Outubro
Cipiri, 1 Outubro
Penu alipo omwe ankusaya nzeru, apitirize kukumbira kwa Mulungu, ndipo an’dzamupasa, pakuti iye ambapasa wense mwakudeka mtima na mwakusaya kutombodzera.—Tiy. 1:5.
Yahova ndiye mwenekaciro wa nzeru, ndipo iye ambapasambo winango nzeru zacezo mwakudeka mtima. Ifepano tingagumanembo nzeru mwa kumbabvuma malango yakucokera kwa Mulungu. Ndipo kucita bzimwebzi, kun’dzatithandiza kutcenkha kucita bzinthu bzakuipa, ticipitiriza kukhala wakufendererana na Yahova. (Mim. 2:10-12) Tin’dzakhalambo na cidikhiro cakudzatambira moyo wakusaya kumala. (Juda 21) Pakuti ndife wakuperewera ayai thangwe rakuti tidaleredwa mwakusiyana-siyana, nthawe zinango bzingakhale bzakunesa kubvuma malango, ayai kuyawona kukhala cinthu cabwino. Koma tikawona phindu lakumbaphatisa basa malango ya Mulungu pa moyo wathu, ifepano timbafika pakuzindikira kuti iye ambatifuna kwene-kwene. Pa Mimwani 3:11, 12 pambati: ‘Mwanangu, leka kulamba malango ya Yahova, ndipo leka kunyansindwa naye akakutsimula . . . Pakuti Yahova ambalanga ule omwe iye ambamufuna.’ Tenepo, tingakhale na citsimikizo cense cakuti Yahova ambatifunira bzabwino. (Waheb. 12:5-11) Yahova ambatidziwa bwino, tenepo, malango yace nthawe zense yambakhala yakuthandiza na yakufunikira kwa ifepano. w18.03 27 ¶1-2
Citatu, 2 Outubro
Mbatambiranani.—1 Pe. 4:9.
Mpostolo Pedru adanemba mafala yomwe yali padzuluya mu tsamba lomwe adatumiza ku magwere yakusiyana-siyana ya ku Ásia Menor. Iwo akhagumana na ‘mazunzo yakuwawa.’ Kodi n’ciyani comwe cingadathandiza Akristauwa kuti akhale wakulimba pa nthawe yakunesayi? (1 Pe. 1:1; 4:4, 7, 12) Tsono mpostolo Pedru adauza abalewa kuti ‘ambatambirane’ napo kuti iwo akhadziwana kale ndipo akhacitira bzinthu pabodzi. Kodi kucita bzimwebzi kudawathandiza tani? Bzimwebzi bzidawathandiza kukhala wakuphatana. Apa tani imwepombo? Kodi mudabva tani pomwe munthu munango adakucemerani kuti muyende kumui kwace? Dziwani kuti mukacemera munthu kuti abwere kumui kwanu, bzin’dzacitisa kuti mukhale wakuphatana. Ndipo njira ibodzi yakudziwana na abale wathu ndiyo kuwacemera kuti abwere kumui kwathu. Akristau wa mu nthawe ya mpostolo Pedru adafunika kukhala wakuphatana pomwe mabvuto yakhathumizirika, ndipo ifepano tin’funikambo kucita bzibodzi-bodzibzi ‘m’nsiku zakumalizira’ zino.—2 Tim. 3:1. w18.03 15-16 ¶1-3
Cinai, 3 Outubro
An’kondwa ni wale omwe ambazindikira bzakusaya bzawo bzauzimu, thangwe Umambo bwa kudzulu ni bwawo.—Mat. 5:3.
Bibliya limbalewa bza wanthu omwe ana makumbukidwe ya uzimu. Pa Waroma 8:6 pambafotokoza kuti moyo wathu umbathemba ifepano kukumbuka ninga momwe Yahova ambakumbukira. Vesiri limbati: ‘Kuikha makumbukidwe pa bzinthu bzakuthupi kumbathandauza infa, koma kuikha makumbukidwe pa bzinthu bzauzimu kumbathandauza moyo na mtendere.’ Tenepo, tikakhala na makumbukidwe yauzimu, tin’dzakhala pa mtendere na Mulungu, ndipo tin’dzakhalambo na mtendere wa mu mtima pabodzi na cidikhiro ca moyo wakusaya kumala. Tinkukhala m’dziko lakuipa ndipo wanthu wa m’dzikoli alibe makumbukidwe ya Mulungu, ndipopa tin’funika kucita nyongo kuti tikhotcerere makumbukidwe yathu. Tikasaya kudzaza makumbukidwe yathu na makumbukidwe ya Yahova, dzikoli lin’dzadzaza makumbukidwe yathuyo na makhalidwe yakuthupi pabodzi na makumbukidwe yace. Juda adalewa kuti munthu wakuthupi angafike pakuluza mzimu wa Yahova.—Juda 18, 19. w18.02 17-18 ¶5, 7-8
Cixanu, 4 Outubro
Wanthu wakuipa na wacinyengo an’dzaipiratu.—2 Tim. 3:13.
Adotolo azinji na alapi ambasamalira wanthu omwe ana matenda yakupasirana. Iwo ambawasamalira thangwe ra kufuna kuwathandiza. Tsono, pakucita bzimwebzo, iwo ambafunikira kusamala kuti aleke kupasidwambo matendayo. Mwa njira ibodzi-bodziyi, atumiki wa Yahovafe timbalimbana na bvuto likulu: timbakhala pakati pa wanthu wa makhalidwe yomwe yambakondwesa lini Mulungu. Mu nsiku zakumalizira zino, wanthu omwe ambafuna lini Mulungu, ambanyozera mitemo yace yakulewa bza cabwino na cakuipa. Mpostolo Paulo adanembera Timotio bza makhalidwe yakuipa yomwe wanthu wakusaya kubvera Mulungu angadadzakhala nayo mu nsiku zakumalizira. (2 Tim. 3:1-5) Napo tingaipidwe na makhalidwe yakuipa ya wanthuwo, tireke kuyebwa kuti iripo ngozi yakuyamba kumbawatewezera. (Mim. 13:20) Tenepo, tin’funika kubzikhotcerera kuti tileke kutewezera makhalidwe yakuipayo ndipo pa nthawe ibodzi-bodziyo tithandizembo winango mwauzimu. w18.01 27 ¶1-2
Malinkhuma, 5 Outubro
Ndokoni mukapfunzise wanthu wa mitundu yense, muciwabatiza.—Mat. 28:19.
