarte akakakanganaya ekiyoka ekikabuhira amaka w’omo syonyama sy’omoli esikanibweko omo kitabu kya Danieli n’eky’Eribisulirwa. Esyonyama nene-nene ini sy’omoli esikanibweko omo kitabu kya Danieli ekihande 7 sikalua omo ngetsi eyikasosekanaya abandu kandi sinemulolya eyiri enyama y’omoli y’emitwe 7 nayo eyikalua omo ngetsi eyikasosekanaya abandu. Omutwe we 7 w’enyama y’omoli y’emitwe 7 alolere eyiri enyama y’omoli y’amahembe abiri, nayo, yinemulolya eyiri enyama y’omoli y’olukula-kula eyikereko omumalaya. Ekiyoka, enyama y’omoli y’amahembe abiri, n’enyama y’omoli y’olukula-kula esyosi sikayahwera omo ngetsi y’omuliro. Ebyo bikanibweko omo mwatsi ono omo nungu 4, 6, 9, 10, n’eye 19.

3. Ni biminyikalo byahi bilebe ebikakolesibawa omo kitabu ky’Eribisulirwa?

³ Omo mulondo w’erimbere-mbere, ekitabu ky’Eribisulirwa kikatubwira kiti emyatsi eyo tukasonda erisoma yikanibweko omo ‘biminyikalo,’ ekyo ni bughambu, omo binywa by’erisosekania. (Erib. 1:1) Esyonzighu sy’oMungu sikanibweko omw’isosekania. Tukalangira esyonyama nyilebe sy’omoli. Ng’Eky’erileberyako, hali “enyama ikalua omo ngetsi.” “Yiwite amahembe ikumi n’emitwe irinda.” (Erib. 13:1) Enyama eyo yikwamirwe n’“eyindi nyama ikalua omo kihugo.” Enyama eyo ikabugha ng’ekiyoka kandi ikaleka “omuliro inialua elubula.” (Erib. 13:11-13) Neryo tukalangira eyindi nyama “eyolukula-kula,” omumalaya inianikere kuyo. Esyonyama sy’omoli isatu esi sikasosekanaya esyonzighu esikalwa na Yehova Mungu n’oBwami bwiwe erilua kera. Busana n’ekyo, ni mwatsi w’omughaso eriminya esyonzighu esyo nga ni bahi.—Erib. 17:1, 3.

Esyonyama nene-nene ini sy’omoli esikanibweko omo kitabu kya Danieli ekihande 7 sikalua omo ngetsi eyikasosekanaya abandu. Enyama y’omoli y’erimbere yiri ng’endale eyiwite ebipupa by’erisamba. Ey’akabiri yisosire edubu n’esyonganga isatu sine omo buno bwayo. Ey’akasatu yiri ng’ekisoro yiwite ebipupa bini n’emitwe ini. Ey’akani ni y’eryubahya, eyikalire, n’ey’amaka kutsibu yiwite ameno w’ebyuma n’amahembe ikumi. — **ESYONYAMA NENE-NENE INI**

“Musyalua omo ngetsi.” (Dan. 7:1-8, 15-17) Sikasosekanaya amatabali w’ekihugho aw’amaka awabirilwa n’abandu b’oMungu eritsuka oko mughulu wa Danieli. (Lebaya esyonungu 4, 7)

4-5. Ebiri omo Danieli 7:15-17 bikatuwatikaya biti eriminya amaana w’ebiminyikalo bino?

⁴ Embere w’eriminya esyonzighu esyo nga ni bahi, litolere itwatsuka twaminya esyonyama esyo n’omumalaya nga bakasosekanaya ndi. Enzira eyuwene kutsibu ey’eriminya ebiminyikalo ebyo ly’erileka eBiblia iyiyene-yene iyakania kubyo. Ebiminyikalo bingyi ebikabanika omo kitabu ky’Eribisulirwa byabirikanibwako n’omo bindi bitabu by’eBiblia. Ng’eky’erileberyako, omuminyereri Danieli mwalota “esyonyama nene-nene ini sikalua omo ngetsi.” (Dan. 7:1-3) Danieli akatubwira ebyo sikasosekanaya. Esyonyama nene-nene esi sikasosekanaya “abami bani,” kutse amatabali. (Soma Danieli 7:15-17.) Erikania eryowikire eri likatuwatikaya eriminya ngoko esyonyama esikanibweko omo kitabu ky’Eribisulirwa, nasyo sitolere isyabya isikasosekanaya amatabali w’ekipolitike.

