Panamaliket ed Bilay na Pamilya Yo
Kapitulo 1
Pananap na Tombok ed Liket na Pamilya
1, 2. Antoran maabig a bengatla so nayarin itarya na mabunigas a bilay na pamilya? Sirin antoran tepet so nayarin onlesa?
Dakel a pankaukolan na too para ed liket so nayarin napenek diad sirkulo na pamilya. Ditan nayarin naromog tayoray bengatlan normal a kail-iliw tayon amin: panliknan sikatayoy nakaukolan, napabli, naaro. Nayarin sapotan na ampetang a siglaotan na pamilya irayan pantintindekan diad makapakelaw a paraan. Nayarin mamawala itan na atmosperay talek, pantatalosan tan panangabagey. Say ayaman ed satan so magmaliw a peteg a daongan pasen na painawa manlapud saray gonigon tan gulo ed paway. Nalikna na ananak so kaligenan tan saray personalidad da so nayarin ombuskag ed nagnap a pakayari ra.
2 Sayan bilay na pamilya so kaliktan tayon nanengneng a mantultuloy. Ingen anggapo so anggan sakey ed sayan onsabin automatiko. Panon so pakagamor ed satan? Akin et say bilay na pamilya a kagonigonan a tuloy natan diad dakel a parti na mundo? Anto so tombok a mangiduma ed baetan na liket na panamaley tan kaermenan na panamaley, ed baetan na sakey a pamilya a masayaksak tan nankakasakey tan ed sakey ya ambetel tan naapag?
3. Antoy ipaparungtal na saray katuaan na awaran nipaakar ed kaimportantian na pamilya?
3 No nalikna yoy aralem a panagpaga’d kaabigan tan aligwas na pamilya yo, satan so walaan na marakep a rason. Diad paneskrebi ed kaimportantian na oksuyay pamilya, kuan na The World Book Encyclopedia (1973):
“Say pamilya so sankadaanan ya institusyon na too. Diad dakel a paraan et saya so sankaimportantian. Satan so sankamanunaan a yunit na sosyedad. Say interon sibilisasyon so nantultuloy odino naandipat, depende ed no kasin mabiskeg odino makapuy so bilay na pamilya.”
4, 5. Antoran aliwa-liwan awawey so naiimatonan yo ed dakel a pamilya?
4 Balet pigaran pamilya natan so atipkel tekep na mabiskeg a bedber na aro? Pigara so manggagayaga ed sayaksak ya itatarok na saray balikas na kaabigan, pisasalamat tan inkabunlok ed sakey tan sakey? Pigara so akaaral na katuaan na balikas a, “Walay mas lalon liket ed pangiter nen say diad pangawat”?
5 Natan et sakey a nikadkaduman espiritu so onkakamayat ed sankadalinan. Anggaman mabitabitar ed Mamasagur a mundo, satan met so onloloob ed Mamabukig tan arum niran pasen a say bilay na pamilya so akaugalian lan maligeligen. Katekep na saray peles a panmoria et: ‘Gawam so labay mon gawaen, tan paulian moy arum a mangimano ed inkasikaran dili.’ ‘Daan lay disiplina; paulian iray anak a manpili ed dilin kurang da.’ ‘Agka manggagaway panangukom ed no antoy susto odino aliwa.’ Ondarakel so bansa a say diborsyo, inkadelingkuenti kalangweran tan imoralidad na susto-la’d-edad et ondaraak ed makapakigtot a peles. Saray sikolohistas, sikiatristas, klero tan arum niran managkonseho so mangiiter na simbawa. Balet imbes a pabiskegen day pankakasakey na pamilya, dakel a managsimbawa so minunonong odino irerekomenda da ni ingen so imoralidad bilang paraan na pakainawa ed inkadismaya. Say mauges a resulta na amin na saya so mamepekder ed balikas ya: “Antokaman ya itanem na sakey a too, saya met so anien to.”
SUSUPORTAAN NA AWARAN SO OKSUYAN NA PAMILYA
6. Panon so pangiyilustra na samay agawa ed kadaanan a Gresya tan Roma ed kaimportantian na pamilya?
6 Saray leksion ya ibabangat na awaran nipaakar ed kaimportantian na pamilya so mankanepegan na seryoson panangimano. Diad Part II na The Story of Civilization, dedeskribien nen manag-awaran a Will Durant so inkakusboy pamilya ed kadaanan a Gresya, insan intuloy to: “Say manunan sengegan na impanaloy Roma ed Gresya et say inkabuyak na Griegon sibilisasyon manlapud dalem.” Insan impatuloy ton impanengneng a say biskeg na Roma et say pamilya, balet sanen say oksuyan na pamilya et abuyak lapud seksual ya imoralidad, say imperyo so kinmesneg.
