Atateng, Kaukolan na Saray Anak Yo so Nikadkaduman Imano

“Saray anak mo singa saray tanaman ya oliva, ed kaliberliber na pananganan mo.”​—SALMO 128:3.

1. Panon a napanpareng so panamabaleg na saray tanaman tan panamabaleg na ananak?

DIAD dakel a pamaakaran, saray ananak so ombabaleg tan ombubulaslas a singa saray tanaman. Sirin, agmakapakelaw ya ibabaga na Biblia a say asawa na laki et singa “sakey a managbunga a wakal”, ya inyaliling iray anak to ed “saray tanaman ya oliva, ed kaliberliber na pananganan [to].” (Salmo 128:3) Ibaga na sakey a dumaralos ed sikayo a say pamabaleg na saray tanaman so agmainomay, nagkalautla no say kipapasen na klima tan dalin so agmaabig. Ontan met, diad sarayan maatap a ‘kaonoran iran agew,’ mairap a tuloy so pamabaleg ed ananak a magmaliw a nibangat-a-maong, matakot ed Dios iran susto’d edad.​—2 Timoteo 3:1-5.

2. Anto so gendat a nakakaukolan diad pamawala na maabig ya ani?

² Pian nawalaan na maabig ya ani, say sakey a dumaralos so mankakaukolan na mabungan dalin, ampetang a sinag na agew, tan danum. Niyarum ed panamayubo tan panpalin, sikato met so nepeg a walaay panamatey na bigis tan arum a pananalimbeng. Nayarin walaray mairap a panaon legan na ibabaleg, ya anggad panagani. Agaylan makapaermen sano say ani so makapoy! Ingen, agaylan liket na dumaralos sano, kayari na impasyan trabaho et maabig so ani!​—Isaias 60:20-22; 61:3.

3. Panon a saray tanaman tan ananak so nipareng ed kaimportantian, tan anton klase na panangimano so nepeg ya awaten na ananak?

³ Say matalona, mabungan bilay na too so maseguron nagkalalon importanti nen say panani na sakey a dumaralos. Agmakapakelaw sirin a say sitatalonan panamabaleg ed sakey ya anak so nagkalalon mankaukolan na panaon tan sagpot nen say panangasikaso na daakan ya ani. (Deuteronomio 11:18-21) Say sakey ya ugaw a nitanem ed tanamanan na bilay, no sinalog tan binayuboan na panangaro tan inikdan na makanepegan iran ketegan, so ombaleg tan ombulaslas ed espiritual anggaman ed sakey a mundon napno na abeba iran estandarte ed moralidad. Balet no minaltrato odino pinairap, say ugaw so onletey tan posiblin ompatey ni ingen ed espiritual a pantalos. (Colosas 3:21; ipareng so Jeremias 2:21; 12:2.) On, amin ya anak so mankakaukolan na nikadkaduman imano!

Inagew-agew ya Imano Manlapud Inkaugaw

4. Anton klase na imano so kaukolan na ananak ‘manlapud inkaugaw’?

⁴ Saray ateng so kaukolan a mangiter na mantultuloy a panangimano ed kapkapangiyanak. Anggaman ontan, kasin say ugaw so mankaukolan lambengat na pisikal odino materyal ya imano ed inagew-agew a paraan? Nipaakar ed si Timoteo ya aripen na Dios, insulat nen apostol Pablo: “Nanlapu ed inkaugaw mo akabatan mo so saray masanto a Sulsulat, a makayari a mangawa ed sika a makabat ed kilalaban.” (2 Timoteo 3:15) Kanian say inaateng a panangimanon naawat nen Timoteo, anggan manlapud inkaugaw, so espiritual met a nengneng. Balet kapigan so igapo na inkaugaw?

5, 6. (a) Anto so ibabaga na Biblia nipaakar ed agni-niyanak? (b) Anto so mangipapanengneng a saray ateng so nepeg a manpaga nipaakar ed pankaabigan na angi-niyanak ya ugaw?

