August

Ọkezẹko, Jesu ọ ta kpahen isodja i Rome ri kanren ipẹrẹ mwu abọ ye ọrhẹ aghwẹ ye. Jesu ọ ha uphẹn rẹn osehiẹn rọ rioja ye, nọ lẹrhiẹ tuekwẹre jeghwai sẹrorẹ eghrẹn rhẹ ẹhẹ-ẹn. (1 Pet. 2:23) Jerẹ i Jesu, o fori ne vwo omwemẹ ra na harhomu awọrọ. (Col. 3:13) Ihworho ezẹko, tobọ te ihworho ekrun ọwan ina sabu kparehaso ọwan fọkime aye e vwẹruọ oborẹ e vwo esegburhomẹmro kpahen ọrhẹ oborẹ e nyerẹn akpọ ọwan lele-e. Aye ina sabu mọrenfian banren ọwan, phọphọ ọwan obaro awọrọ, ghwọghọ ẹbe ukoko na re vwori, yanghene tobọ djofẹn mwu ọwan rẹ aye ina kpe ọwan. Ukperẹ ana sẹrorẹ eghrẹn rhẹ ẹhẹn, ana sabu nẹrhomo vwe i Jehova nọ ha userhumu rẹn aye mẹrẹn urhomẹmro na vwrurhe. (Matt. 5:44, 45) Ọkezẹko, ọnọ sabu bẹn ra na harhomu, maido orhianẹ e sehiẹn ọwan gbangbanhon. Ọrẹn, arha ha uphẹn rẹn ekwẹre ọrhẹ eghrẹn nọ do uvuẹn ọmudu ọwan, ana rhua ẹkuọn vwe oma ọwan. (Ps. 37:8) Arha harhomu, ọwan e brorhiẹn ra na ja ha uphẹn rẹn ekwakwa ibiobiomu lẹrhẹ ọwan tuekwẹre.—Eph. 4:31, 32. w21.04 8-9 ¶3-4

E le owuọwan uvuẹn ekrun ọnọ nẹ ukoko na? Ọ miama omamọ! Roro kpahen oborẹ ọ miamo i Jehova te, ọke emakashe ezẹko ri rhiẹ usuẹn ekruien a tiẹn! (Jude 6) Gbe ji roro kpahen oborẹ ọ miame riẹn te ọke rọ mẹrẹn ihworho yi ro vwo ẹguọlọ kpahen, emọ Israel, ri kparehasuiẹ ọgbọ buebun. (Ps. 78:41) Omarana, vwo imwẹro taghene oma ọ vwọ merhen i Jehova-a, ọke ọrhọ mẹrẹn ohworho ekrun ọnọ rọ nyajevwo. O vwẹruọ omiamiamo wa dẹrughwaroghwẹ. Ọnọ yọ urhebro ọrhẹ userhumu wu guọlọre. Ọke emọ re vwo ẹguọlọ kpahen i rha nyaji Jehova vwo, emiemọ ina sabu rhe roro sẹ o vwo oborẹ aye arha sabu ru nẹ emọ na i daji urhomẹmro na. Omizu ọhworhare owu nọ tare: “Ni mie kperi oma mẹ. Ni mia menemena ri mwuofẹn kpahiẹn.” Omizu ọmase owu, ro rhiẹromẹrẹn aruẹ erhirhiẹ ọrana, no roro: “Me yẹ orusọ mẹ mie rhiẹ izu? Ni mie roro taghene mia dabu yono ọmọ mẹ ọhworhare urhomẹmro na-a.” w21.09 26 ¶1-2, 4

Ihworho ezẹko e roro taghene idibo i Jehova i sabu yono awọrọ kpahen i Baibol na-a, fọkime aye e riẹ isukuru ẹga-a. Ọrẹn, o fori nẹ aye i dabu ni irhomẹmro na fiotọre. Ọrana yẹ oborẹ Luke rọ ya kpahen akpenyerẹn i Jesu ọ damoma ru. Ọ wian gbanhon dabu “guọlọ ekwakwa ephian nẹ ọtonrhọ rhe izede rọ gbare.” Ọ guọlọre taghene ihworho re se iyẹnrẹn yen, i “dabu rhe kpahen urhomẹmro ekwakwa” aye i rhon kpahen Jesu. (Luke 1:1-4) Itu i Jew ri ha amwa i Beroea ọke ahwanren i họhọ i Luke. Ọke aye e tu rhon iyẹnrẹn esiri na kpahen Jesu, aye ni dabu guọlọ Eyaya Ọfuanfon ra ha edjadjẹ i Hebrew ya fiotọre, nọ dabu mwu aye ẹro sẹ oborẹ a ta rẹn aye yẹ urhomẹmro na. (Acts 17:11) Ọrẹ ohọhọme, o fori nẹ ihworho i dabu rhe urhomẹmro na fiotọre. Aye ina vi ha oborẹ e yono aye vwanvwọn oborẹ i Baibol na ọ tare. O ji fo nẹ aye i yono kpahen oborẹ ihworho i Jehova i ruru uvuẹn ọke ọwan na ne. Orhianẹ aye i dabu guọlọ urhomẹmro na fiotọre, aye i ha uphẹn rẹn utuoma ọrhẹ oborẹ ihworho i tare, nọ suẹ ọgbanrhọ rẹn aye-e. w21.05 3 ¶7-8

