Nooreeba “Ogwo Otareebwa”?
“Ahakuba akagumisiriza, amaisho agataire ahari Ogwo otareebwa.”—HEB. 11:27.
1, 2. (a) Shoboorora ahabw’enki Musa yaabaire naareebeka nk’ori omu kabi. (Reeba ekishushani aha kutandika.) (b) Ahabw’enki Musa ataratiinire kiniga ky’omugabe?
FARAHO akaba ari omutegyeki ou Abanyamisri baabaire nibatwara nka Ruhanga. Abanyamisri, bakaba nibamutwara “nk’orikukiza ebyahangirwe byona obwengye n’amaani,” nikwo ekitabo When Egypt Ruled the East kirikugira. Faraho ahabw’okwenda kutiinisa abu yaabaire naategyeka, akaba ajwara ekirunga ekiriho ekishushani ky’encwera erikwenda kuruma. Eki kikaba kiijutsya abazigu be boona ngu naija kubacwekyereza juba. Teekateeka aha ku Musa yaahuriire obu Yehova yaamugira ati: “Ija, nkutume ahari Faraho, oihe abantu bangye Abaisraeli omuri Misri.”—Kur. 3:10.
2 Musa akaza Misri, yaagambira Faraho obutumwa bwa Ruhanga, kyareetera Faraho kuguubwa kubi. Bwanyima y’ekibonaboneso kya mwenda, Faraho akarabura Musa ati: “Oyerinde, otaringaruka omumaisho; ahakuba eizooba eri oringaruka omumaisho, oryafa.” (Kur. 10:28) Musa atakarugire omu maisho ga Faraho akagira ngu omwana wa Faraho ow’omujigaijo akaba naija kufa. (Kur. 11:4-8) Bwanyima Musa akaragiira buri ka y’Abaisraeli kubaaga omwana gw’embuzi nari empaya y’entaama reero bamiisiire eshagama aha biti by’emiryango yaabo. Empaya y’entaama ekaba eri enyamaishwa y’omuhendo ahari ruhanga w’Abanyamisri orikwetwa Ra. (Kur. 12:5-7) Faraho akaba naija kutwaza ata? Musa taratiinire. Ahabw’enki? Ahabw’okwikiriza akoorobera Yehova, “atatiinire kiniga ky’omugabe; ahakuba akagumisiriza, amaisho agataire ahari Ogwo otareebwa.”—Shoma Abaheburaayo 11:27, 28.
3. Nituza kushwijuma bibuuzo ki ebirikukwata aha kwikiriza kwa Musa?
3 Mbwenu shi okwikiriza kwawe nikukuhwera kutwaza ‘nk’orikureeba Ruhanga’? (Mat. 5:8) Kubaasa kwongyera aha kwikiriza kwaitu tukatwaza nk’abarikureeba “Ogwo otareebwa,” ka tushwijume eky’okureeberaho kya Musa. Okwikiririza omuri Yehova kukamuhwera kuta kutatiina abantu? Akooreka ata ngu naikiririza omu biraganiso bya Ruhanga? Kandi Musa okureeba “Ogwo otareebwa,” kikamugumya kita obu yaabaire ari omu buremeezi hamwe n’abagyenzi be?
TARATIINIRE “KINIGA KY’OMUGABE”
4. Abataine kwikiriza nibabaasa kuba baateekateekire ki, Musa ku yaagiire owa Faraho?
4 Abaabaire bataine kwikiriza nibabaasa kuba baateekateekire ngu Musa tarikubaasa kusingura Faraho. Okaba nooshusha oti Faraho niwe aine obushoboorozi bw’okwita Musa nari kumukiza. Musa akaba yaabuurize Yehova ati: “Niinye oha kuturukirira Faraho, nkaiha Abaisraeli omuri Misri?” (Kur. 3:11) Emyaka 40 enyima, Musa akaba yaahungire omuri Misri. Ahabw’okugira ngu akaba yaahungireyo, naabaasa kuba yaayebuurize ati: ‘Hoona n’eky’obwengye kugaruka Misri kugwisa kubi omugabe?’
