Gawaen a Paraan na Bilay Yo so Mabunigas a Bangat
“Say kasantosan so mangiter na pinanabang ed amin a bengatla.”—1 TIMOTEO 4:8.
1, 2. Diad anton laknab ya ipapanengneng na totoo so panagpaga ra nipaakar ed bunigas da, tan ed anton resulta?
MASLAK a totoo so akaparaan a mipakna a say maong a bunigas so sakey ed saray sankablian a kayarian ed bilay. Sikara so mangitatalaga na dakel a tuloy a panaon tan kuarta pian pansiansiaen so inkasikara a mabunigas ed pisikal tan sisiguroen a sikara so makaawat na manepeg a medikal a panangasikaso sano satan so nakaukolan da. Alimbawa, diad Estados Unidos, say tinaon ya health-care so nanggastos ed apalabas a taon na masulok a $900 bilyon. Satan a kantidad a masulok a $3,000 a tinaon ed kada sakey a laki, bii, tan ugaw ed satan a bansa, tan say balang anap na too ed sakey taon ed maaligwas iran nasyon so ngalngalin miparpara.
2 Anto so itatarok na panangusar na panaon, biskeg, tan kuarta? Maseguron anggapo so makapangiburi a, diad inkalapagan, sikatayo so walaan na nagkalalon maaligwas a medikal iran pasilidad tan probisyon natan nen say anggan dinanman a paraan ed awaran. Ingen, saya so aliwan automatikon nauman ed mabunigas a panagbilay. Diad tua, diad sakey ya inpansalita a mangidadatak na sakey a kerew a programa na health-care ed Estados Unidos, tinukoy itan na presidenti bilang kaaruman ed “agaylan baleg a gastos lapud karawalan ed sayan bansa,” saray manaayam ed Estados Unidos so “walaan na atagtagey a bilang na AIDS, na panagsigarilyo tan alablabas a panag-inom, ed panaglukon na katayatdang, ed low-birth-weight iran kapangiyanak ya ugugaw” nen say dinanman a maaligwas a nasyon. Say konklusyon to? “Kaukolan tayon umanen iray paraan tayo no peteg a labay tayo so magmaliw a mabunigas a totoo.”—Galacia 6:7, 8.
Sakey a Mabunigas a Paraan na Panagbilay
3. Diad liwawa na kadaanan a Griegon kultora, anton simbawa so inyopresi nen Pablo?
3 Nen inmunan siglo, binmantog iray Griego lapud impamaaligwas da na itsura na laman da tan biskeg, bodybuilding, tan pikokontes ed galaw. Sumpa ed sayan abenegan, si apostol Pablo so apuyanan a mansulat ed say malangwer a Timoteo: “Ta dia ed pansaya ed laman daiset so pinanabang; ingen say kasantosan mangiter na pinanabang ed amin a bengatla, ta wala ed sikato so sipan na saya’n bilay a peles, tan say onsabi.” (1 Timoteo 4:8) Kanian, tutukoyen nen Pablo so bibidbiren na totoo natan, salanti, sayan medikal odino pisikal iran probisyon ya agmangarantiya ed peteg a mabunigas a paraan na panagbilay. Anggaman ontan, ipapaseguro nen Pablo ed sikatayo, a say nakakaukolan et say pamayubo ed espiritual a bunigas tan maridios a debosyon.
4. Antoray gungguna na maridios a debosyon?
4 Say ontan a kurso so makagungguna para’d “bilay a peles” lapud satan so mangitatarok na proteksyon sumpa ed amin a makaderal a bengatlan mamapairap ed agmaridios a totoo, odino saraman so walaan lambengat na ‘nengneng [odino, itsura] ya inkasanto,’ ed inkasikaran dili. (2 Timoteo 3:5; Uliran 23:29, 30; Lucas 15:11-16; 1 Corinto 6:18; 1 Timoteo 6:9, 10) Saraman so mangiyaabuloy na maridios a debosyon a manmolde ed kabibilay da so walaan na mabunigas a panagrespeto ed saray ganggan tan kakaukolanen na Dios, tan satan so mamapakiwas ed sikara pian gawaen a say paraan na kabibilay da so mabunigas a bangat. Say ontan a kurso so mangitarok ed sikara na espiritual tan pisikal a bunigas, kapenek, tan liket. Tan sikara so ‘mantipon na nipaakar ed sikara ed sakey a maabig a pangiletnegan a nipaaran ed panaon ya onsabi, pian nabenbenan da so bilay, a sikato so bilay a peteg.’—1 Timoteo 6:19.
