Manakar a Singa Babangatan na Dios
“Onsegep itayo ed palandey nen Jehova . . . et ibangat to itayo ed saray dalan to, tan manakar itayo ed saray dalan to.”—MIQUEAS 4:2.
1. Unong ed si Miqueas, anto so gawaen na Dios para’d saray totoo to ed kaunoran iran agew?
IMPASAKBAY na propeta na Dios a si Miqueas a diad “kaunoran ya agew,” ed panaon tayo, dakel a totoo so aktibon mananap ed Dios, pian sikato so dayewen. Saraya so manpapasesegan ed balang sinansakey, a kuan da: “Onsegep itayo ed palandey nen Jehova . . . et ibangat to itayo ed saray dalan to, tan manakar itayo ed saray dalan to.”—Miqueas 4:2.
2, 3. Panon a say pasakbay nen Pablo nipaakar ed totoo bilang maaro ed pilak et nasusumpal natan?
2 Say panaral tayo ed 2 Timoteo 3:1-5 so ontulong ed sikatayon makanengneng ed saray resulta na pangibabangat na Dios ed “kaunoran iran agew.” Diad inmunan artikulo, inggapo tayo diad pangiimano ed saray gungguna a nagamoran na saraman so mangipapuso ed pasakbay nen Pablo ya agmagmaliw a “maaro ed inkasikaran dili.” Inyarum nen Pablo a diad panaon tayo saray totoo met so magmaliw a “maaro ra na pilak.”
3 Agnakaukolan na sakey so pankolehyo nipaakar ed modernon awaran pian natebek no panon a saratan a salita so mitukoyan ed panaon tayo. Agta sikayo so akabasa na saray managpoonan tan papangulo na korporasyon ya agnapepenek ed pakakaalmo na minilyon ed kada taon? Sarayan maaro na pilak so manpipilalek na nagkalalo ni, anggan diad ilegal a paraan. Say salita nen Pablo so matukoy met ed dakel a, bangta ag mayaman, et maagum, agbalot napepenek. Nayarin kabat yo so dakel a totoon ontan ed lugar yo.
4-6. Panon a say Biblia so ontutulong ed saray Kristiano pian paliisan so pagmaliw a maaro ed pilak?
4 Kasin say sinalambit nen Pablo so basta agnapaliisan ya aspekto na inkatoo? Aliwan unong ed Autor na Biblia, ya abayaglan angidatak ed sayan katuaan: “Ta say aro ed pilak sikato so sakey a lamot na saray amin a nengneng na mauges; sikato a sanen inaguman na saray arum, abalbalang ira ed pananisia, tan atalos ira na dakel a kaermenan.” Imanoen, ag-inbaga na Dios a, ‘Say kuarta so lamot na amin a makapasakit iran bengatla.’ Noagta inkuanto, “say aro ed pilak.”—1 Timoteo 6:10.
5 Makapainteres, say konteksto na satan a bersikulo so mamibidbir ya arum a maabig iran Kristiano ed inmunan siglo so mayaman ed kaplesan a sistema na bengabengatla, balanglan satan a kayamanan so tinawir odino naalmoan. (1 Timoteo 6:17) Sirin, mapatnag ya antokaman so kipapasen tayo ed pinansyal, papasakbayan itayo na Biblia ed kapeligroan na pagmaliw a maaro ed pilak. Kasin iyoopresi na Biblia so antokaman a nagkalalon bilin nipaakar ed ipaliis ed sayan makapasakit tan kaslakan a kaksayan? Peteg ya ontan, a singa say sermon nen Jesus ed Palandey. Say kakabatan to et bantog ed mundo. Imanoen, alimbawa, no anto so imbaga nen Jesus diad Mateo 6:26-33.
6 Unong a nikurit ed Lucas 12:15–21, sinalita nen Jesus so nipaakar ed sakey a lakin mayaman a mangugunaet a mantipon na dakel a kayamanan balet biglan abalang to so bilay to. Anto so labay ya ibaga nen Jesus? Inkuanto: “Manlikas kayo ed amin a kaagapan, ta say bilay na too andi ed karakel na saray bengatla a bebenbenan to.” Tekep na pangiiter ed ontan a simbawa, kokondinaen na Biblia so inkangiras tan idadanet to so kablian na matuan sagpot. (1 Tesalinoca 4:11, 12) Oh, nayarin onsuppiat iray arum a sarayan bangat so ag-ontukoy ed panaon tayo.—balet peteg a saratan so ontukoy, tan saratan so ontatalona.
