“Nawalaan Kayo Komon na Kareenan”
“Sinmabi si Jesus tan inmalagey ed pegley da tan inkuanto ed sikara: ‘Nawalaan kayo komon na kareenan.’”—JUAN 20:19.
1. Akin a saray sagpot na too ed pangitarok na kareenan ed mundo so makadesyang ya onsaew?
“SAY sankamundoan so mandukdukol ed pakayari na sakey a marelmeng.” (1 Juan 5:19) Saya so tua ed agew nen Juan, tan nagkalalon mapatnag natan, diad makapakigtot ya idadaak na personal a karamsakan, terorismo, bakabakal, tan korapsion. Say apuyanan a balikas nen Juan so agmet mangiter na anggan anton ilalo diad pakadampot ed kareenan na mundo diad panamegley na saray banikel na too, anggaman ed saray sagpot na papa, na nasyonal iran papangulo, tan ed N.U. Akin? “‘Anggapo so deen,’ so kuan na Dios ko, ‘ed saray marelmeng.’”—Isaias 57:21.
2. Anto so tutukoyen na salitan “kareenan,” nagkalautla ed Hebreo tan Griego?
2 Anggaman kuan, say salitan “kareenan” et nayarin kabaliksan to so bengatla nen say basta kaandi na bakal. Say kareenan met so nayarin sakey a kipapasen na “mental odino espiritual a kipapasen a tinandaan na kawayangan a manlapud saray makagulo odino makapairap a kanonotan odino emosyon: inkakalmada na nonot tan puso.” Ingen, say Hebreon salita a para ed “kareenan” (sha·lohmʹ) tan say Griegon salitan (ei·reʹne) so walaan na malalaknab nin kabaliksan. Ipapanengneng to met so pankaabigan, a singa dia ed panagpatanir a salitan, “Onla ka ed kareenan.” (1 Samuel 1:17; 29:7; Lucas 7:50; 8:48) Saya so ontulong ed sikatayon mangapresya ed maaron panangimano nen Jesus ed saray babangatan to legan na saray makapasesgan panaon ed kaliberliber na impatey to.
3. Panon so impangipanengneng nen Jesus na aralem a panangimano ed saray babangatan to diad kayari na inkioli to, tan diad anton epekto?
3 Inatey si Jesus ed Biernes, Nisan 14, diad taon 33 K.P. Diad Simba, Nisan 16, sikato so apaoli. Unong a naynay a sikato so sipapagan tuloy ed pankaabigan na saray babangatan to, sikara sirin so inanap to. Iner so akaromogan to ed sikara? Sikara so wala ed dalem na saray kinandadoan a puerta “lapud takot ed saray Judios.” Natalosan, sikara so pinmaga, tinmakot. Balet inkuan nen Jesus: “Nawalaan kayo komon na kareenan.” (Juan 20:19-21, 26) Saginonor, pinabiskeg na masanton espiritu, sikara so nansumpal a maabig. Sitetepel a sinumpal da so kimey na panagpulong, a tinulongan da so dakel a makagamor na maridios a kareenan.
Maridios a Kareenan Natan
4. Panon so pamasiansia na saray totoo nen Jehova ed kareenan na nonot tan puso diad sarayan maatap a panaon?
4 Manbibilay itayo ed panaon na anggaan, diad “maatap iran panaon a mairap a pilimogan.” (2 Timoteo 3:1) Saray managkabayon nipasakbay ed Apocalipsis so mangabkabayo ed interon dalin—a singa nanengneng yo ed saray bakabakal, kakisiran na tagano, tan patey a nisengeg ed sakit. (Apocalipsis 6:3-8) Saray totoo nen Jehova so inapektaan met na saray kipapasen ed kaliberliber da. Sirin panon so pakabemben yo ed maridios a kareenan na nonot tan puso? Diad pansiansian maapit ed baleg a Sengegan na ligliwa tan kareenan. A singa impanengneng na akaunan artikulo, nakakaukolan na saya so mabetbet a panagpikasi tan pikekerew. Diad ontan et “say kareenan na Dios a talonaan to so amin a kanonotan so manbantay ed kapusoan yo tan saray pakayari na nonot yo diad panamegley nen Kristo Jesus.”—Filipos 4:6, 7.