O vwo ohworho uvuẹn ukoko wu havwọ wu na sabu ghwọghọ ọke kugbe? Ono vwo ọke oma ọnọ dabu merhen imizu ukoko na, orhianẹ e lelirẹ aye ghwọghọ ọke kugbe. Ọnọ sabu bẹn ezẹko ine lele ihworho ekrun aye ri vwe rhiẹ Iseri Jehova ru kugbe, maido ọke aye a riorẹ. Awọrọ ina sabu mwuomarhọ omamọ uvuẹn ẹdẹ ezẹko, jerẹ ẹkarorhọ ẹdẹ ohworho aye i vwo ẹguọlọ kpahen o hwu. Ọke arha ghwọghọ ọke kugbe rhẹ imizu ukoko na re rhiẹromẹrẹn ebẹnbẹn enana, ne djephia taghene a ‘dabu vwo ọdamẹ’ kpahen aye. (Phil. 2:20) O vwo ekwakwa buebun ri na sabu lẹrhẹ Olele Kristi mwuomarhọ. Ọrẹn, ofori na karorhọ taghene Jehova o rhe iroro ọwan. Ọ yẹ ọwan oborẹ a guọlọre, ọgbọ buebun nyoma imizu ukoko na. (Matt. 12:48-50) Omarana, ene dje ọdaremẹro ọwan phia rẹn Jehova fọkiẹ oborẹ ọ yẹre ọwan, ọke arha damoma hobọtua imizu ukoko na. O toro oborẹ erhirhiẹ ọwan ọ havwọ-ọ, orhiẹ ọwan ọvo yi havwiẹ-ẹ, Jehova ọrhẹ ọwan i havwiẹ ọke ephian! w21.06 13 ¶18-20

Jesu ọ sẹrorẹ uruemru ro serhọ jeghwai rhe ghwoghwo, dedevwo ihworho ezẹko e kwe kerhọ ye-e. Mesoriẹ? O rhe oborẹ ọ ghanren te rẹ ihworho ine rhe urhomẹmro na, omarana nọ guọlọ ha userhumu rẹn aye rhon iyẹnrẹn esiri na. Jesu o ji rhe taghene ezẹko ri vwa kerhọ ọke ukaro, ina kerhọ orho ru. Roro kpahen oborẹ ọ phiare uvuẹn ekrun ọnẹyen. Uvwre ẹgbukpe esa gbuphrophro ri Jesu o ghwoghwo, imizie owuorowu e rhiẹ idibo yi-i. (John 7:5) Ọrẹn, ọke rọ rhọmọnuhwu hin, aye ni rhiẹ Ilele Kristi. (Acts 1:14) Ọwan e rhe ihworho ri ne rhiẹ idibo i Jehova ọke orho ru-u. Ọ ha ọke ihworho ezẹko e ki kwe yono i Baibol na. Ihworho ri vwe kwe kerhọ ọwan dede, a mẹrẹn omamọ uruemru ọwan, orho ru aye ina sabu “ha ujiri vwe Osolobrugwẹ.” w21.05 18 ¶17-18

Ọke i Jesu ọ ha otọrakpọ na, ọ yẹ idibo yi owian eva. Ọ ta rẹn aye nẹ aye i ghwoghwo iyẹnrẹn esiri Uvie na, no ji dje rẹn aye oborẹ aye ine ruie lele. (Luke 8:1) Haba ekwakwa erọrọ, Jesu o mwuegbe idibo yi kpahen oborẹ aye ina kpahenrhọ ye lele ọke ihworho i vwe kwe kerhọ, ọrhẹ ọke aye i rha kerhọ iyẹnrẹn esiri Uvie na. (Luke 9:2-5) Jesu ọ ji ta kpahen oborẹ owian aghwoghwo na ono kerabọ te, ji ta taghene idibo yi ine se “oseri harẹn egbamwa na ephian.” (Matt. 24:14; Acts 1:8) Habaye, Jesu ọ ji ta rẹn idibo yi nẹ aye i yono ihworho nẹ aye i ru lele ọsoso ekwakwa rọ tare. Jesu o djerie phia taghene ana wian owian ọghoghanren ọnana ye te ọke ọwan na, “bọmọke enyerakpọ na ono toba.” (Matt. 28:18-20) Habaye, usuẹn ekwakwa ri Jesu o dje rẹn John, Jesu nọ dabu dje fiotọre taghene o fori nẹ idibo yi ephian i ha userhumu rẹn awọrọ yono kpahen Jehova.—Rev. 22:17. w21.07 2-3 ¶3-4

Uvuẹn akpọ na inyenana, ufiuvwele o mwu ihworho buebun lele awọrọ simoma. Ọleyi owu ọnọ sabu guọlọ fe ghwẹ ileyi erọrọ, omarana ọnọ sabu ruẹ ekwakwa ri na suẹ ẹkuọn rẹn aye. Ohworho ro ruiruẹn ọnọ sabu kon ọreva ye rọ ha ẹko ọrọrọ, neneyo obọrẹ aye ọ sabu vwo efikparobọ. Ohworho rọ ya ọdamuni ọnọ sabu ruẹ irueruo ọghware, neneyo ọ sabu riẹ isukuru ọduado ro titiri. Re rhiẹ Ilele Kristi na, ọwan i rheri taghene irueruo erana i sọre; aye i ha usuẹn “ewian erẹ ugboma na.” (Gal. 5:19-21) Ọrẹn, ọnọ sabu rhirhiẹ taghene idibo i Jehova ezẹko ina sabu rhe simoma rhẹ omoma aye uvuẹn ukoko na, ọrẹn aye e rhe-e? Ọrana onọ ọghoghanren, fọkime uruemru re simoma ọnọ sabu hobọte okugbe imizu ukoko na. Omarana, o fori ne yono kpahen idje idibo i Jehova ri fuevwan uvuẹn i Baibol na, ri vwe vwobọrhọ uruemru re simoma rhẹ awọrọ. w21.07 14 ¶1-2

