RAIBURARE Y'AHA INTANEETI eya Watchtower
Omunaara gw'Omurinzi
RAIBURARE Y'AHA INTANEETI
Runyankore
  • BAIBULI
  • EBITABO
  • ENTEERANE
  • w14 2/1 rup. 5-7
  • Obukomooko bw’Entaro n’Okubonabona

Vidiyo ei waatoorana teriho.

Haine ekyashoba omu kutaho vidiyo.

  • Obukomooko bw’Entaro n’Okubonabona
  • Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova—2014
  • Emitwe Emikye
  • Ebirikushushana
  • AKAMANYISO K’EBIRO BY’EMPERU
  • OKUMARAHO EMIRIMO YA SITAANE
  • Oku Turikumanya ngu Turi ‘omu Biro by’Emperu’
    Ruhanga Buzima Naatufaho?
  • Obutabarwa bw’Esente Zishohoziibwe omu Ntaro—Nihabaho Kufeerwa ki Okundi?
    Enshonga Ezindi
Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova—2014
w14 2/1 rup. 5-7

OMUTWE OGURI AHA MUNAARA | ORUTARO ORWAHINDWIRE ENSI

Obukomooko bw’Entaro n’Okubonabona

Omu Kwaikumi-na-kumwe 11, 1918, Orutaro rw’Ensi Yoona orw’okubanza nibwo rwahendera. Ab’eby’obushuubuzi bakakinga, kandi abantu bakaba bashemereirwe barikuzina omu nguuto. Kwonka okushemererwa kwabo tikuramazire bwire bwingi. Bwanyima y’orutaro orwo hakabaho n’ekindi kintu ekyabaire kiri eky’akabi munonga.

Omu Kwamukaaga 1918, endwara y’amaani erikwetwa sinyiga nari Spanish flu ekajanjaara omuri France kandi akaita abantu baingi. Nk’eky’okureeberaho, bwanyima y’ameezi makye, ekaita abaserukare ba Abamerika abaabaire bari omuri France, okukira abaitsirwe amasasi. Kandi n’abaserukare abaahonokireho bakagaruka owaabo bwanyima y’orutaro bakagyenda n’endwara egyo reero yaajanjaara omu nsi yoona.

Emyaka eyaakuratsireho orutaro ruherize kuhwa, hakabaho enjara n’eby’entaasya bikagaruka ahansi. Amahanga maingi omuri Buraaya gakabura eby’okurya bwanyima y’omwaka 1918. Esente za Germany zikaba zitaine mugasho omuri 1923. Bwanyima y’emyaka mukaaga, entaasya y’ensi yoona ekagaruka ahansi. Kandi omuri 1939, orutaro rw’ensi yoona orwa kabiri rukatandika kandi rukagaruka rwareetera amahanga goona okutaikirizana. Oburemeezi obwo bukakomooka nkahi?

AKAMANYISO K’EBIRO BY’EMPERU

Obunabi bwa Baibuli nibutuhwera kwetegyereza eby’omumaisho, kandi eki kihikire na munonga aha bikwatiraine n’Orutaro rw’Ensi Yoona orw’okubanza. Yesu Kristo akagamba aha bwire obu ‘eihanga ririteera erindi ihanga,’ kandi hakabaho enjara n’orufu omu myanya mingi. (Matayo 24:3, 7; Luka 21:10, 11) Akagambira abakuratsi be ngu ebyo byona biryabaho nk’akamanyiso k’ebiro by’emperu. Ebirikukiraho nibishangwa omu kitabo kya Okushuuruurwa, ekirikukwatanisa orutaro rw’omu nsi n’orwa iguru.​—Reeba akabokisi “Orutaro omu Nsi N’omu Iguru.”

Ekitabo nikyo kimwe nikigamba aha bavugi bana b’embaraasi. Abavugi bashatu b’embaraasi nibajwekyera entaro, enjara, n’endwara nk’oku Yesu yaagambire. (Reeba akabokisi “Abavugi Bana b’Embaraasi Nibagyenda omu Maisho?”) Buzima, orutaro rw’ensi yoona orw’okubanza rukareetaho oburemeezi bwingi. Kandi Baibuli neeyoreka ngu Sitaane niwe yaakomookireho ebyo byona. (1 Yohaana 5:19) Mbwenu shi Sitaane naija kucwekyerezibwa?