⁵ Hatya tulebaye ebiminyikalo bilebe ebikanibweko omo kitabu ky’Eribisulirwa. Tukakola ekyo tukendilangira eBiblia nga yikatuwatikaya yiti eriminya ebiminyikalo ebyo nga bikakanganayaki. Tukenditsuka erigha esyonyama esikwama-kwamene. Eky’erimbere, tukendiminya nga sikasosekanaya ndi. N’erinyuma, tukendilangira ebikasyahikira esyonyama esi. Oko nduli, tukendilebya emyatsi eyo nga yiri na mughasoki okw’itwe.

ERIMINYIKALYA ESYONZIGHU SY’OMUNGU

Enyama y’omoli y’emitwe 7 y’omo kitabu ky’Eribisulirwa, yikalua omo ngetsi eyikasosekanaya abandu. Yiwite amahembe ikumi n’esyombita ikumi oko mitwe yayo kandi yiri ng’ekisoro, yiwite ebisando ebisosire eby’edubu, n’obuno obusosire obw’endale. — **ENYAMA Y’OMOLI EYIWITE EMITWE IRINDA**

“Ikalua omo ngetsi” kandi yiwite emitwe irinda, amahembe ikumi, n’esyombita ikumi. (Erib. 13:1-4) Ikasosekanaya amatabali wosi awabiritabala oko kihugho erihika munabwire. Emitwe irinda ikasosekanaya amatabali irinda aw’amaka awakalwa n’abandu b’oMungu. (Lebaya esyonungu 6-8)

6. Enyama y’emitwe irinda eyikanibweko omo kitabu ky’ Eribisulirwa 13:1-4 ikasosekanayaki?

⁶ Enyama y’emitwe irinda niki? (Soma Eribisulirwa 13:1-4.) Tukalangira ngoko enyama eyi yisosire esoro, aliwe ebisando byayo ni by’edubu n’obuno bwayo ni bw’endale, kandi yiwite amahembe ikumi. Esyonyama ini esikanibweko omo Danieli esura 7, nasyo ko sinasosire sitya. Aliwe, omo kitabu ky’Eribisulirwa, emibere yosi eyo yiri oko nyama nguma, butsira oko syonyama esisighene. Enyama eyi siyirisosekanaya obutabali bughuma busa, kutse obutabali bw’ekihugho kyosi. Kandi Yoane mwabugha ati yikatabala “obuli kihanda n’abandu, emibuge n’obuli kitunga ky’abandu.” Neryo obutoki bw’obutabali obo butolere ibwabya ibulengire obw’obuli butabali. (Erib. 13:7) Kwesi enyama y’omoli eyo, litolere iyabya iyikasosekanaya amatabali wosi w’ekipolitike awabiritabala abandu erihika lino.b—Omug. 8:9.

7. Obuli mutwe w’oko mitwe irinda ey’enyama y’omoli akasosekanayaki?

⁷ Obuli mutwe w’oko mitwe irinda akasosekanayaki? Eribisulirwa esura 17, ikatuwatikaya eribana eky’erisubirya kundi ikakanganaya esanamu y’enyama eyikabanika omo Eribisulirwa esura 13. Omo Eribisulirwa 17:10, tukasomamo tutya: “Abatano babiritogha, omughuma akinatabala, n’oghundi sialiahika; ekiro asyasa asyikala katambi kake kasa.” Oko matabali wosi w’ekipolitike awo Sitani abirikolesya, amatabali 7 wa kugho akalinganisibawa “ng’emitwe” kundi mwabya n’obutoki bunene kutsibu. Ayo w’amatabali w’ekihugho kyosi awabiritula oko bandu b’oMungu kutse awabirikola kubo k’omwatsi mulebe. Oko biro by’omukwenda Yoane, awatano wa kugho abya iniabiritabala oko kihugho: EMisiri, e Asuria, eBabuloni, eMedi ne Persia, n’oBugiriki. Omughulu omukwenda Yoane ahabawa eribisulirwa eri, obutabali bw’endatu obw’ekihugho kyosi, ni bughambu eRoma, bwabya ibunemutabala. Ni butabali bwahi kutse mutwe wahi owangabere w’eririnda kandi ow’enduli oko matabali w’ekihugho kyosi?