Pomwe zidandopita nsiku zakucepa Jezu atalamusidwa mu gole la 33 EC, iye adawonekera kwa amuna, akazi pabodzi na wana wakupitirira 500. Bzinkuwoneka kuti pa nsiku imweyi ni pomwe iye adalewa mafala yomwe yali padzuluya. (1 Wak. 15:6) Jezu adauza ateweri wace kuti apfunzise wanthu. Ndipo munthu ali-wense omwe an’funa kukhala nyakupfunza wa Jezuyo ayai an’funa kunyamula ‘djoki’ lace, an’funika kubatizidwa. (Mat. 11:29, 30) Kuti munthu atumikire Mulungu mu njira yakumukondwesa, iye an’funika kubvuma kuti Mulunguyo ambaphatisa basa Jezu kuti akwanise cakulinga cace. Patsogolo pace, munthuyo angabatizidwe, acibvumidwa na Mulungu. Ndipo Bibliya limbatipasa umboni buzinji bwakulatiza kuti anyakupfunza wakuyambirira wa Jezu akhadziwa kufunika kwa batismo, mwakuti iwo akhakumbuka lini kuti akhafunika kudikhira kuti adzabatizidwe kutsogolo.—Mab. 2:41; 9:18; 16:14, 15, 32, 33. w18.03 5 ¶8
Mdzinga, 6 Outubro
Iwe Danyeri munthu wakufunika kwene-kwene.—Dan. 10:11.
Mu dziko lomwe tinkukhalali, wanthu azinji ambacita bzinthu bzakuipa kuphatanidza kunamata kwakunama. Wanthu azinji ambapumpsidwa na Babulo mkulu, omwe ambaimira gulu la pa dziko lense la pansi la bzipembedzo bzakunama, ndipo m’Bibliya Babulo mkuluyu ambacemeredwa ‘mbuto yakukhala madimonyo.’ (Cibv. 18:2) Ifepano, tiri ninga alendo m’dziko lino. Tenepo, wanthu ambatiwona kukhala wakusiyana ndipo winango mpaka ambafika pakutiseka. (Mar. 13:13) Tsono ninga Danyeri, mbatipitirizeni kukhala wakufendererana na Yahova. Tikakhala wakubzicepswa, ticikhulupira Yahova na kumubvera, iye an’dzatiwonambo kukhala wakufunika kwene-kwene kwa iye. (Hag. 2:7) Abereki angapfunze bzizinji na ciratizo ca abereki wa Danyeri. Pomwe akhali mwana ku Juda, Danyeri akhakhala pakati pa wanthu azinji wakuipa. Koma iye, adakula acimbafuna Yahova. Kodi n’ciyani comwe cidamuthandiza? Abereki wace. Pinango Danyeri adapfunza bza Yahova na abereki wacewo. (Mim. 22:6) Dzina lakuti Danyeri, limbathandauza “Mulungu ndiye muyeruzi wangu,” ndipo iro linkulatiziratu padeca kuti abereki wace akhafuna kwene-kwene Yahova. (Dan. 1:6) Tenepo, abereki, mbakhalani wakupirira pakupfunzisa wana wanu bza Yahova ndipo lekani kuneta. (Wayef. 6:4) Mbapembani nawo pabodzi ndipo mbawacitiranimbo mipembo. Citani bzense bzomwe mungakwanise kuti mupfunzise wana wanu kufuna bzomwe mpsabwino pa maso pa Yahova, ndipo iye an’dzakusimbani pakulu.—Psal. 37:5. w18.02 6 ¶12; 7 ¶14-15
Ciposi, 7 Outubro
Bzinthu bzense bzimbacokera kwa imwe, ndipo timbakupasani bzinthu bza kucokera m’manja mwanu.—1 Nkha. 29:14.
Timbacita bzakupereka kwa Yahova thangwe imweyi ndiyo njira ibodzi yakumunamatira. M’matsomphenya yace, mpostolo Juwau adabva atumiki wa Yahova wa kudzulu ankulewa kuti: ‘Ndimwe wakuthemera Yahova, Mulungu wathu, kupasidwa mbiri, ulemu na mphanvu, thangwe ndimwe mudalenga bzinthu bzense, ndipo mwa kufuna kwanu bzidawoneka ndipo bzidalengedwa.’ (Cibv. 4:11) Kulewa cadidi, Yahova ngwakuthemera kutambira ulemu na mbiri yense, tenepo, tin’funika kumupasa bzinthu bzabwino kwene-kwene. Mwa kuphatisa basa Mozeji, Yahova adauza Ajirayeri kuti ambacite bzikondweso bzitatu pa gole. Pa bzikondwesobzi iwo akhacitambo bzakupereka ninga mbali ya kunamata kwawo Yahova. Wanthuwo adauzidwa kuti aleke ‘kukawonekera pamaso pa Yahova cimanja-manja.’ (Bzak. 16:16) Nsiku zinombo, mbali yakufunika kwene-kwene ya kunamata kwathu imbaphatanidza kucita bzakupereka bzaufulu. Tikambacita bzimwebzi, timbalatiza kuti timbalemekeza na kuthandizira basa lomwe gulu la Yahova linkucita. w18.01 16 ¶4-5
Cipiri, 8 Outubro
Ine ndin’dzakudukuzani.—Mat. 11:28.
Jezu adalewa kuti: ‘Nyamulani djoki langu . . . Thangwe djoki langu ndakufewa, ndipo mtolo wangu ngwakulula.’ (Mat. 11:29, 30) Mafalaya njacadidi! Nthawe zinango, ifepano timbakhala wakuneta pomwe tinkuyenda ku mitsonkhano ayai mu utumiki bwakumunda. Kodi timbabva tani tikabwerera? Ifepano timbakhala wakutsangalazidwa na wakukonzeka kulimbana na mabvuto yathu. Kulewa cadidi, djoki la Jezu ndakulula. Onani bzomwe bzidacitika na mpfumakazi yathu inango. Nthawe zizinji, mpfumakaziyi imbakhala yakusunama ndipo imbaduwala matenda ya msolo wacing’anula. Tenepo, nthawe zinango iyo ikhakwanisa lini kuyenda ku mitsonkhano. Koma nsiku inango, iyo idacita nyongo yakuyenda ku mitsonkhano ndipo idadzalewa kuti: “Nkhani yomwe idafotokozedwa idalewa bza momwe tingalimbanire na msunamo. Nkhaniyo idafotokozedwa bwino ndipo idanditokonya kwene-kwene, mpaka ndidalira. Ndipo nkhaniyi idandithandiza kuwona kuti ndin’funika kumbagumanika pa mitsonkhano nthawe zense.” Mpfumakaziyi, idakondwa kwene-kwene thangwe ra nyongo yomwe idacita yakuyenda ku mitsonkhano nsiku imweire! w18.01 4-5 ¶6-7
Citatu, 9 Outubro
Nzayo yangu ikhadasala pang’ono kupambuka.—Psal. 73:2.