Binangatan tan Agunggunaan
7. Anton rason so walad sikatayo para’d panmatalek a sikatayo so ontalonan mangiyaplika ed simbawa na Biblia nipaakar ed kayamanan?
7 Diad dakel iran nasyon, naimano yo so peteg-ed-bilay iran ehemplo na lalaki tan bibii manlapud amin a sosyal tan kipapasen ed panagbilay a mangiyaaplika ed sarayan madibinon prinsipyo nipaakar ed kuarta. Sikaray agunggunaan a mismo tan saray pamilya ra, a singa naiimano ni ingen na saray taga paway. Alimbawa, diad libron Religious Movements in Contemporary America, manlapud manangipalapag para’d Princeton University, insulat na sakey ya anthropologist: “Diad saray palapagan [na Tasi] tan ed saray paliwawa ed kongregasyon sikaray napapanonotan a sikaray agmandipendi ed balo iran kotse, angkablin kawekawes, odino magastos a panagbilay nisesengeg ed ranggo ra. Ontan met say sakey a Tasi et mankimey a sanagew ed amo to [tan] nepeg a magmaliw a matua . . . Saray ontan ya ugali so manggawa ed sakey a too ya andian na dakel a dunong a makanan empleado, tan arum a Tastasi ed North Philadelphia [U.S.A.] so inyatagey ed saray posisyon na babaleg a responsabilidad ed trabaho.” Malinew, saray totoo a mangaawat na bilin manlapud Dios ed panamegley na Salita to so napapanonotan ed saray walna a manggawan mas mairap so pilimog ed kaplesan iran kipapasen. Papaneknekan na eksperiensia ra a say bangat na Biblia so mansumpal ed magmaong, mas maliket a bilay.
8. Akin a say “managpasirayew,” “atagey a linawa,” tan “maayew” so mansisiglaotan, tan anto so kabaliksan na sarayan termino?
8 Napansiglaotan tayo so ontumbok a taloran bengatlan inlista nen Pablo. Diad kaunoran iran agew, saray totoo so magmaliw a “managpasirayew, atagey a linawa, maayew.” Sarayan talo so aliwan manparpara, balet amin so mitukoyan ed kinon. Say ununa et say “managpasirayew.” Ibabaga na sakey a diksyonaryo ed sikatayo a say manunan Griegon salita dia et kabaliksan to so: “‘Say sakey a mangipapasen ed inkasikato a nagkalalo nen say katuaan so mangikakatunongan’ odino ‘mangisisipan na nagkalalo nen say nagawaan to.’” Natalosan yo no akin ya arum a Biblia so angusar ed terminon “mapangta.” Ontumbok et “atagey a linawa,” odino diad literal et “ompatnag-ya-atagtagey.” Kaunoran, “maayew.” Arum so nayarin manisip a saray maayew et saraman so mansalitan agmarespeto ed Dios, balet say arum a manunan termino so mangilalaktip ed makapasakit, makaderal, odino maabuson panagsalita sumpad totoo. Kanian si Pablo so manutukoy ed panangayew a nipaarap sumpad Dios tan ed too.
9. Miduma ed ontatalonan makapasakit iran awawey, anton awawey so ipapaseseg na Biblian paaligwasen na totoo?
9 Anto so liknaan yo sano sikayo so walad limog na totoon ontutukoy ed deskripsyon nen Pablo, balanglan sikaray katrabahoan, kaeskuela, odino kakanayon? Kasin gagawaen to so bilay yon mas mainomay? Odino kasin saray ontan a totoo so mangugutgut ed bilay yo, a manggawan mas mairap para’d sikayo so pideneng ed panaon tayo? Anggaman kuan, say Salita na Dios so mangibabangat ed sikatayo ya ipulisay irayan ugugali, a mangiyoopresi na bilin a singa say naromog diad 1 Corinto 4:7; Colosas 3:12, 13; tan Efeso 4:29.