Ẹguọlọ atamwu o mwu ọwan ha userhumu rẹn eri ha ebẹnbẹn. Imizu ukoko na re dje uruemru esiri phia inyenana, e tigban imizu erọrọ uvuẹn ukoko na ri mwuomarhọ, yanghene rẹ ẹhẹn aye o seriotọre. Aye i vwo ẹguọlọ kpahen aye, omarana aye i mwuegbe aye ina yẹ aye userhumu aye i guọlọre. (Prov. 12:25, ekete ra djokarhọ; 24:10) Ọnana o serhọ rhẹ urhebro ọnyikọ Paul ọ haphia: “Ha urhebro bọrọbọrọ rẹn ihworho rẹ ẹhẹn aye o seriotọre, hobọtua eri vwiẹlẹre, vwo erhionrin kpahen ihworho ephian.” (1 Thess. 5:14) Ọgbọ buebun, izede rọ mai serhọ wu na ha userhumu rẹn omizu ro mwuomarhọ, yẹ ọrẹ wu na kerhọ ye, ji lẹrhiẹ rhe taghene wu vwo ẹguọlọ kpahiẹn. Oma ọ merhen i Jehova kpahen userhumu wu harẹn rẹn odibo yi owuowu. Proverbs 19:17 ọrhọ ta: “Ohworho ro gbe arodọmẹ harẹn ovwiegbere, o momo harẹn i Jehova, Ọye nọ nọ kwosa riẹn fọkiẹ oborẹ o ruru.” w21.11 10 ¶11-12

Me ya na sabu ru vwana ne mwuegbe hẹrhẹ obaro na? O fori ne vwo ẹhẹn otemẹ ọrhẹ aghọghọ rode fọkiẹ onyerẹnkugbe ọwan rhẹ Jehova. Ọke erhe yono kpahen Jehova rhọ, ne ne vwo imwẹro ọgbogbanhon taghene ọnọ sabu simi ọwan ọke i Gog ọrẹ Magog ọnọ kparehaso ọwan. Ẹmro isese kẹdẹkẹdẹ inyenana i dje oborẹ ọsoriẹ i David o rhe taghene ọnọ sabu hẹroso obẹhatua i Jehova. David ọ hẹroso i Jehova ọgbọ buebun, Jehova ọ ji nyaje vwo-o. Ọke rọ ha uphuphẹn, David ọ wọnrọn haso aduanran re se Goliath ro rhiẹ onyẹ Philistine, ji ta riẹn: “Uvuẹn ẹdẹ ọnana, Jehova ono fi owẹwẹ rhẹ abọ mẹ.” (1 Sam. 17:46) Ọke oru, David nọ wian rẹn orodje Saul, rọ damoma ọgbọ buebun ro no kpe i David hwu. Ọrẹn, ‘Jehova ọrhẹ David i gba havwiẹ.’ (1 Sam. 18:12) Fọkime David o rhiẹromẹrẹn userhumu i Jehova vrẹn ne, o rheri taghene ọnọ sabu hẹroso i Jehova uvwre ọke ebẹnbẹn yen vwana. w22.01 6 ¶14-15

Uvuẹn ọsoso oborẹ o ruẹ, Jehova o vwo erhionrin dabu ha ọke wian owian yen gba. O ruẹ ọnana nọ sabu ha ujiri rẹn odẹ ye, nọ ji ha userhumu rẹn awọrọ. Jerẹ udje, roro kpahen oborẹ i Jehova o ru mwuegbe otọrakpọ na bibiesuọn rẹn ituakpọ. Ọke i Baibol o dje kpahiẹn, ọrhọ ta kpahen Jehova rọ “vwanvweriẹn,” tọn “usimo yin,” jeghwai bọn “usimo okokọ na.” (Job 38:5, 6) Nọ ha ọke dabu ni owian yen so. (Gen. 1:10, 12) Wu sabu roro kpahen oborẹ oma o ruẹ emakashe na ọke aye a mẹrẹn ekwakwa ekpokpọ ri Jehova ọ maren? Oma ọnọ ghini merhen aye! Uvwre ọke owu dede, aye ni “ghwiẹ abọ aye.” Me ye yonorin? Ọ ha ẹgbukpe uriusionrin buebun i Jehova ọ ki ma ekwakwa ephian hin, ọrẹn ọke i Jehova o ni ewian yen so, nọ tare taghene aye i “rhomurun omamọ.”—Gen. 1:31. w21.08 9 ¶6-7

Uvuẹn udje i Jesu na, ọhworhare owu ọ guọlọ riẹ onya. Bọmọke ọ ki nyarhẹn no se evrẹn yen, ji yẹ owuowu italẹnti nẹ aye i haye sueyi. Fọkime o rheri taghene omẹgbanhon aye i vẹnẹren, ọhworhare na nọ yẹ ọvrẹn owu italẹnti isionrin, nọ ha eva rẹn ọreva ye, ji ha owu rẹn ọresa ye. Ọvrẹn ọrukaro ọrhẹ ọreva na, i dabu gbẹro rhotọre ha italẹnti aye sueyi. Ọrẹn, ọresa na, ọ ha igho ra yẹriẹ na ruẹ emru owuorowu-u, omarana onini na no lerie nẹ iruo yi. Ọvrẹn ọrukaro ọrhẹ, ọreva na, i dabu gbẹro rhotọre wian owian ra yẹrẹ aye, ji wian gbanhon rẹn onini aye. Omarana, italẹnti aye awanva no bunrhọ. Onini na no jirirẹ aye fọkime aye i wian gbanhon. Oma ọ merhen onini na omamọ, nọ ji ta taghene aye i mwuovwan aye ina wian ewian erọrọ! w21.08 21 ¶7; 22 ¶9-10

Jehova o dje obọdẹn erhionrin phia ne uvwre ẹdẹ oba na. Ọ guọlọ nẹ ohworho owuorowu ọ ghwọghọ-ọ. (2 Pet. 3:9) Jehova ọ yẹ ihworho ephian uphẹn aye ina ghwẹriẹ. Ọrẹn, erhionrin ọnẹyen ono vwoba. Eri tiẹn uphẹn ọnana, ina mẹrẹn oma aye uvuẹn aruẹ erhirhiẹ i Pharaoh, uvuẹn ẹdẹ i Moses. Jehova ọrhọ ta rẹn Pharaoh: “Manẹ mi ghwọgheruọ avwigbigba ne, omaran ji te ihworho enọ rhẹ ukpokpogho ọgbogbanhon, manẹ mi kperuo nẹ otọrakpọ na ne. Ọrẹn fọkiẹ iroro ọnana mia ji nyajuo vwo: ne mi dje omẹgbanhon mẹ phia ha wẹn, neneyo mi ji sabu ghwoghwo odẹ mẹ uvuẹn ọsoso akpọ na.” (Ex. 9:15, 16) Ọsoso egbamwa na ni ne rhe taghene Jehova ọvo yẹ Osolobrugwẹ urhomẹmro na. (Ezek. 38:23) Ọrẹ ovẹnẹ rhẹ ekpogho ra hunute uvuẹn isese i kẹdẹkẹdẹ inyenana, ekpogho ọnana ọnọ suẹ oghwọghọ i bẹmẹdẹ rẹn eri vwe kwe hobọtua usun i Jehova jerẹ i Pharaoh. w21.09 18-19 ¶17-18

