‘Ibangat Mo Kami a Manpikasi’

‘KATAWAN, ibangat mo kami a manpikasi.’ Kinerew itan na sakey ed saray babangatan nen Jesu-Kristo. (Lucas 11:1) Say ag-abitlay ngaran ton babangatan so mapatnag a tuloy a lakin walaay aralem ya apresasyon ed pikakasi. Mipadparan bibidbiren na saray tuan managdayew natan so kaimportantian to. Ta, say pikakasi so paraan a nawalaan itayoy pankanawnawan dengelen na Sankatagyan a Persona ed uniberso! Tan isipen pa! Say “Dumerengel na Pikakasi” a mismo so mangiimano ed saray panaaburidoan tan panpapagaan tayo. (Salmo 65:2, NW) Lalon importanti, diad panamegley na pikakasi et napisalamatan tan narayew tayo so Dios.​—Filipos 4:6.

Anggaman kuan, saray salitan ‘ibangat mo kami a manpikasi’ so mamapalesa na pigaran seryoson problema. Diad interon mundo et amayamay a metodo na iyaasingger ed Dios so uusaren na nanduruman relihyon. Balet wala ta so duga tan aliwan paraan na panpikasi? Pian naebatan itan, usisaen tayo pan unona so pigara ed popular a relihyoson kaugalian a manasaglawi’d panagpikasi. Imanoen tayo iramay aagamilen ed Latin Amerika.

Saray Imahen tan “Santon Patron”

Diad inkalapagan et relihyoson tuloy iray bansa ed Latin-Amerika. Alimbawa, naimano na sakey ed interon Mexico so popular ya agamil a panagpikasi ed “santon patron.” On, kaslakan ed saray baley ed Mexico so walaan na “santon patron” a nigana iray agew a panpiestaan ira. Nambabangil met ya imahen so panpipikasian na saray Katolikon Mexicano. Balet, pian nadeside no dinan a “santo” so pikasian, mandedependi itan ed pilalek a kerewen na managdayew. No say sakey so manaanap na asawaen to, sikato so manelsel na kandilan pandebosyon ed “San” Antonio. Say sakey ed ilugan ton panbiahen aka-auto so onsaral ed “Saint” Christopher, patron na saray biahero, nagkalautla ed saray motorista.

Balet, iner ta so nanlapuan na saratan a kaugalian? Ipapanengneng na awaran a sanen sinmabi iray Kastila ed Mexico, aromog dan say karaklan so debotadon mandadayew ed paganon dirios. Oniay kuan nen Victor Wolfgang von Hagen ed libro ton Los Aztecas, Hombre y Tribu (Aztecs, the Man and the Tribe): “Walaray panpersonal a dirios, kada tanaman et walaan na dios, kada kimey et walaan na dios odino diosa, anggan say panagbitkel so walaan met. Si Yacatecuhtli so dios na saray negosyante. Diad sayan poleteistan mundo, amin a dirios so walaan na nipabitar a getma tan gagala.”

Say pipara na sarayan dirios ed Katolikon “sasanto” so ontanlan sankapatnagan, a sanen sinali na Kastilan konkestadores a “pan-Kristianoen” iray taga diman et mainomay na sarayan inpaarap so katooran da manlapud saray talintao ra ed ‘saray santo’ na simbaan. Inaksobi na sakey ya artikulo ed The Wall Street Journal so paganon lapuan na Katolisismon aagamilen ed pigaran pasen na Mexico. Impabitar to a diad sakey a lugar et maslak ed 64 “santon” gagalangen na karaklan so misimbangan ed “espisipikon dirios na Maya.”

Isusuppiat na New Catholic Encyclopedia a “diad baetan na say santo tan saramay manpipikasi ed satan et walay mapekder a bedber na maseguron inkaapit, . . . sakey a bedber, ya arawin mangisuawi manlapud relasyon ed Kristo tan ed Dios, mamapabulaslas tan mamapaaralem ed satan.” Balet panon a say sakey a bedber a malinlinew a pakapatnagay paganismo so mamaaralem na relasyon na sakey ed tuan Dios? Kasin saray pikakasin nipapaarap ed saratan a ‘santo’ so peteg a mamaliket ed Dios?

Say Lapuan na Rosaryo

Sananey nin popular a nalalanor a kaugalian et say panagrosaryo. Dedeskribien na Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano (Hispanic-American Encyclopedic Dictionary) so rosaryo bilang “singer na limamplo odino sanlasus tan limamplon abolaryo na rosaryo ya imbiig a tunggal-pulo niran babaleg ya abolaryo na rosaryo tan impansuldongan ed sampot na sakey a krus, a diad unaan to et taloran abolaryo na rosaryo.”

Diad pangisalaysay na pakakausaran na rosaryo, oniay kuan na sakey a Katolikon palapagan: “Say Masanton Rosaryo so porma na pikakasin insalita tan diad mental nipaakar ed saray Misteryo na inkarondon tayo. Tutugyopen itan na labinliman tunggal-pulo. Kada tunggal-pulo et tugyopen toy pangibalikas na maminsan ed Pikakasi na Katawan, maminsamplon Ave Maria, tan maminsan a Gloria Patri. Sakey a misteryo so dalepdepen legan na kada tunggal-pulo.” Saray misteryo et saramay doktrina, odino bangat a kaukolan ya amta na saray Katoliko, diad sayan kaso et tutukoyen toy bilay, panirap, tan impatey nen Kristo Jesus.

Oniay kuan na The World Book Encyclopedia: “Saray akaunan porma na panagrosaryo so ginmapo ed Inkakristiano legan na Kapegleyan a Panaon, balet ta kinmayat lambengat itan ed saray taon 1400 tan 1500.” Kasin say panagrosaryo so dia lambengat ed saray Katoliko? Andi. Sasalitaen na Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano: “Mipadpara iran abolaryo na rosaryo so uusaren ed Islam, Lamaismo tan Budista.” On, kuan na say Encyclopedia of Religion and Religions: “Nisusuheri a saray Mohammedan so angadapta na say Rosaryo manlapud saray Budista, tan saray Kristiano met manlapud saray Mohammedan ed panaon na Krusada.”

Isasangsang na arum a say rosaryo so onkakana labat a mangipanonot sano say pangulit-ulit ed bilang na pikakasi so kakaukolanen. Balet kasin panliketan itan na Dios?

Agtayo kaukolan a palbengan odino pandebatian so inkamatukoy odino inkalegal na saratan a kaugalian. Si Jesus so angebat tekep na autoridad ed kerew ya ibangat iray patumbok to no panon so panpikasi. Say imbaga to so pakaliwawaan tan anganko et manurprisa ed arum a managbasa.

[Saray litrato ed pahina 3]

Saray Katoliko so kaslakan a manguusar na abolaryo na rosaryo. Anto so lapuan na saratan?