10. Anto so mangipapanengneng a saray totoo nen Jehova so nagugunggunaan manlapud panangawat na Makasulatan a bangat?
10 Anggaman saray Kristiano so ag-ayadyari, say pangiyaaplika ra ed sarayan maabig iran bangat so makatulong na baleg ed sarayan maatap a panaon tayo. Say peryodiko na Italya a La Civiltà Cattolica so angikuan a say sakey a rason no akin a saray Tasi nen Jehova so mantutultuloy ya ondarakel “et lapud say organisasyon so mangiiter ed saray membro to na piho tan mabiskeg a pakabidbiran.” Balet, diad panamegley na “mabiskeg a pakabidbiran,” kasin tutukoyen na managsulat so “panagpasirayew, atagey a linawa, maayew”? Diad kasuniyan to, satan a magasin so mangipapaimano a say organisasyon so “mangiiter ed saray membro to na piho tan mabiskeg a pakabidbiran, tan satan so pasen para’d sikara a sikaray naabrasa tekep na ampetang tan inaagin liknaan tan pankakasakey.” Agta satan so mamaneknek a saray bengatlan ibabangat na saray Tasi so manutulong ed sikara?
Say Bangat so Mangugungguna ed Saray Membro na Pamilya
11, 12. Panon a dugarugan impaimano nen Pablo no anto so kipapasen a pagmaliwan na dakel a pamilya?
11 Nayarin tugyopen tayo so onsublay ya apatiran bengatla, a saratan so mantukoyan. Impasakbay nen Pablo a legan na kaunoran iran agew, dakel so magmaliw a “matulay ed saray kaatengan da, malamang, aliwa ran masimpit, angapo so aro ra a nianakan.” Kabat yo a duara ed sarayan kaksayan—say pagmaliw a malamang tan aliwan masimpit—so kasmak. Siansia ni, mainomay tayon naimano no akin ya indatak nen Pablo iratan ed baetan na “matunganga ed saray kaatengan” tan “angapo so aro ra a nianakan.” Say apatira so mantutunosan.
12 Diad tua siopaman a mausisan too, tobonbalo man odino matatken, so mamidbir a say itutunganga ed atateng so kasmak, tan satan so onpapalalo. Dakel ya atateng so mangirereklamo a saray kalangweran so onpapatnag a malamang ed amin ya agawaan ed sikara. Dakel a tobonbalo so onsuppiat a saray atateng da so agpeteg a matoor ed sikara (odino ed pamilya ed inkalapagan) noagta sikaray okupado ed saray trabaho ra, like-liket, odino ed inkasikaran dili. Imbes a salien a determinaen no siopa so nalilingo, imanoen iray resulta. Say gulaan ed baetan na saray wala lad edad tan tobonbalo so mabetbet a mangitotonton ed saray tinedyer a mamorma na dili ran totontonen ed moralidad, odino imoralidad. Antoray nansumpalan? Ombabaleg a bilang na panaglukon na tinedyer, panagpaekal, tan makaalis a sakit ed sekso. Mabetbet a tuloy, say kakulangan na aroan ed ayaman so mansusumpal ed karawalan. Nayari angangkon makapangisalaysay kayo na saray ehemplo manlapud lugar yo, a paneknek a say aro ed nianakan so nanaandipat.
13, 14. (a) Diad panaon na onuuges a dakel a pamilya, akin a nepeg tayon mangimano ed Biblia? (b) Anton nengneng na makabat a simbawa so iyoopresi na Dios nipaakar ed bilay na pamilya?
13 Saya so nayarin mangipaliwawa no akin ya ondarakel so totoon onsusumpa ed saraman so ompatnag a magmaliw a kabiangan na ombabaleg a pamilya ra, ed parehon pamilya, tribu, odino grupo. Anggaman ontan, lawas nonoten a sikatayo so agmangitatarok na sarayan bengatla pian idanet iray negatibo ed bilay natan. Say duaran manunan interes tayo et: Kasin saray bangat na Biblia so ontulong ed sikatayo ed ipaliis ed panirap manlapud saray lingo ya indatak nen Pablo, tan kasin sikatayo so nagunggunaan manlapud pangiyaplika ed saray bangat na Biblia ed kabibilay tayo? Saray ebat so nayarin on, bilang paneknek nipaakar ed saraman ya apatiran punto ed listaan nen Pablo.