5. Akin a si Pablo so maseguro a “say kareenan na Dios” so makayarin manbantay ed kapusoan tayo?
5 Si apostol Pablo, ya angisulat ed saratan a salita, so nansungdo a mismo ed saray kaatapan tan kairapan. Sikato so pinangaw tan pinekpek na saray Judios tan Romanos. Sikato so binato tan tinaynan ya ompatey. Maatap so panagbaroy ed saraman ya agew; si Pablo so nakneb ed barko ya amitlo, tan mabetbet a sikato so walad kaatapan diad saray tulisan. Dakel iran labi so agto impakaugip tan mabetbet a nanirap ed betel, eras, tan inkapgaan. Diad labas na amin na satan, inagew-agew ya alikna to so “kapagaan ed amin a kongregasyon.” (2 Corinto 11:24-28) Sirin kabat nen Pablo ed malaknab ya eksperiensian personal no panon kaimportante so “kareenan na Dios” a makayarin manbantay ed kapusoan tayo.
6. Akin et makana so pangiletneg tan pamasiansia na ampetang, maapit a pikakasakey ed Manamalsa tayo?
6 “Say kareenan na Dios” so nayarin nipaliwawa a bilang sakey a liknaan na inkaulimek tan serenidad, ya isisindag to so maabig a relasyon ed Dios. Saya so importantin tuloy ed saray Kristianos, nagkalautla sano aarapen da so panamasegsegang odino kairapan. Akin? Bueno, amin tayo so ag-ayadyari; sirin, sano papairapen na saray problema, gonigon, isusumpa, odino nanduruman nengneng na kadidismaya, sikatayo so magmainomay a natatakot. Satan so nayarin mangitonton ed isaew tayon mamemben na katooran. Say ontan so mangitarok na kabalawan ed ngaran na Dios, nabalang tayo so pabor nen Jehova, tan nayarin mangitonton diad pakabalang tayo ed andi-anggaan a bilay. Sirin agaylan makanakana so pambanikel ya onggamor “ed kareenan na Dios” ya ontulong ed sikatayon mangarap ed saratan ya angat a matalona. Satan a kareenan so peteg a sakey ed ‘saray maabig a regalo tan ayadyarin palangkap’ ya intarya na mangatatawen ya Ama tayo.—Santiago 1:17.
7, 8. (a) Diad anto so niletnegan “na kareenan na Dios,” tan panon a ‘talonaan to so amin a nonot’? (b) Panon a say ontan a kareenan so niyalimbawa ed kipapasen na sakey ya agin laki ed Africa?
7 Nayarin anengneng yo ya arum a totoo so manbibilay a kalmada tan matalek. Mabetbet a saya so nisesengeg ed nianakan ya abilidad, impluensya na pamilya, kayamanan, edukasyon, odino arum niran ontan a sengegan. “Say kareenan na Dios” so sankadumaan. Sikato so agnibase ed maapabor iran sirkumstansya, nisay mansumpal a manlapud abilidad na too odino panagkatunongan. Sikato so manlapud Dios tan “talonaan to so amin a nonot.” Say patalos nen J. B. Phillips ed Filipos 4:7 et “say kareenan na Dios . . . a palumbasan to so pakatalos na too.” Saray minumundon totoo so mabetbet a nikelawan ed paraan a pangaarap na saray Kristianos ed saray seryoson problema, pisikal a kasakitan, odino anggan say patey.
8 Sakey a modernon ehemplo na saya et sakey ed saray Tasi nen Jehova a mangikokondukta na Kristianon miting diad sakey a dalin ed Africa a saray Tasi, pirmin dudukiroken na lokal iran Katoliko, so inakusa ed kipapasen a terorista. Bigla, saray sundalon pulis so sinmabi ya akateen so bayoneta ra. Pinasempet daray bibii tan saray ugugaw balet ginapoan dan pinekpek iray lalaki. Nanonotan na Tasi: “Andian ak na saray salitan maneskribe ed nengneng na inkatrato mi. Say kabon enkargado so maparungtal ya angibagan sikami so pekpeken ya anggad patey. Siak so apekpek na kiew a diad kaunoran et siak so nanuta na dala ed 90 agew. Balet say kapagaan ko et say bilay na saray kakaibak. Diad pikakasi et kinerew ko ed si Jehova ya asikasoen to so bilay na saraya, saray karnero to,” ya amin et akaliktar. Agaylan ehemplo na pansiansian kalmada ed teriblen kairapan tan ed maaron panangimano ed arum! On, say maaron mangatatawen ya Ama tayo so mangebat ed saray kerew na matoor ya ariripen to, ya iter to ed sikara so kareenan to. Sakey ed saray nikelawan a sundalo ed satan ya inkagawa so angibagan say Dios na saray Tasi “so talagan tua.”
