NKHANI YOPHUNZILA N.° 45
NYIMBO N.° 138 Imvwi ni chisote cha ulemelelo
Phunzilani kufumila pa mawu osilijila ŵechilaŵila analume okhulupilika
“Kansi nzelu zunkhalalini na ŵanthu okalamba, ndipo amene ankhala na moyo kwa nthawe itali niyelini omvwisha vinthu?”—YOBU 12:12.
CHOLINGA CHANKHANI
Kumvwila Yehova Mulungu kungatiyavye kufwana madaliso palipano komasoti moyo wosasila kusogolo.
1. Kansi tingaphunzile chinji kuli achikulile?
TONSE tufunikila malangizo kuti tikwanishe kupanga vosankha mwanzelu pamoyo wasu. Tingafwane malangizo amene aŵa kuli akulu komasoti Akhilisitu otang’a mwauzimu. Sewo tufunikalini kukana malangizo ofumila kuli achikulile chifukwa choganiza kuti esila ntchito. Yehova ofuna kuti tiphunzile vinyinji kufumila kuli ove. Achikulile ali na vyaka vinyinji kupambana sewo ndipo ali na maluso osiyana-siyana, oziŵa vinthu vinyinji, komasoti ali na nzelu.—Yobu 12:12.
2. Kansi tiphunzile chinji munkhani ino?
2 Munthawe za m’Baibolo, Yehova ekatishila ntchito achikulile okhulupilika kuti asogolele komasoti kutang’isha ŵanthu ŵake. Mwachisanzo, ganizilani za Mose, Davide, komasoti ntumwi Yohani. Ove enkhala na moyo mu nthawe zosiyana komasoti vinthu pamoyo wawo venze vosiyana ngako. Kumapeto kwa moyo wawo, ove epeleka malangizo anzelu kuli achilumbwana. Aliyense mwa achikulile okhulupilika amene aŵa, esimikijila ngako kuti kumvwila Mulungu n’kofunika. Yehova echitisha kuti mawu ŵawo anzelu alembewe m’Baibolo kuti sewo tiphunzilepo kanthu. Viliye kanthu kuti nise ŵana olo akulu-akulu, tonse tingapindule na malangizo ŵechipeleka. (Alo. 15:4; 2 Tim. 3:16) Munkhani ino tikambilane vechilaŵila achikulile atatu amene aŵa kumapeto kwa moyo wawo komasoti vatingaphunzilepo.
“MUZANKHALE NA MOYO KWA NTHAWE ITALI”
3. Kansi ni maudindo otyani ŵenze nawo Mose?
3 Mose enzetumikila Yehova molipeleka kwa moyo wake wonse. Yove enzetumikila monga mneneli, woweluza, nkulu wa masodja komasoti wolemba mbili. Mose ephunzila vinthu vinyinji ngako pa moyo wake! Yove esogolela ntundu wa Aisiraeli pofuma ku ukapolo uipa ngako ku Iguputo, ndipo ewona vinthu vinyinji vodabwisa vechichita Yehova. Yehova emukatishila ntchito polemba mabuku 5 oyambilila a m’Baibolo, Salimo 90, payakinesoti Salimo 91. Vuwoneka kuti niyovesoti wamene elemba buku ya Yobu.
4. Kansi Mose etang’isha ŵani, ndipo ndaŵa yanji?
4 Pechisala patontho kuti afwe ali na vyaka 120, Mose esonkhanisha Aisiraeli onse kuti aŵakumbushe vinthu vechiwona komasoti vechikumana navo. Aisiraeli yakine m’gulu yawo penze achilumbwana, ewona vizindikilo komasoti vinthu vinyinji vodabwisa vechichita Yehova kupamikijaposoti viweluzo vechipeleka kuli Aiguputo. (Eks. 7:3, 4) Ove etendesha pakati pamanzi otendekana pa Nyanja Isweta komasoti ewona kuwonongewa kwa masodja a Falao. (Eks. 14:29-31) Penze m’chipululu, Yehova enzeŵateteza komasoti kuŵasamalila. (Deut. 8:3, 4) Tetyo, ntundu wa Aisiraeli pewenzekonzekela kuloŵa m’Chalo Cholonjezewa, Mose ekatishila ntchito mpata wamene uyo kuti aŵatang’ishe.a