We mwuomarhọ fọkime e le ohworho wu vwo ẹguọlọ kpahen nẹ ukoko? Me wu ne ruo orhianẹ imizu ezẹko ni ta oborẹ ọ lẹrhẹ erhirhiẹ na biomurhọ? Itiọrurhomẹmro, orhiẹ kohworho kohworho yi na tẹmro ri serhọ-ọ. (Jas. 3:2) Ọwan ephian ihworho ri vwa gba, omarana o vwo gbo unu orhianẹ imizu ezẹko e rhe oborẹ aye ina ta-a, yanghene aye i rha tẹmro aye i vwa guọlọ ta. Karorhọ urhebro ọnyikọ Paul: “Are i rha kwaphiẹrhọ jeghwai rha harhomu owuowọnwan nẹ ẹhẹn sa, ọrhọ tobọ vwo oborẹ ọnọ lẹrhẹ ohworho biomevwan.” (Col. 3:13) Rha hobọtua imizu ra fuevwan ga. Aye i guọlọ urhebro ọrhẹ ẹguọlọ mie ọwan vwana vrẹn ọke bi. (Heb. 10:24, 25) Ọkezẹko, imizu re le ihworho ekrun aye nẹ ukoko, i djokarhọ ye taghene imizu ezẹko i vwe lele aye ruẹ kugbe ghwomara-an. E vwe ru aye omara-an! Iphuphẹn rẹ eri vwiẹre aye i nẹ ukoko na, i guọlọ ekpẹmẹ ọrhẹ urhebro mie ọwan. w21.09 29 ¶13-14; 30 ¶16

Ọke omizu rọ kpako ne ọrhẹ uphuphẹn arha tẹmro kugbe, aye awanva a mẹrẹn erere. (Rom. 1:12) Uphuphẹn na ono vwo imwẹro rhọ taghene Jehova ọ ghini hẹrote idibo yi, omizu rọ kpako ne na ono ji rhe taghene e vwo ẹguọlọ kpahiẹn. Oma ọnọ merhiẹn ọke rọ ta kpahen oborẹ i Jehova ọ ha ebrurhọ riẹn ne. Erhumu ugboma ọnọ sabu nie ọke ohworho ọrhọ hwa ne, ọrẹn eri vwo atamwu kpahen Jehova ine rhe vwo erhumu rhọ. (1 Thess. 1:2, 3) Mesoriẹ? Fọkime uvwre ẹgbukpe buebun rhe, aye i ha uphẹn rẹn ẹhẹn ọfuanfon i Jehova nọ ma aye, ji ruẹ aye rhomurhọ. Arha dabu rhe imizu eghoghanren enana, họghọ rẹn aye, ji yono mie aye, na na ha ukẹro ọghoghanren ni aye! Ukoko na ọnọ gbanhonrhọ ọke iphuphẹn ọrhẹ eri kpako ne arha ha ukẹro ọghoghanren ni owuowọnwan. w21.09 7 ¶15-18

Ofori na vi kẹnoma rẹn uruemru hwainhwain, na damoma rhiẹ ihworho ri “vuọnren rhẹ arodọmẹ,” jerẹ Jehova. (Eph. 2:4) Arodọmẹ ọ ghwẹ ọre roro rẹn awọrọ. Itiọrurhomẹmro, a rhian arodọmẹ rhẹ “uruemru ra ha userhumu rẹn awọrọ.” Ọwan ephian ina sabu guọlọ oborẹ o rhiẹ ọdamẹ rẹn ekrun ọwan, ukoko na ọrhẹ amwa re rhirhiẹ. Habaye, o vwo erhirhiẹ buebun re ne dje arodọmẹ phia! O vwo ohworho rọ guọlọ urhebro? Ana sabu ha userhumu re rhiẹromẹrẹn phia, jerẹ emaren yanghene ha userhumu ọrọrọ riẹn? Ohworho ra rharhumu ha rhiẹ ukoko na, ọ guọlọ okugbe imizu ri na sabu bọn yen gbanhon? Ana sabu ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na rẹn awọrọ? (Job 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Jas. 1:27) Arha kpomavi rẹn edamẹ awọrọ, ana mẹrẹn uphẹn sansan re ne dje arodọmẹ phia. Erhe dje arodọmẹ phia, oma nọ merhen i Jehova ro rhiẹ Ọsẹ ọwan obẹ odjuwu, rọ “vuọnren rhẹ arodọmẹ”! w21.10 13 ¶20-22

Uvuẹn Psalm 23, David ọ hunute ekwakwa ri mai ghanren—ekwakwa irhorhomu ọrhẹ ebrurhọ rọ riamerhiẹn fọkime Jehova yẹ Ohworho ro suien. Jehova o suien nya “izede ọsoso,” Jehova ọ ji hobọtua David uvuẹn ọke irhorhomu ọrhẹ ibiobiomu. David o kweri taghene akpọ ye uvuẹn “ekete irhorhomu” i Jehova ono vwo ebẹnbẹn. Ọkezẹko, ẹhẹn yen ọnọ sabu seriotọre, nọ họhọre taghene ọ nya “uvuẹn ekete ro kodori ro mwuofẹn,” habaye ono ji vwo evwreghrẹn. Ọrẹn, fọkime Jehova yẹ Ohworho ro suien, David ọ “zofẹn ẹkuọ-ọn.” Izede ọgo yẹ ‘emru owuorowu ọ vwọ kanren’ David? O vwo kemru kemru rọ guọlọrẹ rọ nọ lẹrhiẹ daji kẹrẹ i Jehova. Aghọghọ ye o sekpahen ekwakwa ugboma-a. David o vwo ẹhẹn otemẹ kpahen ekwakwa ri Jehova ọ yẹriẹ. Oborẹ ọ mai ghanren riẹn yẹ ebrurhọ ọrhẹ usimi Jehova o tiobọnu. Nyoma ẹmro i David, a mẹrẹnvwrurhe taghene o fori na ha ukẹro ro serhọ ni ekwakwa ugboma. w22.01 3-4 ¶5-7