9. Anto so epekto na pambasa ed Biblia tan pandalepdep ed satan?
9 Diad sarayan mairap a panaon, dakel iran Kristianos so walaan na problema a manggawa ed sikaran manliknan andian na ilalo tan adismaya. Sakey a maabig a dalan ed pamasiansia na kareenan na nonot et say pambasa ed Biblia tan pandalepdep ed satan. Iter to ed sakey so biskeg tan determinasyon a mantultuloy tan ontalindeg a malet. “Say salita na Dios so mabilay tan mangisekar na biskeg.”—Hebreos 4:12.
10. Panon a say pakayarin makanonot ed saray kasulatan so sakey a bendisyon?
10 Ingen, anto no onsabi so kairapan ed sikatayo sano anggapo so Biblia? Alimbawa, nayarin naerel a tampol so sakey a Kristiano tan natalakan ed karsel ya anggapo so Biblia. Diad ontan a kipapasen, peteg a bendisyon so pakayarin mannonot ed saray teksto a singa say Filipos 4:6, 7; Uliran 3:5, 6; 1 Pedro 5:6, 7; tan Salmo 23. Agta apresyaen yon tuloy so pakayarin mannonot tan manmorekdek ed saratan a balikas? Diad makapasinagem a kipapasen ed prisowan, sikato so singano si Jehova a mismo so mitotongtong ed sikayo. Say Salita na Dios so makayarin manambal na asakitan a nonot, pabiskegen toray napupunaw a puso, tan isandi to so kareenan ed agonigon a kanonotan. (Nengnengen so Salmo 119:165.) On, importantin tuloy so pangipaslep na saray kasulatan ed kanonotan tayo natan legan a sikatayo ni so walaan na pankanawnawan manggawa na ontan.
11. Panoy impangipatnag na sakey ya agin laki ed Netherlands na pankaukolan ed espiritual a tagano?
11 Si Arthur Winkler so sakey ya angapresyan tuloy ed Biblia, ilautla’d kaleganan na panaon na Nazi ed Netherlands, sanen saray Tasi so nakaukolan a mangituloy ed Kristianon kimey da ya inyamot. Say Gestapo so manaanap ed si Agin Winkler. Sanen sikato so narel da ed kaunoran, sikato so sinali ran pikumpromisoen balet ta sikara so sinmaew. Insan sikato so pinekpek da ya agla makalikna. A say ngipen to so apagpag, abaswing so ngalangala to, tan binasigan da so laman, sikato so impisok da ed ambilunget a karsel. Balet say bantay to so maabagey tan makaaro. Kinerew nen Agin Winkler so panangiwanwan nen Jehova diad pikakasi. Alikna to met a tuloy so pankaukolan na espiritual a tagano tan kinerew to ed bantay so tulong. Saginonor, say puerta na karsel so alukasan, tan nibasyo ed loob so sakey a Biblia. “Agaylan saman so sakey a gayaga,” so anonotan nen Agin Winkler, “inagew-agew a nanggayagaan iray mararakep a salita na katuaan . . . aliknak a siak so lalon ombibiskeg ed espiritual.”a
Salimbengan Kayo na Maridios a Kareenan
12. Akin a wala so nikadkaduman pankaukolan ed sikatayo a manbantay ed kapusoan tayo tan saray pakayari na nonot?
12 Isisipan nen Jehova a say kareenan to “so manbantay ed kapusoan yo tan saray pakayari na nonot yo.” (Filipos 4:7) Saya so makanakanan tuloy! Say puso so letnegan na motibasyon tan emosyon. Diad sarayan kaunoran ya agew, saray kapusoan tayo so mainomay a pakapuyen na takot odino kapagaan, odino sagyaten to itayon manggawa na mauges. Say inkalapagan a padron na bilay so nagegeban maples. Nakaukolan a sikatayo so manbantay a naynay. Niarum ed pankaukolan na mabiskeg a kapusoan, nakaukolan tayo met a saray “pakayari na nonot” tayo so napabiskeg tan iwanwan na Dios ed panamegley na Salita to tan kongregasyon to.
