NKHANI YAKUPFUNZA 25
NYIMBO 96 Bibliya — Cuma Cakucokera kwa Mulungu
Bzomwe Tingapfunze na Profesiya Yomwe Djakobo Adalewa Pomwe Akhadasala Pang’ono Kufa — Mbali 2
“Ali-wentse adapasidwa cisimbo comwe akhathemera.” — GENESESI 49:28.
CAKULINGA CA NKHANIYI
Bzomwe tingapfunze na profesiya yomwe Djakobo adauza wana wace winango omwe ni Zebuloni, Isakari, Dani, Gadi, Aseri, Nafitali, Zuze na Benjamini.
1. Kodi tin’pfunza ciyani mu nkhani ino?
WANA wa Djakobo akhadamuzungulira kuti atetekere mwatceru bzomwe iye angadauza m’bodzi na bodzi wa iwo. Ninga momwe tidawonera mu nkhani idapita ire, pinango Rubeni, Simiyoni, Levi na Djuda adadabwa pomwe adabva bzomwe pai wawo adawauza. Pinango pentse iwo akhabzibvunza kuti n’ciyani comwe Djakobo angadauza wana wace winango. Mu nkhani ino, tiniwona bzomwe tingapfunze na bzomwe Djakobo adauza Zebuloni, Isakari, Dani, Gadi, Aseri, Nafitali, Zuze na Benjamini.a
ZEBULONI
2. N’ciyani comwe Djakobo adauza Zebuloni, ndipo mafala yamweyo yadakwanisika tani? (Genesesi 49:13) (Onanimbo kwadru.)
2 Werengani Genesesi 49:13. Djakobo adalewa kuti mbadwa za Zebuloni zingadadzakhala m’mphepete mwa gombe ku norte kwa Dziko Lakupiciridwa. Pomwe padapita magole 200 mafala yamweya yadadzakwanisika. Ndipo gawo lomwe lidaperekedwa kwa dzinza limweri likhali pakati pa Nyanza ya Galileya na Nyanza ya Mediteraniyo. Mozeji adalewa kuti: “Kondwa iwe, Zebuloni na ulendo bwako.” (Deuteronomiyo 33:18) Pinango iye adalewa mafala yamweya thangwe bzikhali bzakupusa kucita bzimwebzi na wanthu wa mbuto zinango pakuti gawo lawo likhali pakati pa nyanza ziwiri. Mwa njira iri-yentse, mbadwa za Zebuloni zikhana mathangwe yakukhalira wakukondwa.
3. N’ciyani comwe cimbatithandiza kukhala wakukondwa?
3 Bzomwe tikupfunza: Bziribe basa komwe timbakhala ayai momwe bzinthu bziriri pa moyo wathu, nthawe zentse pana mathangwe yomwe yangaticitise kukhala wakukondwa. Tsono kuti tipitirize kukhala wakukondwa, tin’funika kumbakomedwa na bzomwe tinabzo. (Salimo 16:6; 24:5) Nthawe zinango bzingakhale bzakupusa kumbakumbukira bzinthu bzomwe tiribe m’mbuto mwa kumbakumbukira bzinthu bzabwino bzomwe tinabzo. Ndipopa mbayezerani kukumbukira bzinthu bzabwino bzomwe munabzo ndipo khalani wakukondwa pa moyo wanu. — Agalatiya 6:4.
ISAKARI
4. N’ciyani comwe Djakobo adauza Isakari, ndipo mafala yamweya yadakwanisika tani? (Genesesi 49:14, 15) (Onanimbo kwadru.)
4 Werengani Genesesi 49:14, 15. Djakobo adandendemezera Isakari na bulu wa mafupa yakulimba omwe ambakwanisa kunyamula mitolo yakulemera. Yamweya yadakhala mafala yabwino kwa iye thangwe akhaphata basa na nyongo. Djakobo adalewambo kuti Isakari angadadzakhala mu dziko labwino ndipo ndibzo bzomwe bzidacitika. Mbadwa za Isakari zidatambira dziko la ndovolo lomwe likhafika mpaka ku Mkulo wa Jordano. (Djoswa 19:22) Iwo adaphata basa na nyongo kuti alime m’dziko lawo tsono adaphatambo basa na nyongo kuti athandize winango. (1 Amambo 4:7, 17) Dzinza la Isakari likhali lakukonzeka kumenya nkhondo kuti likhotcerere mtundu wa Jirayeri mu ntsiku za mtongi Baraki na mprofeta wacikazi Debora. — Atongi 5:15
