NKHANI YOPHUNZILA N.° 47
NYIMBO N.° 103 Achiŵeta ni mphaso mwa Analume
Enekwasu—Kansi muyeja-yeja kuti muyenelele kutumikila monga nkulu?
“Keno munthu oyeja-yeja kuti ankhale wopanamila, ofuna ntchito iweme.”—1 TIM. 3:1.
CHOLINGA CHANKHANI
Nkhani ino ifotokoze viyeneleso viyakine va m’Malemba vakufunikila kukwanilisha Nkhilisitu kuti ankhale nkulu.
1-2. Kansi “ntchito iweme” yakukata akulu yupamikijapo chinji?
KENO mutumikila monga ntumiki woyavya, payakine muli na minkhalidwe inyinji iweme yamene yufunikila kuti munkhale nkulu. Kansi mungakonde kukata “ntchito iweme” yakukata akulu?—1 Tim. 3:1.
2 Kansi akulu okata ntchito zotyani? Ove osogolela pantchito yolalikila, oŵetela nophunzisa mwakhama, komasoti otang’isha mpingo kupitila m’mawu komasoti chisanzo chawo chiweme. Pavifukwa viweme, Baibolo yunena kuti akulu amene okata ntchito mwakhama ni ‘mphaso za analume.’—Aife. 4:8.
3. Kansi mkwasu angachite tyani kuti ayenelele kunkhala nkulu ? (1 Timoteyo 3:1-7; Tito 1:5-9)
3 Kansi mungachite tyani kuti muyenelele kutumikila monga nkulu? Viyeneleso va nkulu nivosiyana na viyeneleso vapa ntchito yolembewa. Nthawe zinyinji pantchito zaku chalo, keno mwewo muli na luso yakufuna bwana, angakulembeni ntchito. Koma mosiyana na vamene ivi, keno mwewo mufunishisha kuti munkhale nkulu, pofunikila vinyinji osati tyala luso yolalikila nophunzisa ŵanthu. Mwewo mufunikila kunkhala na viyeneleso va m’Malemba vakufunikila nkulu vutomolewa pa 1 Timoteyo 3:1-7 na Tito 1:5-9. (Ŵelengani.) Munkhani ino, tikambilane vinthu vitatu vofunika ngako kuli akulu: kunkhala na mbili iweme nkati na kunja kwampingo, kupeleka chisanzo chiweme kuli ŵanthu m’banja mwanu, komasoti kunkhala na ntima wofunishisha kutumikila mpingo.
KUNKHALA NA MBILI IWEME
4. Kansi mawu akuti nkulu ofunikila ‘kunkhala aliye chifukwa chomuyopejela’ otanthauza chinji?
4 Kuti munthu ankhale nkulu, ofunikila kunkhala “aliye chifukwa chomuyopejela,” kutanthauza kuti ŵathu mumpingo akoziŵa kuti vochita vanu niviweme ndipo muliye chifukwa chokuyopejelani vinthu viipa. Kuyangijila pamene apo, mufunikila kunkhala na “mbili iweme kuli ŵanthu asakhulupilila.” Ŵanthu asatumikila Yehova angashushe vinthu vamukhulupilila, koma ove ofunikalini kunkhala na vifukwa vokwanila vokuyopejelani kuti muchita vinthu viipa. (Dan. 6:4, 5) Likonsheni kuti, ‘Kansi newo nili na mbili iweme nkati mwampingo komasoti kunja?’
5. Kansi mungawoneshe tyani kuti nimwe munthu “wokonda viweme”?
5 Keno nimwe munthu “wokonda viweme” mukokwanisha kuwona minkhalidwe komasoti vinthu viweme vakuchita ayakine noŵatembeja. Mukosangalalasoti kuchitila ayakine viweme, olo kuŵachitila vinyinji kupambana vakufunikila. (1 Ates. 2:8; Tito 1:8.) Ndaŵa yanji nkhalidwe yamene iyi ni yofunika ngako kuli akulu? Chifukwa chakuti ove okatishila ntchito nthawe yawo ikulu poŵetela mpingo komasoti kusamalila maudindo ŵawo. (1 Pet. 5:1-3) Olo n’tetyo, ove ofwana chisangalalo chikulu ngako kupambana vinthu vakulitana potumikila ayakine.—Mach. 20:35.