⁵ Say Griegon salitan inusar nen Pablo dia a (breʹphos) so ontukoy met ed sakey ya agni-niyanak ya ugaw. Inkuan nen Elizabet ya ina nen Juan a Managbautismo ed kanayon ton Maria: “Sanen say tanol na panangibanom sinmabi ed saray layag ko, lapu ed gayaga ginmalaw so ugaw (breʹphos) dia ed eges ko.” (Lucas 1:44) Sirin, anggan say agni-niyanak so natawag ya ugaw, tan ipapanengneng na Biblia a sikaray nayarin onkiwas ed aktibidad ed paway na panag-anakan. Kasin say sabay-na-pananak a panangasikaso, a mabetbet ya ipapaseseg natan et laktipen to so panangimano ed espiritual a pankaabigan na agni-niyanak ya ugaw?

⁶ Saya so bengatlan konsideraen, lapud ipaparungtal na katuaan a say agni-niyanak so balanglan nagunggunaan odino naapektaan a tuloy ed narengel da. Naimano na sakey a direktor na musika a say nanduruman piyesa ya isasanay to so kabisado to, nagkalautla ed kabiangan a tinogtog ed cello. Sanen sinalambit toray paulo na saray piyesa ed ina to, a sakey a propesyonal a cellist, inkuanto a saraya so komposisyon ed musikan isasanay to sanen sikato’y lukon to. Mipadpara, say agni-niyanak so nayarin naapektaan ed negatibon paraan sano niyugali na kainaan da so manbantay na saray soap opera ed TV. Kanian, sinalita na sakey a palapagan ed medisina so nipaakar ed “fetal soap addiction.”

7. (a) Panon a mangiiter na panangimano so dakel ya atateng ed pankaabigan na agni-niyanak ya anak da? (b) Antoran kapabilidad so wala ed sakey ya anak?

⁷ Diad pakamoria ed gungguna na positibon mamakiwas ed ugugaw, dakel ya atateng so onggapon manbasa, mansalita, tan manganta ed anak da anggan sakbay ya iyanak. Nagawaan yo met so ontan. Anggaman agni natatalosan na ugaw iray salita, maseguron satan so makagungguna manlapud mapalnan boses tan maaron tono. Kayari na kiyanak, say ugaw so onggapon manebek ed saray salita yo, angangko et nagkalalon magano nen say iisipen yo. Dia lambengat ed duara odino taloran taon, say ugaw so makaaral na komplekadon lenguahe diad kasasanay lambengat ed satan. Say sakey ya ugaw so onggapo met a makaaral na “puron lenguahe” na katuaan na Biblia.​—Sofonias 3:9, NW.

8. (a) Anto so mapatnag a labay ya ibaga na Biblia sano ibaga to a kabat nen Timoteo iray masanton sulsulat ‘manlapud inkaugaw’? (b) Anto so apaneknekan a tua nipaakar ed si Timoteo?

⁸ Anto so labay ya ibaga nen Pablo sanen inkuanto a ‘manlapud inkaugaw [nen Timoteo] et akabatan toray masanton Sulsulat’? Mapatnag a labay ton ibaga a si Timoteo so akaawat na espiritual a panagsanay manlapud inkiyanak to, aliwan dia lambengat ed inkaugaw to. Saya so mitukoyan ed kabaliksan na Griegon salitan breʹphos, ya inkalapagan ya ontutukoy ed kapkapangiyanak. (Lucas 2:12, 16; Gawa 7:19) Akaawat si Timoteo na espiritual a bangat manlapud si Eunice ya ina to tan ed bai ton si Loida manlapud panaon a sarag na memorya to. (2 Timoteo 1:5) Say panangibagan, ‘No panon a say malangwer a sanga et napikewet, ontan so ibabaleg na kiew’ so maseguron inmaplika ed si Timoteo. Sikato so ‘nisanay unong ed dalan a nepeg to a laen,’ tan, bilang resulta, sikato so nagmaliw a maabig ya aripen na Dios​—Uliran 22:6, NW; Filipos 2:19-22.