8. Omutwe w’eririnda w’enyama y’omoli akasosekanaya obutabali bwahi?

⁸ Ngoko tukendilangira lino, amaminyereri awali omo kitabu kya Danieli akawatikaya eriminya omutwe w’enyama ow’eririnda kandi ow’enduli nga niki. Ni butabali bwahi obukatabala ekihugho kyosi omo mughulu w’enduli ono, omo “kiro ky’oMukama”? (Erib. 1:10) Ni matabali abiri w’amaka awakakola haghuma, ni bughambu obutabali bw’amaka obwe Amerika n’oBungeresa. Nikwa twanganabugha tuti w’omutwe w’eririnda w’enyama y’omoli eyikanibweko omo kitabu ky’ Eribisulirwa 13:1-4.

Enyama y’omoli ey’amahembe abiri eyisosire ekyana ky’embuli, eyikanibweko omo kitabu ky’Eribisulirwa. Yikalua omo mutwe owe 7 w’enyama y’emitwe 7 kandi yikahwera omo ngetsi y’omuliro. — **ENYAMA Y’OMOLI EYIWITE AMAHEMBE ABIRI NG’EKYANA KY’EMBULI**

“Ikalua omo kihugo” kandi muyabugha “ng’ekiyoka.” Ikaleka “omuliro inialua elubula n’erihika oko kihugo” kandi ikakola ebitiko-tiko binene “ng’omuminyereri w’amabehi.” (Erib. 13:11-15; 16:13; 19:20) Ng’enyama y’amahembe abiri n’omuminyereri w’amabehi, obutabali bwe Amerika n’Obungeresa bukasosekanaya enyama y’amahembe abiri eyikahulawamo omuminyereri w’amabehi kundi ikateba abandu bosi abikere oko kihugho kandi ikabugha yiti “bakokotaye esanamu” busana “n’enyama” y’omoli eyiwite emitwe irinda n’amahembe ikumi. (Lebaya enungu 9)

9. Enyama y’omoli “eyiwite amahembe abiri ng’ekyana ky’embuli” ikasosekanayaki?

⁹ Ekitabu ky’ Eribisulirwa esura 13 kandi kikatubwira ngoko omutwe w’eririnda oyu, ni bughambu obutabali bw’ekihugho kyosi bwe Amerika n’oBungeresa, bukakola ng’enyama “y’amahembe abiri ng’ekyana ky’embuli, kandi ikabugha ng’ekiyoka.” Enyama eyo “ikakola ebitiko-tiko binene, kandi ikaleka omuliro inialua elubula n’erihika oko kihugo embere w’abandu bosi.” (Erib. 13:11-15) Omo sura 16 ne 19 y’Eribisulirwa enyama eyi ikahulawamo “omuminyereri w’amabehi.” (Erib. 16:13; 19:20) Danieli akabugha omwatsi owasosire oyo ati, obutabali bw’ekihugho kyosi obwe Amerika n’oBungeresa ‘bwasyaherya.’ (Dan. 8:19, 23, 24) Ekyo kyo kyanahika oko Malwa wa Kabiri w’eKihugho kyosi. Abandu b’esiyase abe Amerika n’oBungeresa bo bakokotaya esyo bombe ibiri esyaleka amalwa ayo inyahwa omo kiharo kye Pasifike. Obutabali bw’ekihugho kyosi bwe Amerika n’oBungeresa, bo bwabya nga bukaleka “omuliro inialua elubula n’erihika embere w’abandu bosi.”

Omumalaya anikere oko nyama y’omoli y’olukula-kula eyiwite emitwe 7 n’amahembe 10. Omumalaya n’enyama y’omoli eyo bakahwera omo ngetsi y’omuliro. — **ENYAMA Y’OMOLI EY’OLUKULA-KULA**

Omumalaya, Babeli Mukulu, ikere oko nyama eyo. Enyama eyo y’omwami w’omunani. (Erib. 17:3-6, 8, 11) Oko nzuko omumalaya akasondola enyama y’omoli, aliwe enyuma enyama eyo yikamutoghotaya. Omumalaya akamanyisaya ebisomo byosi by’amabehi eby’omo kihugho kyosi. Munabwire enyama eyo ky’eKitunga ky’Obughuma bw’Ebihanda, obukaleta akatsotsyo k’omo matabali w’omo kihugho kyosi. (Lebaya esyonungu 10, 14-17)