5, 6. Niki ekyahwereire Musa kutiina Yehova beitu atari Faraho?
5 Musa atakagarukire Misri, Ruhanga akamwegyesa omusingye mukuru, ogu Musa bwanyima yaahandiikire omu kitabo kya Yobu ngu okutiina Yehova “nibwo bwengye.” (Yob. 28:28) Yehova kubaasa kuhwera Musa kugira okutiina nk’okwo kandi akacwamu gye, akamworeka entaaniso eri ahagati y’abantu na Ruhanga ow’Obushoboorozi Bwona. Akamubuuza ati: “N’oha owaahangire akanwa k’omuntu? Nari n’oha ohindura omuntu ekiteta, nari ekifamatu, nari shi n’oha omureebesa, nari omuhumya? Tiinye” Yehova?—Kur. 4:11.
6 Musa akaba aine kwega ki? Akaba atashemereire kutiina. Yehova niwe yaabaire atumire Musa kandi akaba naija kumubaasisa kugambira Faraho obutumwa obu yaabaire amutumireho. Kandi Faraho akaba atarikubaasa kusingura Yehova. Ahabw’okuba ogwo gukaba gutari murundi gw’okubanza Abaheereza ba Ruhanga kuba omu kabi omuri Misri. Musa naabaasa kuba yaateekateekire aha ku Yehova yaamurinzire kutaitwa abagabe ba Misri ab’enyima n’oku yaarinzire Abrahamu na Yosefu. (Kut. 12:17-19; 41:14, 39-41; Kur. 1:22–2:10) Ahabw’okwikiririza omuri Yehova, “Ogwo otareebwa,” Musa akagira obumanzi yaagambira Faraho obutumwa obu Yehova yaamutumire.
7. Okugira okwikiriza kikarinda kita Munyaanyazi-itwe omwe?
7 Okwikiririza omuri Yehova kikahwera Ella kutatiina abantu. Omu gwa 1949, Ella akakwatwa aba KGB omuri Estonia. Bakamujuura emyenda yoona reero abaporiisi bato baaguma bamuhangire amaisho. Naagira ati: “Nkahemuka munonga.” Kwonka “bwanyima, nkashaba Yehova, naatunga obusingye kandi naikaikana omu mutima.” Bwanyima, Ella akakomwa ari wenka kumara ebiro bishatu. Naagira ati: “Abaserukare bakangira ngu nituza kukikora kugira ngu eiziina Yehova ritagaruka kwijukwa omuri Estonia! Nituza kukutwara omu kihome ahu oraagyemeserezibwe kukora emirimo kandi abandi tubatware Siberia! Barikukoresa ebijumo bakongyeraho bati, Yehova waawe arahi?” Mbwenu shi Ella akaba aine kutiina abantu nari akaba aine kwesiga Yehova? Ku baabaire nibamubuuza, akabagarukamu atarikutiina ati: “Enshonga egi ngiteekateekireho munonga, haakiri ngume omu kihome nyine omukago murungi na Ruhanga omu mwanya gw’okukomororwa, omukago gwangye nawe gukafa.” Ella akaba ari nk’orikureeba Yehova ayemereire omu maisho ge. Ahabw’okwikiriza kwe, akaguma ari omwesigwa.
8, 9. (a) Niki ekirikubaasa kutuhwera kutatiina abantu? (b) Haabaho ebirikubaasa kukureetera kutiina abantu oine kuguma noijuka ki?