7. Akin ya arum a totoo ed Imperyo na Roma et nanggayagaan day mabunigas a bilay na pamilya bangta say arum et asagmak day seryoso ran problema?
7 Diad kapetegan, pepekderan na awaran so kadaanan a balikas ya, “Ag kayarian na too so panakar ya anggan say pangiwanwan to ed kundang to.” Balet ipapanengneng to met a walay sakey a sengegan a labas ed kakabatay too a nayari tayon nailaloan parad kiwanwan, tekep na pansumpalan a say yunit na pamilya so onaligwas. Inreport na saray manag-awaran a, legan ya alupok so Imperyoy Roma, “say bilay na pamilya na saray Judio so napanuliranan, tan say ankelag iran Kristianon komunidad so mangogonigon ed ambagel-ed-liket a paganon mundo lapud inkadebosyon tan inkadesente ra.” (The Story of Civilization, Part III, p. 366) Antoy nanggawa’d sarayan pamilya a nikabkabiig? Sikaray walaan na nikaduman sengegan na kiwawanwan, say Biblia. Diad laknab ya inyaplika ray konseho to bilang say Salita na Dios, diad satan a laknab a nanliketan day mabunigas tan mareen iran pamilya. Saraman a nansumpalan so angiter ed nabubulok a Romanon mundo na liknaay impankasalanan.
8. No nipaakar ed panresolbi’d saray problema na pamilya, akin a mankanepegan na imano tayo so Biblia? (Salmo 119:100-105)
8 Saray balikas ya inaon ed akadkauna iran parapo so nanlapu met ed Biblia. Diad satan a libro et naromog tayoray salita nen Jesu-Kristo a wala so mas lalon liket ed pangiter nen say pangawat, say apuyanan a balikas nen apostol Pablo ya anien tayo no antoy intanem tayo, tan say deklarasyon na propeta na Dios a si Jeremias, ya agkayarian na too so pangiwanwan to ed saray kundang to. (Gawa 20:35; Galacia 6:7; Jeremias 10:23) Sarayan prinsipyo na Biblia so napapaneknekan a tua. Inkuan met nen Jesus: “Say kakabatan so napatnagan a matunong ed saray gawa to.” (Mateo 11:19) No say simbawa na Biblia et peteg ya epektibo ed panresolbi’d saray problema na pamilya, agta kanepegan toy marespeton panangimano tayo?
9, 10. (a) Akin a saray makatulong a suhestion tan natural a panamabli so agmagenap a manggawa’d sakey a panggayagaan toy sakey a maliket a bilay na pamilya? (b) Anto ni so nakaukolan? (Apocalipsis 4:11)
9 Natan, walaray nilibon palapagan nipaakar ed panamaley tan bilay na pamilya. Karaklan so nankarga na pigaran makatulong ya impormasyon. Ingen say bilay na pamilya so mantutultuloy a nagegeba. Wala ni so bengatlan nakaukolan, bengatlan mangiter na biskeg pian nabarangkaan iray desdes a manisigensigen natan ed sirkulo na pamilya. Say natural ya arowan ed baetan na asawan laki tan asawan bii tan ed baetan na atateng tan ananak so mangiiter na biskeg. Balet anggan saya so agnapapaneknekan a magenap a manipkel ed dakel a pamilya sano onsasabi panaon na krisis. Anto ni nakaukolan?
10 Aliwa labat lan say pakaliknan walay responsabilidad a kaukolan tan debosyon ed asawa na sakey odino ananak odino atateng. Dingan na satan, kaukolan so mas nin babaleg a pakaliknan walay responsabilidad ed samay Sakey a sasalitaen na Biblian “say Ama, . . . a dia ed sikato so pangalaan na ngaran na amin a sankaamongan ed tawen tan dia ed dalin.” Satan a Sakey et samay Manangigapo ed panangasawa tan bilay na pamilya, say Manamalsa na katooan, si Jehova a Dios.—Efeso 3:14, 15.
SAY INTERES NA DIOS ED OKSUYAN NA PAMILYA
11-13. Anto so gagala na Dios nipaakar ed dalin tan say atooan a pamilya?
11 Amta nen Jehova a Dios iray pankaukolan na katooan tan kaliktan ton sikatayoy manliket, kanian iikdan to itayoy simbawa ed bilay na pamilya. Balet say mas engranden gagala nen say saya so niyaninag ed panagmalasakit to parad saray pamilya. Isasalaysay na Biblia no anto itan a gagala. Ipapanengneng ton say dalin so agbasta niwala. Sikatayoy agbasta niwala. Pinalsa nen Jehova a Dios so dalin, ginagala ton mansiansia lawas tan panayaman ed ando lan ando. Inkurit nen propeta Isaias: “Sikato ya angiletneg ed sikato tan sikato so pinalsa to ya aliwa a kibalatar, ya tinibukel to ta pian sikato so panayaman.”—Isaias 45:18.