10. “Esanamu y’enyama” ikasosekanayaki? (Eribisulirwa 13:14, 15; 17:8, 11)

¹⁰ Enyuma w’aho tukatasyalangira eyindi nyama y’omoli. Enyama eyi yisondire erisosa enyama y’emitwe irinda, aliwe iyo ni y’olukula-kula. Ikahulawamo “esanamu y’enyama” y’omoli kandi yikakanibawako mo “mwami w’omunani.”c (Soma Eribisulirwa 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) Yoane mwigha ngoko “omwami” oyu mwabyaho, amabulirana, kandi amaswabyaho. Ahate eritika-tika, enyama y’omoli eyi yikasosekanaya eKitunga ky’oBughuma bw’eBihanda, ekikalolaya emyatsi y’ekipolitike y’ekihugho kyosi y’embere! Omughulu kyatsuka ikikahulawa mo eKitunga ky’eBihugho (Société des Nations). Neryo mokyabulirana omughulu w’aMalwa w’eKihugho kyosi wa Kabiri. Enyuma sy’aho mokyasyahuluka mo Kitunga ky’oBughuma bw’eBihanda (ONU).

11. Esyonyama sy’omoli esikasesokanaya amatabali w’ekipolitike akakuna abandu erikolaki, kandi busanaki siritolere erisaghasyo?

¹¹ Erilabira ebinywa byagho, amatabali akakuna abandu erilwa na Yehova n’abandu biwe. Omo binywa by’erisosekania, bakahindanaya “abami b’ekihugho kyosi” bo haghuma oko malwa we Harmagedoni, ni bughambu “ekiro kinene ky’oMungu Mutoki w’ebyosi.” (Erib. 16:13, 14, 16) Aliwe sihendisyabya ekindu ekikatubahisaya. OMungu wetu w’amaka, Yehova, akendisyanguha erilamya abosi abakahamba buke bwa kuboko obutabali bwiwe.—Ezek. 38:21-23.

12. Niki kyo kikendisyahikira esyonyama syosi?

¹² Niki kyo kikasyahikira esyonyama syosi? Erisako ly’Eribisulirwa 19:20 likasubiraya litya: “Nikwa enyama eyo moyahambwa, n’omuminyereri w’amabehi haguma nayo, oyo wabya akakola ebitiko-tiko embere sy’enyama eyo. Omuminyereri w’amabehi oyo mwatebabo omo bitiko-tiko ebyo bahirawako omo lusako lw’enyama eyo, n’eriramya esanamu yayo. Ababiri aba, n’enyama eyo, n’omuminyereri w’amabehi, mobaguswa ibaneho, omo ngetsi y’omuliro eyikagulumira n’ekirimi.” Neryo amatabali w’esyonzighu sy’oMungu aya, asyatoghotibwa kera na kera inyakinatabala.

13. Amatabali malebe akasaba aBakristo erikola mwatsi wahi awakalire?

¹³ Ekyo kiri na mughaso wahi okw’itwe? Kundi tuli Bakristo, litolere itwasighala bataleghula oko Mungu n’oko Bwami bwiwe. (Yoa. 18:36) Eritoka erikola tutya, situtolere eribya oko luhande losi-losi n’eriyingirya omo myatsi y’ekipolitike ey’ekihugho kino. Aliwe eritendiyihira oko luhande losi-losi lyanganatukalako kutsibu, kundi abatabali banzire itwayihira oko luhande lwabo omo ebyo tukabugha n’ebyo tukakola. Abakaligha erikola batya busana n’erikunwa n’abatabali bakahirawako olusako lw’enyama. (Erib. 13:16, 17) Aliwe, omundu wosi-wosi oyukahirawako olusako olo, syangaliwa na Yehova kandi syendisyabana engebe y’erikota. (Erib. 14:9, 10; 20:4) Kwesi, ni ky’omughaso munene eritendibya oko luhande losi-losi nomo abatabali bangatukasa kungahi eribya oko luhande lwabo!

