October
Labohlano, October 1
Maahlo ya Jehova ma bona lefase lo ka mokana ga lona, gore a thogo šupetsa ka mokgo a nang le matšhika, ka go pasopa batho ba gore ba mo nyaka ka dipelo tsa bona di felele.—2 Dikor. 16:9.
Re thogo di bona gabutši gore le lekgono Jehova o sa fo ya mahlong a pasopa batho bage. Lebelela taba ye nngwana ke yowa: Re tšhomayela ditaba tsa Modimo lefaseng ka mokana ga lona. (Mat. 28:19, 20) Mo re kene re maka tsotsone, re napa re maka gore dilo tsa go kekema tso Diyabolo a di makang di be lekgwaying. Hala Sathane nnete a di kgona, ke mo a nyoko yemisa mmereko wa rune mara ka taba la gore aa kgone, ke rune bo re sa ya mahlong. Byalo a di nyake re hlagasedisa ke moya wa madimona. Mo nkare re tshepa Jehova, madimona ma ka sa re kgahleletse tsela tsa go šala re šitega le go wona. Mara, ka mokana ga rune di nyaka re lwe le moya wa madimona re kene re tshepegela Jehova. Mo re ka fo maka ka mokgononeng, nnete re nyoko rufiwa fote Sathane a ka sa re woke lula ka matsaka yage. Se sengwana ke gore re sa duli re hlagasela ka taba la go tšhaba madimona. Re nyoko ya mahlong re tiyisa senghana sa rune le Jehova. Jakobo o ngwadiye gore, “Le phigise Diyabolo, o nyoko le tšhaba. Šutelaneng thina le Modimo, le yene o nyoko šutela thina le lune.”—Jak. 4:7, 8. w19.04 24 ¶15; 25 ¶18
Mokibela, October 2
Seyengwa sa popelo ke so motho a rufiwang ka sona.—Pis. 127:3.
Bana ba lune ke makolwane, ‘phahlo ya go tšwa ga Jehova.’ Babelegi, ke mmereko wa lune gore le pasope phahlo yowa. O ka maka byang gore bana bago ba sa hlorisiwi? Sa mathomo, tšhuta ka taba yowa ya go hlorisiwa. Tšhuta mohlobo wa batho ba go hlorisa bana le gore ba berekisa ying gore ba ba woke. Dula o budiye mahlo gore o thogo bona batho bo ba ka makang tsotsone tsa go hlorisa bana. (Diy. 22:3; 24:3) O sa lebale gore ga go tlala ke batho bo ngwana a ba tšibang ba gore ba ka mo hlorisa. Sa bobedi, maka gore bana bago ba sa tšhabe go bolabola nago. (Dot. 6:6, 7; Jak. 1:19) O sa lebale gore bana baa tšhaba go bolabola gore bona ba hlorisiwwe. Ba ka fo tšhaba go bolabola ka taba yone, ba nagana gore a go na ye a ka ba tshepang kela wa kraya ye a ba hlorisiyeng a ba tshosetsiye gore ba sa boye ba ro botsa motho ka taba yone. Mo o bona nkare go na le so se sa sepeleng gabutši ka ngwanene, mmutsise diputsiso o sa mo lakatse, ke mokane o lefise pelo mo o kene o mo yemele gore a fetole. Sa boraro, tšhutisa bana bago. Ba tšhutise gore ba tshwanele ba re king le gore ba make ying mo motho a ka fo ba tshwara ga gore a yi gona. w19.05 13 ¶19-22
Lesonto, October 3
Jehova aa kwane le motho wa go ba le mokgwa wa go tipona ho pelong.—Diy. 16:5.
Ke ntaba Jehova a sa kwane le batho ba go tipona? Taba ke gore batho bo ba makang tsotsone ba yekisela mekgwa yo Sathane a nang nayo. Phela Sathane ke mo a tseya gore Jeso o tshwanele a mo rapele, yene ye Modimo a mmerekisiyeng go maka dilo ka mokana ga tsona! (Mat. 4:8, 9; Makol. 1:15, 16) Batho ba mohlobo wonone ba go tshwana le Sathane ba fo šupetsa gabutši gore mahlalefelo ya lefase lowa ga Modimo go fo ba bophokophoko. (1 Makor. 3:19) Mara Baebele yi re tšhutisa gore re fo titseya gabutši nje. Yi re di gabutši mo motho a titseyela gedimo mara a kgera. Jeso o yitseri: “O nyake moyagelane wago go fo tshwana le ka mokgo o tinyakang,” mo a reyane ke mo a šupetsa gore re sa nape re hlupega ka matla ka dilo tso di nyakang ke rune fela. (Mat. 19:19) Mara, Baebele a yi re tšhutisi gore re tipone nkare re ka kgakala ga batho ba bangwana. Yi re: “Le sa makeneng selo ka taba la tšhinghi kela go kganya, mara le tinyanafatseneng le kene le dumela gore ba bangwana ba ka kgakala ga lune.”—Mafil. 2:3; Mrm. 12:3. w19.05 24 ¶13-14
Mosopologo, October 4
Lesetsaneng go kutšetsela ke masipidiselo ya lefase lowa, mara sokologaneng ka go tšhentšha menagano ya lune.—Mrm. 12:2.
Nagana ka dinako tsa ku nthago mo o sa thomisa go tšhuta nnete ya Lentsu la Modimo, ke mo di nyaka gore o tšhentšhe gore o thogo berekela Jehova. Ba go tlala di yye tsa nyaka gore re wolole maphelelo ya rune mo ne re bona nkare go kekemme. (1 Makor. 6:9-11) Re jabola ka matla gore Jehova wa re gelepa gore re hlule dilo tsa go befa tso ne re di maka! A di nyake re titshokanya, re re rune a go na mo re tshwaneleng re lukise gona. Le mo go sinyela Jehova ka matla re go lesetsiye mo re soko bane re kolobetsiwa, di nyaka re garagare ka matla ga selo se sengwana le sengwana so se ka re wokang gore re boyele ga mekgwa ya rune ya botala. Byalo di nyaka re maka dilo ka dipedi ke tsowa. Sa mathomo, di nyaka re ‘lesetse go kutšetsela,’ kela go botsetsela ke lefase lowa. Sa bobedi, di nyaka re ‘sokologe’ ka go tšhentšha menagano ya rune. Go tšhentšha a di rele go fo tšhentšha ga so motho a leng sona ka ho tawong. Ke go tšhentšha ga go napa o ro felegelela. Di nyaka re fetse le monagano wa rune gore re nyaka go tšhentšha ka ho teng-teng ga rune, ka mokgo re tikwang ka gona le tso re tlwayeleng go di maka. w19.06 9 ¶4-6
Labobedi, October 5
Jehovah, ke wene o ngelepang le go nkgomoletsa.—Pis. 86:17.