5. Thangwe ranyi tin’funika kucita nyongo ya kumbaphata bwino basa?
5 Bzomwe tikupfunza: Yahova ambatenda basa labwino lomwe timbamucitira ninga momwe adatendera basa labwino lomwe dzinza la Isakari lidacita, ndipopa tin’funika kucita nyongo ya kumbaphata bwino basa. (Mpalizi 2:24) Kumbukirani bza abale omwe ambacita nyongo kuti asamalire gwere. (1 Timotio 3:1) Iwo ambafunikira lini kumenya nkhondo koma ambacita nyongo yakukhotcerera abale na mpfumakazi kuti apitirize kukhala pa uxamwali bwakulimba na Yahova. (1 Akolinto 5:1, 5; Djuda 17-23) Iwo ambacitambo nyongo yakukonzekera na kufotokoza nkhani zomwe zimbatsangalaza na kulimbikisa gwere. — 1 Timotio 5:17.
DANI
6. Kodi ni basa liponi lomwe dzinza la Dani lidatambira? (Genesesi 49:17, 18) (Onanimbo kwadru.)
6 Werengani Genesesi 49:17, 18. Djakobo adandendemezera Dani na nyoka yomwe imbamenyana na nyamadulanthaka omwe ngwamphamvu kwene-kwene kuposa iyo, ninga kavalo wa nkhondo na nyakupakira kavaloyo. Mwakubverana na profesiya imweyi dzinza la Dani lingadakhala lakukhwimika na lakukonzeka kumenyana na anyamadulanthaka wa Ajirayeri. Ndipo bzimwebzi bzidakwanisikadi. Pakuyenda mu Dziko Lakupiciridwa, dzinza la Dani lidafamba m’mambuyo mwa madzinza yentse licimbalindira m’mbuyo kuti “likhotcerere” Ajirayeri. (Numero 10:25) Ndipopa Ajirayeriwo akhakwanisa lini kuwona bzentse bzomwe dzinza la Dani likhacita. Napo bziri tenepo, basa lomwe dzinza limweri likhacita likhali lakufunika kwene-kwene.
7. N’ciyani comwe tin’funika kukumbukira nthawe zentse?
7 Bzomwe tikupfunza: Kodi imwepo mudacita kale basa linango muciwona ninga kuti palibe munthu omwe wawona bzomwe mwacitabzo? Pinango imwepo mudathandizira kucenesa na kukonza-konza bzinthu bzomwe bzadzongeka mu Nyumba ya Umambo, kubzipereka kuti muthandizire pa mtsonkhano wa dera ayai wa cigawo ayai pinango mudacita basa linango. Dziwani kuti mudacita bwino kwene-kwene! Kumbukirani kuti Yahova nthawe zentse ambawona na kutenda bzentse bzomwe mumbamucitira. Ndipo iye ambakomedwa kwene-kwene imwepo mukacita bzimwebzo kuti mulatize kuti mumbamufuna na mtima wentse sikuti thangwe ra kufuna kuti wanthu winango awone bzomwe mwacitabzo. — Mateu 6:1-4.