Nikadkaduman Panangasikaso a Nakakaukolan

9. (a) Anto so nepeg a paliisan na saray ateng, tan akin? (b) Legan na ibabaleg na ugaw, anto so kaukolan na atateng a gawaen, tan anton ehemplo so nepeg dan tumboken?

⁹ Saray anak met so singa saray tanaman ya aliwan amin et walaan na parehon nengneng, nisay sikaran amin so onkiwas ed pareho iran metodo na panangasikaso. Saray makabat ya ateng so mangunsidera ed saray pandurumaan tan paliisan so panangipareng ed sakey ya ugaw ed sananey. (Ipareng so Galacia 6:4.) Pian saray anak yo so ombaleg a maabig iran susto lad edad, kaukolan yon imanoen so nanduruman personalidad iran walna ra, babayuboan iray maabig tan palinen iray makapoy. Anto no naimano yo so sakey a kakapuyan odino agmatukoy a walna, angangko et nipaakar ed ag-inkamatua, materyalismo, odino kasibletan? Sipapangasin korehien itan, a singa ed impangorihe nen Jesus ed saray kakapuyan na apostoles to. (Marcos 9:33-37) Nagkalautla, maparanay a komendaan so kada ugaw ed saray kaabigan tan maabig iran walna to.

10. Anto so nagkalautlan nakaukolan na saray anak, tan panon a satan so nitarok?

¹⁰ Say nagkalautlan nakaukolan na saray anak et say maaron personal a panangimano. Angipanaon si Jesus a mangitarok na ontan a nikaduman imano ed saray angkekelag, anggan legan na saray kupadon kaunoran ya agew na ministeryo to. (Marcos 10:13-16, 32) Sikayoran atateng, tumbok yo itan ya alimbawa! Andi-siblet a mangigetar na panaon ed saray anak yo. Tan agkayo ombabaing a mangipanengneng ed sikara na puron panangaro. Lakap yo ira, a singa ginawa nen Jesus. Tan ipalikna yo so ampetang, manamabli iran lakap tan angob. Sanen atepetan iray ateng na nisanay-a-maong iran ananak no anto so simbawan niiter da ed arum iran ateng, pigara ed saray sankabetbetan ya ebat da et: ‘Daakan a panangaro,’ ‘pangipanaon na pankakasakey,’ ‘bayuboan so nantupag a respeto,’ ‘ontalineng a tuloy ed sikara,’ ‘mangiyopresi na panangiwanwan imbes a pansalitaan,’ tan ‘magmaliw a realistiko.’

11. Panon so nepeg a panmoria na atateng ed pangitarok na nikadkaduman panangimano para’d ananak da? (b) Kapigan a nayarin napanggayagaan na atateng so pitotongtong ed saray anak da?

¹¹ Say pangitarya na ontan a nikadkaduman imano so makapaliket. Insulat na sakey a matalonan ateng: “Sanen ugaw niray duaran anak min lalaki, say pangiparaan ed sikara ed dukolan, pangibasa ed sikara, pamales ed sikara, tan pangidaulo na pikakasin kaiba ira so makapaliket.” Saray ontan a panaon na pankakasakey so mangitarya na pankanawnawa para’d pitatalosan a makapaseseg ed namparan ateng tan anak. (Ipareng so Roma 1:11, 12.) Sakey a sanasawa so tinmalineng legan a say taloy-taon ya anak da so kinmerew ed Dios a mamendisyon ed “Wally.” Sikato so angipikasi ed “Wally” ed nantutumbokan a labi, tan say atateng to so apaseseg a tuloy sanen amoria da a say tutukoyen to et saray agagi ed Malawi, a diad saman et manasagmak na panamasegsegang. Inkuan na sakey ya asawan bii: ‘sanen siak so mantaon na apatira, siak so tinulongan nen inak a mangipatlep ed saray kasulatan tan ed saray kanta na Panarian legan ya akatoon ak ed yurongan a mamupunas ed saray plato ya uurasan nen inak.’ Kasin makanonot kayo na panaon a napangayagaan yo so maabig a pitotongtong ed saray anak yo?