Mo re kgongwele, re ka tiyisa ke go dula re ya megahlanong ya phutego. Mo re le megahlanong, re maka gore Jehova a thogo re ‘gelepa le go re kgomoletsa.’ Jehova o re tiyisa ka moya wage wa go hlawolega, ka Baebele le ka malata yage. Taba ye nngwana ke gore mo re le megahlanong, re thogo kraya lešuba la go “tiyisana.” (Maroma 1:11, 12) Mogageru ye mongwana wa mosadi ye ba reng ke Sophia o yitseri: “Ke gelepiye ke Jehova le magageru gore ke thogo tiyisela. Mara megahlano ya phutego ne ke yi tseyela gedimo ka matla. Ke di bonne gabutši gore mo ke ya megahlanong le tšhomong, ke fo teya ke feta ga tso di nkgahleletsang. Mo re kwa re kgongwela, a di nyake re lebala gore Jehova ke yene a ntoši ye a re tshepisang gore o nyoko tlosa dilo ka mokana ga tsona tso di re kgahleletsang ku mahlong, mara le gana byalo o sa na a re gelepa. O maka gore re kwe re “nabela fote re na le matšhika” ya go hlula dilo tso di re kgahleletsiyeng tso di nyakang gore re lahle tewu.—Mafil. 2:13. w19.06 19 ¶17-18
Laboraro, October 6
Byalo, botsaneng bobhuti waka gore ba ye Galeliya, ke mokane ba ko mpona gana ku.—Mat. 28:10.
Selo sa mathomo so Jeso a se makiyeng mo a sa tšwa go tsusiwa ke gore a hlakane le malata yage, sosone se šupetsa gore ke mo go na le tso a nyakang go ma botsa tsona tsa gore ne a nyaka ma di tseyela hlogong! Mo Jeso a gahlanne le malata yage, o ma butsiye ka mmereko wo ma tshwaneleng ma wo make, mmereko wone le rune re kene re ya mahlong re wo maka. Jeso o yitseri: “Byalo, ariyeneng le ye maka batho ba ditšhaba ka mokana ga tsona gore go be malata, . . . le ba tšhutise go latelela dilo ka mokana ga tsona tso ke le butsiyeng tsona.” (Mat. 28:19, 20) Jeso o nyaka gore bo ba mo latelelang ba tšhomayele. Taba yone ya go tšhomayela ke mo a sa re yi make ke 11 ya mapostola yage ya go tshepega fela. Re di tšiba byang tsotsone? Ayitsano ke mo go na le mapostola fela ku thabeng ya Galeliya, nakwela Jeso a bolabola gore go makiwe batho malata? O sa lebale so lengeloyi le se butsiyeng basadi bala sa gore: ‘Le ko mmona gana ku Galeliya.’ (Mat. 28:7) Byalo di ka makega gore le basadi ba go tshepega ne ba le gona ga mogahlano wone. w20.01 2-3 ¶1-4
Labone, October 7
Byalo ka taba la gore a yi lune ba lefase lowa, mara ke le hlawodiye ho lefaseng, tsotsone di maka gore lefase le le hloye.—Joh. 15:19.
Jeso o f’lo yi beya lekgwaying gore ke ntaba re tshwanele re di tšibe gore re nyoko hlorisiwa. O yitseri re nyoko hloyiwa ka taba la gore a yi rune ba lefase lo. Mo re hlorisiwa a di rele gore Jehova aa sa re nyaka. Di fo ba di šupetsa gore re yi tshwere! Aa šiyo le ka wweši ye a ka makang gore batho ba sa sa berekela Modimo wa matšhika ka moka, Jehova. Ba go tlala ba liketsiye mara a di ya maka. Lebelela so se makegiyeng ka Ntwa ya Bobedi ya Lefase. Ka nako yononeng, Dihlatse tsa Jehova di yye tsa hlorisiwa ke ba mmušo ga dinaga tsa go tlala. Manazi ya ku Jeremane ke mo go se wona ma ntoši ya ne ma rakela mmereko wa Dihlatse tsa Jehova, tsotsone ke mo di makega le ga mmušo wa Australia, wa Canada le wa mafaseng ya mangwana. Bona gore go makegiye ying. Ka 1939 mo go thomisa ntwa, ne go na le 72 475 ya batšhomayedi ho lefaseng ka mokana ga lona. Dipalo di šupetsa gore mo ntwa yi šele yi bakiye mafelelong ka 1945, Jehova o yye a rufa batho bage ke mokane batšhomayedi ba segela ga 156 299. Palo yone ya batšhomayedi yi yye ya tokegelana! w19.07 9 ¶4-5
Labohlano, October 8
Batho ka moka ba nyoko tšiba gore ke lune malata yaka—mo lune beng le nyakanana.—Joh. 13:35.
Le mo go ka fo ba go se na motho ye o tšhutang naye Baebele, o ka gelepa ka mokgwa wo mongwana gore le wene o make malata. Mo re beyisa, o ka yamogela bo ba gore ba sa thomisa go tla Holong ya Mmušo fote o timake monghana wa bona. Ka mokgonone, o nyoko maka gore ba di bone gabutši gore Makreste ya mannete maa nyakanana. Mo o fetola ku mogahlanong le mo phetolo yago go ka fo ba go le ye kopana, yi ka tšhutisa bo ba gore a yi botala ba le ka ho phutegong, gore le bona ba thogo bolabola so ba se dumelang. Fote o ka gelepa ka go sepela le motho wa gore a yi botala a thomisiye go tšhomayela, gore a berekise Mangwalo mo a tšhutisa batho. Mo o maka ka mokgonone, o nyoko ba o mo tšhutisa gore a yekisele Kreste. (Luk. 10:25-28) Makreste ma na le dilo tsa go tlala tso ma tshwaneleng ma di make. Le mo go le ka mokgonone, ma kraya nako ya go tšhuta le batho Baebele fote tsone di maka gore ma jabole. w19.07 17 ¶11, 13
Mokibela, October 9
Ke lebala dilo tsa ku nthago ke mokane ke lebelela tsa ku mahlong, ke karakarela so ke nyakang go se segelela.—Mafil. 3:13, 14.