Iseri Jehova erukaro i ji rhiẹromẹrẹn ihworho ri vwe kwe kerhọ. Jerẹ udje, Noah “oghwoghwẹmro ọvwata,” ọkezẹko uvwre ẹgbukpe beubun. (2 Pet. 2:5) O vwo ẹfro-o, o fiẹrorhọ taghene awọrọ ina kpahenrhọ aghwoghwo yi sasasa, ọrẹn Jehova ọ ta rẹn ọwan omara-an. Ukpomaran, ọke ro jurhi rẹn Noah nọ bọn owọ, Jehova nọ tare: “Are ina vi ro owọ na, wẹwẹ, emọ ehworhare enọ, anuọ, ọrhẹ ene emọ enọ.” (Gen. 6:18) Ọke i Jehova ọ ji ta riẹn oborẹ ọnọ bọn owọ na do te, ọkezẹko Noah nọ mẹrẹnvwrurhe taghene ibiẹ ihworho yi na kerhọ aghwoghwo yi. (Gen. 6:15) Jerẹ oborẹ ọ phiare, ohworho owuorowu uvuẹn akpọ ọkon ọrana o rhiabọ dede aghwoghwo i Noa-ah. (Gen. 7:7) Jehova nọ tare taghene Noah o ghwoghwo te-e? Ẹjo! Uvuẹn ukẹro i Jehova, Noah o vwo efikparobọ uvuẹn aghwoghwo yi, fọkime ọ fuevwan ru oborẹ i Jehova ọ ta riẹn.—Gen. 6:22. w21.10 26 ¶10-11

Gbe roro kpahen oborẹ oma ono ruẹ i Ruth, ọke ro rhon i Naomi rọ tẹmro erana! Ruth ọ nyaji ekwakwa ephian vwo, nọ ha userhumu rẹn Naomi. Ruth o lelirie viẹ, ọ ha urhebro riẹn, o ji lelie nya ugbo oseseri uvwre ẹdẹ buebun. Udabọ erana, Naomi nọ ta: “Jehova ọ lẹrhere mẹ fiabọ ghwẹrioma rhe.” Nyoma ẹmro erana, nọ họhọre taghene Naomi o vwo ọdaremẹro kpahen userhumu ri Ruth ro mevi kẹriẹ, ọ yẹ ye-e. Ọkezẹko ẹmro erana ina sabu miami Ruth! Udabọ ọrana, o ji tigban i Naomi. (Ruth 1:3-18) Inyenana, omizu ọmase rẹ ẹhẹn yen o seriotọre, ọnọ sabu tẹmro hwainhwain rẹn ọwan ọke ukaro—udabọ userhumu ra yẹ ye. Ọrẹn, ọwan i vwa tuekwẹre-e. Ọwan i tigban omizu ọwan ro vwo ọdamẹ, ji nẹrhomo vwe i Jehova nọ ha userhumu rẹn ọwan guọlọ izede ene ru yẹ ye urhebro. (Prov. 17:17) Omizu ọmase rọ guọlọ userhumu ọnọ sabu tiẹn ọke ukaro. Ọrẹn, ẹguọlọ atamwu ono mwu ọwan damoma tigban yen.—Gal. 6:2. w21.11 11 ¶17-19

Uvuẹn i Baibol, ẹmro na “ọfuanfon” ọrhẹ “ẹfuọn,” i mevirhọ iruemru ọrhẹ irueruo ogame ri fonron. Ẹmro na i ji mevirhọ ọrẹ ana homakpahontọre san ga Osolobrugwẹ. Nọyẹ, ene rhiẹ ihworho efuanfon, orhianẹ a fonron uvuẹn iruemru ọwan, arha ga i Jehova izede ro kwerhọ, ji vwo onyerẹnkugbe rọ kpẹnkpẹnren rhẹ ọye. Oma ọ merhen ọwan taghene ana sabu vwo onyerẹnkugbe rọ kpẹnkpẹnren rhẹ Jehova, dedevwo ọwan ihworho ri vwa gba, maido ọke erhe yono kpahen oborẹ i Jehova ọ fon te. Jehova ọ fonron ọrẹ kizede kizede. Ọwan i rhe kpahen ọnana fọkiẹ oborẹ i seraph na, nọyẹ emakashe ri mevi kẹrẹ aga usun i Jehova i tare. Emakashe na ezẹko ni tare: “Ọfuanfon, ọfuanfon, ọfuanfon yi Jehova ro sun emakashe na.” (Isa. 6:3) Itiọrurhomẹmro, nẹ aye i sabu vwo onyerẹnkugbe rọ kpẹnkpẹnren rhẹ Jehova, emakashe na ina vi fon—aye i ghini fon. w21.12 3 ¶4-5

