Maawang a Dalan a Samet so Kawayangan
Sakey a pamilyay talora—ama, ina, tan melag ya anak a bii—so walad ayaman diad Sydney, Australia, sanen apoolan so abung. Sasalien day ontaboy manlapud saray bintana, balet saraya so abarandilyasan. Lapud satan et ag-ira niliktar na saray bombero. Say ina tan ama so inatey lapud asewek tan apuy. Say anak a bii ed saginonor so inatey diad ospital.
AGAYLAN makapaermen ya inatey iyan pamilya lapud saray instolasyon a nepeg komon a manprotekta ed sikara! Sakey a komento ed panaon tayo ya aliwan saya lambengat a pamilya so papasalimbengan ed abarandilyasan tan akandadoan ya ayaman. Dakel ed kakaabay so walaan met na saray ayaman tan kaykayarian a singa ra trinsera. Akin? Sikaray manaanap na kaligenan tan kareenan ed nonot. Agaylan kipapasen ed sakey a “bulos” a sosyedad sano saray totoo so makalikna labat na kaligenan no akulong iran singa priso ed dili ran ayaman! Diad ondarakel iran purok et agla maligen a makapanggalaw iray ugugaw ed asingger a parke odino manakar a mamaarap ed eskuelaan ya ag-iibaan na ateng odino arum a wala la’d edad. Diad dakel a pamaakaran na kabibilay, say kawayangan so naandipat a singa linaew ed kabuasan.
Sakey a Nauman a Padron na Kabibilay
Say kapanaonan na saray laki tan bai tayo so duma. Bilang ugugaw, makapanggalaw iran gendagendat ed labay dan panggalawan ya andiay takot. Bilang susto-la’d-edad, andian ira na pankaliktan ed saray kandado tan barandilyas. Liknaen dan bulos ira, tan diad pigaran sukat et sikaray bulos. Balet naiimatonan na saray laki tan bai tayo so espiritu na sosyedad a nauuman legay panbibilay da. Nagmaliw itan ya ambetbetel, nagkalalon sinisiblet; diad dakel a pasen et say aro ed kaabay so asalatay takot ed kaabay, ya angiyarum ed makapaermen ya ebenton asalambit ed tagey. Kabansag na sayan ondaraak a kaandiay kawayangan et say kalkalnan kadederal na moral. Say sosyedad so nasasagyat ed sakey a “balon moralidad,” balet diad kapetegan, sakey a kipapasen so asabi la natan no iner a mairap so anggan pakanengneng na moralidad.
Insulat na sakey a datin manag-liktyur ed edukasyon diad Unibersidad na Queensland, si Dr. Rupert Goodman: “Niwawalwal la natan iray kalangweran ed sakey a duma, hedonistikon . . . istiloy kabibilay a no iner et say ‘dili’ so manunaan: dilin-inkaalablabas, dilin-pakaamta, dilin-panagpenek, dilin-interes.” Inkuanto met: “Saray ugali a singa say dangka, dilin-panangiburi, impasyan kimey, igot, respeto parad autoridad, aro tan panamagalang ed atateng . . . so sankaili iran ideya parad dakel.”
Peteg a Maawang a Dalan
Saramay mikabisado ed propesiya na Biblia so agnabibigla diad sayan malaknab ya inka-makasarili, ta pinasakbayan nen Jesu-Kristo iray dumerengel to: “Maawang so pinto, tan malapar so dalan, ya mamaarap ed kaderalan, et dakel so saray onloob diman. Ta mainget so pinto, tan makisir so dalan, ya mamaarap ed bilay, et daiset so saray makaromog ed sikato.” (Mateo 7:13, 14) Say unaan a dalan, a walaan na magenap a lugar parad dakel a managbiahe, so “maawang” lapud agnasesebelan itan na pakawalaan na saray prinsipyoy Biblia ya uuleyan toy moralidad tan inagew-agew a kabibilay. Makapaayat itan ed saramay malabay na independentin kabibilay—ya anggaporay totontonen, anggaporay eebatan.