5. Antoran bilin so intarok nen Pablo ed komaduan kapitulo ed sulat to ed si Tito?
5 Lapud say bilay ya iwawanwan na mabunigas a bangat na Dios so mangitatarok na ontan iran bendisyon natan tan diad arapen, kaukolan tayon amtaen, diad praktikal iran panangibaga, no panon tayon gawaen a paraan na kabibilay tayo so mabunigas a bangat na Dios. Intarok nen apostol Pablo so ebat ed sulat to ed si Tito. Sikatayo so mangimanon nagkalalo ed komaduan kapitulo na libro, a no iner et binilin to si Tito a “salitaen mo so saray bengatla’n nipaakar ed maabig [mabunigas, NW] a bangat.” Maseguron amin tayo, tobonbalo tan matatken, laki tan bii, so nagunggunaan manlapud ontan a “mabunigas a bangat” natan.—Tito 1:4, 5; 2:1.
Simbawa Para’d Mamasiken
6. Anton simbawa so inyopresi nen Pablo ed “saray masiken,” tan akin a kaabigan ed biang to a gawaen itan?
6 Ununa, si Pablo so walaan na pigaran simbawa para’d mamasiken ed kongregasyon. Ipangasin basaen so Tito 2:2. “Saray masiken,” bilang sakey a grupo, so gagalangen tan iimatonan bilang alimbawa na pananisia tan katooran. (Levitico 19:32; Uliran 16:31) Lapud saya, saray arum so nayarin masuyat a mangiter na saray simbawa odino suhestion ed mamasiken ed saray pamaakaran ya agtanton seryoso. (Job 32:6, 7; 1 Timoteo 5:1) Sirin, sakey a kaabigan ed biang nen Pablo so pangipaarap ya ununa ed saray mamasiken, tan maabig para’d sikara so pangipapuso ed saray salita nen Pablo tan pian nipaseguro a sikara, singa si Pablo, so makanan aligen.—1 Corinto 11:1; Filipos 3:17.
7, 8. (a) Anto so lalanoren na pagmaliw a “madangka”? (b) Akin a say pagmaliw a “seryoso” so kaukolan a simbangen na pagmaliw a “makalakal”?
7 Saray Kristianon mamasiken so, manuna ed amin, magmaliw a “madangka ra komon.” Anggaman say orihinal a salita so ontukoy ed niyugalin panag-inom (“sober,” Kingdom Interlinear), satan met so walaan na kabaliksan ed inkamabantay, maalwar, odino malikas. (2 Timoteo 4:5; 1 Pedro 1:13) Kanian, balanglan diad panag-inom odino ed arum a bengatla, saray mamasiken so nepeg a magmaliw a kabkaabigan, aliwan sobra odino alablabas.
8 Insan, sikara met so magmaliw a “matunong [seryoso, NW]” tan “makalakal.” Say pagmaliw a seryoso, odino kagalang-galang, rerespetoen, tan makanepegan na galang, so normal a manlalapu ed edad. Anggaman kuan, arum so nayarin onkiling ed pagmaliw ya alablabas a seryoso, magmamaliw ya agmakaanos ed mabiskeg a paraan na saray tobonbalo. (Uliran 20:29) Satan so rason a say ‘seryoso’ so kasimbangan na “makalakal.” Kaukolan na saray mamasiken so pamasiansia na inkaseryoso a misimbangan ed edad, ingen ontan met a magmaliw ya asimbang, walaan na sigpot a panangontrol ed saray liknaan tan inklinasyon da.
9. Akin a saray masiken so nepeg a magmaliw a mabunigas ed pananisia tan aro tan nagkalautla ed sungdo?
9 Kaunoran, saray mamasiken so nepeg a magmaliw a “maksil [mabunigas, NW] ed pananisia, ed aro, ed anos.” Aminpigan danay ed saray sulat to ya inlista nen Pablo so pananisia tan aro tekep na ilalo. (1 Corinto 13:13; 1 Tesalonica 1:3, NW; 5:8) Dia et sinalatan to so “ilalo” na “sungdo.” Anganko lapud mainomay na sakey so onsuko sano ontatatken la. (Eclesiastes 12:1) Anggaman ontan, singa indanet nen Jesus, “say misongdo ya anga ed kasampotan, sikato lanlamang so nilaban naani.” (Mateo 24:13) Niarum ni, saray mamatatken so makanan alimbawa ed arum aliwan lapu lambengat ed edad da odino eksperiensia noagta lapud mabunigas iran kualidad da ed espiritual—pananisia, aro, tan sungdo.