Ekitabo kya Okushuuruurwa nikituhamiza ngu Sitaane aine “omwanya mukye.” (Okushuuruurwa 12:12) Egi niyo nshonga ahabw’enki aine ekiniga kingi kandi arikukora n’amaani kureetaho entaro omu nsi. Oburemeezi obu turikureeba hati n’obuhame ngu obwire bwa Sitaane buri haihi kuhwaho.

OKUMARAHO EMIRIMO YA SITAANE

Orutaro rw’Ensi Yoona orw’okubanza rukaba ruri orw’omutaano omu byafaayo. Kuruga obwo hakatandika kubaho entaro, obwesharingo n’okuteesigana omu beebembezi. Kandi ekyo kikahamya ngu Sitaane akabingwa omu iguru. (Okushuuruurwa 12:9) Omutegyeki w’ensi ogwo otarikureebwa kandi enshaarizi naatwaza nk’omutegyeki ngamba nyenka orikumanya ngu aine obwire bukye. Obwire bwe ku buraahweho, ebyareetsirwe Orutaro rw’Ensi Yoona orw’okubanza nibiija kuhwaho.

Bwanyima y’okwetegyereza obunabi bw’omu Baibuli, nikikureetera kuhamya ngu Yesu Kristo, Omugabe omu iguru, naija “kuhwerekyereza emirimo ya Sitaane.” (1 Yohaana 3:8) Abantu baingi nibashaba ngu Obukama bwa Ruhanga bwije. Kandi shi iwe? Abantu abeesigwa nibaija kureeba Obukama obwo burikureetera ebi Ruhanga akunda kukorwa omu nsi. (Matayo 6:9, 10) Obukama bwa Ruhanga ku buraatandike kutegyeka omu nsi, tiharikwija kugaruka kubaho ntaro! (Zaaburi 46:9) Yega ebirikukwata aha Bukama obwo, kubaasa kureeba oku buraareete obusingye omu nsi!​—Isaaya 9:6, 7.

Orutaro omu Nsi N’omu Iguru

Ebyasha 19 Orutaro rw’Ensi Yoona orw’okubanza rutakatandikire, Sitaane akaraganisa kuha Yesu “ensi z’abagabe boona.” (Matayo 4:8, 9) Yesu taraikiriize kwohibwa okwo, kwonka bwanyima akagamba aha Muregi ‘nk’omutegyeki w’ensi.’ (Yohaana 14:30) Kandi entumwa Yohaana akagira ngu ‘ensi yoona eri omu butegyeki bw’Omubi ogwo.’​—1 Yohaana 5:19.

Obu Sitaane Omuregi niwe mutegyeki w’ensi egi, kihikire kugira ngu akakora kihango omu kureetaho orutaro rw’okubanza orw’ensi yoona n’okubonabona okwabaireho bwanyima yaarwo. Ekitabo kya Baibuli ekya Okushuuruurwa nikyoreka ngu Sitaane niwe areetsireho okubonabona okutwire nikubaho omu nsi kuruga 1914. Ebiri ahaifo nibyo bimwe ebirikugambwaho omu Okushuuruurwa eshuura 12:

  • Orunyiriri 7 Hakabaho orugamba omu iguru, Mikaeli (Yesu Kristo) na baamaraika be baarwanisa ekijoka (Sitaane).

  • Orunyiriri 9 Omuregi, “orikugobeza ensi yoona,” akanagwa omu nsi na baamaraika be.

  • Orunyiriri 12 “Ensi, naiwe enyanja, muryareeba enaku ahabw’okuba omuregi yaabaizira n’ekiniga kingi, ahakuba naamanya ku aine omwanya mukye.”