12 Pian nasumpal so gagala to, pinalsa na Dios so inmunan paris a too tan imbaga to’d sikara a nawalaay pamilya: “Say laki tan say bii pinalsa to ra. Et say Dios binendicionan to ra, tan inkuan na Dios tan inkuan na Dios ed sikara, Manbunga kayo, tan ondakel kayo, tan makmakan yo so dalin.” (Genesis 1:27, 28) Kinaukolan ni na gagala to a sikara tan saray ilalak da a sikatoy tuloken da tan asikasoen day dalin. Ibabaga na Genesis 2:15: “Et si Jehova a Dios inala to so too, et sikato so impasen to ed loob na tanamanan na Eden pian apigden to tan imatonan to.” Diad kaunoran saraman a singa-harden a kipapasen so ninatnat a manakop ed interon globo. Say pangumponi ed dalin tan say pangusar ed saray kayamanan to so mangitarya ed sankadalinan a pamilya na katooan tekep na agmanampot iran pankanawnawan manaral tan makaromog na kapenek diad pangusar da’d saray pakayari ra.
13 Natan et masulok lan 5,600,000,000 a totoo so walad dalin, balet sarayan karakel so agmanusumpal ed gagala nen Jehova parad dalin. Say karaklan so ag-ontutulok ed sikato, nisay aasikasoen day dalin. Imbes, dederalen da ingen, dudutaken day dagem, danum tan dalin to. Mitunosan ed orihinal a gagala na Dios, impasakbay to ya agto labat la patundaen iyan amin, noagta “deralen toramay manederal ed dalin.”—Apocalipsis 11:18, NW.
TEPETEPET A NAKAUKOLAN TAYON ARAPEN
14. Akin a makapanmatalek tayo a say gagala na Dios nipaakar ed bilay na pamilya et ag-onsaew?
14 Say gagala na Dios nipaakar ed dalin tan say bilay na pamilya so ag-onsaew. “[Say] salitak ya ompaway ed sangik, . . . ag ompawil ed siak a paoypaoy, no ag ingen sumpalen to naani so kaliktan ko,” so iyaabawag to. (Isaias 55:11) Inletneg na Dios so oksuyan na pamilya tan inter toy konseho nipaakar ed kikurang to. Saray totontonen to so mangebat ed tuan importantin tepetepet ed bilay na pamilya—say arum so nayarin nipaarap ed sikayo.
15-17. (a) Anto so ipasen yon arum ed saray peteg ya importantin tepet ed bilay na pamilya? (b) Akin a maabig so pakalmo na makapnek iran ebat ed sarayan tepet?
15 Alimbawa: Panoy pakaromog na sakey a too na kabagayan a kapareha ed panangasawa? Diad panangasawa, panon so nayarin pakadampot ed pampapakna diad saray masabit a problema? Magmaong so duaran kanonotan nen say sakey, balet, kayari panangipanon, siopa so mandesisyon? Panoy pakagamor na asawan laki ed respeto na asawa ton bii, tan akin a saya so importanti ed sikato? Akin a nakaukolan na asawan bii so panangaroy asawa ton laki, tan antoy nayarian ton gawaen pian nipalikna itan ed sikato?
16 Panon so panmoria yo ed ananak? Momoriaen ira na arum bilang status symbol, panlalapuan na manunan trabaho odino seguro ed inkatatken; momoriaen ira na arum bilang sakey a pakabelatan. Balet say Biblia tinawag to ran sakey a bendisyon. Antoy mandetermina no kasin sikay magmaliw ya ontan? Tan kapigan so nepeg ya igapoy kipasal da? Nepeg ta so panagdisiplina? No ontan, kaunongan karakel, tan anton nengneng? Nepeg tan wala so generation gap ed dalem na pamilya? Nayari ta itan a kaputan? Magmaong ni, nayari kasin naamper so kilukas to?
17 Baleg so nagawaan ed pakalmo’d makapenek iran ebat ed sarayan tepet ed pamaliket ed bilay na pamilya yo. Mas ni nen say satan, ikdan to kayo na talek a walay Sakey a walaan na agnapalampasan ed biskeg, kaabigan tan kakabatan a nayarian yon singgeran ed anggan anton panaon na pankaukolan, tan makapangiwanwan ed pamilya yo a mamaarap ed agbalot manganggan liket.