Kodi n’ciyani comwe mungacite, mukawona kuti mwana wanu omwe wabatizidwa wayamba kupenukira cadidi ca m’Bibliya? Mwa ciratizo, pinango mungawone kuti mwana wanu wayamba kutengeka na bzinthu bza m’dzikoli. Ayai pinango wayamba kuwona kuti kuteweza mitemo ya m’Bibliya kulibe phindu. (Psal. 73:1, 3, 12, 13) Momwe imwepo mungacitire bzinthu, bzingacitise kuti mwana wanuyo apitirize kutumikira Yahova ayai ne. Tenepo, lekani kukalipira mwana wanuyo thangwe ra bzimwebzi, bziribe basa penu iye akali ng’ono ayai ni tswaka. M’mbuto mwace, mulatizeni kuti mumbamufuna nakuti mun’funa kumuthandiza. Maswaka yense yambayamba na kubzipereka kwa Yahova yanati kubatizidwa. Ndipo pakubziperekapo, iwo ambapicira kuti an’dzatumikira Yahova pa moyo wawo wense na kumufuna kuposa cinthu ciri-cense. (Mar. 12:30) Yahova ambawona piciroli kukhala lakufunika kwene-kwene, ndipo ifepano tin’funika kumbaliwonambo tenepo.—Mpal. 5:4, 5. w17.12 19-20 ¶16-17
Cinai, 10 Outubro
Ndin’dziwa kuti [m’bale wangu] an’dzamuka, pakudzamuka anyakufa, pa nsiku yakumalizira.—Ju. 11:24.
Ninga Marta, atumiki wakukhulupirika wa Mulungu akhakhulupirambo bza cilamuso. Ndokumbukirani bzomwe Yahova akhadauza Abalahamu kuti acite na Izaki, mwana omwe iye adamudikhirira kwa nthawe itali. Iye adauza Abalahamu kuti: ‘Ndaphata minyendo, tenga Izaki mwana wako m’bodzi yekhayo, omwe umbamufuna kwene-kwene, uyende naye ku Moriya ndipo ukamupereke ninga nsembe yakupsereresa.’ (Ciy. 22:2) Kodi imwepo munkumbuka kuti Abalahamu adabva tani pomwe Yahova adamuuza bzimwebzi? Yahova akhadapicira kuti wanthu wense angadadzasimbidwa thangwe ra mbeu ya Abalahamu. (Ciy. 13:14-16; 18:18; War. 4:17, 18) Ndipo Yahova adalewambo kuti bzisimbobzo bzingadabwera kucokera ‘kwa Izaki.’ (Ciy. 21:12) Tsono kodi bzimwebzi bzingadakwanisika tani pakuti Abalahamu angadapereka nsembe mwanaceyo? Paulo adafotokoza kuti Abalahamu akhakhulupira kuti Mulungu angadalamusa Izaki. (Waheb. 11:17-19) Abalahamu akhalibe njira yakudziwira kuti ni lini pomwe Izaki angadalamusidwa, koma iye akhakhulupira kuti Yahova angadamulamusa. w17.12 6-7 ¶12-14
Cixanu, 11 Outubro
Ine ndine wakucena pa mulandu wa mulopa wa wanthu wense.—Mab. 20:26.
Ninga Paulo, ifepano tin’funika kumbawona moyo ninga momwe Yahova ambauwonera. Iye ambafuna kuti munthu ali-wense akungule kuti adzakhale na moyo. (2 Pe. 3:9) Tsono kuti titewezere Yahova, tin’funika kumbafuna wanthu. Kukhala wansisi kun’dzatithandiza kuti tipalizire na nyongo ndipo kucita bzimwebzi kun’dzatibweresera cikondweso. Kuti timbawone moyo ninga momwe Yahova ambawonera, tin’funika kumbacita bzinthu mwakusamala kwene-kwene kuti tiukhotcerere. Ndipo tingacite bzimwebzi pomwe tinkufambisa kanderendere ayai cakufambira cinango, pomwe tinkumanga ayai tinkukonza-konza Nyumba za Umambo na mbuto zomwe timbacitira mitsonkhano yathu. Wanthu winango ambaphata basa mwakamfulumize kuti amalize basalo ayai kuti aleke kuluza kobiri. Koma kucita bzimwebzi kungacitise kuti moyo wawo ukhale pa ngozi ikulu kwene-kwene. Nthawe zense Mulungu wathu ambacita bzinthu bzabwino ndipo ifembo tin’funika kukhala ninga iye. Ndipo akulu wa gwere an’funika kuwona momwe angasamalirire moyo wawo na wa wanthu winango. (Mim. 22:3) Tenepo, mkulu wa gwere akakukumbusani bza mitemo ya momwe mungasamalirire moyo wanu, mun’funika kumubvera. (Wag. 6:1) Kuwona moyo ninga momwe Yahova ambawonera kun’dzakuthandizani kutcenkha kukhala na ‘mulandu wa mulopa.’—Bzak. 19:10. w17.11 18 ¶11-12
Malinkhuma, 12 Outubro
Lekani kubvuma kuti munthu akutaziseni kutambira mabai-bai.—Wakol. 2:18.