8 Okwikiririza omuri Yehova nikiija kukuhwera kusingura okutiina. Ab’eby’obutegyeki baateeraho kukuremesa kuramya Ruhanga, noobaasa kushusha oti nibo baine obushoboorozi bw’okukwita nari kukukiza. Noobaasa kwebuuza yaaba nikiba kihikire kuguma nooheereza Yehova obwo orikugwisa kubi ab’eby’obutegyeki. Ijuka ngu omubazi oguraakuhwere kutatiina abantu n’okwikiririza omuri Ruhanga. (Shoma Enfumu 29:25.) Yehova naabuuza ati: “Obaire ota, iwe orikutiina omuntu orikufa, Omwana w’omuntu owaahangirwe nk’obunyaatsi?”—Isa. 51:12, 13.
9 Guma nooteekateeka ahari Tataitwe ow’obushoboorozi bwona. Abo abarikutwarizibwa kubi naabareeba, naabasaasibwa kandi naija kugira eki yaakora. (Kur. 3:7-10) N’obu ab’eby’obutegyeki baraakuteho orubanja ahabw’okwikiriza kwawe, ‘otaryemereza omitima oku oraagambe nari aha bi oraagambe, oryabiheebwa omu mwanya ogwo.’ (Mat. 10:18-20) Ab’eby’obutegyeki tibarikubaasa kwingana na Yehova. Waahamya okwikiriza kwawe hati, noija kureeba Yehova nk’owaabuzima orikuba ayeteekateekire kukuhwera.
AKEESIGA EBIRAGANISO BYA RUHANGA
10. (a) Ni biragiro ki ebi Yehova yaahaire Abaisraeli omu kwezi kwa Nisani 1513? (b) Ahabw’enki Musa yaayorobeire ebiragiro bya Yehova?
10 Omu kwezi kwa Nisani 1513 Yesu atakazairwe, Yehova akaragiira Musa na Arooni kugambira Abaisraeli ngu batoorane omwana gw’entaama omurungi nari ogw’embuzi bagubaage, bamiisiire eshagama yaagwo aha biti by’emiryango yaabo. (Kur. 12:3-7) Musa akatwaza ata? Entumwa Paulo akamuhandiikaho ati: “Ahabw’okwikiriza, akataho Okuhingurwaho, kandi yaamiisiira eshagama, ngu ogwo owaabaire naacwekyereza emijigaijo atakaabakoraho.” (Heb. 11:28) Musa akaba naakimanya ngu Yehova n’omwesigwa, kandi akaikiriza ngu Yehova naija kucwekyereza abaana b’aboojo emijigaijo ab’Abanyamisri.
11. Ahabw’enki Musa yaarabwire abandi?
11 Batabani ba Musa bakaba bari omuri Midiani, hare munonga n’ogwo owaabaire naabaasa kubacwekyereza.a (Kur. 18:1-6) Kwonka, Musa ahabw’okukunda abantu bagyenzi be, akoorobera Yehova yaarabura Abaisraeli abandi abu emijigaijo yaabo yaabaire eri omu kabi. “Bwanyima,” Baibuli neegira ngu, Musa “yaatuma abakuru boona ab’Abaisraeli, yaabagira ati: Mwetooranire abaana b’entaama, nk’emiryango yaanyu oku eri, mubaite ahabw’obugyenyi bw’Okuhingurwaho.”—Kur. 12:21.
12. Yehova aturagiire kubuurira butumwa ki obukuru?
12 Barikwebemberwa baamaraika, abaheereza ba Yehova nibabuurira obutumwa bukuru obu: “Mutiine Ruhanga, mumuhe ekitiinisa, ahakuba obunaku bwe bw’okucweramu orubanja buhikire; muramye Ogwo owaahangire eiguru n’ensi n’enyanja n’enshuro z’amaizi.” (Kush. 14:7) Obu nibwo bwire bw’okubuurira obutumwa obwo. Twine kurabura bataahi baitu kuruga omu Babulooni orurembo orukuru, kugira ngu bataheebwa “ekifubiro ky’ebirikwija kurubonabonesa.” (Kush. 18:4) ‘Ab’entaama ezindi’ hamwe n’abashukirweho amajuta nibeeshengyereza abantu abeetaaniise ahari Ruhanga ‘kugarukana’ nawe.—Yoh. 10:16; 2 Kor. 5:20.
