Nepeg Kasin Misumlangan so Tradisyon ed Katuaan?

SI MARTIN LUTHER so akombinsen sikatoy tua. Sinisia ton say Biblia so anuporta ed sikato. Diad biek a dapag, si Copernicus a Polakon astronomo so nanisip a say tradisyonal a sisiaen ed agew to so aliwa.

Anton sisiaen? Say dalin so sentro na talba tan amin a bengatla so ontetelek ed satan. Say katuaan, kuan nen Copernicus, et say dalin a mismo so ontetelek ed agew. Impulisay iya nen Luther, a kuanto: “Ontatalineng iray totoo ed sakey a balon astrologo a manggugunaet a mangipanengneng a say dalin so ontetelek, aliwan say liwang odino katawenan, nisay agew tan say bulan.”​—History of Western Philosophy.

SARAY TRADISYONAL a sisiaen so mabetbet a misumlangan ed saray kapetegan, ed katuaan. Sikara ni ingen so managdag ed totoo a manggawa na makaderal iran bengatla.

Siempre, agkabaliksan na saya a say tradisyon so naynay a misumlangan ed katuaan. Diad tua, pinaseseg nen apostol Pablo iray Kristiano ed agew to a mantultuloy a manumbok ed saray inyawat ton tradisyon ed sikara: “Natan komendaan ko kayo lapud . . . bebenbenan yon malet iray tradisyon unong ya inyawat ko [iratan] ed sikayo.”​—1 Corinto 11:2; nengnengen met so 2 Tesalonica 2:15; 3:6.

Antoy labay ya ibaga nen Pablo ed ‘saray tradisyon’? Say Insight on the Scriptures, Tomo 2, pahina 1118, so mangipapabitar a say inusar ton Griegon salita parad “tradisyon” et pa·raʹdo·sis, a kabaliksan to so bengatlan “nipasa ed insangin pitatalosan odino diad sulat.” Say Ingles a salita so mankabaliksay “impormasyon, doktrinas, odino agagamil a nipasa manlapud atateng ed ananak odino nagmaliw a niletneg a dalan na panag-isip odino kakikiwas.”a Lapud saray tradisyon ya inyawat nen apostol Pablo et nanlapud maabig a sengegan, binenbenan a malet na Kristianos iratan.

Anggaman ontan, mapatnag a say tradisyon so nayarin tua odino palso, maong odino mauges. Alimbawa, si Britanon pilosopon Bertrand Russell so angomenda ed totoon singa si Copernicus na koma-16 a siglo a walaan na inkamatua tan tepel a mansuppiat ed tradisyonal iran sisiaen. Anibukel ira na “panamidbir a say bengatlan sinisia nanlapulad nen saman so nayarin palso.” Kasin nanenengneng yo met so kakabatan ed aliwan sibubulag ya itutumbok ed tradisyon?​—Ikompara so Mateo 15:1-9, 14.

Komusta met kasi nipaakar ed saray relihyoson sisiaen tan kustombre? Nipasen tayo kasi a saratan so susto tan agmakaderal? Panon tayon naamtaan? Anto so nepeg tayon gawaen no naromog a saray relihyoson tradisyon so talagan onsusumlang ed katuaan? Say ontumbok ya artikulo so manusisa ed sarayan tepet.

[Paimano ed leksab]

[Picture Credit Line ed pahina 2]

Cover: Jean-Leon Huens © National Geographic Society

[Picture Credit Line ed pahina 3]

Universität Leipzig