Baibuli neeyoreka ngu orutaro orwabaire omu iguru rukabaho bwanyima y’Obukama bwa Ruhanga kutandika kutegyeka omu iguru omuri 1914.a Omu mwaka ogwo, nibwo haabaho orutaro omu nsi n’omu iguru.

a Reeba eshuura 8 ey’akatabo Niki Eki Baibuli Buzima Erikwegyesa? akaateirwe Abajurizi ba Yehova.

Abavugi Bana b’Embaraasi Nibagyenda omu Maisho?

Embaraasi erikwera n’Omuvugi waayo omugabe omu iguru

Omuvugi w’embaraasi erikwera n’omugabe omu iguru. Yesu Kristo, Omugabe, niwe arikuvuga embaraasi egyo omu kuhikiirira. (Zaaburi 45:4) Eki yaabandize kukora n’okubinga Sitaane na baadaimoni be omu iguru.​—Okushuuruurwa 6:2; 12:9.

Embaraasi erikutukura n’abaserukare bari omu rutaro

Embaraasi erikutukura, omuvugi waayo aine obushoboorozi ‘bw’okwiha obusingye omu nsi.’ (Okushuuruurwa 6:4) Okuruga 1914, entaro zitwire niziteganisa abantu. Bwanyima y’emyaka 21 Orutaro rw’Ensi Yoona orw’okubanza ruherize kuhwa, hakabaho orutaro rw’ensi yoona orwa kabiri kandi rukafeeramu abantu baingi okukira orw’okubanza. Okuteebereza okumwe nikworeka ngu orutaro orw’ensi yoona orwa kabiri rukafeeramu abantu abarikurenga obukaikuru 60. Okuruga 1945, amahanga gatwire nigagira entaro ezifeereiremu abantu baingi. Abanyabyafaayo nibateebereza ngu abantu abarikurenga obukaikuru igana nibo baafeereire omu ntaro omu kyasha kya 20.

Embaraasi erikwiragura n’abaana baingi abakuuhwire

Embaraasi erikwiragura, omuvugi waayo aine minzaani omu ngaro ze, ekirikujwekyera enjara. (Okushuuruurwa 6:5, 6) Omu rutaro orw’ensi yoona orw’okubanza, ahabw’okuzibira ebintu kutaaha omu mahanga, abantu 750,000 bakafa omuri Germany ahabw’enjara. Omuri 1921 abantu abarikurenga obukaikuru bubiri omuri Russia bakafa ahabw’okubura eby’okurya, kandi ekyo kikahika n’aha mahanga agandi. Okuteebereza nikworeka ngu abantu obukaikuru 70 bakafa ahabw’enjara omu kyasha kya 20. Buri mwaka, abaana abari ahansi y’emyaka etaano abarikurenga obukaikuru bushatu nibafa ahabw’okurya eby’okurya bitarikwombeka mubiri.

Embaraasi kisa n’abaine endwara

Embaraasi kisa, omuvugi waayo naareetaho okufa ahabw’endwara ezitarikutambwa. (Okushuuruurwa 6:8) Emwe aha ndwara nk’ezo eyabaireho omu kyasha kya 20 ekaba eri sinyiga eyabaire neeyetwa Spanish flu. Okuteebereza okumwe nikworeka ngu endwara egyo ekaita abantu abarikuhika obukaikuru 50. Ekitabo ekirikwetwa Man and Microbes nikyoreka ngu “endwara egi niyo yaakirizeyo kwita abantu baingi omu byafaayo.” Kandi nikigira ngu ekaita abantu baingi kukira “abaitsirwe endwara erikureetwa embeba.” Omuze [Smallpox], omushwija, n’akakonko ni zimwe aha ndwara ezaitsire abantu nyamwingi omu kyasha kya 20.

    Ebitabo Ebiri omu Runyankore (1996-2025)
    Shohora
    Taahamu
    • Runyankore
    • Yoherereza ondiijjo
    • Ebi Orikukunda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ebiine Kukuratirwa
    • Okurinda Ebirikukukwataho
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Taahamu
    Yoherereza ondiijjo