Pawulo wa lepostola a sanka a yikela dilo tsa go befa tso a di makiyeng ku nthago di mo maka gore a šepise. Gabutšibutši o yitseri “go lebala ka tsa ku nthago” ke mo go le gabutši ka matla gore motho a thogo “lebelela tsa ku mahlong,” tsa go tshwana le go taboga go segela mafelelong. Dilo tse dingwana tso di ka fo bang di yye tsa mo tlonya ga Pawulo ke difeng? Sa mathomo ke gore Pawulo ke mo di mo sepelela gabutši tsa lephelo ka nakwela go soko bane go ba Mokreste. Mara tsone ka mokana ga tsona o yye a di tseya go le “ndhudhuma ya dithila.” (Mafil. 3:3-8) Sa bobedi ke gore a sanka a maka gore dilo tsa go baba tso ne a di maka Makreste di mo kene matolong. Sa boraro ke gore a sanka a šekela a re ga Jehova o mmerekele ka matla. Mmereko wa go tšhomayela wo Pawulo ne a wo maka ke mo wo na le maphomela le mo ba yye ba mo hlahlela jele, ba mo teya go baba, ba mo pšhaya ka matlapa, le nakwela sekepe sa bona se phinya ka meetšing fote ba se na le mong tsa go ja le tsa go yapara. (2 Makor. 11:23-27) Mara le mo a yye a phomelela ga tsa go tlala ka thoko a hlorisiwa, o yye a fo ya mahlong a kene a di tšiba gore o tshwanele a berekele Jehova. Le rune di nyaka re kopisele gage. w19.08 3 ¶5
Lesonto, October 10
Ke le roma le le dinku gare ga dimpsya tsa hlaga.—Mat. 10:16.
Magageru ya go tlala ma dula ga dipoleke tsa gore a ma fo lla go tšhomayela go gongwana le go gongwana, kela go ya ka mutši ka mutši, byalo ma berekisa mokgwa wo mongwana gore ma tšhomayele ditaba tsa go bafala. (Mat. 10:17-20) Ga poleke ya mošaga wonone, mopotulugi o bolabodiye gore motšhomayedi ye mongwana le ye mongwana a yenetse tšhomo yage ka go tšhomayelela mašaga, bayagelani, bo a kenang nabo sekolo, bo a berekang nabo le bo a ba tlwayeleng. Ka nthago ga mengwaga ka mmedi, diphutego tsa poleke yone di yye tsa thomisa go hlohlotela. Re ka fo ba re dula ga poleke ya gore go tšhomayela a yi bothatha. Mara re ka tšhuta se sengwana ga magageru ya gore ma butšuwe ga tso tsa Modimo, ya gore ke mo ma fo dula ma nyakana le mašuba ya go tšhomayela, ma tshepiye gore le mo di baba, Jehova o nyoko ma neya matšhika ya go ya mahlong ma kene ma tšhomayela. (Mafil. 2:13) Barena, nkare re ka yetisa dilo tsa gabutši mahlong, ra sa be le selabi, re sa tubisi ba bangwana fote re be le diyengwa tsa go loka. Ka mokgonone re nyoko nyakanana ka matla fote sone sa maka le gore Papa wa rune Jehova, a thanakiwe. w19.08 13 ¶17-18
Mosopologo, October 11
Ke bonne malata ma kalamme dipera, mara magoši ma tisepelela ka mawoto go fo tshwana le malata.—Mmo. 10:7.
A yi ka mokana ga rune re kwanang le batho ba go gapeletsa gore dilo di makiwe ka mokgwa wa bona fote ba sa nyake go theetsela motho ye mongwana. Di jabodisa ka matla go ba le magageru ya go šupetsa gore “maa kwelana, maa nyakanana, maa gelepana fote ma tinyanafatsiye.” (1 Pet. 3:8) Mo nkare re jabodisa ke go ba le batho ba mošaga wonone, le bona ba nyoko jabolela go ba le rune mo nkare re dula re tinyanafatsiye. Go tinyanafatsa go maka gore lephelo la rune le be lula. Ka nakwenngwana mo re kene re phela, re ka fo tshwariwa lešidi kela ra bona ba bangwana ba tshwariwa lešidi. Ga go tlala, batho ba gore ba hlalefiye a ba thanakiwi. Mara bowa ba gore a ba tšibi selo, ke bona ba gore ba thanakiwa ka matla. Le mo go le sone, Solomoni o hlayye gore re sa šekele ka matla ka dilo tsa lephelo lowa fote re sa hlupege mo dilo di sa sepele gabutši. (Mmo. 6:9) Mo re tinyanafatsiye, re nyoko yamogela lephelo ka mokgo le leng ka gona fote re ka sa kokole. w19.09 4-5 ¶9-10
Labobedi, October 12
Bopapa, . . . le sa tinwisi bana ba lune, mara ariyeneng mahlong le kene le ba gudisa ka go ba kgala le go ba tšhutisa molawo wa Jehova.—Maef. 6:4.
Bo ba nang le matšhika ya go lekanela ya go lawola, go tshwana le bopapa, ba ka di kgona go gelepa batho ba bangwana. Jehova o beyye papa wa mutši gore go be hlogo, fote o nyaka gore a yetetse bana bage a boye a ba tšhutise. (1 Makor. 11:3) Mara sone a se rele gore bopapa ba tshwanele ba lawole ka mokgo ba nyakang, ka taba la gore ke Jehova a ba neyyeng mmereko wone, yene wa gore o thomme mitši ka mokana ga yona. (Maef. 3:14, 15) Bopapa ba šupetsa gore ba theetsela Jehova mo ba lawola mitši ya bona ka mokgo Modimo a nyakang. Mo Jehova a go neyye gore o lawole, o sa di berekisi bošayedi. Yamogela mo o sa maka dilo gabutši fote o theetsele mo batho ba bangwana ba go yeletsa ka Baebele. Mo o ka fo maka ka mokgonone, ba mutši wago ba nyoko go hlompa ka matla ka taba la mo ba bona o tinyanafatsiye. Mo o rapela o le nabo, botsa Jehova dilo ka mokana ga tsona tso di go hlupang gore ba di bone gore o tikokotlele ka yene. Maka gore selo se segolo lephelong lago go be taba ya go yetisa senghane sago le Jehova mahlong. (Dot. 6:6-9) Mutši wago wo nyoko yekisela wene ga dilo tsa gabutši tso o di makang. w19.09 15 ¶8; 17 ¶14; 18 ¶16
Laboraro, October 13
Le yamogele [Mareka] mo a ka tla hone ga lune.—Makol. 4:10.