Para’d Saray Akukulaw
10. Anton simbawa so itatarok nen Pablo para’d “saray akukulaw” diad kongregasyon?
10 Say sinmublay ya angiteenan na imano nen Pablo et saray akukulaw ed loob na kongregasyon. Ipangasin basaen so Tito 2:3. “Saray akukulaw” so abayag laran membro ed limog na bibii ed loob na kongregasyon, pati kaasawaan na “saray masiken” tan saray ina tan bai na arum a membro. Diad saratan, sikara so nawalaan na baleg ya impluensya, para’d maong odino para’d mauges. Satan so rason no akin ya imbaga nen Pablo iray salita ton “a,” a kabaliksan to’y “saray akukulaw” so walaan met na saray responsabilidad a gawaen pian sumpalen so betang da ed kongregasyon.
11. Anto so mapagalang a kiwakiwas?
11 Ununa, inkuan nen Pablo, “masimpit ira ed panagbilay [kiwakiwas, NW] da.” Say “kiwakiwas” so akinpaway a balikas na akindalem ya ugali tan personalidad na sakey, unong a nisisindag ed parehon kondukta tan itsura. (Mateo 12:34, 35) Anto, sirin, so nepeg ya ugali odino personalidad na sakey a Kristianon akulaw? Diad sakey a salita, “masimpit.” Saya so nipatalos manlapud sakey a Griegon salita a mankabaliksan na “samay matukoy ed totoo, saray kiwas odino bengabengatlan nitalaga ed Dios.” Saya so maseguron matukoy ed simbawa nisesengeg ed impluensya na arum ed sikara, nagkalautla ed kalangweran a bibii ed loob na kongregasyon.—1 Timoteo 2:9, 10.
12. Anton lingon panangusar na dila so nepeg ya arawian na amin?
12 Ontumbok et say duaran negatibon walna: “aliwa ran managpauges, aliwa ran aripen na dakel ya alak.” Makapainteres a sarayan dua so impankasakey. “Diad inmuna iran panaon, sanen say alak so mogmon iinumen,” so inobserbaan nen Propesor E. F. Scott, “diad saramay ankekelag a handaan a walay alak a papaugesen na akukulaw iray kakaabay da.” Saray bibii so inkalapagan a nagkalalon mapaga nipaakar ed totoo nen say lalaki, a satan so nakomendaan. Ingen, say panagpaga so nayarin onloor a mansumpal ed talabotob tan anggan panagpauges ni ingen, nagkalautla sano say dila et agnakontrol lapud impakainum. (Uliran 23:33) Maseguro, amin a mangegemtan na mabunigas a paraan na kabibilay, lalaki tan bibii, so maabig a manalwar ed sayan patit.
13. Diad antoran paraan a nayarin magmaliw a managbangat iray akukulaw?
13 Para’d makapaalagey a paraan a pangusar ed libren panaon, saray akukulaw so napapaseseg a magmaliw a “managbangat iray kaabigan.” Diad sananey a dapag, si Pablo so angiter na saray malinew a bilin a saray bibii so agnakaukolan a magmaliw a managbangat ed loob na kongregasyon. (1 Corinto 14:34; 1 Timoteo 2:12) Anggaman ontan, saya so agmanesebel ed sikara ed panginabang na mabli iran kakabatan na Dios ed saray sankaabungan da tan diad publiko. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Sikara met so makagawa na dakel a kaabigan diad pagmaliw a Kristianon alimbawa ed saray kalangweran a bibii ed loob na kongregasyon, unong ya ipanengneng na onggendan iran bersikulo.
Para’d Kalangweran a Bibii
14. Panon a saray mas malangwer a Kristianon bibii so makapangipanengneng na inkasimbang ed panangasikaso para’d kimey da?
14 Diad pamapaseseg ed saray akukulaw a magmaliw a “managbangat iray kaabigan,” nagkalautlan sinalambit nen Pablo iray kalangweran a bibii. Ipangasin basaen so Tito 2:4, 5. Bangta dakel a bilin so akasentro ed pamaakaran ed saray ayaman, saray Kristianon kalangweran a bibii so agnepeg ya alablabas, ya abuloyan iray materyal a panagpaga a mandomina ed kabibilay da. Imbes, kaukolan a magmaliw a “mankalakal ira, malinis ira, . . . makuli ra,” tan nagkalalo ed amin, akaparaan a mansuporta ed oksuyan na Kristianon inkaulo, “pian agnaayew so salita na Dios.”