GADI
8. Thangwe ranyi bzikhali bzakupusa anyamadulanthaka kumenyana na Gadi? (Genesesi 49:19) (Onanimbo kwadru.)
8 Werengani Genesesi 49:19. Djakobo adalewa kuti thimu la akapondo lingadadzabwera kudzamenyana na Gadi. Pomwe padapita magole 200 dzinza la Gadi lidayamba kukhala kumabvadzuwa kwa Mkulo wa Jordano lomwe likhali dziko lomwe bzingadakhala bzakupusa anyamadulanthaka kufika. Ndipopa bzingadakhalambo bzakupusa kwene-kwene anyamadulanthaka kumenyana na dzinza limweri. Napo bziri tenepo, dzinza la Gadi lidapitiriza kukhala mbuto imweyire thangwe pakhana mbuto zizinji zakudyesera bzifuwo. (Numero 32:1, 5) Kulewa cadidi, dzinza la Gadi likhali lakukhwimika kwene-kwene. Kuthumizira bzimwebzi, iwo akhakhulupira kuti Yahova angadawathandiza kukhotcerera dziko lomwe akhadawapasa. Iwo akhathemba kwene-kwene Yahova mwakuti pomwe patapita magole adadzathandiza madzinza manango kukunda mbali yomwe ikhadasala ya Dziko Lakupiciridwa ku mbali inango ya Jordano. (Numero 32:16-19) Iwo akhadziwa kuti akacoka, Yahova angadakhotcerera azikazawo na wana wawo. Yahova adasimba kukhwimika kwawo na kubzipereka kuti athandize winango napo kuti bzikhali lini bzakupusa. — Djoswa 22:1-4.
9. Kodi tingalatize tani kuti timbathemba Yahova?
9 Bzomwe tikupfunza: Tikathemba Yahova tin’dzapitiriza kumutumikira napo pa nthawe zakunesa. (Salimo 37:3) Wanthu azinji ntsiku zino ambalatiza kuti ambathemba Yahova mwa kubvuma kuluza bzinthu bzinango na cakulinga cakuti athandizire basa lakumanga-manga, kukatumikira komwe kufunika apalizi azinji ayai kucita mabasa manango. Iwo ambacita bzimwebzi thangwe ana citsimikizo centse cakuti Yahova nthawe zentse an’dzawasamalira. — Salimo 23:1.
ASERI
10. N’ciyani comwe dzinza la Aseri likhafunikira kucita? (Genesesi 49:20) (Onanimbo kwadru.)
10 Werengani Genesesi 49:20. Djakobo adalewa kuti dzinza la Aseri lingadadzakhala lakudala. Ndipo ndibzo bzomwe bzidacitikadi. Dzinza la Aseri lidatambira dziko lomwe likhali la ndovolo kwene-kwene mu Jirayeri. (Deuteronomiyo 33:24) Dzikolo likhali pafupi na Nyanza ya Mediteraniyo ndipo likhaphatanidzambo mbuto yomwe akhambaimisira naviyo yakucemeredwa Sidoni yomwe ikhakhala na wanthu azinji ndipo kukhacitikambo negosiyo zakusiyana-siyana. Tsono dzinza la Aseri liribe kuthotha Akanani m’dzikolo. (Atongi 1:31, 32) Ndipo pinango thangwe ra kudala na kutewezera makhalidwe yakuipa ya Akananiwo, nyongo yomwe dzinza la Aseri ikhanayo pa kunamata kwakucena idayamba kucepa. Pomwe mtongi Baraki adakumbira thandizo Ajirayeri kuti akamenyane na Akanani, dzinza la Aseri liribe kuyenda kukathandiza. Ndipopa iwo alibe kukwanisa kuwona bzinthu bzakudabwisa bzomwe Yahova adacita kuti athandize Ajirayeri kukunda pafupi na “madzi ya ku Megido.” (Atongi 5:19-21) Pinango dzinza la Aseri lidacita manyazi pomwe lidabva Baraki na Debora akuimba nyimbo yomwe adafuliziridwa na Yahova yakuti: “Aseri adandokhala phee m’mphepete mwa nyanza.” — Atongi 5:17.
11. Thangwe ranyi tin’funika kumbawona kobiri mu njira yakuthemera?
11 Bzomwe tikupfunza: Tikufuna kucita bzomwe tingakwanise pakutumikira Yahova. Kuti tikwanise kucita bzimwebzi, tin’funika kucita mphole kuti tileke kukhala ninga wanthu wa ku dzikoli omwe ambakumbuka kuti kobiri ni cinthu cakufunika kwene-kwene pa moyo. (Mimwani 18:11) Ifepano timbacita nyongo yakuwona kobiri mu njira yakuthemera. (Mpalizi 7:12; Ahebereu 13:5) Tin’funika lini kumala mphanvu na nthawe yathu tikunyang’ana bzinthu bzomwe tikufunikira lini thangwe bzimwebzo bzingatitazise kutumikira Yahova. Tsapano ni nthawe yakucita bzomwe tingakwanise kuti tikondwese Yahova thangwe tikudziwa kuti iye an’dzatipasa moyo wabwino na wakukhotcerereka kutsogolo. — Salimo 4:8.