Akristau wakudzozedwa ana cidikhiro cabwino kwene-kwene. Iwo ambadikhirira na mtima wense kudzakakhala kudzulu. Ndipo mpostolo Paulo adalewa kuti cidikhiro cawoci ni ‘malipo ya kucemeredwa na Mulungu.’ (Waf. 3:14) Kudzuluko, iwo an’katonga pabodzi na Jezu Kristu mu Umambo bwace, acidzathandiza wanthu wense kukhala wakulungamiratu. (Cibv. 20:6) Kulewa cadidi, cimweci ni cidikhiro cabwino kwene-kwene! Koma wa mabira manango ana cidikhiro cakusiyana. Iwo ambadikhirira kudzakhala na moyo wakusaya kumala m’Paraizo pansi pano, ndipo cidikhiro cimweci cimbawakondwesa. (2 Pe. 3:13) Paulo akhafuna kwene-kwene kuthandiza Akristau anzace wakudzozedwa kupitiriza kukhala wakukhulupirika kuti adzatambire mabai-bai yawo. Tenepo, iye adawauza kuti: ‘Bzakukumbuka bzanu bzikhale pa bzinthu bza kudzulu.’ (Wakol. 3:2) Akristauwa, akhafunika kumbakumbukira kwene-kwene bza cidikhiro cawo ca kudzayenda kudzulu. (Wakol. 1:4, 5) Kumbakumbukira bzisimbo bza kutsogolo, kunkuthandiza atumiki wense wa Mulungu nsiku zino, kupitiriza kumbaikha makumbukidwe yawo pa mabai-bai yawo. Ndipo bzimwebzi mpsakufunika kwa tensenefe, napo penu cidikhiro cathu n’cakudzayenda kudzulu ayai cakudzakhala pansi pano.—1 Wak. 9:24. w17.11 27 ¶1-2
Mdzinga, 13 Outubro
Imbirani Yahova!—Psal. 96:1.
Nyimbo zizinji zomwe ziri mu bukhu la nyimbo lakuti Imbirani Yahova Mwakukondwa ziri ninga mipembo. Tenepo, nyimbozi zingakuthandizeni kuuza Yahova bzomwe bziri mu mtima mwanu. Ndipo nyimbo zinango zin’dzatithandiza kuti timbalimbisane ‘pa lufoyi na pa mabasa yabwino.’ (Waheb. 10:24) Ndipopa tin’funika kudziwa bwino kaimbidwe ka nyimbo zathuzi na mafala yace. Njira ibodzi yomwe tingacitire bzimwebzi ni kutetekera maaudiyo ya nyimbo zakuimbidwa na abale na mpfumakazi zathu. Maaudiyo yamweya yambagumanika pa webisaite yathu ya jw.org. Mukambapfunza nyimbozi kumui kwanu, mun’dzaziimba mwakukondwa na mtima wense. Tin’funika lini kuyebwa kuti kuimba ni mbali yakufunika kwene-kwene pa kunamata kwathu. Ndipo ni njira ibodzi yakulatizira Yahova kuti timbamufuna nakuti timbatenda kwene-kwene bzense bzomwe iye ambaticitira. (Zai. 12:5) Mukambaimba na mtima wense, mumbalimbisa winango kuti acitembo bzibodzi-bodzi. Ndipo bziribe basa penu ndife tswaka, wacikulire ayai tina magole yakucepa m’cadidi, tense tinganamate Yahova mwa njira imweyi pa mitsonkhano yathu. Tenepo, lekani kuzeza kumbaimba na mtima wense. Inde, mbaimbani mwakukondwa na mwakukuwa! w17.11 8 ¶18-19
Ciposi, 14 Outubro
Khalani wakucenjera ninga nyoka, koma wakusaya mulandu ninga nkhangaiwa.—Mat. 10:16.
Azinji omwe ambakhala m’dziko lacirendo, ambacokera m’madziko yomwe basa lathu lakupalizira lidaletsedwa. Thangwe ra nyongo ya Mboni, alendo azinjisa ankukhala na mwayi wa kubva ‘Fala la Umambo’ pa ulendo bwakuyamba pa moyo wawo. (Mat. 13:19, 23) Ndipo azinji omwe ‘akhadalemedwa’ ankugumana mtsangalazo pa mitsonkhano yathu ya gwere. Na tenepo, iwo ambalewa kuti: ‘Mulungu alidi pakati panu.’ (Mat. 11:28-30; 1 Wak. 14:25) Tin’funika kukhala ‘wakucenjera’ pakupalizira alendo. (Mim. 22:3) Ndipo timbatetekere na tceru pomwe alendowo ankulewalewa, koma tileke kumbaceza nawo nkhani za ndale. Tin’funika kumbateweza malango yakuperekedwa na mthambi pabodzi na ya boma, kuti tireke kuikha moyo wathu ayai wa abale wathu pangozi. Ndipo tin’funika kudziwa cipembedzo na cikhalidwe cawo ticimbalemekeza makumbukidwe yawo pa nkhaniyo. Mwa ciratizo, alendo winango ambacokera m’madziko yomwe yana mitemo yamphanvu ya momwe akazi angabvalire. Tenepo, pakuwapalizira, tin’funika kumbabvala mu njira yakuti tireke kuwakhumudwisa. w17.05 8 ¶17-18
Cipiri, 15 Outubro
Mafala yanu nthawe zense yan’funika kukhala yabwino.—Wakol. 4:6.
Tingakumbire Yahova kuti atipase mzimu wakucena kuti timbalewelewe na azibale wathu omwe ni Mboni lini mwakubzicepswa na mwakudeka mtima. Tin’funika lini kumbatsutsana nawo pa bzinthu bzense bzakunama bzomwe iwo ambakhulupira. Ndipo iwo akalewa ayai akaticira cinthu comwe catikalipisa, tin’funika kumbatewezera mpostolo Paulo. Iye adati: ‘Tikatukwanidwa, timbawasimbe. Tikazunzidwa, timbapirire. Tikanyozedwa, timbawatawire mwakupfatsa.’ (1 Wak. 4:12, 13) N’cadidi kuti kulewalewa mwakupfatsa na azibale wathu kungatithandize kukhala nawo mwa mtendere, koma khalidwe lathu labwino ndiro lomwe lingawatokonye kwene-kwene kuposa bzense. (1 Pe. 3:1, 2, 16) Lekani kuti azibale wanu awone mwa makhalidwe yanu kuti Mboni za Yahova zina moyo wabwino wa banja, zimbasamalira bwino wana wawo, zimbateweza nfundo za m’Bibliya ndipo zimbakhala na moyo wabwino. Tsono, napo azibale wathu acilamba kupfunza cadidi, ifepano tingakhale wakukondwa pakudziwa kuti khalidwe lathu labwino limbakondwesa Yahova. w17.10 12-13 ¶13-14
Citatu, 16 Outubro
[Bziwonese] wakubvumidwa pa maso pa Mulungu.—2 Tim. 2:15.
