Panon so Panmoria Yo ed Kasalanan?

“AKIN a naynay ton kekerewey kaperdona na saray kasalanan tayo diad pikakasi?” so inreklamo na ina ya iyaaralay Biblia na sakey ed saray Tasi nen Jehova. “Kuanmono sakey ak a kriminal.” Singa sayan bii, dakel natan so agsinononot ed saray kasalanan da likud no akagawa ra na sakey a krimen.

Nagkalautlan tua iya diad Oriente, a ditan et gendagendat ya anggapoy ideya na totoo ed atawir a kasalanan a singa inbangat ed saray Judaismo-Kristianon relihyon. (Genesis 3:1-5, 16-19; Roma 5:12) Alimbawa, isisiglaot na saray Shintoista so kasalanan ed dutak a magmainomay a naekal diad panamegley na pangiwasiwas ed bislak na pare, a walaay papel odino lubir ed nguro to. Diad sayan kurang anggapo so kakaukolan a panagbabawi. Akin? “Aliwa lambengat ed mauges a kiwakiwas, noagta ontan met ed agnapokpokan iran natural a kalamidad, so aterminon tsumi [kasalanan],” isasalaysay na Kodansha Encyclopedia of Japan. Saray natural a desyang, tsumi ya aliwan say totoo so sengegan, so inpasen a bilang saray kasalanan a paandien na saray panagdalisay a ritual.

Saya so angipaarap ed panisip ya antokaman a kasalanan, anggan saray mauges a gawan ginagalan ginawa (nilikud ed kriminal iran gawan dusaen na ganggan) so nayarin naekal diad panamegley na saray panagdalisay a ritual. Diad leksab na paulon “Ritual ed Mapulitikan Panaglinis Diad Hapon,” sinaglawi na The New York Times itan a mentalidad tan insalaysay a saray pulitiko ed Hapon ya alanor ed saray iskandalo so angipasen ed inkasikaran “adalisay” sano sikaray iboto lamet. Kanian, anggapoy peteg ya agawan panangorihe, tan nayarin nagawa lamet so mipadpara iran iskandalo.

Saray Budistan manisia ed samsara, odino naulit a kiyanak, tan say doktrinan Karma so walaan na nandumaan a pangipasen. Isalaysay na The New Encyclopœdia Britannica ya, “unong ed doktrinan karman, itarok na maong a kondukta so mareen tan maliket a resulta tan mamalesa ed tendensya na mipadparan maong iran gawa, bangta itatarok na mauges a kondukta so sakey a mauges a resulta tan mamalesa ed tendensya na naolit-olit a mauges a kiwakiwas.” Diad arum a salita, manbungay mauges so makasalanan a kondukta. Say bangat na Karma so maapit ya isisiglaot ed bangat na naulit a kiyanak, unong ya arum iran Karma so inkuan a manbunga diad saginonor niran taon nen diad panaon ya akagawaan ed bilay da.

Panon ya aapektoen na sayan bangat iray mananisia to? Inkuan na sakey a Budistan bii a sisisimoon a manisia ed Karma: “Diad padesir ko et anggapoy kabaliksan na kaukolan a panirap ed bengatlan niyanakan ko la noagta nipaakar ed bengatlan anggapo ni so amtak. Kaukolan ya aksobien ko itan bilang kapalaran ko. Say panagkantan pikakasi na sutras tan panaggunaet a pangikurang na maabig a bilay et agnanresolbi ed saray problemak. Nagmaliw ak a maingongot tan agkontento, lawas manrereklamo.” Say Budistan bangat nipaakar ed saray pansumpalan na mauges a kondukta so angitilak ed sikato na liknaan na inka-inutil.

Say Confusianismo, sananey a relihyon ed Mamabukig, so angibangat na duman dalan diad pideneng ed kaugsan na too. Unong ed si Hsün-tzu, sakey ed saray taloran baleg a Confusian pilosopo, say inkanatural na too so mauges tan onkiling a magmaliw a maagum. Ta pian napansiansia so sosyal ya uksoy ed limog na totoon walaan na makasalanan iran tendensya, indanet to so kaimportantian na li, a kabaliksan to so maong ya ugali, kortesiya, tan say uksoy na bengabengatla. Si Meng-tzu, sananey a Confusian pilosopo, anggaman ibabalikas [to] so misuniyan a panmoria ed inkanatural na too so amidbir ed kiwawala na sosyal a sakisakit tan, manmatalek ed inkanatural na totoon magmaliw a maong, sinmaral ed dilin-iyaaligwas parad solusyon. Balangla, inbangat na saray Confusian pilosopo so kaimportantian na edukasyon tan panangipasal ta pian talonaan so kasalanan diad mundo. Anggaman saray bangat da so mipakna ed kapilitan na li, say ideya ra ed kasalanan tan kaugsan so agmalinew a tuloy.​—Ipareng so Salmo 14:3; 51:5.

Onaandin Ideya ed Kasalanan Diad Sagur

Diad Sagur, saray panmoria ed kasalanan so pihon tuloy a niletneg, tan maslak a totoo so mipakna a wala so kasalanan tan nepeg ya arawian. Anggaman ontan, say awawey ed kasalanan na Mamasagur so manguuman. Ipupulisay na dakel so sigpot a panamidbir ed kasalanan, a tatawagey boses na konsiensian “liknaay impankasalanan,” bengatlan nepeg a paliisan. Masulok ya 40 taon ed apalabas, nan-eyey si Papa Pius XII: “Say kasalanan na sayan siglo et say inkabalang na sigpot a panamidbir ed kasalanan.” Unong ed sakey ya impanusisan impalapag ed sinimban Katolikon Le Pèlerin, sakey a makapakelaw a 90 porsiento ed populasyon na Pransya, a ditan et maslak a totoo so mankuan a Romano Katoliko, so agla manisia ed kasalanan.

On, diad Bukig tan Sagur et maslak a totoo natan so ompatnag a manbibilay ed komportablen inkapnek ya aggogonigonen na panamidbir ed kasalanan. Anggaman ontan, kasin kabaliksan na satan ya anggapo so kasalanan? Kasin basta ipuera tayo itan? Kasin naandi so kasalanan?