ENDULI EYIKIT’ISONI Y’OMUMALAYA MUKULU

14. Ni ghundi mwatsi wahi w’eriswekya owo Yoane alangira owakanibweko omo Eribisulirwa 17:3-5?

¹⁴ Omukwenda Yoane akabugha ati “mwasweka kutsibu” busana n’oghundi mwatsi owo alangira. Mwalangiraki? Omukali inianikere oko nguma y’oko syonyama sy’omoli esyo. (Erib. 17:1, 2, 6) Ni “mumalaya mukulu” kandi akahulawa mo “Babeli Mukulu.” “Akasingira n’abami b’ekihugho.”—Soma Eribisulirwa 17:3-5.

15-16. “EBabeli Mukulu” yikasosekanayaki kandi tukaminya ekyo kyo tuti?

¹⁵ E “Babeli Mukulu” ikasosekanayaki? Omukali oyu syangasosekania ekitunga ky’ekipolitike kundi eBiblia ikakanaya okw’iye yiti akasingira n’abami b’ekihugho. (Erib. 18:9) Kandi kusangwa ikere oko nyama y’omoli, ekyo kikakanganaya ngoko akasonda erisondola abatabali abo. N’akandi, syangasosekania ebitunga by’ekomerese by’omururu eby’omo kihugho kya Sitani. Ebitunga ebyo bikanibweko omo yindi milondo y’ekitabu ky’Eribisulirwa, bikahulawa mo “abatundi b’ekihugho.”—Erib. 18:11, 15, 16.

¹⁶ Omo Biblia, ekinywa “omumalaya” kyanganakolesibwa erikangania abakabugha bati banemukolera oMungu aliwe ibanemuramya esyosanamu, kutse omo sindi nzira ini bira b’ekihugho. (1 Emy. 5:25; Yak. 4:4) Aliwe, abakaramaya oMungu butaleghula bakahulawamo “abatayitsandaya n’abakali” kutse “abakondo.” (2 Kor. 11:2; Erib. 14:4) EBabeli ya kera abya muyi mukulu w’eriramya ly’amabehi. Kwesi, eBabeli Mukulu yikasosekanaya emihanda yosi y’eriramya ly’amabehi. Busana n’ekyo, eBabeli Mukulu by’ebisomo byosi by’amabehi eby’omo kihugho kyosi.—Erib. 17:5, 18; Ulebaye omwatsi awali oko jw.org “EBabeli Mukulu yikasosekanayaki?”

17. Niki kyo kikasyahikira eBabeli Mukulu?

¹⁷ Ekikasyahikira eBabeli Mukulu niki? Eribisulirwa 17:16, 17 ikasubiraya yiti: ‘Kandi amahembe ikumi walangira, n’enyama eyo, aba basyakwa Omumalaya oyo y’obusu. Basyamututula n’erimuyira ndumbu. Kandi basyalya omubiri wuwe, neryo basyamutalikirira omo muliro. Kusangwa oMungu mwahira omo mitima yabo erisonda erikola eriyisunza liwe.’ Kwenene, Yehova akendisyakuna ebihanda erikolesya enyama y’olukula-kula, ni bughambu eKitunga ky’oBughuma bw’eBihanda, eribindukira ebisomo byosi by’amabehi by’omo kihugho kyosi n’eribugha by’oho kera na kera.—Erib. 18:21-24.

18. Twangakolaki erikangania ngoko situlihamba eBabeli Mukulu y’obuke bwa kuboko omo nzira yosi-yosi?

¹⁸ Ekyo kiri na mughaso wahi okw’itwe? Litolere itwalola embere eribya “n’eriramya ery’erire n’eritemo ebitisirire embere sy’oMungu.” (Yak. 1:27) Litolere itwayiteya kutsibu oko makangirirya w’amabehi, oko bisendebele by’ekipakani, obutsweka n’emyatsi eyihulikirirene n’esyombinga ebiri omo Babeli Mukulu! Kandi litolere itwalola embere eribirikira abandu tuti “mulue mugho,” oMungu syabaghanze mo bandu abatolere erihingana n’amalolo wagho.—Erib. 18:4.