Ifepano timbadabwa lini tikambawona kuti wanthu azinji ankucinja moyo wawo thangwe ra kupfunza Bibliya. Ndipo bzimwebzi, ndibzo bzomwe abale na mpfumakazi omwe akhana cidikhiro cakudzayenda kudzulu adacitambo m’magole dzana yakutoma. (1 Wak. 6:9-11) Pakufotokoza bza wanthu omwe angadadzapita lini mu Umambo bwa Mulungu, Paulo adati: ‘Winango wa imwepo mukhacita bzimwebzi.’ Koma Fala la Mulungu na mzimu wace wakucena bzidathandiza wanthuwo kucinja moyo wawo. Tsono napo pambuyo pakukhala Akristau, winango adadzacita pikado zikulu ndipo adadzonga uxamwali bwawo na Yahova. Mwa ciratizo, Bibliya limbafotokoza bza m’bale munango wakudzozedwa omwe adacosedwa m’gwere. Na kupita kwa nthawe, m’baleyu adadzacinja, acibwerera pomwe m’gwere lacikristau. (1 Wak. 5:1-5; 2 Wak. 2:5-8) Mpsakulimbisa kwene-kwene kudziwa kuti na mphanvu ya Fala la Mulungu, abale na mpfumakazi zathu ambakwanisa kucinja moyo wawo. Mwakusaya kupenukira, tin’funa kucita bzomwe tingakwanise kuti tiliphatise bwino basa. w17.09 21-22 ¶2-3
Cinai, 17 Outubro
Timbafunane sikuti na mafala ayai na pamulomo pokha, koma m’bzicito bzathu na mwacadidi.’—1 Ju. 3:18.
Yahova ni mwenekaciro wa lufoyi. (1 Ju. 4:7) Lufoyi lacadidi limbatsogoleredwa na nfundo za m’Bibliya. Mu Bibliya, mtundu umweyu wa lufoyi m’fala la cigirego umbacemeredwa kuti a·gaʹpe. Lufoyi limweri limbaphatanidza kutokonyedwa mtima thangwe ra nsisi na munthu munango, tsono mpsimwebzi lini bzokha. Limbaphatanidzambo kucitira bzinthu bzabwino winango mwakusaya kudikhira kubwezeredwa, komwe n’kusaya dyera. Lufoyi limweri limbatithandiza kukhala na moyo wa thandauzo na wakukondwa. Yahova akhafuna kale wanthu napo pomwe akhanati kulenga Adamu na Eva. Iye adakonza dziko na bzense bzakufunikira kuti tikhale na moyo. Kuthumizira bzimwebzi, iye adakonza dzikoli na bzinthu bzomwe bzingadacitisa kuti tikhale na moyo wakukondwa. Yahova alibe kukonza bzimwebzi kuti bzikondwese iye, koma kuti bzikondwese ifepano. Pomwe adamala kukonza dzikolo, iye adalenga wanthu ndipo adawapasa cidikhiro cakuti akhale na moyo wakusaya kumala m’paraizo. w17.10 3 ¶1-2
Cixanu, 18 Outubro
Mbafuna mwanzako ninga momwe umbabzifunira wekha.—Tiy. 2:8.
Tiyago adathumizira pomwe kuti: ‘Mukapitiriza kulatiza tsankhulo, mun’khala munkucita pikado.’ (Tiy. 2:9) Tikambafuna wanthu, ifepano tin’dzasankhula lini munthu thangwe ra mapfunziro yomwe anayo, mtundu wace ayai bzomwe anabzo. Kusaya tsankhulo kwathu kuleke kukhala kwakunamizira, koma kukhale kwakucokera pansi pa mtima. ‘Lufoyi limbapirira, licidekera mtima’ ndipo ‘limbabzikuza lini.’ (1 Wak. 13:4) Kuti tipitirize kumbapalizira bzipsa bzabwino kwa winango, ifepano tin’funika kukhala wakupirira, wakudeka mtima na wakubzicepswa. (Mat. 28:19) Bzimwebzi bzimbacitisa kuti timbabverane mwakusaya kunesa na abale wense m’gwere. Tensenefe tikambacita nyongo yakulatiza lufoyi limweri, tin’dzakhala wakuphatana m’gwere mwathu ndipo tin’dzalemekeza Yahova. Wanthu winango an’dzawona mbverano wathu ndipo angadzabwerembo m’gulu la Yahova. Ndipopa, pakulewa bza unthu bupsa, Bibliya limbamaliza na mafala yakuti: ‘Kuthumizira pa bzensenebzi, bvalani lufoyi, pakuti limbaphatanidzisa wanthu mwamphamvu kwene-kwene kuposa cinthu ciri-cense.’—Wakol. 3:14. w17.08 26 ¶18-19
Malinkhuma, 19 Outubro
Yahova akhawacenjeza mwakubwereza-bwereza, thangwe akhana nsisi na wanthu wace.—2 Nkha. 36:15.
Ifepanombo tin’funika kumbabvera nsisi wale omwe anati kudziwa Yahova, omwe angacinje acikhala axamwali wace. Yahova an’funa lini kuti munthu ali-wense adzapfudzidwe pa ciyeruzo comwe cinkubwera. (2 Pe. 3:9) Tenepo, mbatipalizireni bzipsa bzabwino kwa ali-wense pomwe nthawe ikalipo, ticithandiza wanthu azinji omwe tingakwanise kuti agumane phindu na nsisi za Mulungu. Jezu adaperekambo ciratizo cabwino pa nkhani ya kulatiza nsisi. Iye adabvera nsisi wanthu thangwe iwo ‘akhali wakunyuka-nyuka na wakumwazika ninga mabira yakusaya m’busa.’ Tsono n’ciyani comwe iye adacita? ‘Iye adayamba kuwapfunzisa bzinthu bzizinji.’ (Mat. 9:36; Mar. 6:34) Tsono mwakusiyana na iye, Afarizeu akhalibe nsisi ndipo akhafuna lini kumbathandiza wanthu. (Mat. 12:9-14; 23:4; Ju. 7:49) Kodi imwepo mumbafunisisa kuthandiza wanthu na kuwapfunzisa bza Yahova ninga momwe Jezu akhacitira? w17.09 12 ¶6; 12 ¶9
Mdzinga, 20 Outubro
Pomwe ine ndinkucita cinthu ciri-cense, mbani angandiletse?—Zai. 43:13.