Tua, dakel ya amili ed maawang a dalan so mangibabagan panggagayagaan day kawayangan da. Balet maslak ed sikara so dadagdagen na kasmak ya awawey na inka-siblet. Ibabaga na Biblia a sikaray babanlongan na “[say] espiritu a natan mangawa ed saray anak na kasusumpa.” Sayan espiritu so mamapakiwas ed sikara a manbilay ‘ed saray kaalakan na laman, a manusumpal ed saray kaliktan na laman,’ balanglan satan so imoralidad, panangabuso ed saray druga, odino anggapoy panangasin pangegemtan na kayamanan, kagalangan, odino pakayari.—Efeso 2:2, 3.
Say Maawang a Dalan so Mansumpal ed Desyang
Imanoen a saraman so manbiabiahe ed maawang a dalan so nadadagdag a manggawa ed “saray kaliktan na laman.” Ipapanengneng na saya a sikaray aliwan bulos lanlamang—sikaray walaan na katawan. Sikaray aripen na laman. Tan say panlingkor ed sayan katawan so nayarin mansumpal ed dakel a problema—pakaalisan na saray sakit ed sekso, abuyak a sankaabungan, lamalaman tan kanonotan a mansasakit lapud panangabuso ed druga tan alak, saratan so pigara labat. Anggan saray gawa na karawalan, panaglusob, tan panagpasoot so nisesengeg ed makasarilin panag-isip a babayuboan na sayan maabuloy a maawang a dalan. Tan, bangta sayan “dalan, ya mamaarap ed kaderalan” so mantultuloy a wala, saray bunga to so magmaliw a nagkalalon makapasakit.—Uliran 1:22, 23; Galacia 5:19-21; 6:7.
Konsideraen pay duaran peteg-ed-bilay ya alimbawan nanlapud Australia. Sinmuko si Mary ed tukso, a lingon manguusar na makaadik iran druga ontan met ed panggagawa na imoralidad.a Balet say liket a ginemtan to so amalikdo ed sikato. Anggan walaan lay duaran anak, say bilay to so singa andiay kabaliksan. Sikatoy nalmay a tuloy sanen naamtaan ton sikatoy awalaan na AIDS.
Si Tom so asakitan ed duman dalan. “Binmaleg ak ed sakey a misyon ed simbaan ed amianen a Queensland,” insulat to. “Diad taon kon 16, ginapoan koy maninom na alabas. Say amak, papangamaen ko, tan kakaaro so amin et buanges, kanian ompatnag a natural so panggawa na ontan. Asabik so punton inumen koy antokaman, manlapud beer anggad methylated ya alak. Siak met so ginmapon ompusta ed saray kareray kabayo, a no maminsan et ngalngalin nataloy amin a nanirapan kon sueldo. Saya so aliwan melag a kantidad, lapud baleg so sueldok ed panagtabo na unas.
“Insan siak so angasawa tan awalaan kami ananak. Imbes ya arapen iray responsabilidad ko, ginawak so ginawa na kakaarok—maninom, mansugal, tan milaban. Siak so mabetbet a nipripriso. Balet anggan saya so anggapoy epekto to ed siak. Say bilay ko so nagagalasugos. Sakey itan a napnoy problema.”
On, diad isusuko ed saray mauges a pilalek, sinakitan di Tom tan Mary so aliwan inkasikara lambengat noagta ontan met ed saray pamilya ra. Makapaermen, dakel a kalangweran so onkiling a patangguyor ed say malukak, agniwanwan ya espiritu na kawayangan ya iyoopresi na maawang a dalan. No natebek lambengat komon na saray kalangweran so makapalikdon itsura na sayan kawayangan! No komon ta nanengneng da lambengat iray kapetegan na maawang a dalan—say mapalalon pansumpalan a talagan bayaran diad kaunoran na amin ya ombasbas ed satan. Tua, maawang itan tan mainomay a panakaran. Balet say mismon inkaawang to so ayew to. Say kurang na kakabatan et say pangipapuso ed agnibaliwalan katuaan a “say mantanem na nipaakar ed laman ton dili, dia ed laman manani na kabolok.”—Galacia 6:8.
Anggaman ontan, wala so magmaong a pili. Satan et say mainget a dalan. Balet kaunongan kapeget, kaunongan kakisir tan kainget iyan dalan? Tan iner so pugtaan to?
[Paimano ed leksab]
a Asalatan iray ngaran.