12. Anto so sikakabat ya itarok na Kristianon atateng para’d ananak da, tan antoran metodo so nausar?

¹² Saray makabat a Kristianon atateng so mangiyaalasir na sakey a programan regular a panagaral. Anggaman nayarin usaren yo so pormal a tepet-tan-ebat a metodo, kasin nagawa yon makapaliket a tongtongan diad pangiyadapta na panagaral iran sesyon, nagkalautla ed malangwer iran anak yo? Nayarin ilaktip yo so pandrowing na saray retrato ed saray eksena ed Biblia, pangibaga na saray estorya ed Biblia, odino italineng ed sakey a report a kinerew yon iparaan na sakey ya anak. Gawaen yo so anggaay nayarian yon mananam so Salita na Dios para’d saray anak yo ta pian pitamitam da itan. (1 Pedro 2:2, 3) Inkuan na sakey ya ama: ‘Sanen saray anak mi so malangwer ni, sikami so onkorong-korong ed datal a kaiba ira tan mangimari na saray maawaran ya ebenton manasaglawi ed bantog a totoo ed Biblia. Labalabay itan na saray ugugaw.’

13. Anto so kablian na panagsanay iran sesyon, tan anto nayarin ipasal legan na saraya?

¹³ Saray panangisanay a sesyon so mansumpal met ed maabig a tongtongan lapud saratan so ontulong ed saray ugugaw a makapanparaan para’d peteg-ed-bilay iran kipapasen. Sakey ed anak na Kusserow​—amin dan 11 so nansiansian matoor ed Dios legan na panamasegsegang na Nazi​—so nankuan nipaakar ed atateng to: “Impanengneng da ed sikami no panon so onkiwas tan no panon so pangidepensa mi ed inkasikami diad panamegley na Biblia. [1 Pedro 3:15] Mabetbet kamin manggawa na panagsanay a sesyon, mangitepet na tepetepet tan mangiter na eba-ebat.” Akin ya aggawaen so ontan met? Makapansanay kayo na saray presentasyon para’d ministeryo, a say sakey ya ateng ya onakto bilang unabong. Odino say panagsanay a sesyon so nayarin pidedeneng ed peteg-ed-bilay iran tukso. (Uliran 1:10-15) “Say panpasal para’d mairap iran kipapasen so nayarin mamabaleg ed saray dunong tan talek na sakey ya anak,” inkuan na sakey. “Say panagsanay so nayarin mangilaktip ed pangalay betang na sakey a kaaro a mangiyoopresi ed anak yo na sigarelyo, alak odino druga.” Sarayan sesyon so makatulong ed sikayo a manebek no panon so ikiwas na anak yo ed saratan a kipapasen.

14. Akin a say maaro tan maabagey a pitotongtong ed ananak yo so importantin tuloy?

¹⁴ Legan na pitotongtong ed anak yo, onasingger ed sikato ed parehon maabagey a walna a singa ginawa na managsulat na sarayan salita: “Ana’ ko, agmo lingoanan so tunong ko; say pusom ingen unoren to komon so saray gangan ko. Ta say karukey na saray agew, tan saray taon na bilay, tan kareenan, niarum ira ed sika.” (Uliran 3:1, 2) Agta satan so manenyeg ed puso na anak yo no simamaaro yon ipaliwawa a kakaukolanen yo so katutulok lapud saya so mansumpal ed pakawalaan to na kareenan tan dukey na saray agew​—diad tua, maandon bilay ed mareen a balon mundo na Dios? Ikonsidera so personalidad na anak yo legan a mikakatunongan kayo manlapud Salita na Dios. Gawaen iyan sipipikasi, tan bendisyonan nen Jehova iray sagpot yo. Say ontan a maaro tan maabagey a nibased-Biblia iran tongtongan so maseguron mansumpal ed maabig iran resulta tan mangitarok na agmangangga iran gungguna.​—Uliran 22:6.