5. Kansi mawu ŵechilaŵila Mose pa Deuteronomo 30:19, 20, eyavya Aisiraeli kuti asimikijile za chinji?
5 Kansi Mose elaŵila kuti tyani? (Ŵelengani Deuteronomo 30:19, 20.) Aisiraeli enzeyembekezela vinthu viweme ngako. Chifukwa cha madaliso ofumila kwa Yehova, Aisiraeli enzeyembekezela kunkhala na moyo utali m’chalo cholonjezewa, mokatijana na mwechiŵalonjezela. Ndipo chalo chamene icho chenze chiweme ngako komasoti cha chonde! Ponena za vinthu viweme venze m’chalo chamene icho, Mose eŵauja kuti: “Matauni akulu-akulu aweme amene mwewo muliyeŵamangeko, yalisoti na ng’anda zozula na vinthu vosiyana-siyana viweme vamuliyekatilepo ntchito, visime vamuliyekumbeko komasoti minda ya mpesa na vimiti va maolivi vamuliyekomoleko.”—Deut. 6:10, 11.
6. Ndaŵa yanji Mulungu elola kuti mitundu iyakine igonjese Aisiraeli?
6 Mose epelekasoti chenjezo kuli Aisiraeli. Kuti apitilije kunkhala m’chalo chamene icho chiweme, ove enzefunikila kumvwila malamulo a Yehova. Mose eŵachenjeja kuti “musankhe moyo” mwakumvwila Yehova komasoti “kunkhala okhulupilika kuli yove.” Koma olo n’tetyo, Aisiraeli enzemumvwilalini Yehova. Tetyo papita nthawe, Mulungu elola kuti Asuli komasoti Ababulo aŵagonjese noŵatola kuti akankhale akapolo.—2 Maf. 17:6-8, 13, 14; 2 Mbiri 36:15-17, 20.
7. Kansi tingaphunzile chinji pa mawu ŵechilaŵila Mose? (Onanisoti chithunzi.)
7 Kansi tuphunzilapo chinji? Kumvwila kungapulumushe moyo wasu. Molingana na Aisiraeli amene enze esala patontho ngako kuloŵa m’Chalo Cholonjezewa, sewo nase tasala patontho ngako kuti tiloŵe m’chalo chanyowani chawatilonjeza Mulungu. Chino chalo chizankhalesoti paladaiso kwalombapano ngako. (Yes. 35:1; Luk. 23:43) Mulungu azawononge Mdyelekezi pamozi na viŵanda vake. (Chiv. 20:2, 3) Vipembezo vawenye vizapitilijelini kukangisha ŵanthu kuti akotumikila Yehova. (Chiv. 17:16) Maboma a ŵanthu azapitilijelini kukandilila ŵanthu. (Chiv. 19:19, 20) M’paladaiso muzankhalelini ŵanthu opanduka. (Sal. 37:10, 11) Ŵanthu kulikonse, akomvwila malamulo olungama a Yehova amene olimbikisa nkatijano komasoti ntendele. Chifukwa cha vamene ivi, ŵanthu akowoneshana chikondi ndipo paliye akuti akokaikila muyake. (Yes. 11:9) Chiyembekezo chamene ichi n’chiweme ngako! Kuyangijila pamene apo, keno tumvwila malamulo a Yehova, tizapitilije kunkhala na moyo mpaladaiso, osati kwavyaka mahandiledi tyala, koma kosasila.—Sal. 37:29; Yoh. 3:16.
Keno sewo tumvwila malamulo a Yehova, tizankhale na moyo mpaladaiso kosasila (Onani ndime 7.)