Mareka ke mo a kwana le go gelepa ba bangwana. Ga go tlala Mareka ke mo a bereka le Pawulo wa lepostola, ka nakwenngwana a bereka le Petro wa lepostola mo ba kene ba maka mmereko wa bona, di ka makega gore ke mo a ba gelepa ka tso ba di hlokang. (Meber. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Pawulo o re Mareka ke ye mongwana wa ‘bo ne a berekisana nabo ga Mmušo wa Modimo,’ fote a boya a ‘mo tiyisa ka matla.’ (Makol. 4:10, 11) Mareka go yye gwa feleletsa go le monghana ye mogolo wa Pawulo. Mo re beyisa, gana hala ga bo 65 C.E. mo Pawulo a le jele la mafelelo ku Roma, o yye a ngwalela Thimothi lengwalo la bobedi. Mone ga lengwalo lone, Pawulo o yye a kgopela Thimothi gore mo a tla Roma, a tle le Mareka. (2 Thim. 4:11) Di šupetsa gabutši gore Pawulo ke mo a jabodisiye ke ka mokgo Mareka ne a maka mmereko wage ka go tshepega, byalo o yye a kgopela Thimothi gore a tle naye. Mareka ke mo a gelepa Pawulo ka dilo tso a di gayelang, go ka ba go le tsa go ja kela dilo tso a di berekisang mo a ngwala. Taba ya gore Pawulo ba yye ba mo thega ba boya ba mo tiyisa yi mo gelepiye gore a thogo tiyisela ga matšatši ya mafelelo ya mo ba soko bane ba mmolaya. w20.01 11 ¶12-13
Labone, October 14
Tlanneng mo gaka.—Mat. 11:28.
Re tikgetele lephelo la go yetisa tsa Modimo mahlong le go mmerekela re tineyele re sa tšhofe ke motho. Jeso o hlayye gore re nyoko hlorisiwa. Mara di nyaka re tshepe gore Jehova a ka re neya matšhika ya go tiyisela dintshetshere ka mokana ga tsona. Mo re sa lesetse go tiyisela, re nyoko ya mahlong re tiyelela. (Jak. 1:2-4) Fote re ka tshepa gore Jehova o nyoko re pasopa, Jeso yene o nyoko re yetetsa ke mokane magageru ka ho phutegong ma nyoko re tiyisa. (Mat. 6:31-33; Joh. 10:14; 1 Mathes. 5:11) Mosadi yela Jeso a mo yalafiyeng ga bolwele bya “selumi” o yye a yimuluga ka lona letšatši lone a yalafiwweng ka lona. (Luk. 8:43-48) Mara yene ke mo a nyoko yimuluga go ya go yye ho nkare o dumele go ba lelata la Kreste. O bona nkare o fetsiye a makiye ying? Ho nkare mosadi yewa o dumele go rwala lejoko la Jeso, kela le yene o ko ya a lawola le Jeso ku legedimong, o ko kwa mang! Mo nkare o yye a lesetsa dilo ka mokana ga tsona tso ne di ka maka gore Kreste a sa mo rufi, o ko ba a makiye gabutši ka matla. Kela ke wene motho wa go ye phela legedimong kela lefaseng, so se šalang ke gore ka mokana ga rune re yamogele mo Jeso a re bitsa a re: “Tlaneng mo gaka!” w19.09 25 ¶21-22
Labohlano, October 15
Go hlalefa go tiyisa mutši, fote ka go ntsha maahlo dikwakweng go maka gore wo tšhireletsege.—Diy. 24:3.
Banna bo Dafita ne a sepela nabo ba yye ba kgopela tsa go ja ga monna ye mongwana wa nghamula wa Leisrayele ye ba reng ke Nabhala. Ke mo ba tseya gore yene Nabhala yewa o nyoko yakgoswa a ba neya ka taba la gore ke mo ba mo pasopele merape yage hala mašahleng. Mara monna yewa ke mo a konana tse dingwana tsa lešidi, a napa a ro gana le go ba neya sa go ja. Dafita o yye a kwata ka matla a boya a re o nyoko tlopolanya segologolwane sa Nabhala, a boye a suwelanye banna ka mokana ga bona ka hala mutšing wage go šale go yitseri nghwee. (1 Sam. 25:3-13, 22) Ye lune, mosadi wa Nabhala ye ba reng ke Abigheyili ke mo a bafele ka matla fote a hlalefiye. O yye a šišimala ka matla, ke mokane a ya a kgotama hala mahlong ga Dafita, a ro mo phophothela a re a sa tikenisi mathatheng a re o leketsa go patedisa. O yye a mo kena gabutši, a mo yeletsa gore a lesetse Jehova go be yene a lukisang taba yowa. Mo Abigheyili a kene a bolabola, ke mo a tinyanafatsiye fote di napa di šupetsa gore o hlalefiye, pelo ya Dafita ya napa yi tikisega ka matla. A napa a ro di bona gore mosadi yewa o romme ke Jehova. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abigheyili o yye a karakara gore a be ka mokgo Jehova a ka mmerekisang ka gona. Le magageru ya basadi bo go leng Makreste ba gore ba šupetsa gore ba hlalefiye le ba go maka dilo ka letheto, Jehova a ka ba berekisa gore ba tiyise mitši ya bona le ba bangwana ka ho phutegong.—Tito 2:3-5. w19.10 23 ¶10
Mokibela, October 16
Tšwaneng mo gage lune batho baka, mo nkare a le nyake go sinya naye, fote mo nkare a le nyake go tlela ke tsa go sasamela tso di mo tlelang.—Kut. 18:4.