Pomwe Zuze akhali m’kawoko ku Edjipito, iye akhadikhira lini kuti angadadzakhala munthu waciwiri wamphanvu mu Edjipito, ayai kuti angadadzaphatisidwa basa na Yahova kuti apulumuse wanthu wa m’banja lace pa nthawe ya njala. (Ciy. 40:15; 41:39-43; 50:20) Mwakusaya kupenukira, bzomwe Yahova adacitira Zuze bzidaposa bzomwe Zuzeyo akhadikhira. Kodi pomwe Sara akhadakalamba, akhadikhira kuti Yahova angadamucitisa kuti abale mwana? Kubadwa kwa Izaki, cidakhala cinthu cabwino comwe Sara akhacidikhirira lini. (Ciy. 21:1-3, 6, 7)Tingadikhirire lini kuti Yahova an’ticosera mwakudabwisa mabvuto yathu yense pomwe dziko lipsa linati kufika. Ndipo tin’funikambo lini kudikhira kuti Yahova an’cita bzinthu bzinango bzakudabwisa pa moyo wathu. Koma timbayebwa lini kuti Yahova adathandiza atumiki wace wakukhulupirika wakale mu njira zakudabwisa. Ndipo iye alibe kucinja. (Zai. 43:10-12) Tina citsimikizo cense cakuti iye an’dzatipasa mphanvu yomwe tin’funikira kuti tikwanise kucita kufuna kwace. (2 Wak. 4:7-9) Yahova angatithandize tikapitiriza kukhala wakukhulupirika napo pa mabvuto makulu. w17.08 13 ¶13-14
Ciposi, 21 Outubro
Themba Yahova pa bzense bzomwe unkucita, ndipo bzakulinga bzako bzin’dzakufambira bwino.—Mim. 16:3.
Utumiki bwa nthawe zense, bumbathandiza kuti munthu akhale mkristau wakukhwima mwauzimu ndipo ni mpata wakuphata basa na akristau winango omwe ankucitambo utumiki bumwebu. Ndipo azinji adawona kuti kucita utumiki bwa nthawe zense pomwe akali tswaka, kudawakonzekeresa kuti adzakhale na banja labwino. Kawiri-kawiri, wale omwe akhatumikira ninga apainiya anati kupita m’banja, ambadzapitiriza na upainiyabo pambuyo pa kupita m’banja. (War. 16:3, 4) Pa Psalymo 20:4 pambalewa bza Yahova kuti: ‘Iye akupaseni bzakukhumba bza mtima wanu, ndipo bzakulinga bzanu bzense bzikwanisike.’ Pomwe munkukonzekera tsogolo lanu, mbakumbukiranimbo momwe mun’dzauphatisira basa moyo wanu. Mbakumbukirani bzomwe Yahova ankucita lero-lino, na bzomwe imwepo mungacite kuti mum’tumikire. Patsogolo pace khalani na bzakulinga bzomwe bzingamukondwese. Mukaphatisa basa moyo wanu kuti mucite bzizinji pa kutumikira Yahova na kumulemekeza, mun’dzakhala wakukondwa kwene-kwene, ‘ndipo iye an’dzakupasani bzomwe mtima wanu umbakhumba.’—Psal. 37:4. w17.07 26 ¶15-18
Cipiri, 22 Outubro
Tumbizani Yah! . . . Mpsakukondwesa ndipo ni bzakuthemera kumutumbiza!—Psal. 147:1.
Kawiri-kawiri timbatenda munthu thangwe ra bzinthu bzabwino bzomwe iye walewa ayai wacita. Tsono tani pakulewa bza Yahova? Tina mathangwe mazinji yakumutumbizira. Timbamutumbiza thangwe ra mphanvu zace zomwe timbaziwona mu cirengedwe cace cakudabwisa. Timbamutumbizambo thangwe ra lufoyi lomwe adalilatiza kuna ife mwa kupereka Mwana wace ninga cakulombolera. Bukhu la Psalymo 147, limbalatiziratu padeca kuti omwe adanemba psalymoli, akhafunisisa kutumbiza Yahova. Iye adalimbisa wanthu winango kuti atumbizembo Mulungu. (Psal. 147:7, 12) Timbamudziwa lini munembi wa Psalymo 147. Koma munembiyu pinango adakhala na moyo pa nthawe yomwe Yahova adatsudzula Ajirayeri ku ukapolo bwa ku Babulo, aciwabwezeresa ku Jeruzalemu. (Psal. 147:2) Munembi wa psalymoyu, adatumbiza Yahova thangwe Ajirayeri adayamba pomwe kunamata Mulungu mwakutsudzuka mu dziko lawo cairo. Kodi ni mathangwe yaponi yomwe yangakucitiseni kulewa kuti ‘Aleluya,’ ayai ‘kutumbiza Yahova?’—Psal. 147:1. w17.07 15 ¶1-3
Citatu, 23 Outubro
Khalani na axamwali mwa kuphatisa basa cuma cakusaya kulungamaco, kuti cumaco cikadzamala, iwo adzakutambireni m’mbuto zakukhala zamuyaya.—Lu. 16:9.
Jezu akhadziwa kuti azinji mwa anyakupfunza wace, angadafunikira kugumana bzakusaya bzawo bza nsiku na nsiku mu dziko lamalonda ayai cuma cakusaya kulungamaci. Napo kuti Jezu alibe kufotokoza thangwe race adacemera bzinthu bzakuthupi kuti ‘cuma cakusaya kulungama,’ Bibliya limbalatiziratu padeca kuti Mulungu ambafuna lini kuti munthu ambalinge kobiri zizinji. Mwa ciratizo, pomwe Adamu na Eva akhali mu zunde la Edeni, Yahova adawapasa bzinthu bzizinji kwene-kwene pa moyo wawo. (Ciy. 2:15, 16) Ndipo pomwe Mulungu adapasa mzimu wace wakucena anyakudzozedwa, ‘palibe omwe akhalewa kuti bzinthu bzomwe akhanabzo bzikhali bzace yekha, koma akhagawana bzinthubzo na winango.’ (Mab. 4:32) Mpolofeta Zaiya adalewa kuti in’dzafika nthawe yomwe wanthu wense an’dzapfatsa na bzinthu bzabwino bzomwe dziko lin’dzapereka. (Zai. 25:6-9; 65:21, 22) Tsono pakudikhirira nthawe imweyo, ateweri wa Jezu an’funika ‘kumbacita bzinthu mwa nzeru.’ Iwo an’funika kuphatisa basa mwa nzeru cuma cakusaya kulungama ca m’dzikoli kuti akwanise kubzisamalira, koma nthawe ibodzi-bodziyo acimbakondwesa Mulungu.—Lu. 16:8. w17.07 4 ¶4-6
Cinai, 24 Outubro
Bzense bzomwe iye anabzo bzikhale m’manja mwako.—Djobi 1:12.