13. Antoran gungguna so nayarin onsabi a manlapud pakabantay ed saray pakayari na nonot tayo?
13 Unong ed si W. E. Vine, say Griegon salitan noʹe·ma (nipatalos a “pakayari na nonot”) so walaan na kaisipan a “gagala” odino “dibisyo.” (An Expository Dictionary of New Testament Words) Sirin, say kareenan na Dios so mamabiskeg ed Kristianon gagala tayo tan bantayan to itayo a sumpad anggan anton tendensya a mamakapuy odino manguman na nonot tayo ya anggapo so maabig a rason. Say pakadismayaan odino saray problema so agmagmainomay sirin a mamakapuy ed sikatayo. Alimbawa, no ginagala tayon lingkoran si Jehova ed arum iran nikaduman kapasidad, a singa pagmaliw a sigpot-panaon a ministron payunir odino onlan manlingkor ed kawalaan na babaleg a pankaukolan ed saray ministros, “say kareenan na Dios” so magmaliw a baleg a tulong ed sikatayo diad pantultuloy ed satan a kalat. (Ipareng so Lucas 1:3; Gawa 15:36; 19:21; Roma 15:22-24, 28; 1 Tesalonica 2:1, 18.) Pian napabiskeg a lalo iray pakayari na kanonotan yo, mangideboto na magenap a panaon diad panagaral ed Salita na Dios tan diad Kristianon panlilimog. Sirin tataganoen yo so isip tan puso yo na malinis, pakapaalagey iran kanonotan. Kasin nayarian yon ideboto so magenap a panaon diad pansukimat ed apuyanan iran “balikas” na Dios? Kasin sikara so ikdan mo na lalon imano?
14. Diad anton apuyanan a simbawa so nepeg tayon ikdan na maalwar a panangimano, tan akin?
14 Nanengneng yo a namparan say puso tan say nonot, odino saray pakayari na nonot, so nalalanor diad panangamor tan panangungguna a manlapud “kareenan na Dios.” Saya so nipabitar diad madibinon simbawa: “Anako, diad saray salitak et manimano. Diad saray balikas ko et ikiling mo so layag mo. Komon ta sikara so ag-onarawi a manlapud saray matam. Sikara so iyatol mo ed utel na pusom. Lapud sikara so bilay na saraman so mananap ed sikara tan bunigas ed amin a laman da. Nagkalalo ed amin ni et sikato so bantayan, salimbengan yo so puso yo, ta ditan et sikara so subol na bilay.”—Uliran 4:20-23.
15. Anton biang so kikiwasan nen Jesus diad pakawalaan tayo “na kareenan na Dios”?
15 “Say kareenan na Dios” a mansumpal a manlapud ampetang, maapit a pikakasakey ed si Jehova so manbantay ed kapusoan tan pakayari na nonot tayo “diad panamegley nen Kristo Jesus.” (Filipos 4:7) Anton betang so kikiwasan nen Jesus ed saya? Ipaliwawa nen Pablo: “Komon ta walaan kayo na agkanepegan a panangasi tan kareenan a manlapud Dios ya Ama tayo tan say Katawan a Jesu-Kristo. Insuko to so inkasikato a nisesengeg ed saray kasalanan tayo ta pian iliktar to itayo a manlapud peles a marelmeng a sistema na bengabengatla unong ed linawa na Dios tayo tan Ama.” (Galacia 1:3, 4) On, simamaaron inter nen Jesus so bilay to ta pian sikatayo so narondon. (Mateo 20:28) Sirin “diad panamegley nen Kristo Jesus” a sikatayo so magmaliw a makapaliket ed si Jehova bilang dedikadon ariripen to tan wala ed talindeg a manggayaga ed satan a maridios a kareenan a nayarin salimbeng tayo.