Makreste ka mokana ga wona ma tshwanele ma kganele kgole le dilo tsa gore di yelana le Bhabhilona ye Mogolo. Di ka makega gore ye re tšhutang naye Baebele le yene ke mo a kena kereke mo a soko bane a tšhuta nnete. Fote di ka makega gore ke mo a sa šale merapelong le ga mebereko ye mengwana ya kereke. Kela le meneyelo ke mo a ro kgotolela ka masaka ku kerekeng. Mo ye re tšhutang naye Baebele a nyaka go ba motšhomayedi wa gore aa soko kolobetsiwa, di nyaka a ro napa a nyekula dilo ka mokana ga tsona tsa go yelana le dikereke tsa matsaka. Se sengwana ke gore o tshwanele a ro ngwalela kereke yo ne a kena ga yona borifi bya go layela, ba di tšibe gore ba ka sa sa mmona mone kerekeng. Mokreste wa mannete o tshwanele a bone gore mmereko wo a wo berekang a wo sipidisane le dikereke tsa matsaka. (2 Makor. 6:14-17) Ke ntaba? Ka taba la gore a re nyake go tšhela letsogo ga dilo tsa go sipidisana le tso dikereke di di makang tsa gore a di ya yela ga Modimo.—Jes. 52:11. w19.10 12 ¶16-17
Lesonto, October 17
Jehova o kwelana go baba ka matla . . . A ka sa duli a nyakolla mo re sinnyeng gona fote a ka sa duli a re kwatele.—Pis. 103:8, 9.
Di ka makega gore dipuku tsa Baebele tsa Magoši ya Mathomo le ya Bobedi di ngwadiye ke Jeremiya, go tokegela le puku ya gore yi bitsiwa ka lebitso lage. Mmereko wone wo makiye gore Jeremiya a thogo di bona gore Jehova o kwela batho ba go sa yenela go baba. Mo re beyisa, ke mo a di tšiba tsa gore mo Kgoši Ahaba a ka fo tisola ga tsa go befa tso a di makiyeng, Jehova o nyoko mo kwela go baba gore a sa bone mo go bolayiwa ba mutši wage ka mokana ga wona a sa phela. (1 Mag. 21:27-29) Go tokegela gana hone, Jeremiya ke mo a di tšiba tsa gore Manase o kwatisiye Jehova ka matla go phala Ahaba. Mara, mo Manase a tisola, Jehova o yye a mo tshwarela. (2 Mag. 21:16, 17; 2 Dikor. 33:10-13) Dilo tsone ka mokana ga tsona di makiye Jeremiya gore a yekisele Modimo ga taba ya go lefisa pelo le go kwelana go baba. Lebelela gore Jeremiya o yye a mo tshwara byang ga Bharuke nakwela a thoma go šepisa ga mmereko wage. Jeremiya a sanka a ngalela monghanage Bharuke ka go fo nagana gore a ka sa kgone go tšhentšha, mara o yye a mmotsa molayetsa wa go tšwa ga Modimo.—Jer. 45:1-5. w19.11 6 ¶14-15
Mosopologo, October 18
Modimo o lukiye ka matla la gore a ka sa lebale tso le di makiyeng le ka mokgo le šupetsiyeng gore lebitso lage le kwana nalo ka matla.—Maheb. 6:10.
Ga puku ya Lefitiko, re thogo di bona gabutši gore Leisrayele ke mo le ka yisa sehlabelo sa go hlekediwa ‘go šupetsa gore le ya leboga.’ (Lef. 7:11-13, 16-18) Mo le maka sehlabelo sone, ke mo le sa makele moyano, mara ke mo le se maka ka taba la gore le ro di nyaka. Go fo tshwana le sehlabelo sa go hlekediwa, le rune mo re berekela Jehova re sa tšhofe ke motho re šupetsa gore re mo nyaka ka matla. Re makela Jehova so re ka se kgonang ka taba la gore a re timakisi mo re re re mo nyaka ka matla. Jehova o jabola stereka mo a bona malata yage ya dimiliyoni ma mmerekela ma sa tšhofe ke motho fote ma kwana le melawo yage! Jehova o tseyela gedimo tso re di makang fote ka matlamatla so se re tšhofang gore re di make. Mo re beyisa, mo nkare o šele o gudiye fote go na le tsa go go kgerela, o sa lebale gore Jehova o kwisisa dilo ka mokana ga tsona. O ka fo tseyela fase so o se makang, mara di tšibe gore Jehova o bona ka ku tengteng ga pelo le tso di go tšhofang gore o make tso o ka kgonang go di maka. O jabola ka matla mo o tihlupa. w19.11 22 ¶9; 23 ¶11-12
Labobedi, October 19
Koriyeneng . . . polekeng ya ka thoko gore re thogo khutsa.—Mar. 6:31.
Di gabutši ka matla gore re kale mo re bereka. Kgoši Solomoni o ngwadiye gore: “Se sengwana le se sengwana . . . se na le nako ya sona.” O bolabodiye ka go gaša, go yaga, go lla, go tshega, go bina le tse dingwana. (Mmo. 3:1-8) Di fo ba lekgwaying gore di nyaka re bereke fote re khutse. Jeso ne a di tšiba gore mo a bereka, di nyaka a khutse. Tšatši le lengwana, mapostola ya Jeso ma yye ma buya ma tšwa go tšhomayeleng. Ba tšhomayele tsela tsa gore “le nako ya go khutsa nyana kela ya go ja” a baa yi kraya. Jeso o ba butsiye mantsu ya ma leng ga temanyana ya lekgono. (Mar. 6:30-34) Ke mo ba sa yi kraye gabutši nako ya go khutsa, mara Jeso ne a di tšiba tsa gore di nyaka ba khutse. Nakwenngwana di fo nyaka re khutsa kela re tšhentšhe ka mokgo re makang dilo ka gona. Sone re se bona ga Sabatha ya beke ye nngwana le ye nngwana yo Modimo a yyeng a yi makela batho bage ba ku botala. Re ka tšhuta se sengwana ga so Molawo wa Moše wo se hlayyeng ka Sabatha, le mo yi le gore a di re tšhofe go latelela Molawo wone. w19.12 3 ¶6-7
Laboraro, October 20
O sa šekele.—Mat. 6:31.
