Kasin Sumlangen na Biblia So Inkasikato?

“AGNAYARI ed Dios a sikato so mantila,” so kuan na Biblia. (Hebreos 6:18) Sirin panon a say libro to so napno na saray masmasnag ya agpantutunosan tan mabitar ya agpantutukoyan tan siansian natatawag na say Salita na Dios? Agnayari. ‘Akin, anggaman kuan, a walaray pansusumlangan?’ so itepet yo.

A singa nayarin nailaloan, ed sakey a libro a diad saray siglos et nansagpotan a kinopya na lima tan nakaukolan ya ipatalos ed saray popular a lenguahe ed kaplesan ya agew, arum a panduruma ed impansulat so sinmurob. Balet anggapo ed ontan a kalaknab tan belat so pangiter na panduaruwa ed inkapuyanan tan autoridad na Biblia a bilang intero. Diad maalwar a panangusisa, saray singa pansusumlangan so nipanengneng a walaan na matuan solusyon. Mabetbet lambengat, a saray totoon mangibabagan say Biblia et sumlangen to so inkasikaton dili so agnanggawa na sigpot a panangimbestiga ed inkasikara, noagta awaten da lambengat iyan opinyon ya impaarap ed sikara na saraman so agmankaliktan a manisia ed Biblia odino pauleyan ed satan. “Sano onebat so siopaman ed sakey a pamaakaran sakbay a dengelen to, satan so kakulangkulangan ed biang to tan kipabpaabeba,” so ipapasakbay na Biblia ed Uliran 18:13.

No maminsan, arum so manuppiat ed katuaan a saray managsulat na Biblia so agnaynay a mipakna ed saray pamaakaran a misiglaotan ed saray bilang, oksuyan na saray agawa, saray salitan inaon, tan arum nira. Balet imanoen: No tepetan yo so pigaran akatasi ed sakey ya agawa a mangisulat ed anengneng da, kasin amin ya agawa so mitukoyan ya interamente ed salita tan detalye? No ontan, agta sikayo so manuspetsa ed pankukumplot ed limog na saray managsulat? Ontan, met, saray managsulat na Biblia so inabuloyan na Dios a mamasiansia ed dili ran partikular ya estilo tan lenguahe, legan ya imanoen ton saray ideyas to tan manunan katuaan so nipasabin susto.

Saray inaon a nanlapud akaunan sulat so nayarin manguman na daiset a manlapud orihinal a balikas diad pangabet ed pankaukolan tan gagala na balon managsulat, legan a pansiasiansiaen to so manunan pantalos tan kaisipan. Ontan met so nayarin nibaga nipaakar ed panggugrupo na saray agawgawa. Sakey a managsulat so nayarin manumbok na estrikton kronologon oksuyan, manwarin say sananey so nayarin mangilista ed saray agawgawa unong ed kisiglaot da ed saray ideyas. Saray impamawas so ontan met ya unong ed punto de bista na managsulat tan say impanegek to ed inkagawa. Kanian, sinalita nen Mateo so duaran bulag a totoon tinambal nen Jesus, bangta si Marcos tan Lucas so analambit labat na sakey. (Mateo 20:29-34; Marcos 10:46; Lucas 18:35) Say salaysay nen Mateo so aliwan mansumlangan. Sikato lambengat so espesipikon nagkalalo ed bilang, bangta si Marcos tan Lucas so angisentro ed sakey a lakin akitongtongan nen Jesus.

Wala ra met so nanduruman metodo na pananguenta ed panaon. Say Judion nasyon so angusar na duaran kalendaryo​—say sagradon kalendaryo tan say sekular, odino agrikultural, kalendaryo​—a kada sakey et onggapo ed miduman panaon ed taon. Saray managsulat a miduma ed bulan tan agew sano tutukoyen da so parehon inkagawa so nayarin manguusar na nanduruman kalendaryo. Unong a saray managsulat ed Bukig so matalag a mangusar na fractions, a saray kabiangan na sakey a taon so nibilang a singa interon taotaon. Sikara so tinibukel ed sankaasinggeran ya interon bilang. Imanoen iya, alimbawa, ed saray heneologon kuritan ya aromog ed Genesis kapitulo 5.

Panguksoy ed “Saray Pansusumlangan”

Balet agta walaray teksto ed Biblia a mangibabagan kasuniyan na arum a teksto? Imanoen tayo so pigara ya insita na arum iran kritiko na Biblia.

Diad Juan 3:22 et nabasa tayon si Jesus so “nanggawa na bautismo,” bangta diad saginonor, ed Juan 4:2, et ibabaga na kuritan a “si Jesus a mismo so agnanggawa na bautismo.” Balet unong ya ipanengneng na arum a teksto, saray babangatan nen Jesus so aktual a nanggawa ed saray bautismo diad ngaran to tan diad silong na panangidirihe to. Saya so mipara ed kipapasen a say negosyante tan say sekretaryo to so nayarin sikaran dua so makapangibaga ed impansulat na sakey a partikular a sulat.