6. Kansi ninjila zotyani zatingawoneshele kuti ‘tulondela luweme alwendo’? (Ahebeli 13:2, 16; onanisoti chithunzi.)
6 Mwewo mungawoneshe kuti nimwe “wolondela luweme alwendo” keno muchitila viweme ŵanthu ayakine, kupamikijapo ŵanthu ŵamusaziŵana nawo luweme. (1 Pet. 4:9) Buku iyakine inena kuti munthu wamene olondela luweme alwendo: “Ofunika kusegula chiseko cha ng’anda—komasoti cha ntima wake—pakawela alwendo.” Likonsheni kuti, ‘Kansi mbili yangu niyotyani pankhani yolondela alwendo?’ (Ŵelengani Ahebeli 13:2, 16.) Munthu wamene olondela luweme alwendo ofunika kukatishila ntchito vinthu vali navo kuti ayavye alwendo, kupamikijapo osauka amene aliye vinthu vinyinji komasoti ŵanthu amene otumikila mwakhama, monga opanamila dela komasoti enekwasu amene awela kuzalaŵila nkhani mumpingo mwawo.—Gen. 18:2-8; Miy. 3:27; Luk. 14:13, 14; Mach. 16:15; Alo. 12:13.
Banja ya Chikhilisitu yulondela wopanamila dela na mwanakazi wake (Onani ndime 6.)
7. Kansi nkulu angawoneshe tyani kuti ni munthu “asakonda ndalama”?
7 ‘Osati ankhale wokonda [. . . ] ndalama.’ Vamene ivi vutanthauza kuti mufunikalini kuganizila ngako vokhuza chuma. Viliye kanthu keno nimwe olemela olo osauka, mufunikila kuika vinthu vokhuza Ufumu pamalo oyamba pachilichonse pamoyo wanu. (Mat. 6:33) Mukokatishila ntchito nthawe, mphamvu, komasoti vinthu viyakine vamuli navo polambila Yehova, kusamalila banja yanu, komasoti potumikila mpingo. (Mat. 6:24; 1 Yoh. 2:15-17) Likonsheni kuti: ‘Kansi maganizo ŵangu ni otyani pankhani ya ndalama? Kansi nukhutila na vinthu vofunika vanili navo? Olo nusakila ngako ndalama komasoti katundu unyinji?’—1 Tim. 6:6, 17-19.
8. Kansi mungawoneshe tyani kuti nimwe munthu “asachita vinthu mopitilila malile” komasoti “wolilesha”?
8 Keno nimwe munthu “asachita vinthu mopitilila malile” komasoti “wolilesha,” vingakuyavyeni kuti mukochita chilichonse moganiza luweme. Ivi vupamikijapo kupeŵa kulya, kumwa, kuvwala, kuliwamililisha, komasoti kuchita vinthu vosangalasa mopitilila malile. Mwewo mufunikalini kukonkheja moyo uipa ŵa ŵanthu asatumikila Yehova. (Luk. 21:34; Yako. 4:4) Mufunika kupitilija kunkhala odekha, olo keno ŵanthu aliyekuchitileni vinthu mokuganizilani. Mufunikalini kunkhala munthu “wakumwa walwa mwauchakolwa,” ndipo mufunikalini kuziŵika na mbili yakuti mukumwa mopitilila malile. Likonsheni kuti, ‘Kansi newo nuchita vinthu mosapitilila malile ndipo nine wolilesha?’
9. Kansi kunkhala “woganiza luweme” komasoti ‘kuchita vinthu mwadongosolo’ kupamikijapo chinji?
9 Kunkhala munthu “woganiza luweme,” kungakuyavyeni kuti mukoganizila ngako vayunena Baibolo pankhani zosiyana-siyana. Vamene ivi vingakuyavyeni kuti muziŵe vinyinji komasoti kuti munkhale womvwisha vinthu. Muzapewe kuutukila kupanga chosankha mukaliyemvwisha mfundo zonse. Mmalo mwake, mukoyamba mwasimikijila kuti mwamvwisha mfundo zonse zofunikila. (Miy. 18:13) Monga vokonkhapo vake, mukopanga vosankha mwanzelu vokatijana na mwakuganizila Yehova. Keno nimwe munthu “wochita vinthu mwadongosolo,” mukochita vinthu panthawe yake komasoti mwanjila iweme. Ŵanthu akowona kuti nimwe odalilika komasoti mukonkheja malangizo. Minkhalidwe yamene iyi izakuyavyeni kuti munkhale na mbili iweme. Tiyeni lomba tikambilane viyeneleso va m’Malemba voluta kuli mitu ya mabanja kuti inkhale visanzo viweme.
KUNKHALA MUTU UWEME M’BANJA
10. Kansi mawu akuti ankhale munthu “wololela luweme banja yake” otanthauza chinji kuli mwanalume?
10 Keno nimwe mutu wabanja ndipo mufuna kunkhala nkulu, mbili ya banja yanu izakhuze viyeneleso vanu. N’chifukwa chake mufunikila kunkhala mwanalume “wololela luweme banja [yanu].” Ŵanthu akokuziŵani kuti muisamalila mwachikondi banja yanu komasoti mupanga vosankha viweme. Mufunikila kuchita kulambila kwapabanja, kuwoneshesha kuti aliyense m’banja mwanu osonkhana, komasoti kuŵayavya kuti akochita vonse vangakwanishe muutumiki. Ndaŵa yanji vamene ivi n’vofunika ngako? Ntumwi Paulo enena kuti: “Keno munthu oziŵalini kusamalila banja yake, lomba kansi mpingo wa Mulungu angausamalile tyani?”—1 Tim. 3:5.