15. Akin a nepeg a pagalangan so dakel a mas malangwer a bibii ed kongregasyon?
15 Natan, say kipapasen na pamilya so duman tuloy no ipareng ed agew nen Pablo. Dakel a pamilya so naaapag-apag no nipaakar ed pananisia, tan arum so walaan labat na mansusulon ateng. Anggan ed tatawagen a tradisyonal iran pamilya, magmamaliw ya aliwan kaslakan a say asawan bii odino ina so sakey a sigpot-panaon a komikimey ed abung. Amin na saraya so mangisesekar na baleg a desdes tan responsabilidad ed kalangweran a Kristianon bibii, balet saya so agmangipuera ed sikara manlapud Makasulatan iran obligasyon da. Sirin, makapaliket so pakanengneng a dakel a matoor a kalangweran a bibii a manggugunaet pian simbangen so dakel iran kimey tan siansian mangiyuuna ed intereses na Panarian, ya arum ni ingen ed sikara so walad sigpot-panaon a ministeryo bilang auxiliary odino regular payunir. (Mateo 6:33) Sikara so peteg a nakomendaan!
Para’d Kalangweran a Lalaki
16. Anton simbawa so inter nen Pablo para’d mas malangwer a lalaki, tan akin a nipanpanaon iya?
16 Insan insublay nen Pablo iray mas malangwer a lalaki, pati si Tito. Ipangasin basaen so Tito 2:6-8. Nisesengeg ed iresponsabli tan makaderal iran paraan na dakel a tobonbalo natan—say panagsigarilyo, panagabuso ed druga tan alkohol, mabanday a sekso, tan arum a minumundon gegemtan, a singa saray esport tan mabanday a musika tan panligliwaan—saya so peteg a nipanpanaon a simbawa para’d saray Kristianon tobonbalo a malabay a manumbok ed mabunigas tan makapenek a paraan na panagbilay.
17. Panon a magmaliw a ‘makalakal’ tan sakey ya “pinagkauliran na saray maabig a gawa” so sakey a mas malangwer a laki?
17 Diad piduma ed saray tobonbalo ed mundo, say Kristianon tobonbalon laki so nepeg a magmaliw a ‘makalakal’ tan “pinagkauliran na saray maabig a gawa.” Impaliwawa nen Pablo a say mabunigas tan matatken a kanonotan so nagamoran, aliwan diad saraman so basta manaaral, noagta diad saraman so “lapud panagagamil, saray pakalikna ra apasal ed panangibiig na maong tan mauges.” (Hebreos 5:14) Agaylan makapakelaw so pakanengneng ed saray kalangweran a mabulbulos a manguusar na panaon tan biskeg da diad sigpot a pibiang ed dakel iran kimey ed loob na Kristianon kongregasyon, imbes ed pandarak na kabiskegan da ed sinisiblet iran gegemtan! Diad panggawa ed satan, sikara, singa si Tito, so magmaliw ya alimbawa ed “saray maabig a gawa” ed loob na Kristianon kongregasyon.—1 Timoteo 4:12.
18. Anto so labay ya ibaga na pagmaliw a maptek ed panangibangat, seryoso ed kiwas, tan maabig ed panagsalita?
18 Saray mas malangwer a lalaki so napapanonotan a sikaray nepeg a magmaliw “a dia ed panangibangat ipanengneng [da] so kaptekan ed katunongan, [seryoso, NW], salita a maabig, ya ag nabalaw.” Say bangat a ‘kaptekan’ so nepeg a nagnap a nibase ed Salita na Dios; sirin, saray mas malangwer a lalaki so nepeg a magmaliw maseet iran estudyanti na Biblia. Singa saray mamasiken, saray mas malangwer a lalaki so nepeg a magmaliw met a seryoso. Nakaukolan dan bidbiren a say pagmaliw a ministro na Salita na Dios et sakey a seryoson responsabilidad, tan sirin sikara so nepeg ya “onkiwas ed paraan a makana ed maong a balita.” (Filipos 1:27, NW) Ontan met say panagsalita ra so nepeg a magmaliw a “maabig” tan satan et “ag nabalaw” ta pian anggapoy reklamo ed sikara na saray sumusumpa.—2 Corinto 6:3; 1 Pedro 2:12, 15.
Para’d Saray Katulong tan Ariripen
19, 20. Panon a nagagawa na saray empleyado na arum a “parakepen da so bangat na Dios a Manangilaban tayo”?