Jehova o tshepisiye gore o nyoko pasopa malata yage ya go tshepega fote o kwa di mo tšhofa go maka ka mokgo a tshepisiyeng. (Pis. 31:1-3) Go tokegela gana hone, Jehova wa di tšiba tsa gore di ka sa make mo a ka sa pasope bo go leng ba mutši wage. O tshepisa go re neya tso re di gayelang le go re gelepa gore senghana sa rune naye se sa šehle, fote a ka sa šitege go maka tso a di tshepisiyeng! (Mat. 6:30-33; 24:45) Mo re sa lebale gore ke ntaba Jehova a dula a maka tso a di tshepisiyeng, ga taba ya go gayela sekwetše re nyoko fo teya re feta. Tseya ka mošupetso wa Makreste ya dinako tsa mapostola. Mo phutego ya ku Jerusalema yi thoma go hlorisiwa, “ka mokana ga bona ba yye ba tlalagana, gwa fo šala mapostola fela.” (Meber. 8:1) O fo nagana nje gore ne go nyoko makega ying. Ke mo ba nyoko hlupega! Makreste ke mo sa sa na magaye le dibhizinisi. Mara Jehova a sanka a ba lahla fote ba yye ba fo dula ba jabodiye. (Meber. 8:4; Maheb. 13:5, 6; Jak. 1:2, 3) Jehova o yye a thega Makreste yane ya go tshepega, byalo le rune a ka sa re lesetse, o nyoko re thega.—Pis. 37:18, 19. w20.01 17-18 ¶14-15
Labone, October 21
Bo ba go tinyanafatsa . . . Jehova o ba tseyela gedimo.—Pis. 138:6.
Dafita o di bonne gore o gelepiye ke Jehova gore a thogo phonisa dinku tsa papage nakwela di nyoko tlerolanya ke tawu le bhere. Nakwela a hlula segoboro sa go ba le matšhika so ba reng ke Gholiyate, o di bonne gabutši gore ne a yetetsa ke Jehova. (1 Sam. 17:37) Nakwela a tšhabelela Kgoši ya gore yi na le mona yo ba reng ke Sawulo, o di bonne gore ne a phonisa ke Jehova. (Pis. 18, mantsu ya ma leng ka ku kgakala ga tema) Mola Dafita go le motho wa magetla, ne a nyoko fo titeya sekguba ka dilo tsowa. Mara ka taba la gore Dafita ne a tinyanafatsiye, o kgonne go bona gore o gelepiye ke Jehova. Re tšhuta ying rune ga tsowa? A di nyake re fo dulela go kgopela Jehova gore a re gelepe. Di nyaka re leketsa go lebelela gore o re gelepa neng fote tsotsone o di maka byang. Mo re tinyanafatsa, re ko thogo bona mo Jehova a re gelepa mo re gayelang gona. Fote mo re bona Jehova a re gelepa, senghana sa rune le yene se nyoko ya mahlong se tiya. w19.12 20 ¶18-19
Labohlano, October 22
Jehova o wolola bo a ba nyakang, go fo tshwana le papa ye a wololang morwayi wage wa gore o mo nyaka ka matla.—Diy. 3:12.
Go na le dilo tsa go tlala tso di makang gore re tshepe gore Jehova o re tseyela gedimo. O makiye gore re šutele thina gage a lebelele ka mokgo re yyeng ra yamogela ditaba tsa go bafala ka gona. (Joh. 6:44) Nakwela re thoma go šutela thina le Jehova, le yene o yye a šutela thina le rune. (Jak. 4:8) Jehova o berekisa nako le matšhika yage a re tšhutisa, sosone se šupetsa gore ka nnete ke rune makolwane. O re tšiba gabutši fote so re ka kgonang go se segelela o se tšiba gabutši. Wa re wolola ka taba la gore o re nyaka ka matla. Tsowa di fo šupetsa gabutši gore Jehova o re tseyela gedimo ka matla! Ba bangwana ke mo ba tseya Kgoši Dafita yi se selo mara yene ke mo a di tšiba tsa gore Jehova o mo nyaka ka matla fote aa mo lahla. Tsotsone di gelepiye Dafita gore a tiyisele fote a sa kokole. (2 Sam. 16:5-7) Mo re tikwa re kgongwele kela re gahlana le tsa go re ghula, Jehova a ka re gelepa gore re sa lahle tewu, fote o nyoko re gelepa gore re teye re feta ga tso di leketsang go re phiriketsa. (Pis. 18:27-29) Mo Jehova a na le rune, a go na selo so se ka re rakelang go ya mahlong re mmerekela re jabodiye.—Mrm. 8:31. w20.01 15 ¶7-8
Mokibela, October 23
[Ba tšhutise] go maka dilo ka mokana ga tsona tso ke le butsiyeng tsona.—Mat. 28:20.
Thoma ka go rapela mo le šele le nyoko bala. Nnete ke gore di gabutši ka matla gore o yakgoswe o tšhela taba ya go bula le go kwala ka thapelo, o ka maka ka mokgonone ga mabekenyana ya mathomo ka nthago ga mo le kwanne gore le ko ya mahlong le kene le bala ggoši. Re nyaka go gelepa ye re balang naye gore a di bone gore re thogo kwisisa Lentsu la Modimo mo re gelepa ke moya wa Modimo. Mo batšhomayedi ba bangwana ba nyaka go tšhela taba yowa ya go bula le go kwala ka thapelo, ba thoma ka go bala Jakobo 1:5 ya gore yi re: “Mo nkare go na le ye a nyakang go hlalefa, a ye mahlong a kene a kgopela Modimo.” Ke mokane motšhomayedi o butsisa ye a balang naye gore, “Re ka kgopela Modimo byang gore a re hlalefise?” Ga go tlala ye o balang naye a ka fetola ka gore di nyaka re rapele Modimo. Tšhutisa ye o balang naye gore a rapele ka mokgo mang. Mmotse gore Jehova wa di nyaka go kwa merapelo yage ya go tšwa pelong. Mo re rapela re le ntoši re thogo botsa Jehova tso di leng ho dipelong tsa rune, re mmotsa ka mokgo re tikwang kela dilo tsa gore re ka fo kraya re kamaka go di botsa motho ye mongwana. Nnete ke gore Jehova o šele a tšiba tso re di naganneng.—Pis. 139:2-4. w20.01 2 ¶3; 5 ¶11-12
Lesonto, October 24
A di yi ka dilo tso motho a di nabelang kela tso a di makang mara di ya ka Modimo.—Mrm. 9:16.