Okwikiririza omu biraganiso bya Yehova nikikuhiga kugira ekihika ky’okubuurira amakuru marungi (Reeba akacweka 13)
13. Niki ekiraatuhwere kuguma twine omujinya gw’okubuurira?
13 Twine obuhame ngu “obunaku bwe bw’okucweramu orubanja” buhikire. Kandi twine obuhame ngu omurimo gw’okubuurira ni mukuru nk’oku Yehova arikugira. Omu kworekwa, entumwa Yohaana akareeba “baamaraika bana beemereire aha nshonda ina z’ensi, bakingiire emiyaga ena y’ensi.” (Kush. 7:1) Ahabw’okwikiriza, nooreeba baamaraika betebeekaniise kurekura emiyaga y’okucwekyereza omu bunaku bw’okubonabona kwingi okuraije kubaho omu nsi? Ahabw’okwikiriza ku oraabe nooreeba baamaraika abo, noija kuguma noobuurira oine obumanzi.
14. Niki ekirikutuhiga kuteisa ababi kuruga omu mihanda yaabo mibi?
14 Abakristaayo ab’amazima baine omukago murungi na Yehova kandi baine amatsiko g’okutunga amagara agatahwaho. Kwonka nabwo nitukimanya ngu n’obujunaanizibwa bwaitu kuteisa ababi kuruga omu mihanda yaabo mibi, bakabona kujuna amagara gaabo. (Shoma Ezekieli 3:17-19.) Titushemereire kubuurira ahabw’okwenda kweihaho orubanja. Nitukunda Yehova n’abataahi baitu. Yesu akooreka eki kirikumanyisa kugira rukundo n’embabazi omu ky’okureeberaho ky’Omusamaria. Nitubaasa kwebuuza tuti: ‘Mbwenu shi nimbuurira ahabw’okugirira abantu esaasi nk’Omusamaria?’ Titurikwenda kuba nk’omunyamurwa nari Omuleevi abarikugambwaho omu nfumu egi, turikwehuzya abantu tukaraba “aha rundi rubaju.” (Luk. 10:25-37) Okwikiririza omu biraganiso bya Ruhanga n’okukunda abataahi, nikiija kutuhiga kwejumbira kimwe omu murimo gw’okubuurira obwire butakahweireyo.
“BAKARABA OMU NYANJA ERIKUTUKURA”
15. Ahabw’enki Abaisraeli baayereebire nk’abataine buhungiro?
15 Musa ahabw’okwikiririza omuri “Ogwo otareebwa,” taratiinire obu Abaisraeli baabaire bari omu buremeezi obu baaruga Misri. Baibuli neegira eti: “Abaisraeli baanaga amaisho, baareeba Abanyamisri nibaija babakuratiire, baatiina munonga; baatakira” Yehova. (Kur. 14:10-12) Mbwenu shi eki kikabaho Abaisraeli batarikukimanya? Ngaaha buzima. Yehova akaba abagizire ati: “Niinyija kugangaaza omutima gwa Faraho, abakurate; nyetungire ekitiinisa ahari Faraho n’aha ihe rye ryona, Abanyamisri baamanye ku ndi” Yehova. (Kur. 14:4) N’obu Yehova araabe yaabaire arabwire Abaisraeli, tibaragizire kwikiriza. Kureka bakareeba Enyanja Erikutukura eyaabaire eri omu maisho gaabo nk’etarikubaasa kurabwamu, baareeba ebigaari bya Faraho ebyabaire bibari enyima, baareeba n’omuriisa w’entaama ow’emyaka 80 abeebembeire. Bakeereeba nk’abataine buhungiro.