Insan wala so teksto ed Genesis 2:2 ya angikurit a say Dios so nampainawa a “nanlapud amin a kimey to.” Miduma ed saya et say komento nen Jesus ed Juan 5:17 ya ibabaga ton say Dios “so nantultuloy a mankikimey ya anggad natan.” Balet a singa ipapanengneng na konteksto, say kuritan ed Genesis so manutongtong ya espesipiko ed saray kimey na materyal a palsa na Dios, bangta si Jesus so manutukoy ed saray kimey na Dios nipaakar ed madibinon panangiwanwan tan panangasikaso ed katooan.

Sananey a singa pansusumlangan so naromog diad pangikumpara ed Exodo 34:7 ed Ezequiel 18:20. Say inmunan teksto et ibabaga ton say Dios so mangitarok na “pananusa ed impakasumlang na kaamaan ed saray ananak tan diad saray apo,” bangta say saginonor so mangibabagan “say sakey ya anak a mismo so ag-onebat ed kasalanan na ama.” Akin a sarayan teksto so ompatnag a mansumlangan? Lapud sikara so inala ed konteksto. Usisaen so walad kaliberliber a materyal tan inkagawa. Magmaliw a mapatnag a sanen sinalambit na Dios so pananusa ya onsabi ya aliwa lambengat ed saray kaamaan noagta ontan met ed saray anak tan ed saray apo, sasalitaen to so pansumpalan ed saray Israelitas bilang sakey a nasyon no sikara so mankasalanan a sumpad sikato tan sikara so nakautibo. Diad biek a dapag, sanen sasalambiten to a say anak a laki so ag-onebat ed kasalanan na ama to, sasalitaen to so personal a pipapalinewan.

Saray pandurumaan so naromog, a singa dia ed saray salaysay ed inkianak nen Jesus a nikurit ed Mateo 1:18-25 tan Lucas 1:26-38. Balet kasin ipatnag da so pansusumlangan?

Kasin akabasa kayo la na duaran bayograpya na parehon bantog a too? No ontan, kasin naimano yo a sarayan bayograpya so mandumaan ya agnakaukolan a sikara so mansumlangan? Mabetbet, sikato so lapud saray personal ya impresyon na managsulat odino saray sengegan ya inusar to. Mandepende met a say liknaan na autor so importante diad pangisalaysay ed presentasyon to, say anggulo ya anibukelan to, tan walad kanonotan to so dumerengel ya angigetmaan na kimey. Sirin, saray salaysay a nisulat a walad kanonotan iray bumabasan Hentil so miduma a manlapud saramay para ed saray bumabasan Judio, ya akatalos la tan angawat ed ontan iran katuaan.

Saraya lambengat so pigaran ehemplo na saray balikas ed Biblia ya, no anggapo so maalwar a panangalisa, mapatnag a mansumlangan ed balang sinansakey. Balet sano maalwar a nausisa, nonoten so punto na managsulat tan say konteksto, sikara met lamlamang so agmansumlangan noagta simplen balikas a mankaukolan na kaaruman a panagsukimat. Maslak a totoo so onsaew a mangibanikel ed sayan nakakaukolan a sagpot, anggaman kuan, ya anapen so magmainomay a pangibaga na: “Say Biblia so manumlang ed inkasikaton dili.”

Makana so Talek Tayo

Inabuloyan na masanton espiritu na Dios iray managsulat na Biblia na malaem a kawayangan a mangisulat ed saray report da. (Gawa 3:21) Sirin, sikara so makayarin mamawala na marakerakep tan grapikon retrato na anengneng da. Saray agpanuulibayan, anggaman kuan, so diad tua et mangiletneg na kredibilidad da tan inkamatua ra, ya agto abuloyan so panamakasalanan ed palikdo tan pankukumplot. (2 Pedro 1:16-21) Manwarin saray managsulat so manduruma ed metodo na impangipresenta ra, amin so angituro ed parehon direksion tan walaan na parehon gagala: say pangipanengneng ed totoo ed no anto so gawaen nen Jehova a Dios pian manliket so katooan tan no anto so nepeg a gawaen na totoo ed biang da pian awaten da so panangabobon na Dios.​—Uliran 2:3-6, 9.

Say Biblia so sakey a libro ya onapelo ed pakayari na panagkatunongan tayo. Sikato so mantutukoyan ed intero. Agto sumlangen so inkasikaton dili. Amin ya 66 a libro (1,189 kapitulo odino 31,173 bersikulo unong ed King James Version) so mankanepegan na sigpot a talek tayo. On, napanmatalkan yo so Biblia!

[Kahon ed pahina 6]

No Naromog Mo So Sakey a “Pansumlangan” ed Biblia, Kasin Ontan a:

◆ Sika so agmikabat ed arum iran maawaran a katuaan odino kadaanan iran kustombre?

◆ Sika so sinmaew a mangimano ed konteksto?

◆ Sika so ag-akanengneng ed punto de bista na nansulat?

◆ Sika so manasalin mangitukoy ed lingon relihyoson ideya ed saman so peteg ya ibabaga na Biblia?

◆ Sika so manguusar ed aliwan eksakto odino andi-lad-panaon a patalos na Biblia?

[Litrato ed pahina 7]

Imbaga nen Mateo a duaran bulag a lalaki so tinambal nen Jesus. Si Marcos tan Lucas et sakey lambengat so imbaga ra. Kasin saya so sakey a pansumlangan?