8. Kansi lonjezo ya moyo wosasila yemuyavya tyani mmishonale muyakine wamene wankhala otumikila kwavyaka vinyinji? (Yuda 20, 21)
8 Kuganizila ngako za lonjezo ya Mulungu ya moyo wosasila, kungatiyavye kuti tipitilije kunkhala okhulupilika kuli yove, olo panthawe yatukumana na mavuto. (Ŵelengani Yuda 20, 21.) Lonjezo yamene iyi ingatipasesoti mphamvu kuti tilimbane na vinthu vatisachita luweme. Mkwasu muyakine wamene enzetumikila monga mmishonale ku Africa kwavyaka vinyinji, efotokoza kuti enzeyesewa pafupi-pafupi kuti achite chinthu chiipa pamenso pa Yehova. Yove efotokoza kuti: “Neyamba kukumbukila kuti nikafwaya malamulo a Yehova nizaluze moyo wosasila. Kukumbukila vamene ivi kweniyavya kuti nipitilije kulimbana na vuto yamene iyo komasoti kuti nikopemphela mopapatila kuti Mulungu aniyayve. Pavuli pake, Mulungu eniyavya ndipo nepambana.”
“VINTHU VIZAKUYENDELENI LUWEME”
9. Kansi ni mavuto otyani ŵechikumana nawo Davide pamoyo wake?
9 Davide enze mfumu ya ŵanthu a Yehova komasoti enze wokhulupilika kwa Mulungu. Yove enzesoti woimba, wolemba ndakatulo, nsodja wamphamvu, komasoti mneneli. Yove ekumana na mavuto anyinji pa moyo wake. Kwavyaka vinyinji yove enzenkhala moyo wothaŵa-thaŵa chifukwa cha Mfumu Sauli wamene enzemuchitila djelasi. Pechinkhala mfumu, Davide enzefunikilasoti kuthaŵa kuti apulumushe moyo wake chifukwa Abisalomu mwana wake enzefuna kumulonda ufumu. Olo kuti Davide enzekumana na mavuto komasoti kuphoniyesha vinthu viyakine, yove enkhala mphela wokhulupilika kwa Mulungu mpaka imfwa yake. Yehova enena kuti enze ‘munthu wapa ntima pake.’ Mosakaikila, sewo tufunikilasoti kumvwila malangizo anzelu ŵechipeleka Davide!—Mach. 13:22; 1 Maf. 15:5.
10. Ndaŵa yanji Davide epeleka malangizo kuli mwana wake Solomo, wamene echizamuloŵa mmalo?
10 Mwachisanzo, ganizilani malangizo ŵechipeleka Davide kuli mwana wake Solomo wamene echizamuloŵa mmalo. Mulumbwana wamene uyo enze esankhiwa na Yehova kuti apitilije kusogolela ŵanthu pakulambila kutuŵa, komasoti kuti amange kachisi waulemelelo wa Mulungu. (1 Mbiri 22:5) Solomo enzeyembekezela kukata ntchito ikulu ngako ndipo enzefunika kuyavyiwa na Yehova kuti akwanishe kusogolela ntundu wa Aisiraeli. Kansi Davide sembe emuuja mawu akuti tyani kuti amutang’ishe? Tiyeni tiwone.
11. Mokatijana na 1 Mafumu 2:2, 3, kansi Davide emusimikijila chinji Solomo, ndipo ndaŵa yanji mawu ŵechilaŵila enze achendi? (Onanisoti chithunzi.)