16. Okwikiriza kukagumya Musa mu muringo ki aha Nyanja Erikutukura?
16 Kwonka Musa we taratiinire. Ahabw’enki? Ahabw’okugira okwikiriza, akabaasa kureeba ogwo owaabaire aine amaani kukira enyanja n’amahe. Akabaasa kureeba “okujunwa oku” Yehova yaabaire naija kureetera abaheereza be kandi akaba naamanya ngu Yehova naija kurwanirira Abaisraeli. (Shoma Okuruga 14:13, 14.) Okwikiriza kwa Musa kukahiga abaheereza ba Ruhanga. Baibuli neegira eti: “Ahabw’okwikiriza, Abaisraeli bakaraba omu Nyanja erikutukura nk’abarikuraba ahoomire; kwonka Abanyamisri ku baateireho kurabamu, baamirwa amaizi.” (Heb. 11:29) Bwanyima, abantu bakatiina Yehova kandi baamwikiriza “n’omugaragwa we Musa.”—Kur. 14:31.
17. Niki ekirikwija kubaho omu biro by’omumaisho ekirikwija kugyeza okwikiriza kwaitu?
17 Obwire butari bwa hare, nitwija kushusha nk’abari omu kabi. Aha kuhendera kw’okubonabona kwingi, ab’eby’obutegyeki nibaija kuba baaherize kucwekyereza ebibiina by’ediini ebiri bingi munonga kutukira. (Kush. 17:16) Yehova naagamba aha bwire obu turiba turi ‘nk’ensi etaine burinzi, etaine ngo z’amabaare, n’obu gaakuba amarembo againe enyigi ezirikukingwa.’ (Ezk. 38:10-12, 14-16) Kurugiirira aha ndeeba y’obuntu, noija kushusha ngu titurikubaasa kuhonokaho. Noija kutwaza ota?
18. Shoboorora ahabw’enki turikubaasa kuguma tuhami omu bunaku bw’okubonabona kwingi.
18 Titushemereire kutiina. Ahabw’enki? Ahakuba Yehova akagira ngu abaheereza be nibaija kutaahirirwa. Kandi akooreka n’ekiraarugyemu. “Eryo eizooba eri Googi ariteereraho ensi ya Israeli, ekiniga kyangye kiryaimuka; nikwo Mukama” Yehova ow’Obushoboorozi Bwona arikugira. Ahakuba aryagambisa omujinya n’ekiniga kingi. (Ezek. 38:18-23) Na bwanyima, Ruhanga naija kucwekyereza boona abarikwenda kukora kubi abaheereza be. Waaba noikiriza ngu Yehova naija kukurinda aha “kiro kikuru” kye ekirikutiinisa, noija kuguma ori omwesigwa reero oreebe okucungura kwe.—Yoel. 2:31, 32.
19. (a) Yehova na Musa bakaba baine mukago ki? (b) Waayorobera Yehova omu mitwarize yaawe yoona, noija kutunga migisha ki?
19 Yetebeekanise hati ahabw’ebyo ebirikuza kubaho, orikuguma ori nk’orikureeba “Ogwo otareebwa.” Hamya omukago gwawe na Yehova kurabira omu kweyegyesa butoosha n’omu kushaba. Musa akaba aine omukago murungi na Yehova, yaamuhwera kukora ebintu by’amaani, kandi Baibuli neegamba ahari Musa nk’owaabaire “amanya kandi akareebana nawe.” (Bir. 34:10) Musa akaba ari nabi w’omutaano. Ahabw’okwikiriza, naiwe noobaasa kumanya gye Yehova oshushe ngu noomureeba. Ku oraagume noyorobera Ruhanga “omu mitwarize yaawe yoona,” Ekigambo kye nikikuhamiza ngu naija kuguma “naatebeekanisa emihanda yaawe yoona.”—Enf. 3:6.
a Hatariho kubanganisa Yehova akoohereza maraika kucwekyereza Abanyamisri.—Zab. 78:49-51.