M’bukhu la Djobi, lomwe ni libodzi mwa mabukhu yakuyambirira kunembedwa m’Bibliya, timbapfunza kuti Sathani adalewa kuti Djobi acibonera kwene-kwene, angasiye kutumikira Mulungu, ndipo iye adafika pa kukumbira Mulungu kuti abonerese Djobiyo. Tsono Yahova alibe kucita bzimwebzo, koma iye adabvumiza Sathaniyo kuti ayeze Djobiyo. Mwakusaya kutenga nthawe, Djobi adaluza atumiki wace na bzinthu bzomwe akhanabzo. Patsogolo pace wana wace khumi adafa mwadzidzidzi. Sathani adacitisa kuti bzimwebzi bziwoneke ninga kuti ni Mulungu omwe akhacitisa. (Djobi 1:13-19) Mwakusaya kutenga nthawe, Sathani adaduwalisa Djobi na matenda yakuipa na yakuwawa kwene-kwene. (Djobi 2:7) Kuti bzinthu bziipiretu, mkazi wace caiye pabodzi na axamwali wace wa Djobiyo akhamuuza mafala yakuipa na yakutepesa. (Djobi 2:9; 3:11; 16:2) Tsono kodi n’ciyani comwe Djobi adacita na bzensenebzi? Iye adalamba kupumpsidwa na mayezoya ndipo adapitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Mulungu. Kukhulupirika kwa Djobi, kudalatiziratu padeca kuti bzomwe Sathani adalewa bzire, bzikhali bzakunama.—Djobi 27:5. w17.06 17 ¶9-10
Cixanu, 25 Outubro
Penu munthu ambasamalira lini wanthu . . . wa m’banja lace, iye ambalamba cikhulupiro.—1 Tim. 5:8.
Nsiku zino, Yahova ambafuna kuti misolo ya mabanja imbasamalire mabanja yawo mwakuthupi. Misoloyo in’funika kumbaphata basalo na nyongo. Koma nsiku zakumalizira zino, mabasa yakuthupi yankupasisa thupo kwene-kwene. Mabasa yomwe yalipo njakucepa koma wanthu mbazinji omwe ankufuna mabasayo. Thangwe ra bzimwebzi, wanthu azinji ankulinga kugumana basa. Azinji ambabvuma kuphata basa kwa nthawe zizinji acitambira kobiri zakucepa. Ma empreza yambayeza kucepesa anyabasa kuti yagumane phindu. Thangwe ra bzimwebzi, azinji ambagopa kuti angaluze basa lawo ndipopa ambabvuma kucita ciri-cense comwe bwana wawo angawauze. Na tenepo anyabasawo ambakhala wakupanikizika kwene-kwene, wakuneta mpaka pinango kufika pa kuduwala. Ninga Akristau, tin’funika kukhala wakukhulupirika kwene-kwene kwa Yahova kuposa munthu ali-wense, kuphatanidzambo bwana wathu. (Lu. 10:27) Basa lathu lakuthupi ni njira yakundogumanira bzakusaya bzathu bzakuthupi na kuthandizira utumiki bwathu. Koma tikasaya kusamala, mabasa yathu yakuthupi yangatitepese mwauzimu. w17.05 22 ¶5-7
Malinkhuma, 26 Outubro
Tetekera baba wako omwe adakubala, ndipo leka kunyoza mai wako thangwe ra kukalamba kwawo.—Mim. 23:22.
Nthawe zinango, abale watsapano m’cadidi angatikumbire kuti tiwathandize kupfunzisa wana wawo bza Yahova. M’bereki akatikumbira kuti tipfunzise Bibliya mwana wace, tin’funika kumbakumbukira kuti tiribe udindo ninga bwa m’berekiyo. (Waef. 6:1-4) Nthawe zinango, tingapfunzise Bibliya mwana omwe abereki wace ni Mboni lini za Yahova. Tikambapfunzisa wana omwe mbathu lini, bzingakhale bwino kumbawapfunzisira pamui pawo pomwe abereki wace ali pamuipo ayai timbakhale pabodzi na Mboni inango yakukhwima mwauzimu ayai kucitira pfunzirolo pa mbuto ya padeca. Tikacita bzimwebzo tin’dzacitisa lini wanthu winango kukhala na makumbukidwe yakuipa. Na nthawe, pinango aberekiwo angadzapfunzise wokha wana wawowo bza Yahova. w17.06 8 ¶15-16
Mdzinga, 27 Outubro
Inepano ndikasaya kubvesesa . . . omwe ankulewalewa, . . . omwe ankulewalewayo an’dzakhalambo mulendo kwa inepano.—1 Wak. 14:11.
Wana akasaya kuzolowera cikhaliwe ca abereki wawo, iwo angafune lini kupfunza cirewedwe ca abereki wawo ne kucita mbali ya cipembedzo cawo. Abereki wacikristau ambaikha bzakufuna bza wana wawo pa mbuto yakuyamba pa moyo wawo, m’mbuto mwa bzawo. (1 Wak. 10:24) M’bale munango wakucemeredwa Samuel adati: “Inepano na mkazangu tidacezerana kuti tiwone cirewedwe comwe cikhatokonya wana wathu, ndipo tidaipembera nkhaniyo. Pomwe tidazindikira kuti wana wathu akhabvesesa lini bzinthu m’cirewedwe cathu ku mitsonkhano, tenepo tidasankhula kumbatsonkhana na gwere la cirewedwe comwe iwo akhabvesesa. Mdzinga uli-wense tikhayenda nawo pabodzi ku mitsonkhano na mu utumiki. Tikhacemerambo abale wa m’gwere kuti abwere kumui kwathu kuti tikadye na kuzunga nawo pabodzi. Bzimwebzi bzidacitisa kuti wana wathu adziwane na abale azinji na kudziwambo Yahova, acimbamuwona ninga Baba wawo na Xamwali wawo, sikuti kokha ninga Mulungu wawo. Tidawona kuti bzimwebzi bzikhali bzakuthandiza, m’mbuto mwa kukakamiza wana wathu kuti apfunze cirewedwe cathu.” w17.05 12 ¶11-13
Ciposi, 28 Outubro
Tumbizani Yahova!—Way. 5:2.