Jehova ke yene ye a hlawolang gore o nyoko kgeta leng bo ba go tlotsiwa. (Mrm. 8:28-30) Jehova o yye a thoma go hlawola bo ba go tlotsiwa ka nthago ga gore Jeso a tsusiwe. Di šupa nkare Makreste ka mokana ga wona ya dinako tsa mapostola ke mo ma tlotsiwwe. Mara ka nthago ga dinako tsa mapostola, ba go tlala bo ne ba bolabola gore ke bona Makreste ke mo ba sa latelele Kreste. Mara le ka dinako tsotsone, Jehova o yye a tlotsa ba bangwana ba gore ne go le Makreste ya nnete. Ke mo ba tshwana le korong yo Jeso a hlayyeng gore yi nyoko mela gare ga ngwere. (Mat. 13:24-30) Le ga dinako tso tsa mafelelo, Jehova o yye mahlong a kene a hlawola batho ba gore ba nyoko badiwa ga bo ba 144 000. Byalo mo Modimo a kgeta go hlawola ba bangwana re soko bane re segela mafelelong, a ra tshwanela go kokola re re nje o kgetiye gabutši. (Mrm. 9:11) Re tipasope gore re sa tikraye re tshwana le babereki bala Jeso a bolabodiyeng ka bona ga wo mongwana wa mešupetso yage. Ba yye ba kokola ka mokgo mong wa bona a yyeng a tshwara bo ba thomisiyeng go bereka ka awara ya mafelelo.—Mat. 20:8-15. w20.01 30 ¶14
Mosopologo, October 25
Malata yaka ma nyoko hlakela ma jabodiye.—Jes. 65:14.
Jehova o nyaka gore mutši wage wo jabole. Go na le dilo tsa go tlala tso di ka makang gore re jabole gana byalo, le mo re kene re gahlana le tsa go re ghula. Mo re beyisa, a re kamake gore Papa wa rune wa magedimong o re nyaka ka matla. Re tšiba nnete yo Lentsu la Modimo, Baebele yi yi tšhutisang. (Jer. 15:16) Fote ke rune ba mutši wa Jehova wa gore wo na le batho ba gore ga Jehova ba mo nyaka ka matla, ba kwana ka matla le melawo yage fote ba nyakanana tsa mannete. (Pis. 106:4, 5) Re ka dula re jabodiye ka taba la gore re ya di tšiba gore lephelo le nyoko ba gabutši ku mahlong. Re ya di tšiba tsa gore go se botala Jehova o nyoko tlosa dilo ka mokana ga tsona tsa go befa ke mokane mo se go lawola Mmušo wage, lefase ka mokana ga lona le nyoko ba Pharadeyisi. Re jabodisa ka matla ke gore re na le tshepo ya gore bo ba hlokofeleng ba nyoko tsusiwa ke mokane ba gahlana le mašaga ya bona fote. (Joh. 5:28, 29) Wa tšiba taba yone a yi go jabodisa ga yona! Selo se segolo ka matla ke gore go se go botala ka mokana ga bona ku legedimong le ho lefaseng ba ko ba ba hlompa, ba thanaka ba boya ba berekela Papa wa rune wa gore o re nyaka ka matla. w20.02 13 ¶15-16
Labobedi, October 26
Ga batho bo ke ba sinyeleng, ka matlamatla ke sinyele wene.—Pis. 51:4.
Mo o ka tšhoga o makiye dilo tsa go sa bolabolege, o sa leketse go di phiphetsa. Mara leketsa ka matla go bulela Jehova sekguba ka go rapela. O ko kwa o yimulugiye ga tso ne di go šekedisa ka taba la go kokona ke lekwalo. Mara mo nkare wa di nyaka go lukisa senghana sago le Jehova, di nyaka gore o ganye dikobo. Di nyaka o sa gane go wolodiwa. Mo Jehova a roma moporofeta Nathane gore a ye a bolabole le Kgoši Dafita ka tsa go kekema tso a di makiyeng le Bhathišeba, Dafita a sanka a leketsa go tšhirela ka lehlokwa kela a leketsa go maka nkare taba yage a ya napa yi hlupa ka matla. O yye a yakgoswa a dumela gore aa sinyela monna wa Bhathišeba a ntoši, mara ka matlamatla o sinyele Jehova. Mo Jehova a mo wolola, Dafita a sanka a gana fote Jehova o yye a mo tshwarela. (2 Sam. 12:10-14) Mo nkare re sinnye ka matla, di nyaka re bolabole le bo Jehova a ba hlawodiyeng gore ba re dise. (Jak. 5:14, 15) Fote re sa nyake go tšhirela ka lehlokwa. Mo re yakgoswa re yamogela gore re sinnye re boya re berekisa tso re kgadiwweng ka tsona, re ko thogo yakgoswa re gotetsa go beba ga rune ra boya ra jabola tsa nkare ke moka. w20.02 24-25 ¶17-18
Laboraro, October 27
Lesome la banna ba go tšwa ga mebolabolo ka mokana ga yona ya ditšhaba . . . ba nyoko ngangarela kobo ya Lejuda, ke mokane ba re: “Re nyaka go ya le lune, ka taba la gore re di kwelele tsa gore Modimo o na le lune.”—Zak. 8:23.
“Lesome la banna” le yemela bo ba nyoko phelang go ya go yye ho lefaseng. Baa di tšiba tsa gore Jehova o rufiye bo ba gore ba tlotsiwwe ba gore go bolabodiwa ka bona yi le “Lejuda” fote taba yowa ya go rapela Modimo ggoši ba yi tseya go le selo se segolo ka matla. Le mo go se lula go tšiba mabitso ya bo ba tlotsiwweng ba gore ba ho lefaseng, tsotsone a di rele gore bo ba nyoko phelang ho lefaseng ba ka sa di kgone “go ya le” bo ba go tlotsiwa. Ka mokgo mang? Temanyana ya lekgono ya re fetola. Temanyana yowa yi bolabola ka Lejuda ka lloši. Mara mo temanyana yowa yi ya mahlong yi re “lune.” Sosone se rela gore Lejuda lowa a yi motho ka wweši mara ke mogoba ka mokana ga wona wa bo ba go tlotsiwa. Bo ba gore a baa tlotsiwa ba berekela Jehova ba na le bo ba go tlotsiwa. Mara, a ba tseye magageru ya go tlotsiwa go le bona bo ba ba yetang mahlong, ba di tšiba gabutši gore Jeso ke yene ye a yetiyeng mahlong.—Mat. 23:10. w20.01 26 ¶1-2
Labone, October 28
Batho ka mokana ga bona ba nyoko le tšiba ka tsotsone gore ke lune malata yaka—mo le šupetsana gore le nyakanana ka matla.—Joh. 13:35.