14 Sakey ya inkalapagan a salaysay so nikatunongan a tuloy: Anggapo so bangat ya ontatalona ed Biblia diad pamawala na kabibilay na pamilya a makapaseseg ed emosyon tan walaan na maabig ya italona. Satan so paneknekan na pigaran alimbawa na simbawa to a makatulong ed saray membro na pamilya ya aliwa labat lan napaliisan iray patit noagta pian ontalona. Maabig so pangiyilustra na Colosas 3:18-21 ed satan, anggaman walara so dakel ya arum a marakep tan praktikal iran simbawa a nipaarap ed saray kaasawaan a lalaki, kaasawaan a bibii, tan ananak. Sayan bangat so ontatalona ed agew tayo. Tua, anggan diad saray pamilya na tuan Kristianos, walaray makawetwet tan angat. Ingen, saray interamentin resulta so mamaneknek a say Biblia so mangitatarok na makatulong a tuloy a bangat para’d saray pamilya.
15, 16. Anton kipapasen so nalmoan na managsukimat sanen inusisa to iray Tasi nen Jehova ed Zambia?
15 Diad loob na sakey taon tan kapaldua, sakey a managsukimat a nanlapud University of Lethbridge, ed Canada, so nanaral ed kabibilay ed Zambia. Inkuanto: “Saray Tasi nen Jehova so makakaeksperiensia na babaleg ya itatalona nen say saray membro na arum iran grupo na relihyon diad pamapasiansia na maligen a pankakasakey ed panamaley. . . . Say itatalona da so mangirerepresenta na nitukoy a relasyon ed baetan na asawan laki tan asawan bii, a diad balobalon nalmoan da, agmamapaggiaw, kooperatibo, walaan na eebatan ed liliknaen da ed sakey tan sakey ed balon pangulo ra, say Dios. . . . Say asawan laki a Tasi nen Jehova so nababangatan a manakbat na responsabilidad para’d pangayaga na asawa to tan ilalak to. . . . Say asawan laki tan asawan bii so napapaseseg a magmaliw a matoor ed balang sinansakey . . . Sayan ontatalonan kakaukolanen para’d katooran so mamapaelet na panamaley.”
16 Satan ya impanaral so nibase ed dakel a tua iran eksperiensia. Alimbawa, sayan managsukimat so angikuan ed satan a misunian ya abangonan a walna, “saray lalakin Tasi nen Jehova so lalon mabetbet a naiimanon ontutulong ed saray kaasawaan da ed saray tanamanan, aliwa lambengat ed leleg na panagparaan, noagta ontan met ed panagtanem tan panagbukalkal.” Sirin satan so paneknek a dakel iran eksperiensia ed sankadalinan so mangipanengneng a say bangat na Biblia so mangapekta ed kabibilay.
17, 18. Antoran makasurpresan resulta so nipatnag diad sakey ya impanaral nipaakar ed relihyoson tawir tan panamong ya agkasal?
17 Say inmunan artikulo so analambit ed saray nalmoan ed Journal for the Scientific Study of Religion. Nen 1991 karga na satan so sakey ya artikulon atituloan na “Religious Heritage and Premarital Sex: Evidence From a National Sample of Young Adults.” Nayarin sikayo so makaamta ed no panon ya ontanlan nagagawa so panamong ya agkasal. Diad malangwer a taon dakel so onsusuko ed mabiskeg a liknaan ed sekso, tan dakel a tinedyer so walaan na dakel a kapareha ed sekso. Kasin napasimbalo na saray bangat na Biblia iyan kaslakan a padron?
18 Taloran associate propesor so nanaral ed satan a tepet, diad paniilalo ed pakarumog ‘a saray katayatdang tan kalangweran a pinabaleg ed nagkalalon konserbatibo ed tradisyon na Kristiano so maseguron agmasyadon onabuloy ed panamong ya agkasal.’ Balet anto so ipapanengneng na saray katuaan? Diad intero, 70 porsiento ya anggad 82 a porsiento so akibiang ed panamong ya agkasal. Para’d arum ‘sakey a fundamentalist heritage [so amaabeba] ed panamong ya agkasal, balet aliwan diad kaso na ‘panamong ya agkasal na saray katayatdang.’” Saray managsukimat so nankomento ed pigaran kalangweran a nanlapud singa relihyoso iran pamilya ya “angipanengneng na makatantandan atagtagey a posibilidad ed panamong ya agkasal no ipareng ed Kaslakan iran Protestanti.”—kien mi so saray italiko.