11-12. Kansi vochita va ŵanthu m’banja vingakhuze tyani viyeneleso va mkwasu? (Onanisoti chithuzi.)
11 Keno nimwe tata ndipo muli na ŵana atontho-atontho, mufunikila kunkhala munthu wamene “ŵana ŵake omumvwila na ntima wonse.” Mufunika kuŵaphunzisa komasoti kuŵalangiza mwachikondi. N’chendi kuti ove ofunika kuseka nochita masoŵela monga nimwakuchitila ŵana wonse. Koma mufunikila kuŵaphunzisa luweme kuti ankhale omvwila, aulemu, komasoti aminkhalidwe iweme. Komasoti mukoyeja-yeja mwakhama kuyavya ŵana ŵanu kuti ankhale paushamwali uweme na Yehova, kukatishila ntchito mfundo za m’Baibolo, komasoti kuti apite pasogolo nobatizika.
12 “Wa ŵana okhulupilila komasoti asayopejelewa kuti ali na minkhalidwe iipa olo asalamulilika.” Kansi tata wa Chikhilisitu vingamukhuze tyani keno mwana wake wachita chimo ikulu? Keno tata wamene uyo aliye peleke malangizo kuli mwana wake olo chilango, angayenelelelini kunkhala nkulu.—Onani Nsanja ya Olonda ya 15, Okutoba 1996, pedji 21, ndim. 6-7.
Mitu ya mabanja yuphunzisa ŵana ŵawo pokata nawo ntchito zosiyana-siyana zopatulika (Onani ndime 11.)
KUTUMIKILA MPINGO
13. Kansi mungawoneshe tyani kuti nimwe munthu “wololela,” komasoti ‘asamvwa vake veka’?
13 Enekwasu amene owonesha minkhalidwe iweme ya Chikhilisitu, ni ofunika ngako mumpingo. Munthu “wololela” olimbikisa n’tendele. Keno nimwe wololela, mukomvwishila keno muyanu olaŵila komasoti mukoyeja kumvwa monga nimwakumvwila yove. Tiyelekezele kuti muli pansonkhano ndipo akulu anyinji akatijana pamfundo iyakine yamene yufwayalini mfundo zam’Baibolo, kansi mungalichefye nokatijana nawo olo kuti niyelini vemwenzefuna? “Osati ankhale wakumvwa vake veka” kutanthauza kuti mufunikalini kuyumilila kuti ayanu akoyendela maganizo ŵanu. Mwewo mufunikila kuziŵa kuti kumvwishila malingalilo ŵa ayanu nikofunika ngako. (Gen. 13:8, 9; Miy. 15:22) Mufunika kupewa ntima “wokonda kukangana” komasoti “wokalipa kamangu.” Vamene ivi vutanthauza kuti mufunikalini kuŵataila ulemu ayanu olo kuyambana nawo. Monga munthu wantendele, mukoyamba ni mwewo kunkhazikisha ntendele olo kuti vinthu vaipa ngako. (Yako. 3:17, 18) Kulaŵila mowama ntima kungankhajike mitima ya ŵanthu pansi, kupamikijapo ŵanthu amene ni adani ŵasu.—Owe 8:1-3; Miy. 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.
14. Kansi mawu akuti “osati ankhale munthu wamene wangobatiziwa kwalombapano” komasoti “wokhulupilika” otanthauza chinji?
14 Mkwasu wamene angayenelele kunkhala nkulu “osati ankhale munthu wamene wangobatiziwa kwalombapano.” Olo kuti mwebatizika kale-kale, mufunikila kuyeja-yeja kuti munkhale Nkhilisitu wotang’a mwauzimu. Mukaliye ikiwa kuti munkhale nkulu, mufunikila kukonkheja Yesu wamene enze wolichefya komasoti kuyembekezela Yehova mosangalala kuti muikiwe paudindo. (Mat. 20:23; Afil. 2:5-8) Mungawoneshe kuti nimwe munthu “wokhulupilika” mwa kunkhala wokhulupilika kwa Yehova nokonkheja mfundo zake zolungama.—1 Tim. 4:15.