11 Kansi Davide enena kuti tyani? (Ŵelengani 1 Mafumu 2:2, 3.) Davide efotokozela mwana wake kuti keno akomvwila Yehova, vinthu vizamuyendele luweme pa moyo wake. Ndipo kwavyaka vinyinji, vinthu venzemuyendela luweme ngako Solomo. (1 Mbiri 29:23-25) Yove emanga kachisi muweme ngako, elemba mabuku ayakine a m’Baibolo, komasoti mawu ayakine ŵechilaŵila Solomo opezeka m’malo osiyana-siyana m’Baibolo. Yove eziŵika ngako chifukwa cha nzelu komasoti chuma chake. (1 Maf. 4:34) Koma mokatijana na mwechifotokozela Davide, vinthu sembe vepitilija kumuyendela luweme Solomo kuti yove epitilija kumvwila Yehova Mulungu. N’vomvwisha chisoni ngako kuti pavuli pake Solomo eyamba kulambila milungu ya wenye. Yehova aliye kondwele na vinthu vechichita Solomo ndipo eleka kumupasa nzelu kuti akolamulila luweme komasoti mwachilungamo.—1 Maf. 11:9, 10; 12:4.
Mawu ŵechilaŵila Davide kuli mwana wake Solomo kumapeto kwa moyo wake, owonesha kuti keno tumvwila Yehova, yove angatipase nzelu zamene zingatiyavye kupanga vosankha viweme (Onani ndime 11-12.)b
12. Kansi tingaphunzile chinji pa vechilaŵila Davide?
12 Kansi tuphunzilapo chinji? Vinthu vutiyendela luweme keno nise omvwila. (Sal. 1:1-3) N’chendi kuti Yehova otilonjezalini kuti azatipase chuma komasoti ulemelelo monga nimwechichitila na Solomo. Koma keno tumvwila malamulo a Mulungu wasu, yove azatipase nzelu zamene zingatiyavye kupanga vosankha mwanzelu. (Miy. 2:6, 7; Yako. 1:5) Mfundo zake zingatiyavye kusankha luweme pankhani ya ntchito, maphunzilo, vosangalasa, komasoti ndalama. Kukatishila ntchito malangizo anzelu a Mulungu kungatiteteze ku mavuto akulu ngako. (Miy. 2:10, 11) Malangizo a Mulungu angatiyavye kufwana azishamwali aweme, komasoti kunkhala na banja yosangalala.
13. Kansi n’chinji chemuyavya Carmen kuti vinthu vimuyendele luweme pamoyo wake?
13 Carmen, wamene onkhala m’chalo cha Mozambique, enzeganiza kuti maphunzilo apalulu angamuyavye kuti vinthu vikomuyendela luweme. Yove elembesha pasikulu ya yunivesiti ndipo enzechita maphunzilo a ntchito zomanga. Yove elemba kuti “Nenzesangalala na vinthu venenzephunzila. Koma maphunzilo amene awo enzeniwonongela nthawe komasoti mphamvu zinyinji. Newo nenzenkhala kusikulu kuyambila 7:30 mmawa mpaka 6:00 nchingulo. Venzenivuta kuti nikapezeke pamisonkhano ndipo moyo wangu wauzimu wesokonezeka. Chamuntima, neyamba kuliuja kuti nutumikila ambuye aŵili.” (Mat. 6:24) Yove epemphela kwa Mulungu kuti amuyavye pa vuto yamene iyi ndipo esakila malangizo m’vofalisa vasu. Yove enena kuti: “Penilondela malangizo aweme kuli akulu komasoti amama, nesankha kuti nileke kuphunzila pa yunivesiti ndipo neyamba utumiki wanthawe zonse. Newo nuwona kuti nesankha luweme ndipo nusangalala ngako kuti nechita vamene ivi.”
14. Kansi ni mfundo yotyani ikulu yechilaŵila Mose komasoti Davide?
14 Mose na Davide enzekonda Yehova ndipo enzewona kuti kumumvwila n’kofunika ngako. Kupitila m’mawu ŵechilaŵila kumapeto kwa moyo wawo, ove etang’isha ŵanthu enzeŵamvwishila kuti akonkheje chisanzo chawo chiweme mwa kunkhala okhulupilika kwa Yehova Mulungu wawo. Ndipo onse aŵili echenjeja kuti tikaleka kumvwila malamulo a Yehova, Mulungu angaleke kukondwela nase komasoti tingaluze madaliso ŵakutilonjeza. Malangizo ŵawo ni ofunika ngako kuli sewo masiku ŵano. Koma pavuli pavyaka mahandiledi anyinji, ntumiki muyakine wa Yehova ewonesha kuti kunkhala okhulupilika kwa Mulungu n’kofunika ngako.