15. Panon a natulongan na atateng iray anak da diad panresolbi na saray problema?

¹⁵ Anggan say ontan a tongtongan so agnagawa legan na implano yon panaon na panagaral, agyo aabuloyan a say imano yo so naala na arum a bengatla. Ontalineng a maalwar ya aliwa lambengat ed ibabaga na anak yo noagta ontan met ed no panon a say kanonotan et nibalikas. “Onnengneng ed anak yo,” so inkuan na sakey ya eksperto. “Iter yo ed sikato so sigpot ya imano yo. Kaukolan yon talosan, ya aglambengat dengelen. Saray ateng ya mangisesekar na ekstran sagpot so makagawa na sakey a baleg a pananguman ed bilay na saray anak da.” Saray anak natan so mabetbet a makaabet na saray seryoson problema diad eskuelaan tan ed inerman. Bilang sakey ya ateng, abuloyan so anak a mansalita, tan tulongan a manmoria ed saray bengatla manlapud imaton na Dios. No agkayo segurado ed no panon so panresolbi ed problema, mansukimat ed saray Kasulatan tan saray palapagan ya itatarya na “matoor tan makabat ya aripen.” (Mateo 24:45) Diad amin a paraan, iter yo ed anak yo so amin a nikadkaduman imano a nakakaukolan diad panresolbi ed problema.

Pablien so Panaon a Sikayo’y Mankakasakey

16, 17 (a) Akin a saray kalangweran so nagkalautlan mankakaukolan na nikadkaduman imano tan panamilin? (b) Anto so nakakaukllan a kabaten sano nadisiplina na saray atateng?

¹⁶ Saray kalangweran so mankaukolan na nagkalalon nikadkaduman imano natan nen say kapiganman lapud sikatayo so manbibilay ed ‘kaonoran iran agew,’ tan saraya so “panaon a maatap.” (2 Timoteo 3:1-5; Mateo 24:3-14) Saray ateng tan ananak so namparan mankaukolan na salimbeng ya itatarok na tuan kakabatan a “kawaloen to so bilay na walaan ed sikato.” (Ecclesiastes 7:12) Lapud say maridios a kakabatan so manasaglawi ed dugan panangiyaplika ed nibased-Biblian kakabatan, saray anak so mankaukolan na maparanay a bangat ed Salita na Dios. Sirin, iyaral so Kasulatan ed saray anak yo. Ibaga ed sikara so nipaakar ed si Jehova, siaalwar ya ipaliwawa iray nakakaukolan to, tan mamalesa na magayagan panilalo ed kasumpalan na engranden sipasipan to. Salitaen so ontan iran bengatla ed ayaman, legan a manaakar kayo a kaiba iray anak yo​—on, diad amin a matukoy ya okasyon.​—Deuteronomio 6:4-7.

¹⁷ Kabat na saray dumaralos ya aliwan amin a tanaman so ombulaslas ed parehon kondisyon. Saray tanaman so mankakaukolan na nikadkaduman panangasikaso. Mipadpara, kada anak so miduma tan mankakaukolan na nikadkaduman imano, bangat, tan disiplina. Alimbawa, say itsura na sakey ya ag-onabuloy ya ateng so nayarin magenap pian itunda so lingon kurso na sakey a kalangweran, bangta say sananey ya anak so nayarin mankaukolan na mas mabiskeg a disiplina. Balet kaukolan ya amtaen na amin ya anak yo no akin a sikayo so naermenan ed saray balikas odino kiwas da, tan say namparan ateng so nepeg a mankoopera ta pian say disiplina so mantunosan. (Efeso 6:4) Nagkalalon importanti a saray Kristianon atateng so mangiter na malinew a panangiwanwan a mitukoyan ed Kasulatan.

18, 19. Anton responsabilidad so walad saray Kristianon atateng nipaakar ed ananak da, tan anto so maseguron resulta no satan a trabaho so agawaan a maong?