Tsapanopapa wanthu wense pansi pano an’dzafuna utongi bwa Yahova kuposa utongi bwa munthu ali-wense. Tinkuidikhirira na mtima wense nthawe imweyo! Ndipo ifepano timbabzibva ninga Debora na Baraki omwe adaimba kuti: ‘Apfudzidwembo anyamadulanthaka wanu wense, Imwe Yahova, tsono omwe ambakufunani akhale wamphanvu ninga momwe dzuwa limbakhalira.’ (Way. 5:31) Mafalaya yan’dzakwanisika Yahova akadzapfudza dziko lakuipa la Sathaniri. Nkhondo ya Armagedo ikadzayamba, Yahova an’dzafuna lini thandizo la wanthu kuti apfudze anyamadulanthaka wace. M’mbuto mwace, ifepano ‘tin’dzandoima ticiwona momwe Yahova an’dzatipulumusira.’ (2 Nkha. 20:17) Pomwe nthawe imweyi ikanati kufika, mbatilokotereni mipata yomwe tinayo kuti tithandizire utongi bwa Yahova na nyongo na mwakulimba mtima. Nyimbo yakukunda ya Debora na Baraki idayamba na mafala yakutumbiza Yahova, sikuti kutumbiza wanthu. Iwo adaimba kuti: ‘Thangwe ra kubzipereka mwaufulu kwa wanthu, tumbizani Yahova!’ (Way. 5:1, 2) Tikambatumikira Yahova ninga momwe bzimbafunikira, wanthu winango angafunembo ‘kutumbiza Yahova! w17.04 32 ¶17-18
Cipiri, 29 Outubro
Palibe cinthu ciri-cense comwe ndidaphonya kuno kuti ndiikhidwe m’kawoko muno.—Ciy. 40:15.
Napo Zuze adazunzidwa kwa magole 13, iye alibe kukhala na ciwengo kwa abale wace. (Ciy. 45:5-8) Kuposa bzense, iye alibe kubvuma kuti kuperewera kwa winango na bzinthu bzakuipa bzomwe akhadacitiridwa bzimulekanise na Yahova. Kukhulupirika kwa Zuze kudamucitisa kuti awone momwe Yahova adasamalirira nkhaniyo acisimbidwa iye pabodzi na banja lace. Ninga Zuze, ifembo tin’funika kumbalemekeza na kukhotcerera uxamwali bwathu na Yahova. Tireke kumbabvuma kuti kuphonya kwa winango kutilekanise na Yahova Mulungu wathu, omwe timbamufuna na kumunamata. (War. 8:38, 39) M’mbuto mwace, tikacitiridwa bzinthu bzakusaya cirungamo m’gwere, tin’funika kufenderera Yahova, ninga momwe adacitira Zuze. Bwerani timbawone bzinthu ninga momwe Yahova ambawonera. Tikacita bzense bzomwe tingakwanise kuti timalise bvutolo mwakuphatisa basa mitemo ya m’Bibliya, tin’funika kusiya nkhaniyo m’manja mwa Yahova. Ndipo tikacita bzimwebzo, tingakhale na citsimikizo cakuti Yahova an’dzamalisa bvutolo pa nthawe yace. w17.04 18 ¶12 ; 19 15-16
Citatu, 30 Outubro
Mukapasa mtumiki wanu mwana wacimuna, ine ndin’dzamupereka kwa Yahova nsiku zense za moyo wace.—1 Sam. 1:11.
Ana adacita ndendende ninga momwe adapicirira kuna Yahova. Iye adayenda naye kwa Mkulu wa Ansembe, Eli, ku tendi la mkonkhano ku Silo acikamuuza kuti: ‘Inepano ndikhapembera mwanayu, kuti Yahova andipase comwe ndidamukumbira. Ndipo inepano ndinkumupereka kwa Yahova. Iye an’dzakhala wa Yahova kwa moyo wace wense.’ (1 Sam. 1:24-28) Kuyambira nthawe imweyo, Samuyeri akhakhala pa tendi la mkonkhanopo. Bibliya limbalewa kuti ‘mulumbwana Samuyeri akhapitiriza kukula acimbafunidwa na Yahova.’ (1 Sam. 2:21) Kuteweza bzomwe adapicira bzikhali bzakunesa kuna Ana thangwe rakuti iye angadakhala lini naye nsiku zense mwana waceyo. Iye angadawona lini kukula kwa mwanayo. Koma Ana adatsimikiza kucita ninga momwe akhadapicirira kwa Yahova. Iye adatsimikiza kupereka mwana wace wakufunikayo kuti aleke kuphonyesa piciro lomwe akhadacita kwa Mulungu.—1 Sam. 2:1, 2; Psal. 61:1, 5, 8. w17.04 5 ¶7-8
Cinai, 31 Outubro
Dziwa kuti m’nsiku zakumalizira, pan’dzakhala nthawe zakupambulika na zakunesa.—2 Tim. 3:1.
Mpostolo Paulo adalewa kuti nsiku zakumalizira zin’dzakhala ‘nthawe zakupambulika na zakunesa.’ Iye adathumizira pomwe kuti: ‘Wanthu wakuipa na wacinyengo an’dzaipiratu.’ (2 Tim. 3:2-5, 13) Kodi ndibzo lini bzomwe bzinkucitika nsiku zino? Azinji wa ife timbacitiridwa bzinthu bzakuipa ninga ciwembo, kuwengedwa thangwe ra mtundu na ukambowa. Ndipo wanthu winango ambacita bzinthu bzakuipabzi padeca. Winango ambabziwonesa ninga wanthu wabwino pomwe mbakuipa. Tsono napo penu ifepano tinati kucitiridwa bzakuipa ninga bzimwebzi, bzomwe wanthu wakuipawo ambacita bzimbatitokonyambo. Mwa ciratizo, tikambabva kuti wanthu acitira bzinthu bzakuipa wana, nkhalamba na winango omwe alibe mphanvu za kubzikhotcerera, timbawawidwa kwene-kwene. Wanthu wakuipawa ambacita bzinthu ninga bzirombo bza mthengo ayai madimonyo. (Tiy. 3:15) Mpsakukondwesa kuti Fala la Yahova limbatipasa cidikhiro. w17.04 11 ¶4