Iphuphẹn i vwo ọdamẹ kpahen izede rọ mai rhomu aye ine nyerẹn akpọ aye lele. Iyono uvuẹn isukuru ọrhẹ ihworho ekrun ri vwe rhiẹ Iseri Jehova, ina sabu ta rẹn aye nẹ aye i hatua isukuru eduado neneyo aye i sabu nyerẹn obọdẹn akpọ. Odjẹ ọrana ọnọ sabu ha ọke buebun mie aye. Obọrẹva ye, emiemọ ọrhẹ imizu ukoko na ina sabu jirie rẹn iphuphẹn nẹ aye i ha akpọ aye ga i Jehova. Me yọ nọ ha userhumu rẹn uphuphẹn ro vwo ẹguọlọ kpahen Jehova brorhiẹn ro serhọ? Ọnọ mẹrẹn erere, orho se ji roro kodo kpahen Ephesians 5:15-17. Orho se eghwẹmro erana hin, ọnọ sabu nọ omayen: ‘Me yẹ “ọhọre i Jehova”? Orhienbro ego yi na lẹrhẹ oma merhiẹn? Odjẹ ọgo yọ nọ lẹrhe mẹ ha ọke mẹ ruiruo izede ro serhọ?’ Karorhọ, “ẹdẹ na i biomurun omamọ ne,” phẹrẹkpẹ ana ghwọghọ akpọ ọnana rẹ Echu ọ suẹn na. w22.01 27 ¶5

Ọkiọgo yi James o rhiẹ odibo i Jesu ro vwo atamwu? Ọke ra rhọmọ i Jesu nuhwu hin, “nọ homaphia rẹn James, ọke oru harẹn inyikọ na ephian.” (1 Cor. 15:7) Ọke rọ homaphia rẹn James hin, yi James o rhiẹ odibo i Jesu. Ọ ha avwaye ọke inyikọ na, a hẹrhẹ ẹhẹn ọfuanfon re ve kpahen na uvuẹn obuvun owu obẹ Jerusalem. (Acts 1:13, 14) Ọke oru, James no vwo uphẹn rọ ga usuẹn ugboma usuon ọrukaro na. (Acts 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Bọmọke ẹgbukpe 62 C.E. o ki te, Jehova no mwurien ya ileta vwe Ilele Kristi ra djẹha. Ileta ọrana ọ ji ha userhumu rẹn ọwan inyenana, sẹ ene riẹ odjuwu yanghene ene rhirhiẹ otọrakpọ na. (Jas. 1:1) Ọgba irherhe owu re se Josephus ro rhiẹ onyẹ i Jew, ọrhọ ya taghene Orherẹn Ọduado Ananias Ọrọ kokamu ro rhiẹ onyẹ Jew, yo jurhi taghene e kpe James hwu. James ọ sẹrorẹ atamwu kpahen Jehova te ẹdẹ ro hwu. w22.01 8 ¶3; 9 ¶5

Emru owu ra na sabu yono nẹ isese i kẹdẹkẹdẹ inyenana yẹ, e vwe fiẹrorhọ taghene Jehova ono simi ọwan nẹ ebẹnbẹn ephian ri na damu esegburhomẹmro ọwa-an. Jerẹ oborẹ a damu i Jesu ni, ọwan i ji mwuegbe re ne vwo atamwu te erhirhiẹ uhwu dede. (Matt. 16:24, 25) Ọrẹn, e vwe imwẹro taghene Jehova ọ ha uphẹn rẹn edamuni ra na ja sabu din, nẹ aye i te ọwa-an. (1 Cor. 10:13) Uyono ọrọrọ yẹ, jerẹ i Jesu ana sabu sehiẹn ọwan ọrẹ erhierhi. (1 Pet. 2:19, 20) Ihworho re sehiẹn ọwan, e ruie orhiẹ fọkime e ru oborẹ ọsọre-e, ọrẹn fọkime ọwan a ha usuẹn akpọ na-a, habaye ọwan a ji chochọn urhomẹmro na. (John 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Jesu o vwẹruọ oborẹ ọsoriẹ i Jehova ọ ha uphẹn riẹn nọ rioja. Ọrẹn, imizu ezẹko ra rioja edamuni e roro kpahen oborẹ ọsoriẹ i Jehova ọ ha uphẹn rẹn ekwakwa ezẹko nẹ aye i phia. (Hab. 1:3) Jehova ro vwo arodọmẹ ọrhẹ erhionrin, o rheri taghene imizu erana i vwo esegburhomẹmro; aye i guọlọ urhebro rọ ye ọvo ọnọ sabu yẹ aye.—2 Cor. 1:3, 4. w21.04 11 ¶9-10

Jehova ono rhiabọ dede ogame ọwan orhianẹ e rurie lele ọhọre ọnẹyen, a ji haye phia rhẹ ọghọ kugbe ẹguọlọ. Ọwan i rheri taghene o fo Ohworho ra na ha ogame riẹn, habaye a ji guọlọ nẹ irueruo ogame ọwan orhiẹ ọrẹ obọdẹn. Izede owu e ru ha ogame rẹn Jehova, yẹ ọke ra nẹrhomo vwe yi. Baibol na ọ ha ẹrhomo ọwan dje ajijan ra dabu mwuegbe yi, ra haphia uvuẹn tabernacle, ọrhẹ oghwa ẹga na ọke oru. Ajijan ọrana ọ merhen i Jehova oma. Omaran ọ ji havwọ, ẹrhomo ọwan ro nẹ ẹhẹn rhe “ọ merhiẹn oma,” arha tobọ ha ẹmro elolọhọ ruiruo dede. (Prov. 15:8; Deut. 33:10) Oma ọ merhen i Jehova ọke re dje ẹguọlọ ọrhẹ ọdaremẹro ọwan phia riẹn. Ọ guọlọre taghene ọwan i ta edamẹ, ifiẹrorhọ ọrhẹ ojemẹ ọwan riẹn. Bọmọke wu na ki nẹrhomo vwe i Jehova, ono rhomu wu rha dabu roro kpahen oborẹ wu na ta. Wu rhe ruẹ omaran, wu na sabu nẹrhomo ro serhọ vwe i Jehova. w22.03 20 ¶2; 21 ¶7

