Kasin Atilak-la’d-Panaon so Panag-ayunal?

“MANAAYUNAL ak kada Lunes nanlapulad tin-edyer ak,” so inkuan nen Mrudulaben, sakey a mayaman ya akulaw a taga-India a manedad na 78. Kabiangan la iya na panagdayew to, sakey a paraan pian naseguro ton sikatoy walaan na maong a panamaley tan mabunigas ya ananak, tan proteksion met ed masiken to. Natan et abalo la, nituloy so panag-ayunal to kada Lunes parad maong a bunigas tan parad aligwas na ananak to. Singa sikato, karaklan ed bibiin Hindu so regular ed panag-ayunal bilang kabiangan na bilay da.

Ibabaga nen Prakash, sakey a negosyantin walad kapegleyan-ya-edad a manaayam ed paway na Mumbai (Bombay), India, a sikatoy tinaon a manaayunal kada Lunes na Sawan (Shravan). Saya so bulan a walaan na espisyal a relihyoson kaimportantian diad kalendaryo na Hindu. Insalaysay nen Prakash: “Manaayunal ak lapud relihyoson rason, balet natan et akaromog ak na kaaruman ya insentibo ya itultuloy pian magmaliw a mabunigas. Lapud say Sawan so nagagawa diad pansamposampot na mamauran, satan so mangiiter na pankanawnawa ed laman ko pian linisan toy inkasikato ed saray sakit a nisiglaot ed nepnep.”

Liknaen na arum a say panag-ayunal so ontutulong ed sakey a too ed pisikal, mental, tan espiritual a paraan. Singa bilang, ibabaga na Grolier International Encyclopedia: “Isusuhiri na agano nin sientipikon impansukimat a say panag-ayunal so nayarin makapabunigas tan, sano ginawa tekep na alwar, nayarin makatulong pian onalerto so kanonotan tan magmaliw a makatebek.” Ibabaga a si Plato a sakey a Griegon pilosopo so manayunal ed loob na samploran agew odino onsulok ni tan kanian impanayunal nen matematikon si Pythagoras iray estudyante to sakbay toran bangatan.

Parad pigara, say panag-ayunal et kabaliksan toy sigpot ya agpangan tan ag-iyinum ed loob na nigeter a panaon, bangta say arum so uniinom legan na panaayunal da. Ikokonsidera na dakel a panag-ayunal so pamalabas na pigaran panangan odino ipaliis ed partikular a klase na tagano. Balet say manbayag ya agnaasikason panag-ayunal so magmaliw a delikado. Ibabaga nen dyurnalistan si Parul Sheth a kayarin opoten na laman so atipon a carbohydrates, insan to pagmaliwen iray protina na masel a masamit (glucose) tan insan ombaling met ed taba na laman. Say pagmaliw na taba a masamit et mamawalay samal a tatawagey ketone bodies. Legan ya ondarakel iraya, saraya so onla ed utek, a mangapekta ed sentro na nervous system. “Saya so panaon a say panag-ayunal so magmaliw a peligro,” kuan nen Sheth. “Nawetwet ka, naelew, tan onloor ni. . . . [Satan so pansengegay] coma tan diad kaunoran et patey.”

Sakey ya Instrumento tan Ritual

Say panag-ayunal so inusar bilang makapanyarin paraan parad politikal odino sosyal iran gagala. Sakey a prominentin manangipakurang ed sayan armas et si Mohandas K. Gandhi diad India. Lapud dederlengen na nilasus minilyon a totoo, inusar toy panag-ayunal pian magmaliw a mabiskeg ya impluensia ed kabanyakan iran mibabaley a Hindu na India. Diad panidiskribi ed resulta na impanayunal to pian solbaren so industriyal a balingaan ed baetan na saray trabahador tan saray makankien na pabrika, inkuan nen Gandhi: “Say kaunoran a resulta na satan et sakey ya atmospera na pantutulongan so apawala parad amin. Atenyeg so kapusoan na saray makankien na pabrika . . . Intunda so welga kayari impanayunal ko ed loob labat na taloy agew.” Say presidenti na Abalaten ya Aprika, si Nelson Mandela, so akibiang ed limay-agew a hunger strike ed saray taon sanen sikato so sakey a politikon priso.

Balet, karaklan ed saraman so niyugali ra la so panayunal et manggagawa ed satan lapud relihyoson rason. Say panag-ayunal so sakey a prominentin ritual ed Hinduismo. Walaray agew, so ibabaga na libron Fast and Festivals of India, a “ngingilinan so sigpot a panag-ayunal . . . ag-anggan uninom ingen na danum. Namparan saray lalaki tan bibii so mapeget a man-ayunal . . . pian naseguro so liket, inkaaligwas tan kapirdona na saray impakalukso tan saray kasalanan.”

Say panag-ayunal so malaknab ya aagamilen ed relihyon a Jain. Onia so irereport na The Sunday Times of India Review: “Say sakey a muni, [makabat] a Jain ed Bombay [Mumbai] so oninum labat na duaran baso ya impalwag a danum ed kada agew​—ed loob na 201 ya agew. Linmemew na 33 kilo [73 lb].” Arum so nanayunal ni ingen anggad punton ompatey ira lapud eras, a kombinsidon mangitarok iya ed sikara na kilalaban.

Diad saray wala-la’d-edad a mangaagamil na Islam ed inkalapagan, obligasyon so panag-ayunal legay bulan na Ramadan. Agmangan tan ag-uninom manlapud ibutay ya anggad iselek na banwa ed loob na sakey bulan. Siopaman a mansasakit odino manbiabiahi legan na sayan panaon so nepeg a manayunal ed arum a panaon ed pareho met lamlamang a bilang na agew. Say Kuwarisma, 40-agew a peryodo sakbay na Easter, so sakey a panaon na panag-ayunal parad pigara ed Kakristianoan, tan dakel a relihyoson order so manaayunal ed arum ya inggeter iran agew.

Say panag-ayunal so maseguron agni-naaandi. Tan lapud satan so kabiangan na dakerakel a relihyon, nayarin itepet tayo, Kakaukolanen ta na Dios so panag-ayunal? Wala taray okasyon a nayarin desidien na saray Kristiano so panayunal? Makagungguna ta iya? Say ontumbok ya artikulo so maningbat ed sarayan tepet.

[Litrato ed pahina 3]

Momoriaen na Jain a relihyon so panag-ayunal bilang sakey a paraan pian nagamoran so kilalaban na kamarerwa

[Litrato ed pahina 4]

Inusar nen Mohandas K. Gandhi so panag-ayunal bilang makapanyarin armas parad politikal odino sosyal iran gagala

[Litrato ed pahina 4]

Diad Islam, obligasyon so panag-ayunal legay bulan na Ramadan

[Credit Line]

Garo Nalbandian