NAFITALI
12. Kodi mafala yomwe Djakobo adauza Nafitali yadakwanisika tani? (Genesesi 49:21) (Onanimbo kwadru.)
12 Werengani Genesesi 49:21. “Mafala yabwino” yomwe Djakobo adalewa pinango yakhafuna kulewa bza momwe Jezu akhalewalewera pomwe akhacita utumiki bwace. Jezu omwe akhadziwika ninga mpfunzisi wabwino adamala nthawe ikulu ali ku Kafarnau omwe ukhali mzinda omwe ukhali mu gawo la dzinza la Nafitali. Ndipopa mzinda umweyu udadziwika ninga mzinda omwe “iye akhakhala.” (Mateu 4:13; 9:1; Juwau 7:46) Zaiya adalewa kuti Jezu angadakhala ceza cikulu kwa wanthu wa dzinza la Zebuloni na Nafitali. (Zaiya 9:1, 2) Thangwe ra momwe akhapfunzisira, Jezu adakhala “ceza cacadidi comwe cingadabvunika mitundu yentse ya wanthu.” — Juwau 1:9.
13. N’ciyani comwe tin’funika kucita kuti mafala yathu yakondwese Yahova?
13 Bzomwe tikupfunza: Yahova ambakhala tceru na bzomwe timbalewa na momwe timbalewalewera. Kodi mafala yathu yangakhale tani yabwino yacikondwesa Yahova? Cakuyamba, tin’funika kumbalewa cadidi. (Salimo 15:1, 2) Kuthumizira bzimwebzi, tingambalimbikise winango, kumbawatenda pa bzabwino bzomwe ambacita, kuleka kumbalewa bzakuphonya bzawo na kulekambo kumbadandaula. (Aefezo 4:29) Ndipo tingakhalembo na cakulinga ca kukulisa luso lathu la kuyambisa maceza yomwe yangacitise kuti tipalizire wanthu pakulewa bza Yahova.
ZUZE
14. Kodi profesiya yakulewa bza Zuze idakwanisika tani? (Genesesi 49:22, 26) (Onanimbo kwadru.)
14 Werengani Genesesi 49:22, 26. Kulewa cadidi, Djakobo adakomedwa kwene-kwene na mwana wace Zuze. Yahova ‘akhadamusankhula pakati pa abale wace’ kuti aphatisidwe basa mu njira yakupambulika. Djakobo adamucemera Zuze kuti “mthambi ya muti omwe umbabala bzisapo.” Djakobo caiyeyo ndiye omwe akhali muti ndipo Zuze ndiye omwe akhali mthambi yace. Zuze akhali mwana wakuyamba omwe Djakobo adabereka na mkazi wace, Rakeli. Djakobo adalewa kuti Zuze angadatambira mbali ziwiri zomwe Rubeni omwe akhali mwana wace wakuyamba omwe adabereka na Leya adaluza. (Genesesi 48:5, 6; 1 Nkhani 5:1, 2) Profesiya imweyi idakwanisika pomwe wana awiri wa Zuze omwe akhali Efraimu na Manase adakhala wa madzinza mawiri ya Ajirayeri ndipo ali-wentse adatambira gawo lace mu Dziko Lakupiciridwa. — Genesesi 49:25; Djoswa 14:4.
15. N’ciyani comwe Zuze adacita pomwe adacitiridwa bzinthu bzakusaya cirungamo?
15 Djakobo adalewambo bza “anyakuthusa uta omwe adamulasa [Zuze] na kumukoyera cakumtima.” (Genesesi 49:23) Anyakuthusa uta amwewa akhali abale wace wa Zuze thangwe adamucitira njiru na kumucitirambo bzinthu bzakusaya cirungamo. Bzomwe bzidacitisa kuti Zuzeyo agumane na mabvuto. Tsono Zuze alibe kukoyera cakumtima abale wace ndipo alibe kupasa mulandu Mulungu pa bzomwe bzidamucitikira. Ndipopa pakulewa bza Zuze, Djakobo adalewa kuti: “Uta [bwa Zuze] budapitiriza kukhala pa mbuto yace ndipo manja yace yadapitiriza kukhala yamphanvu na yakudjedjera.” (Genesesi 49:24) Pomwe Zuze akhagumana na mabvuto akhathemba Yahova. Iye alibe kundolekerera abale wace koma adawacitirambo bzinthu mwakudeka mtima. (Genesesi 47:11, 12) Zuze adaphatisa basa mabvuto yomwe akhagumana nayo kuti akulise makhalidwe yabwino. (Salimo 105:17-19) Bzimwebzi bzidacitisa kuti Yahova amuphatise basa kuti acite bzinthu bzizinji bzakufunika.