Jeso o yitseri malata yage ya mannete ma nyoko bonala gabutši mo nkare ma nyaka batho ba bangwana ka matla go fo tshwana naye. Go tlugisela ku botala taba yone go le nnete, le lekgono lowa go sa fo ba nnete. Nka taba lo go leng gabutši ka matla gore re nyakanane le mo go thathafa! Tiputsise gore: ‘King so nka se tšhutang ga magageru ya gore ma fo ya mahlong ma kene ma šupetsa gore maa nyakanana le mo go thathafa?’ Taba ya gore a ra yenela gabutši ho mmeleng yi maka gore go sa be lula go šupetsana gore re nyakanana tsa mannete. Mara di nyaka re leketsa ka matla go yekisela Kreste. Jeso o re tšhutisiye taba ye kgolo ka matla ya gore ke ntaba di nyaka re kwana le go beba mo nkare a ra fitisana gabutši le mogageru ye mongwana. (Mat. 5:23, 24) O yi šihlele ka gore mo nkare re nyaka go jabodisa Modimo, di nyaka re gotetse senghana sa gabutši le batho ba bangwana. Jehova o jabola ka matla mo re maka so re se kgonang gore re kwane le magageru. A ka sa yamogele merapelo ya rune mo nkare re dula re kwatelanne fote re sa nyake go maka gore go bebe.—1 Joh. 4:20. w20.03 24 ¶1-4
Labohlano, October 29
Re thogo di bona gabutši gore mantsu ya ma butšwelediwweng ya nnete ke mafeng ga mantsu ya ma butšwelediwweng ya matsaka.—1 Joh. 4:6.
Papa wa matsaka” ye ba reng ke Sathane, o tshokannye batho go tlugisela ba ba gona. (Joh. 8:44) Ya mangwana ya matsaka yane ke ya go tšhutisa batho dilo tsa gore a di šiyo ka likgu le ka so se makegang mo motho a kgwile. Dilo tsa mošaga wonone ke tsona di makang gore go be le ditšo tsa go tlala tsa gore ke tsa matsaka. Ke ntaba batho ba go tlala ba fokudiwa? Sathane o berekisa likgu go maka tso di nyakang ke yene. Ka taba la gore re makiwwe gore re jabolele go phela go ya go yye a re nyake go kgwa. (Mmo. 3:11) Re tseya likgu go le lenaba. (1 Makor. 15:26) Le mo Sathane a leketsa ka matla go re phiriketsa, nnete ka bo ba kgwileng a ya wutametsiwa. Gabutšubutši, gana byalo batho ba go tlala ba tšiba nnete ka bo ba kgwileng fote ba sabalatsa so Baebele yi se tšhutisang ka batho bo ba go kgwileng le ka tso Modimo a di tshepisang ka bona. (Mmo. 9:5, 10; Meber. 24:15) Nnete yone ya re kgomoletsa fote yi re gelepa gore re sa tšhabe dilo tsa gore a di šiyo. w19.04 14 ¶1; 15 ¶5-6
Mokibela, October 30
Ariyeneng mahlong le kene le kakolelana tsa go roba, mo le maka ka mokgonone, le ko ba le maka molawo wa Kreste.—Magal. 6:2.
Modimo o ba nyaka ka matla batho bage. A ka sa tšhentšhi o ko fo dula a le ka mokgonone. Fote o di nyaka ka matla mo batho ba sa makiwi lešidi. (Pis. 33:5) Byalo re ka tshepa dilo tsowa ka dipedi: (1) Jehova o kwa go baba mo malata yage ma sa tshwariwi tsona. (2) A ka sa šitegi go maka gore malata yage ma sa tshwariwi bošidi. Molawo wo Modimo ne a wo neyye Maisrayele a berekisa Moše, ke mo wo šupetsa gore batho bage o ba nyaka ka matla. Molawo wone wo makiye gore batho ba sa makane lešidi—ba tshware ba bangwana gabutši, le ba gore a ba kgone go tilwela. (Dot. 10:18) Molawo wone wo šupetsa gabutši gore Jehova o ma nyaka ka matla malata yage. Molawo wa Moše wo fediye ka 33 C.E. nakwela go thomisa phutego ya Sekreste. Ayitsano Makreste ke mo ma nyoko phela gabutši go se na molawo wo wa go šupetsa gore ma nyakiwa ka matla, fote ma ka sa tshwariwi lešidi? Ne di ka sa make! Makreste ke mo ma na le molawo wa nyuwane —“molawo wa Kreste.” Jeso a sanka a ngwalela malata yage letheto la melawo, mara o yye a ma botsa tso ma tshwaneleng go di maka a boya a ma neya le ditšhiko tsa gore ma phile ka tsona. “Molawo wa Kreste” ke go maka dilo ka mokana ga tsona tso Jeso a di tšhutisiyeng. w19.05 2 ¶1-3
Lesonto, October 31
Modimo wa go kgomoletsana . . . o re kgomoletsa ga tso di re phiriketsang.—2 Makor. 1:3, 4.
Ka hlago re nyaka go kgomoletsiwa fote re makiwwe ka mokgonone wa gore re thogo kgomoletsana. Mo re beyisa, mo ngwana a ka fo re a kgana ke mokane a wa a kgoboga letolo lowa, ga go tlala o tabogela ga mmane wage kela ga papage a lla. Babelegi bowa ba ka sa di kgone go mo yalafa letolo lone mara ba ka di kgona go mo kgomoletsa. Ba ka fo mmutsisa gore go makiye byang, ba mo sula dinepedi, ba mo kgomoletsa le go mo kwela go baba, nakwenngwana ba ka mo tlotsa sehlare kela go mo bhandhiša. Go soko ya kaye, ngwanene wa kgomolela ke mokane wa boyela wa kgana. Mo go-ya go-ya, letolo lela le ya fola. Mara ka nakwenngwana bananyana ba kwalela ka mokgwa wo mongwana wa go sa hlayisege. Ba bangwana ba hlorisiwa ka go makiwa tsa maroga. Go hlorisiwa mone go ka makega ga ggoši, kela gwa tseya mengwagangwaga. Ka nakwenngwana go hlorisiwa go ka šiya mabadi ya magolo ka matla. Go gongwana di ya makega gore ye a hlorisiyeng ye mongwana a ka tshwariwa kela ba mo wolola. Go gongwana di ka bonala nkare motho yene aa makiwi selo kela ba f’lo mo lesetsa. Le mo taba yone yi ka lukisiwa ka go yakgoswa, so se šalang ke gore lebadi lone o gola nalo. w19.05 14 ¶1-2