ERITSWERWA RY’ENZIGHU NGULU Y’OMUNGU

Ekiyoka ekihenirye ng’engula ekiwite emitwe 7, amahembe 10, n’esyombita 7 kinemubuhira amaka w’omo syonyama sy’omoli esikanibweko omo kitabu kya Danieli n’eky’Eribisulirwa. Ekiyoka kikahwera omo ngetsi y’omuliro. — **EKIYOKA KINENE EKIHENIRYE NG’ENGULA**

Sitani akaha enyama y’omoli y’ehamuli. (Erib. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Yikabya nzighu ngulu ya Yehova, Sitani asyaboherwa omo Abiso oko myaka 1 000. Enyuma waho, Sitani akendisyaghuswa omo “ngetsi y’omuliro n’obusingo.” (Lebaya esyonungu 19-20)

19. “Ekiyoka ekihenirye ng’engula” nindi?

¹⁹ Ekitabu ky’Eribisulirwa kikakanaya n’oko “ekiyoka kinene ekihenirye ng’engula.” (Erib. 12:3) Ekiyoka eki kikalwa na Yesu n’abamalaika biwe. (Erib. 12:7-9) Ekiyoka ekyo kikalwa n’abandu b’oMungu, kandi kikaha esyonyama sy’omoli, nibughambu amatabali w’abandu w’obutoki. (Erib. 12:17; 13:4) Ekiyoka ekyo nindi? Ni “kiyoka kya kera ekikahulawa mo Diabolo n’eSitani.” (Erib. 12:9; 20:2) Iye yukasondola esindi nzighu syosi sya Yehova.

20. Niki kyo kikasyahikira ekiyoka?

²⁰ Niki kyo kikasyahikira ekiyoka? Eribisulirwa 20:1-3 ikakanganaya ngoko omumalaika akasyaghusa Sitani y’omo buhya obutawite kabuno. Obuhya obo bukasyabya ng’omuliki okw’iye. Iniane omo buhya obo, Sitani “syendisyateba abandu erihika aho emyaka elfu nguma (1 000) yasyahwera.” Oko nduli, Sitani n’esyombinga siwe bakasyatoghotibawa kera na kera, eritoghotibwa eryo likasosekanibawa n’erighuswa omo “ngetsi y’omuliro n’obusingo.” (Erib. 20:10) Terilengekania ekihugho nga kyangabya kiti isikirimo Sitani n’esyombinga siwe. Oyo akasyabya mughulu mubuya kundu!

21. Busanaki emyatsi eyo twamabisoma omo kitabu ky’Eribisulirwa yanganatutsemesya?

²¹ Kikasubaya mutima kundu eriminya ebisosekanio ebikabanika omo kitabu ky’Eribisulirwa nga bikamanyisayaki! Twamabiminya esyonzighu sya Yehova nga ni bahi, n’ebikendisyahikirasyo. Inga, “obutseme buli n’omundu oyukasoma ekitabu eki kandi obutseme buli n’abandu abakowa ebinywa by’eriminyerera eri”! (Erib. 1:3) Nikwa esyonzighu sy’oMungu sikendisyabya syabitoghotibwa, abataleghula bakendisyabana miyisa yahi? Tukendikania okw’ekyo omo mwatsi w’enduli w’oko myatsi eyikwama-kwamene eno.

OLWIMBO 23 Yehova amatsuka eritabala

a Ekitabu ky’Eribisulirwa kikakanganaya esyonzighu sy’oMungu nga ni bahi omwikolesya ebisosekanio. Ekitabu kya Danieli kikatuwatikaya eriminya ebisosekanio ebyo nga bikasond’ibugha bitiki. Omo mwatsi ono, tukandilingirirania amaminyereri w’omo kitabu kya Danieli n’awandi awasosiregho awali omo kitabu ky’ Eribisulirwa. Ekyo kikendituwatikya eriminya esyonzighu sy’oMungu nga ni bahi. Neryo tukendilangira ekikendisyahikira esyonzighu esyo.

b Hane ebindi biminyisyo ebikakanganaya ngoko enyama y’emitwe irinda ikasosekanaya amatabali wosi w’ekipolitike. Yiwite “amahembe ikumi.” Kangyi-kangyi eBiblia ikakolesaya erikumi erikangania omwatsi owaghonere.

c Esanamu y’enyama eyo siyiri ng’enyama y’erimbere, kundi oko mahembe wayo sikuli “esyombita.” (Erib. 13:1) Biri bitya kusangwa yikalua omo “bandi bami balinda” kandi bo bakahayo obutoki.—Ulebaye omwatsi owali oko jw.org “Enyama y’olukula-kula eyiri omo Eribisulirwa esura 17 niki?”