Ọke Armageddon, orhiẹ owian ọwan re ne brorhiẹn ọrọ nọ mẹrẹn arodọmẹ i Jehova-a. (Matt. 25:34, 41, 46) Ana sabu hẹroso ẹzenguon i Jehova, gbinẹ aye ine rhiẹ ukọ rẹn ọwan? O fiotọre taghene o fori na bọn ẹruẹhaso ọwan kpahen Jehova gbanhon vwana, neneyo a sabu hẹrosuiẹ rhọ obaro na. Roro kpahen oborẹ ono rhirhiẹ rẹn ọwan uvuẹn akpọ ọkpokpọ na. Ogame ofian o nirien ne, eyẹsuọ ufiuvwele ọrhẹ usuon oseghe re sehiẹn ihworho, rọ ji suẹn ojẹriọ rẹn ihworho buebun o nirien ne. Erhe rhiẹromẹrẹn emiamo, ọho, ọrhẹ uhwu ihworho re vwo ẹguọlọ kpahe-en. Ene fi Echu ọrhẹ ikpodje yi rhẹ ekanron uvwre ẹgbukpe uriusionron owu. Ọsoso ekwakwa ibiobiomu aye i soro fọkiẹ ja uvwele, o nirien ne. (Rev. 20:2, 3) Oma ọnọ merhen ọwan taghene a hẹroso oborẹ i Jehova o ruẹ ekwakwa ye lele! w22.02 6-7 ¶16-17

Jesu ọ kpare idjaghwẹ rọ nọ kwaphiẹrhọ, ji jirie rẹn awọrọ nẹ aye i kwaphiẹ ẹghwọ aye rhọ. O yonirin aye taghene aye ine vi kwaphiẹrhọ rhẹ omizu aye, orhianẹ aye i guọlọre taghene Jehova o rhiabọ dede ogame aye. (Matt. 5:23, 24) Ọgbọ buebun, ọ ji ha userhumu rẹn inyikọ ye kwaphiẹ itietio kpahen ọrọ maido uvwre aye rhọ. (Luke 9:46-48; 22:24-27) Na sabu rhiẹ ohworho ufuoma, o fori ne ru vrẹn ọrẹ ana kẹnoma rẹn ẹghwọ. Ana vi kpare idjaghwẹ ra na kwaphiẹrhọ, ji jirie rẹn imizu ukoko na nẹ aye i kwaphiẹrhọ rhẹ owuowọnwan. (Phil. 4:2, 3; Jas. 3:17, 18) Ana sabu nọ oma ọwan: ‘Mi mwuegbe mi na kpariroro vrẹn ne mi sabu kwaphiẹrhọ rhẹ awọrọ? Ọke omizu uvuẹn ukoko na orho ru oborẹ ọdare mẹ, mia sẹrorẹ eghrẹn rhẹ ẹhẹn? Mia hẹrhẹ ọro ruru mẹ sọ no mo leli mẹ kwaphiẹrhọ vwẹre, gbinẹ mẹmẹ ya kpare udjoghwẹ ọrukaro, orhianẹ ohworho ọreva na yọ suẹ obẹnbẹn na?’ w22.03 10 ¶10-11

Baibol na ọ tare taghene ihworho i Jehova ina “homakpahontọre nẹ ẹhẹn rhe,” wian owian yen uvuẹn otọre usuon i Jesu. (Ps. 110:3) Aruẹmẹrẹn ọrana o ghini ruẹgba inyenana. Kẹgbukpe kẹgbukpe, idibo i Jehova ri vwo oruru, a ghwọghọ iduduru inọke buebun rhẹ owian aghwoghwo na. Aye e ruie nẹ ẹhẹn sa, orhiẹ fọkime a kwosa rẹn aye-e. Aye a ji ha userhumu rẹn imizu ukoko na izede ugboma, ha urhebro rẹn aye, ji mwu aye ruẹ onyerẹnkugbe aye rhẹ Jehova gbanhanrhọ. Ekpako ukoko ọrhẹ idibo owian, a ghwọghọ inọke buebun mwuegbe rhẹ ẹmro ji kọn bru imizu na. Me yo mwu ihworho i Jehova wian ewian enana? Ẹguọlọ aye i vwo kpahen Jehova ọrhẹ ereva aye. (Matt. 22:37-39) Jesu o dje obọdẹn udje phia rẹn ọwan kpahen ọrẹ ana ha edamẹ awọrọ karo rẹn erẹ ọwan. Ọwan a damoma hẹrokele udje yi. Ihworho ri hẹrokele udje yi, ina mẹrẹn erere buebun. w22.02 20 ¶1-2

Uvuẹn Israel ọke ahwanren, a kwosa rẹn ihworho ra ha wian owian ikebi uvuẹn ehion ẹdẹ na. Orhianẹ a kwosa rẹn aruẹ ohworho ọrana-a, nọyẹ o vwo igho rọ nọ ghẹrẹ ekruien ẹdẹ ọrana-a. Jehova ọrhọ ta: “Ọ ha erhirhiẹ ọkanronmẹ, ọ ji guọlọ igho na nọ sabu nyerẹn.” (Deut. 24:14, 15; Matt. 20:8) Inyenana, ukwọgbọ yanghene ọgbeva ya kwosa rẹn ihworho buebun ra wian owian, orhiẹ kẹdẹkẹdẹ-ẹ. Ọrẹn uruemru-urhi rọ ha Leviticus 19:13, ọ ji ghanren inyenana. Ihworho buebun ra ha ihworho wian inyenana, i vwa kwosa ro mwu owian aye-e. Aye i rheri taghene fọkiẹ akpọ ọgbogbanhon, ihworho ina ji rha wian nyarhẹn. Nọyẹ, aruẹ ihworho erana, a ‘mọrẹn osẹkwa ohworho aye i ha wian owian.’ Ofori nẹ Olele Kristi rọ ha ihworho wian, ọ dabu roro kpahen uruemru-urhi ọnana. w21.12 10 ¶9-10