19 Kaunoran, tinukoy nen Pablo iraman so arum ya empleyado. Ipangasin basaen so Tito 2:9, 10. Aliwan dakel ed sikatayo natan so katulong odino ariripen, balet dakel so empleyado tan komikimey a mangisasaklang na serbisyo ed arum. Sirin, saray prinsipyon indalatdat nen Pablo so onaplikan tuloy met natan.
20 Say pagmaliw a “pauleyan . . . ed saray katawan da a paliketen da ra ed amin,” et kabaliksan to a saray Kristianon empleyado so nepeg a mangipanengneng ed saray amo tan superbisor da na puron respeto. (Colosas 3:22) Sikara met so nepeg a walaan na reputasyon ed pagmaliw a matuan komikimey, ya iter so interon sanagew a kimey unong a kakaukolanen na amo. Tan nepeg dan pansiansiaen so atagey ya estandarte na Kristianon kondukta ed saray pantratrabahoan da anggaman anto’y kakikiwas na arum diman. Amin na saya et “pian dia ed amin a parakepen da so bangat na Dios a Manangilaban tayo.” Mabetbet a narerengelan tayo so nipaakar ed makapaliket iran resulta sano saray masimoon a manag-imaton so onkiwas ed katuaan lapud maabig a kondukta na Tasin katrabahoan odino kapara ran empleyado! Saya so tumang ya itatarok nen Jehova ed saraman so manumbok ed mabunigas a bangat to anggan diad saray pasen na trabaho.—Efeso 6:7, 8.
Adalisay a Totoo
21. Akin ya angitarok si Jehova na mabunigas a bangat, tan panon so nepeg tayon ikiwas?
21 Say mabunigas a bangat ya impaliwawa nen Pablo et aliwan basta pigaran kodigo na moral iran prinsipyo odino moral iran ideya a nayarin tuplegan tayo legan a pirawat tayo. Intuloy ya impaliwawa nen Pablo so gagala na satan. Ipangasin basaen so Tito 2:11, 12. Lapud aro tan agkanepegan a panangasi to ed sikatayo, si Jehova a Dios so mangitatarok ed mabunigas a bangat ta pian naaralan tayo so manbilay a walaan na gagala tan makapenek a bilay ed sarayan maatap tan mapeligron panaon. Kasin mabulos kayon mangawat tan gawaen a paraan na kabibilay yo so mabunigas a bangat? Say panggawa ed satan et mansumpal ed kililiktar yo.
22, 23. Antoran bendisyon so anien tayo diad panggawa na mabunigas a bangat bilang paraan na bilay tayo?
22 Nagkalalo ni, say panggawa ed mabunigas a bangat a paraan na kabibilay tayo so mangitarok ed sikatayo na sakey a nikadkaduman pribilihyo natan tan sakey a maliket ya ilalo ed arapen. Ipangasin basaen so Tito 2:13, 14. On, say panggawa ed mabunigas a bangat a paraan na kabibilay tayo et mangibiig ed sikatayo bilang adalisay a totoo manlapud abulok tan manpapanabos a mundo. Saray salita nen Pablo so mipetekan ed saray panonot nen Moises ed saray anak na Israel diad Sinai: “Et si Jehova . . . gawaen to ka a matalonggaring ed saray amin a naciones a ginawa to, dia ed dayew, dia ed ngaran, tan dia ed galang; tan pian sakey ka a masanto a baley nen Jehova a Dios mo, unong na sinalita to.”—Deuteronomio 26:18, 19.
23 Komon ta pablien tayo so pribilihyo bilang adalisay a totoo nen Jehova diad panggawa ed mabunigas a bangat a paraan na kabibilay tayo! Lawas alerton mangipulisay ed antokaman a nengneng na agmaridios tan minumundon pilpilalek, sirin mansiansian malinis tan manepeg ya usaren nen Jehova ed engranden kimey a pagagawa to natan.—Colosas 1:10.
Kasin Natandaan Yo?
◻ Akin a say maridios a debosyon so makagungguna para’d amin a bengatla?
◻ Panon a saray maedad lan Kristianon lalaki tan bibii so mangegemtan na mabunigas a bangat bilang paraan na bilay da?
◻ Anton mabunigas a bangat so inter nen Pablo para ed saray mas malangwer a lalaki tan bibii ed kongregasyon?
◻ Anton pribilihyo tan bendisyon so nakayarian tayo no gawaen tayo so mabunigas a bangat a paraan na bilay tayo?
[Saray litrato ed pahina 18]
Dakel natan so mangiyaaplika ed simbawa diad Tito 2:2-4