¹⁸ Nepeg a gawaen na sakey a dumaralos so panagtanem tan panagbayubo ed suston panaon. No ipalpaleen to odino ibaliwala to so tanem to, sikato so manani na daiset odino anggapo. Bueno, saray kalangweran yo so singa ombubulaslas a “tantanaman” a mankaukolan na nikaduman imano natan la, aliwan diad ontumbok a bulan, odino ed ontumbok a taon. Agpalalampasen iray mablin pankanawnawa diad pangiyalibansa na espiritual ya ibabaleg da a mitunosan ed Salita na Dios tan ekalen iray minumundon kanonotan a pansengegan na pakalenes tan ipatey da ed espiritual a pantalos. Pablien iray oras tan agew a sikayo so apribilihyoan ya akapituyaw ed ananak yo, lapud saraya so onlabas a maples. Panpelengan yon bayuboan ed ilalak yo iray maridios a kalidad a nakakaukolan para’d maliket a bilay bilang matoor ya ariripen nen Jehova. (Galacia 5:22, 23; Colosas 3:12-14) Saya so aliwan kimey na arum; satan so trabaho yo, tan tulongan kayo na Dios a manggawa ed satan.

¹⁹ Ikdan yo so ananak yo na mayaman ya espiritual a tawir. Iyaral so Salita na Dios ed sikara, tan panggayagaan so makapaalagey a panligliwaan a mankakasakey. Itarok yo iray ananak yo ed saray Kristianon miting, tan itagar ira ed panangipulong na Panarian a kimey. Ipaalagey ed limog na inadaro yon ananak so klase na personalidad a mangakapet ed abobon nen Jehova, tan maseguron tuloy a sikara so makapangitarok ed sikayo na baleg a gayaga diad saginonor. On, “say ama na matunong manliket na baleg; et say manilalak na makabat ya ugaw manliket ed [sikato]. Say amam tan say inam mangayaga ra komon, tan say angianak ed sika manliket komon.”​—Uliran 23:24, 25.

Sakey a Mayaman a Tumang

20. Anto so tombok na pagmaliw a sakey a matalonan ateng na saray katayatdang?

²⁰ Say pamabaleg na ananak so sakey a komplekado, manbayag ya asainmin. Say pamabaleg ed sarayan ‘tanaman na oliva ed kaliberliber na pananganan’ pian magmaliw a matakot-ed-Dios iran susto la’d edad a mamawala na saray bunga na Panarian so atawag a 20-taon a proyekto. (Salmo 128:3; Juan 15:8) Sayan proyekto so genda-gendat a magmaliw a mas mairap sano nasabi la na ananak so katayatdang iran taon, sano saray desdes ed sikara so mabetbet ya ondaak tan naimano na atateng a nakakaukolan so nagkalalon sagpot da. Balet say tombok ed itatalona so mansiansian pareho​—say pagmaliw ya atentibo, maligsa, tan makatalos. Tandaan a saray kalangweran yo so peteg a mankaukolan na personal ya imano. Nayarian yo so makapangiter ed sikara na ontan ya imano diad panamegley na pangipanengneng na tuan panangaron panagpaga para’d pankaabigan da. Diad panulong ed sikara, nepeg yon usaren so inkasikayo diad pangitarok na panaon, aro, tan panagpaga a peteg a nakakaukolan da.

21. Anto so magmaliw a tumang para’d panangiter na nikadkaduman panangimano?

²¹ Say tumang para’d saray sagpot yo a mangasikaso ed saray mablin bunga ya inmatalek nen Jehova ed sikayo so nagkalalon makapenek nen say antokaman a daakan ya ani na dumaralos. (Salmo 127:3-5) Kanian sikayoran atateng sirin, itultuloy yon iter ed ananak yo so nikadkaduman imano. Satan so gawaen para’d pankaabigan da tan ed kigloriaan na mangatatawen ya ama tayo, si Jehova.

Panon so Pangebat Yo?

◻ Panon a nayarin napanpareng so panamabaleg na saray tanaman tan panamabaleg na ananak?

◻ Anton klase na panangimano so nepeg ya awaten na sakey ya anak ya inagew-agew manlapud inkaugaw?

◻ Anton nikadkaduman panangasikaso so nakaukolan na ananak, tan panon a satan so niiter?

◻ Akin ya ikdan yoray anak yo na nikadkaduman panangimano?