Fọkiẹ ojẹriọ ọgbogbanhon ri Jesu o rhiẹromẹrẹn ne, uhrun ame nọ ka ye. Ọ guọlọ oborẹ ọnọ da. Jesu o roro taghene ọye ọ vwiẹlẹ ọke ọrhọ ta oborẹ ọ ha ẹhẹn ye-en; ọwan i vwe ji roro omara-an. Ọgbọ buebun, ọnọ sabu rhirhiẹ taghene a guọlọ ta rẹn awọrọ kpahen edamẹ ọwa-an. Ọrẹn, arha guọlọ userhumu, o fo ne kpọke ra na nekpẹn yen mie awọrọ-ọ. Jerẹ udje, orhianẹ a ho ne, yanghene e kpomẹ, ana sabu ta rẹn ugbehian nọ kpare ọwan riẹ ekete ra rhẹ ekwakwa yanghene ọke arha guọlọ ya mẹrẹn idọkitọ. Orhianẹ ẹhẹn ọwan o seriotọre, ana sabu ta rẹn ọkpako ukoko yanghene omizu ro te edje ne nọ kerhọ ọke ra na tẹmro, yanghene nọ ha “omamọ ẹmro” urhebro rẹn ọwan. (Prov. 12:25) Jenẹ a karorhọ taghene imizu ukoko na i vwo ẹguọlọ kpahen ọwan, ji guọlọ ha userhumu rẹn ọwan uvuẹn “ọke ebẹnbẹn.” (Prov. 17:17) Aye i sabu rhe oborẹ ọ ha ẹhẹn ọwa-an. Ọkezẹko, aye i rhe sẹ ọwan i guọlọ userhumu-u, jokpanẹ a ta rẹn aye. w21.04 11-12 ¶11-12

Ọ bẹn rẹn ọwan buebun ọke erhirhiẹ ọwan orho wene. E wene owian imizu ezẹko ra wian owian Uvie na ọke vuọnvuọn emrẹ ẹgbukpe buebun ne. Awọrọ i tiobọnu uphẹn ẹga aye i vwo ẹguọlọ kpahen fọkiẹ ọho. Ọ sọ ẹhẹn ọwan orho seriotọre ọke ewene enana i rha homaphia-a. Ọ lọhọ re ne nyerẹn ghele erhirhiẹ ro wenerin ọke arha ha ukẹro i Jehova e nie. O ruẹ ekwakwa igbevwunu inyenana, ọwan i ji vwo uphẹn oghẹnrensan re rhiẹ usuẹn ihworho re lelie wian kugbe. (1 Cor. 3:9) Ẹguọlọ i Jehova o vwo kpahen ọwan, o vwo wene-e. Omarana, orhianẹ ewene uvuẹn ukoko na ọ hobọto, wu vwa ghwọghọ ọke roro kpahen ọsoso oborẹ ọsoriẹ e ruẹ ewene na-a. Ukperẹ wu ne roro kpahen “ẹdẹ erẹ ahwanren na,” nẹrhomo vwe i Jehova nọ ha userhumu wẹn mẹrẹn orhorhomu ewene na. (Eccl. 7:10) Ofori ne vwo uruemru ro serhọ. Ọke ọrana, na na sẹrorẹ aghọghọ ọrhẹ atamwu ọwan, erhirhiẹ ọwan orho wene dede. w22.03 17 ¶11-12

Ayọmo yi Jehova o dje ẹguọlọ atamwu riẹn? Baibol na ọ tare taghene ana sabu vwo ẹguọlọ kpahen ekwakwa buebun, jerẹ “owian ikebi,” “enyo ọrhẹ ọfugbo,” “ọghwọghwu,” “irherhe,” “ẹghwanren”—ọrhẹ ekwakwa erọrọ. (2 Chron. 26:10; Prov. 12:1; 21:17; 29:3) Ọrẹn, e vwe dje ẹguọlọ atamwu rẹn ekwakwa-a; ihworho ọvo ye dje yi riẹn. Habaye, Jehova o vwo ẹguọlọ atamwu kpahen aruẹ ihworho ephia-an. Jehova o dje yi rẹn ihworho ri vwo oneyerẹnkugbe rọ kpẹnkpẹnren rhẹ ọye. Jehova o vwo atamwu kpahen igbehian yen. O vwo obọdẹn egbemwuo rẹn aye, ono ji rhe vwo ẹguọlọ kpahen aye. Jehova o dje ẹguọlọ rẹn ituakpọ ephian ne. Jesu nọ ta rẹn ọhworhare owu re se Nicodemus: “Osolobrugwẹ o vwo ẹguọlọ kpahen akpọ [ituakpọ] na omamọ, no dje Ọmọyen owu ọvo rẹ ọye o vwori rhe, neneyo kohworho kohworho ro vwo esegburhomẹmro kpahiẹn arha ghwọghiẹ-ẹ, no no vwo arhọ i bẹmẹdẹ.”—John 3:1, 16; Matt. 5:44, 45. w21.11 2 ¶3; 3 ¶6-7

Akpenyerẹn uvuẹn akpọ ọnana ọ gbanhonron, ana ji sabu dẹrughwaroghwu ebẹnbẹn egbogbanhon erọrọ uvuẹn obaro na. (Matt. 24:21) Ọwan a hẹrhẹ ọke ebẹnbẹn enana ephian ine nie—ra na ja karorhọ aye ghwomaran, habaye aye i ji rharhumu homaphia-a! (Isa. 65:16, 17) Itiọrurhomẹmro, o fori ne rhe ruẹ edirin ọwan gbanhanrhọ. Mesoriẹ? Fọkime Jesu ọ tare: “Nyoma edirin are, are ine simi arhọ are.” (Luke 21:19) Ana sabu vwo edirin rhọ, ọke erhe roro kpahen oborẹ awọrọ e ji diẹn aruẹ ebẹnbẹn re rhiẹromẹrẹn. Ọrọmo yẹ udje rọ mai rhomu sekpahen edirin? Jehova Osolobrugwẹ. Ọrana o gberuo unu? Ọnọ sabu gbo unu, ọrẹn wu ne vwẹruọ ye wu rhe roro kpahiẹn. Dẹbolo yo sun akpọ na, ọ ji vuọn rhẹ ebẹnbẹn buebun. Jehova o vwo omẹgbanhon ro no fiobarhọ aye ogege, ọrẹn ọ hẹrhẹ ọke ro no ruẹ omaran. (Rom. 9:22) Vwana, Jehova o vwo edirin bọmọke ọke rọ kwaphiẹrhọ ono te. w21.07 8 ¶2-4