19, 20. Panon a say bangat na Dios so ontutulong tan manasalimbeng ed dakel a tobonbalo ed limog na Tastasi nen Jehova?
19 Nalmoan na saray propesor so kasuniyan ed limog na tobonbalon Tastasi nen Jehova, a sikara’y “grupo a duman tuloy manlapud arum.” Akin? “Say kipapasen na katooran ed sosyal ya inkisiglaot so pinawala na saray eksperiensia, iilaloan, tan pibibiang ed saray relihyoson aktibidad . . . so nayarin mamalesa ed inkalapagan na atagtagey iran dantal ed katutulok ed saray prinsipyo na pananisia.” Inyarum da: “Saray Tasi so iilaloan a manumpal ed responsabilidad na panag-ebanghelyo bilang katayatdang tan kalangweran.”
20 Kanian say bangat na Biblia so mangaapekta ed saray Tasi nen Jehova para’d kaabigan diad panutulong ed sikara ya ompaliis ed imoralidad. Satan so mansusumpal ed kasalimbengan manlapud makaalis iran sakit ed sekso, a saratan so agnatambal tan arum so makapatey. Kabaliksan to’y anggapoy desdes nipaakar ed panagpaekal, ya ibabangat na Biblia a satan so kasimbangan na panangetel na bilay. Satan so mansusumpal met a saray kalangweran a walaan na malinis a konsiensia a makayarin onloob ed panamaley tekep na malinis a konsensia. Diad ontan, kabaliksan na satan so panamaley a niletneg ed nagkalalon putel a pundasyon. Saratan a bangat so makatulong ed sikatayo pian ontalona, pian magmaliw a mas mabunigas, mas maliket.
Positibon Bangat
21. Antoran bengatla so suston impasakbay nen Pablo ed agew tayo?
21 Ompawil tayo natan ed 2 Timoteo 3:3, 4, tan imanoen no anto ni so imbaga nen Pablo tan manggawa ed panaon tayo a mairap a pidenengan para’d dakel—balet aliwan ed amin: “[Saray totoo so magmaliw ya] angapo so panangasi’ra, managpauges, aliwa ra’n maadia, maruksa ra, maingongot ed saray maabig, managliput, mayu-uges, mapasang, maaro ed saray likeliket, a lalo nen say dia ed Dios.” Agaylan susto itan! Anggaman ontan, say bangat a manlapud Biblia so manalimbeng ed sikatayo tan manginlong ed sikatayo pian ontalona.
22, 23. Sinampotan nen Pablo so listaan to tekep na anton positibon simbawa, tan anto so kaimportantian to?
22 Sinampotan nen apostol Pablo so listaan to diad sakey a positibon paimano. Impagmaliw ton say kaunoran et sakey a maridios a ganggan a makapangitarok met ed sikatayo na dakel a gungguna. Sinalambit nen Pablo iraman so “wala so nengneng da ya inkasanto, et ingen itapat da so pakayari na saya’n inkasanto: onarawi ka met ed saray ontan.” Tandaan a saray tobonbalo ed arum iran iglesia so peteg a walaan na atagtagey a bilang ed panamong ya agkasal nen say promedyo. Akin, anggaman say imoralidad ed saraman so mimimisa et wala labat ed promedyon katagey, agta satan so mamaneknek a say porma na panagdayew da so andian-na-pakayari? Nagkalalo ni, kasin saray relihyoson bangat so mamasimbalo ed no panon so ikiwas na totoo ed negosyo, no panon so pideneng da ed saray abebbeba, odino no panon so pantrato ra ed saray kakanayon?
23 Ipanengneng na saray salita nen Pablo a nepeg tayon iyaplika so naaralan tayo manlapud Salita na Dios, diad sakey a paraan na panagdayew a mangipapatnag na peteg a pakayari na Inkakristiano. Nipaakar ed saramay say porma na panagdayew da so andian na pakayari, ibabaga nen Pablo ed sikatayo: “Onarawi ka met ed saray ontan.” Satan so malinew a ganggan, satan so mangitarok ed sikatayo na piho iran gungguna.