“PALIYE CHUNIKONDWELESHA NGAKO”
15. Kansi ni vinthu votyani vechikumana navo ntumwi Yohani pa moyo wake?
15 Yohani enze paushamwali uweme ngako na Yesu Khilisitu. (Mat. 10:2; Yoh. 19:26) Yove eyenda na Yesu pautumiki wake wonse, ewona vodabwisa venzechita, komasoti enze naye pamozi pa nthawe yonse yenzekumana na mavuto. Yove enzepo Yesu penzepaiwa na adani ŵake komasoti emuwona Mulungu pechimuusha. Ewonasoti mwewenzekulila mpingo wa Chikhilisitu munthawe ya Akhilisitu oyambilila kuchoka pakagulu ka ŵanthu atontho okhulupilila mpaka uthenga uweme ‘pewenzelalikiliwa pachalo chonse.’—Akol. 1:23.
16. Kansi niŵani epindula na makalata ŵechilemba Yohani?
16 Chakumapeto kwa moyo wake, Yohani enze na mwayi wolemba Mawu oujiliwa a Mulungu. Yove elemba uthenga wochitisha wowa wonena za “Chivumbuluso chechipeleka Yesu Khilisitu.” (Chiv. 1:1) Yohani elemba buku ya Uthenga Uweme yoziŵika na zina yake. Komasoti yove elemba makalata atatu oujiliwa. Kalata yachitatu, elembela Nkhilisitu muyakine wokhulupilika zina yake Gayo, wamene Yohani enzemuwona kuti ni mwana wake mwauzimu ndipo enzemukonda. (3 Yoh. 1) Vuwone kuti penze ŵanthu anyinji panthawe yamene iyo, amene Yohani enzeŵawona kuti ni ŵana ŵake mwauzimu. Vinthu vechilemba mwanalume wachikulile wokhulupilika wamene uyu, vingatang’ishesoti ophunzila onse a Yesu masiku ŵano.
17. Mokatijana na 3 Yohani 4, n’chinji chutiyavya kunkhala osangalala ngako?
17 Kansi Yohani elemba chinji? (Ŵelengani 3 Yohani 4.) Yohani elemba zachisangalalo chamene chuwela chifukwa chomvwila malamulo a Mulungu. Panthawe yenzelemba kalata yake yachitatu, ŵanthu ayakine enzephunzisa vinthu vawenye ndipo enzeyambisha mavuto akulu ngako mumpingo. Koma olo n’tetyo, ayakine epitilija mphela “kuyenda m’chonadi.” Ove enzemvwila Yehova komasoti enzeyenda “mokonkheja malamulo ŵake.” (2 Yoh. 4, 6) Vinthu venzechita Akhilisitu okhulupilika amene awo, vechitisha kuti Yohani komasoti Yehova asangalale.—Miy. 27:11.
18. Kansi tingaphunzile chinji pa mawu ŵechilaŵila Yohani?
18 Kansi tuphunzilapo chinji? Kunkhala okhulupilika kutiyavya kunkhala osangalala. (1 Yoh. 5:3) Mwachisanzo, tusangalala tikaziŵa kuti Yehova wakondwela na vinthu vatachita. Yehova osangalala akatiwona kuti tugonjalini pamayeselo komasoti tupitilija kukonkheja mfundo za chonadi. (Miy. 23:15) Nawosoti angelo kululu osangalala akatiwona kuti tuchita vinthu viweme. (Luk. 15:10) Nase tusangalala tikawona enekwasu na akalongosi opitilija kunkhala okhulupilika, olo kuti onzunziwa komasoti kuyesewa kuti achite vinthu viipa. (2 Ates. 1:4) Chino chalo chiipa chikezewonongewa, tizasangalale poziŵa kuti tepitilija kunkhala okhulupilika kwa Yehova mu chalo chenzetonga Satana.