16. Kodi tingatewezere tani bzomwe Zuze adacita tikakhala tikugumana na mabvuto?
16 Bzomwe tikupfunza: Tin’funika lini kulekerera kuti mabvuto yaticitise kuti titalikirane na Yahova pabodzi na abale wathu. Kumbukirani nthawe zentse kuti Yahova angaphatise basa mabvuto yomwe tikugumana nayo kuti atipfunzise. (Ahebereu 12:7, mafala ya m’nyantsi.) Bzimwebzi bzingatithandize kuti titewezere makhalidwe ya Yahova yomwe ni ntsisi na kulekerera. (Ahebereu 12:11) Tingakhale na citsimikizo cakuti tikapitiriza kupirira Yahova an’dzatisimba ninga momwe adacitira na Zuze.
BENJAMINI
17. Kodi profesiya yakulewa bza Benjamini idakwanisika tani? (Genesesi 49:27) (Onanimbo kwadru.)
17 Werengani Genesesi 49:27. Djakobo adalewa kuti dzinza la Benjamini lingadakhala ninga mphumphi ayai kuti angadakhala anyankhondo waluso kwene-kwene. (Atongi 20:15, 16; 1 Nkhani 12:2) Mambo wakuyamba wa mu Jirayeri akhali Sauli omwe akhali wa m’dzinza la Benjamini. Iye adalatizadi kuti akhali mcikunda wamphanvu pomwe adamenyana na Afilisteu. (1 Samuyeli 9:15-17, 21) Pomwe padapita magole mazinji, Mambo Mkazi Esteri na Mordekai, omwe akhali wa m’dzinza la Benjamini, adapulumusa Ajirayeri kuti aleke kuphedwa. — Esteri 2:5-7; 8:3; 10:3.
18. Kodi tingatewezere tani kukhulupirika kwa dzinza la Benjamini?
18 Bzomwe tikupfunza: Dzinza la Benjamini lidakomedwa kwene-kwene pomwe lidawona Sauli omwe akhali wa m’dzinza lawo akukhala mambo. Tsono pomwe Yahova adasankhula Davide wa m’dzinza la Djuda kuti akhale mambo mupsa, dzinza la Benjamini lidathandizira bzimwebzo. (2 Samuyeli 3:17-19) Na kupita kwa nthawe, pomwe madzinza manango yadaphindukira dzinza la Djuda, dzinza la Benjamini lidapitiriza kukhala lakukhulupirika kwa dzinza la Djuda na kwa mambo omwe adasankhulidwa na Yahova. (1 Amambo 11:31, 32; 12:19, 21) Ifepanombo tin’funika kuthandizira mwakukhulupirika wale omwe adasankhulidwa na Yahova kuti atsogolere wanthu wace. — 1 Atesalonika 5:12.
19. Thangwe ranyi kupfunza bza profesiya ya Djakobo n’kwabwino kwa ifepano?
19 Mpsabwino kwene-kwene kwa ifepano kupfunza bza profesiya yomwe Djakobo adalewa. Kukumbukira momwe mafalaya yadakwanirisikira kumbathumizira cikhulupiro cathu pa maprofesiya yanango ya Yahova yomwe yambagumanika m’Bibliya. Ndipo kuwona momwe wana wa Djakobo adasimbidwira kumbatithandiza kubvesesa bwino momwe tingakondwesere Yahova.
NYIMBO 128 Tipirire Mpaka Kuphampha
a Djakobo adasimba Rubeni, Simiyoni, Levi na Djuda, kuyambira mkulu mpaka m’ng’ono. Tsono iye alibe kucita bzimwebzi pomwe akhasimba wana wace winango.