24. Panon a say simbawa ed Apocalipsis kapitulo 18 et mitukoyan ed simbawa nen Pablo?
24 Diad anton paraan a sayan ganggan so mangitarok na saray gungguna ed sikatayo? Bueno, say unor a libro na Biblia so mangireretrato ed piguratibon bii, sakey a balangkantis, a tinawag a Babilonia a Baleg. Ipapanengneng na ebidensya a say Babilonia a Baleg so mangirerepresenta ed sankamundoan ya imperyo na palson relihyon, ya inusisa tan impulisay nen Jehova a Dios. Ingen, sikatayo so agnisakup ed saraman so impulisay nen Jehova. Papasesegen itayo na Apocalipsis 18:4: “Ompaway kayo ed sikato, baley ko, pian ag kayo nalanor ed saray kasalanan to, tan ag kayo manlikna ed saray bakbak to.” Agta satan so parehon mensahe ya imbaga nen Pablo, “onarawi ka met ed saray ontan”? Say pangunor tayo so sananey a paraan a pakagunggunaan tayo manlapud bangat na Dios.
25, 26. Anton arapen so manatalaran para’d saraman so mangawat tan mangiyaplika ed bangat a manlalapud si Jehova a Dios?
25 Agla manbayag say Dios so onsalet ed saray gagawaen na katooan. Punasen ton amin a palson relihyon tan say nakekeraan ed kaplesan a mauges a sistema na bengabengatla. Satan so peteg a magmaliw a sengegan na panggayaga, unong ya ibabaga na Apocalipsis 19:1, 2. Diad dalin saraman so mangawat tan ontumbok ed bangat na Dios so naabuloyan a mansiansian manumnbok ed saray bangat to sano saray babeng ed sarayan maatap a panaon so onlabas.—Apocalipsis 21:3, 4.
26 Say panayam ed satan a nipawil a mangaraldalin a paraiso so peteg a makapaliket ed kanonotoan tayo. Isisipan na Dios a satan so posibli para’d sikatayo, tan sigpot a makapanmatalek tayo ed sikato. Kanian sikato so mangiiter ed sikatayo na daakan a rason diad pangawat tan panumbok ed makatulong a bangat to. Kapigan? Komon ta satan so tumboken tayo ed sarayan maatap a panaon tan ed Paraiso ya isisipan to.—Miqueas 4:3, 4.
Saray Punton Kunsideraen
◻ Panon a saray totoo nen Jehova so nagugunggunaan manlapud simbawa to nipaakar ed kayamanan?
◻ Sakey a magasin na Pari so amaneknek ed anton maong iran resulta a nagamoran na ariripen na Dios diad panamegley na panangiyaplika ed Salita to?
◻ Sakey ya impanaral ed Zambia so angiparungtal na antoran gungguna ya agamoran na saray pamilya a mangiyaaplika ed madibinon bangat?
◻ Anton salimbeng so itatarok na madibinon bangat para’d kalangweran?
[Kahon ed pahina 15]
AGAYLAN MAKAPATAKTAKOT ITAN A PANSUMPALAN!
“Saray tinedyer so akaarap ed abalbaleg a kapeligroan ed AIDS lapud labay dan eskpirementoen so sekso tan druga, sikara so manbilay ed tampol a liket ya andian na pangunsidera ed arapen, tan lapud liknaen dan sikaray ag-ompatey tan onsunggay ed autoridad,” kuan na report a niparungtal ed sakey a komperensya nipaakar ed AIDS tan saray tinedyer.—New York Daily News, Simba, Marso 7, 1993.
“Saray tinedyer a mamarikit ya aktibo ed sekso so ompapaway bilang say ontumbok a ‘manunaan’ ed epidemya ya AIDS, unong ed nalmoan ed sakey ya impanaral na Nasyones Unidas ed Europa, Aprica tan Abalaten-bukig na Asia.”—The New York Times, Biernes, Hulyo 30, 1993.
[Saray litrato ed pahina 16, 17]
Say bangat na Biblia so mangugungguna ed saray Tasi nen Jehova ed kongregasyon tan ed ayaman