15. Kansi munthu kuti ankhale nkulu ofunikila kunkhala waluso polaŵila nkhani? Fotokozani.
15 Malemba olaŵila momvwika luweme kuti wopanamila ofunikila kunkhala munthu “woziŵa kuphunzisa.” Kansi vamene ivi vutanthauza kuti ofunika kunkhala waluso polaŵila nkhani pagulu? Yayi. Akhilisitu anyinji onkhala akulu olo kuti aliye luso yolaŵila nkhani pagulu, komasoti ophunzisalini mokata ntima muutumiki na paulwendo wauchiŵeta. (1 Tim. 3:2; yelekezelani na 1 Akolinto 12:28, 29 komasoti Aifenso 4:11.) Koma olo n’tetyo, mwewo mufunika kuyeja-yeja mosalekeja kuti munkhale ticha waluso. Kansi mungachite tyani kuti mukophunzisa mokata ntima?
16. Kansi mungachite tyani kuti mukophunzisa mokata ntima? (Onanisoti chithunzi.)
16 “Ankhalesoti wokata mwamphamvu mawu okhulupilika pakuphunzisa mwaluso.” Kuti munkhale ticha wokata ntima, mukokatishila ntchito mfundo za m’Mawu a Mulungu pophunzisa pagulu komasoti munthu payeka. Mukophunzila Baibolo komasoti mabuku ŵasu mwakhama. (Miy. 15:28; 16:23; Tito 1:9.) Panthawe yamuphuzila, mukonkhala tchelu ngako kuti muwone mwakufotokozelewa mavesi am’Baibolo m’mabuku ŵasu kuti muziŵe mwamungaŵakatishile ntchito luweme. Komasoti keno muphunzisa, mukoyeja-yeja mwakhama kuti muŵafwike pantima omvwishila ŵanu. Ndipo mungakulishe luso yanu yophunzisa mwakukonsha akulu amene oziŵa vinyinji nokatishila ntchito malangizo ŵawo. (1 Tim. 5:17) Akulu ofunikila ‘kukwanisha kulimbikisa’ enekwasu na akalongosi; koma olo n’tetyo, nthawe ziyakine akulu ofunikila kupeleka malangizo kuli mbelele olo ‘kuzizuzula.’ Koma muli monse mwavingankhalile, ove ofunikila kuchita vinthu mowama ntima nthawe zonse. Keno nimwe odekha, achikondi, komasoti mukatishila ntchito mfundo za m’Mawu a Mulungu pophunzisa, niye kuti mukophunzisa mokata ntima chifukwa niye mwenzechitila Ticha Nkulu, Yesu.—Mat. 11:28-30; 2 Tim. 2:24.
Ntumiki woyavya okatishila ntchito mwayi wali nawo kuti aphunzile mfundo zinyinji za m’Baibolo pali na nkulu wamene oziŵa vinyinji. Ntumiki woyayva oyeselela nkhani yake uku olilolesha pachilola (Onani ndime 16.)
PITILIJANI KUYEJA-YEJA KUTI MUKWANILISHE CHOLINGA CHANU
17. (a) Kansi n’chinji chingayavye ntumiki woyavya kuti apitilije kupita pasogolo? (b) Kansi akulu ofunikila kukumbukila chinji akafuna kuika mkwasu paudindo? (Onani bokosi yakuti “Mukonkhala olichefya mukafuna kuika munthu paudindo.”)
17 Pavuli powona viyeneleso vakufunikila munthu kuti nkhale nkulu, atumiki ayakine oyavya angaganize kuti angakwanishelini kunkhala nkulu. Koma mukokumbukila kuti Yehova olo gulu yake oyembekezelalini kuti mwewo mukowonesha minkhalidwe yamene iyi mosaphoniyesha kalikonse. (1 Pet. 2:21) Ndipo mzimu wamphamvu wa Yehova niye ungakuyavyeni kuti mukwanilishe viyeneleso vamene ivi. (Afil. 2:13) Kansi pali mbali iyakine pamoyo wanu yamufunikila kuwamya mokulumija? Mukomuuja Yehova mʼpemphelo za nkhani yamene iyo. Sakilani kuti muziŵe vinyinji pankhani yamene iyo, ndipo ujani nkulu muyakine kuti akuyavyeni mwamungachinjile mbali yamene iyo.
18. Kansi atumiki oyavya onse olimbikisiwa kuchita chinji?
18 Tiyeni tonse, kupamikijapo akulu, tipitilije kukulisha minkhalidwe yatakambilana muli ino nkhani. (Afil. 3:16) Kansi mwewo nimwe ntumiki woyavya? Pitilijani kupita pasogolo! Mukomusenga Yehova kuti akuphunziseni nokuumbani kuti munkhale munthu muweme kuti mukochita vinyinji pomutumikila komasoti potumikila mpingo. (Yes. 64:8) Yehova adalise ngako khama yamuchita kuti muyenelele kunkhala nkulu.
NYIMBO N.° 101 Tikokata ntchito mokatijana