Saray Kaatapan a Mangikigtot ed Maridios a Kareenan
16. Anton simbawa so inter nen Pablo ya ontulong ed sikatayon mamasiansia “ed kareenan na Dios”?
16 Maminsan a naawat tan napanggayagaan so kareenan a manlapud Dios, nepeg tayon agamilen so alwar pian satan so napansiansia tayo. Dakel iran sengegan so nayarin maneral ed kareenan na Kristianos. Diad limog na saray sankaslakan, tan peteg a sankaatapan, et saray pilalek na tobonbalo. Diad komaduan sulat nen Pablo ed si Timoteo, a diad saman a panaon et nayarin wala ed asasakbay a 30’s to, insakup to so sayan simbawa: “Ontaynan a manlapud saray pilalek a makapasakit ed tobonbalo, balet tumboken so inkatunong, pananisia, aro, kareenan, a dingan na saraman so ontawag ed Katawan a manlapud sakey a puson malinis.”—2 Timoteo 2:22.
17. Anto so mabetbet a nagagawa nipaakar ed probisyon nen Jehova ed sekso?
17 Saratan a pilalek et isakup to so seksual a kagletan, a walaan na magalang a pasen ed loob na panangasawa. Diad interon awaran, anggaman kuan, sayan liknaan so lingon nibalikas diad sakbay-na-panasawa odino diad paway-na-impanasawan relasyon ed sekso, namparan saratan so ag-abobonan na makabat a Manamalsa tayo. (Hebreos 13:4; Genesis 34:1-3) Say kaatapan na isuko ed seksual ya imoralidad so maneral ed saray Kristianos natan, namparan saray walad kalangweran a totoo tan saray matatatken. Diad sarayan kaunoran ya agew na marutak a mundo, say sekso so nankabaliksan ed dakel a basta silalaman lambengat a kagletan, mabetbet a tekep na saray gawan kaslakan ed limog na saray homoseksual, laki tan bii.—Roma 1:24-27.
18. Akin a saray kapusoan na arum so aliwa nin maligen, tan diad anto so nayarin pangitontonan na saya?
18 Say katuaan a sikatayo so manbibilay ed ontan a kipapasen so mangidadanet ed no panon inkamakana ed sikatayo so nawalaan na mabiskeg, agnagiing a puson nideboto ed si Jehova. Arum ya angawat na mensahe na Panarian, anisia ed saray manunan katuaan na Biblia, tan maparanay a mililimog ed saray totoo nen Jehova so agmamabayubo na aralem ya apresasyon ed si Jehova, Salita to, tan diad sankamundoan a kongregasyon to. Say kapusoan da so aliwa nin maligen. Sikara so magmainomay a nisuawi ed panamegley na “saray pilalek a makapasakit ed tobonbalo.” Arum ed sikara so nayarin akaresiste ed saray tukso diad panggawa na pilalawan odino pikakalugoran, balet sikara so nagmaliw, a singa impasakbay nen Pablo, “maaro ed saray likeliket nen say maaro ed Dios.” (2 Timoteo 3:4) Uusaren da so mas dakel a panaon diad panagbantay ed TV, panagbasa ed saray nobela, odino panagdengel ed saray minumundon musika nen say diad personal a panagaral, Kristianon miting, odino kimey ed Panarian. Saya so magmainomay a mangitonton ed espiritual a kagegeba tan, kabekta, napelag ed seryoson kasalanan.
19. Anto so nepeg tayon gawaen ta pian ag-itayo nipalir?
19 Saray ontan, singa sakey a baluton andian na pataga, so nipapalir ed agus a mamaarap ed desyang. Anto so nepeg dan gawaen? Isisimbawa nen Pablo: “Sikato no akin a nakaukolan ed sikatayo so panimano a nagkalalo nen say gendat a panimano ed saray bengatlan nadngelan tayo, pian sikatayo komon so agbalot nipalir.” (Hebreos 2:1) Sirin saraman so wala ed kaatapan so nepeg a “manimano a nagkalalo nen say gendat a panimano” diad panagaral ed Salita na Dios, panagparaan ed saray Kristianon miting, tan pibibiang diad panangipanabang na katuaan na Panarian ed arum. Siempre, mainomay ya isipen, ‘Satan so maabig a simbawa, balet siak so anggapo ed satan a kipapasen, sirin satan so ag-onaplika ed siak.’ Agaylan mas makabat ed balang sakey ed sikatayo so pangonsideran seryoso ed no panon so nayarin malaknab nin panlinis ed saray kapusoan tayo, akindalem a kanonotan, tan pilpilalek tan “tumboken so inkatunong, pananisia, aro, kareenan, a dingan na saraman so ontawag ed Katawan a manlapud sakey a puson malinis.” (2 Timoteo 2:22) Manuna ed amin, nepeg tayon kerewen ed Dios so panangiwanwan tan say manamabiskeg a tulong na espiritu to.