19. Kansi kalongosi muyakine zina yake Rachel enena chinji pankhani yophunzisa ayakine chonadi? (Onanisoti chithunzi.)
19 Sewo tusangalala ngako keno tuphunzisa ayakine vokhuza Yehova. Rachel, waku Dominican Republic, owona kuti ni mwayi ukulu ngako kuphunzisa ŵanthu vokhuza Mulungu wasu muweme watutumikila. Yove eyavya ŵanthu anyinji kuti ayambe kulambila Yehova. Yove enena kuti: “Ningakwanishelini kuti nifotokoze mwanumvwila muntima mwangu ŵanthu ŵanuphunzisa Baibolo akayamba kumukonda ngako Yehova, kumudalila ngako, komasoti kuchinja moyo wawo kuti akomukondwelesha. Khama iliyonse yanuwonesha poŵaphunzisa za Mulungu, ingalinganelini na chisangalala chanunkhala nacho.”
Kuphunzisa ayakine kuti akokonda Yehova monga ni mwatuchitila sewo kutiyavya kuti tikosangalala (Onani ndime 19.)
PHUNZILANI KUFUMILA PA MAWU OSILIJILA ŴECHILAŴILA ANALUME OKHULUPILIKA
20. Kansi sewo tulingana munjila zotyani na Mose, Davide komasoti Yohani?
20 Nthawe komasoti mwevenzele vinthu pamoyo wa Mose, Davide komasoti Yohani, n’vosiyana ngako na sewo. Koma tulingana nawo pa vinthu vinyinji. Ove enzetumikila Mulungu wachendi monga nisewo. Molingana na ove, sewo tupemphela kwa Yehova, komasoti tudalila yove kuti akotisogolela. Molingana na analume akale amene aŵa, sewo tukhulupilila kuti Yehova opeleka madaliso anyinji ngako kuli ŵanthu amene omumvwila.
21. Kansi Yehova azatidalise tyani tikapitilija kukonkheja malangizo a Mose, Davide Yohani komasoti malamulo ŵake?
21 Tetyo, tiyeni tonse tikonkheje mawu ŵechilaŵila analume amene aŵa achikulile kumapeto kwa moyo wawo komasoti tikomvwila malamulo a Yehova. Tikachita tetyo, vinthu vikotiyendela luweme ngako pachilichonse chatingachite. Vamene ivi vingatiyavye kuti tizafwane moyo komasoti ‘[tizapitilije] kunkhala na moyo kwa nthawe itali,’ mpaka kale-kale! (Deut. 30:20) Komasoti tizasangalale chifukwa choziŵa kuti tukondwelesha Atata ŵasu akululu, amene okwanilisha malonjezo ŵake munjila yapalulu ngako kupambana mwatingaganizile.—Aife. 3:20.
NYIMBO N.° 129 Tipitilije kupilila
a Aisiraeli anyinji amene ewona vinthu vodabwisa vechichita Yehova pa Nyanja Isweta, aliye loŵe m’Chalo Cholonjezewa. (Num. 14:22, 23) Yehova enze enena kuti analume onse avyaka 20 kuluta kusogolo azafwile m’chipululu. (Num. 14:29) Koma olo n’tetyo, Yoswa, Kalebe na ŵana am’badwo uyakine komasoti am’banja ya Levi epulumuka ndipo ewona kukwanilishiwa kwa lonjezo ya Yehova Aisiraeli pechitauka m’Mana wa Yolodano noloŵa m’chalo cha Akanani.—Deut. 1:24-40.
b MAWU OFOTOKOZA CHITHUNZI: Kumanjele: Davide opeleka malangizo osilijila kuli mwana wake Solomo. Kukwanja ngayo: Enekwasu na akalongosi opindula na nzelu za Yehova mu Sikulu ya Utumiki wa Apainiya.