20. Anto so nepeg a gawaen na siopaman a makagawa na graben gawan-mauges?
20 No wala so mankasalanan na graben gawan-mauges balet ta sakbongan to, malinew a nabalang da so panangabobon nen Jehova tan “say kareenan na Dios” a wala ed sikara. Nabalang da met so dilin kareenan na nonot. (Ipareng so 2 Samuel 24:10; Mateo 6:22, 23.) Nanengneng yo, sirin, no akin a kapilitan ya anggan siopan Kristianon naplag ed seryoson kasalanan so pangipatua ed satan diad si Jehova tan diad saray maaron mamatatken, a makapangiyalibansa na espiritual a katambal. (Isaias 1:18, 19; 32:1, 2; Santiago 5:14, 15) Sano say sakey a toon akabalang na espiritual ya inkasimbang ed andanglel a basbas na kasalanan et onkerew na tulong a manlapud saray matatken ya agagin lalaki, sikato so agmantultuloy ed magonigon a konsiensia odino andian na maridios a kareenan.
21. Anton sengegan na aralem a pisasalamat ed si Jehova so wala ed sikatayo natan, tan anto so nepeg a determinasyon tayo?
21 Agaylan pribilehyo so pagmaliw a sakey ed saray dedikadon Tastasi nen Jehova natan! Amin ed kaliberliber tayo, sayan satanikon mundo so nabubuyak tan nagagaygay. Napaso la ed magano. Dakel a totoo so “napupunaw ed takot tan panilalo ed saray bengatlan onsasabi ed panaayaman a dalin.” Balet nayarian tayon itangwa iray kauloan tayo lapud kabat tayo a say “kililiktar tayo so manasingger.” (Lucas 21:25-28) Diad pangipanengneng na ontan lan pisasalamat tayo ed si Jehova diad “kareenan [to] . . . a talonaan to so amin a nonot,” gawaen tayo so anggaan na nayarian tayon manlingkor a sitotoor “ed Dios a mangiter na kareenan.”—Roma 15:33; 1 Corinto 15:58.
[Saray Paimano ed Leksab]
a Nengnengen so 1986 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, pahina 154-7.
Saray Punto ed Repaso
◻ Panon so panulong “na kareenan na Dios” ed sikatayo natan, tan panon a ‘talonaan to so amin a nonot’?
◻ Antoran katuaan so manggawan makayari ed sikatayo a mamemben ed kareenan na nonot?
◻ Anton masilib a kaatapan so mangikigtot ed dakel a Kristianos natan, tan diad anto so nayarin pangitontonan to?
◻ No say sakey a Kristiano so makapanggawa na seryoson kasalanan, anto so nepeg ton gawaen?
[Kahon/Litrato ed pahina 15]
Naamtaan Ton Sikato So Tua
Legan na Guerra Mundial II et saray Nazis so angiyakar ed masiken nen Elsa Abt ed Sachsenhausen a kampo konsentrasyon nisengeg ed Kristianon panagpulong to. Insan nen Mayo 1942, say Gestapo so linma ed abung to, inala ra so ugaw ya anak ton bii, tan inyakar da si Elsa a mantrabaho tan manirap ed nanduruman kampo. Sayan personal a pamintuaan so inter to:
“Saray taon ko ed kampo konsentrasyon na Aleman so angibangat ed siak na matalonan leksion. Salanti, agaylan abalbaleg so espiritu nen Jehova a mamabiskeg ed sika sano sika so manasagmak na alablabas a subok! Sakbay a siak so inerel, abasak so sakey a sulat na agin bii ya angikuan a diad leksab na ansakit a subok et say espiritu nen Jehova so mangiter na inkakalmada ya onsabi ed sika. Inisip kon nayarin alablabas so impangibaga to. Balet sanen siak so dinmalan ed subok, kabat ko a say imbaga to so tua. Peteg ya ontan so agawa. Mairap ya isipen, no satan so agmo ni naeksperiensia. Ingen peteg ya agawa ed siak. Tinmulong si Jehova.”
[Litrato ed pahina 13]
Kabat nen Pablo ed eksperiensia a say kareenan na Dios so makapanbantay ed puso tayo
[Litrato ed pahina 16]
Kasin sika so wala ed kaatapan na kipapalir ed espiritual?