Panangusar ed Internet—Manalwar ed Saray Kapeligroan!
1 Panggagayagaan na totoo nen Jehova so maabig a pililimog ed sakey tan sakey. Panggagayagaan dan inabang iray eksperiensia ra ed lawak na ministeryo tan labalabay dan narengel iray ebenton nagagawa a misiglaotan ed Tastasi nen Jehova tan ed kimey nipaakar ed Panarian dia ed sankagloboan. Kaliktan dan nakabatan so antokaman a nikabkabiig a nagagawa ed saray agagi tayo, singa ed say krisis odino desyang, tan kaliktan dan naamtaan no panon iran makatulong. Ipapanengneng na ontan a paninteres so pankakasakey na impanaagi, a mamaneknek a talagan manaaroan itayo ed balang sakey.—Juan 13:34, 35.
2 Natan et nabalitaan tayo lan tampol iray nagagawa ed mundo. Direkta lan nibrobrodkas ed radyo tan telebisyon iray ebento ed kompleton detalyi parad saray maniimaton ed sankagloboan. Lapud telepono et posibli met la so pitalosan a tampol ed totoo ed sankamundoan. Dia ed lawak na komunikasyon, say agano nin nikaduman agawaan ya ompopopular et say Internet.—Nengnengen so Awake!, Hulyo 22, 1997.
3 Say impakaimbento ed telepono et angilukas na dalan parad maples a pakapitalosan ed sankamundoan. Anggaman mausa-usar so telepono, kaukolan a maalwar so pangusar ed satan, ta nayarin nausar ed agmanepeg a pililimog odino aktibidades, tan say alabas a pangusar ed telepono et magastos. Wala met so naaralan manlapud telebisyon tan radyo. Balet, makapaermen ta dakel a programa et makaderal ed moral, tan say pambantay ed satan et pandarak labat na panaon. Dagdagen itayo na kakabatan a manpilin maong ed pangusar na telebisyon tan radyo.
4 Mamura labat la so pakapitalosan na sakey ed minilyon nin arum ed intiron mundo lapud Internet, tan ilukas na satan so amayamay ya impormasyon. (Awake!, Enero 8, 1998) Balet, say agmaalwar a panangusar ed Internet et mangipaarap ed sakey a too ed pirmin kapeligroan ed espiritual tan ed moral. Panon ya ontan ey?
5 Dakel so mapaga lapud tampol a kiwala na impormasyon no panoy panggawa ed saray ayura, laktip laray bomba. Manrereklamo iray kompanya ed karakel a nadadarak a panaon na saray trabahador lapud panguusar ed Internet. Dakel lay nidatak ed saray palapagan tayo nipaakar ed mapatnag iran kapeligroan ed espiritual a nasasagmakan ed Internet. Dakel iran Web site so mangipaparungtal na marawal tan pornograpiko iran materyal a talagan agmanepeg parad saray Kristiano. (Sal. 119:37) Niarum ni ed sarayan kapeligroan, wala so lalon masilib a kapeligroan a nagkalautlan panalwaran na Tastasi nen Jehova. Anto iyan kapeligroan?
6 Kasin imbitaan yoy sakey ya estranghero ed abung yo no sikatoy agyo ni kabkabat? Panon to no anggapo lay paraan pian nakabkabat yo ni? Abuloyan yo la kasin nakaiba na ananak yo? Andi-duaruwan ontan so nayarin nagawa nipaakar ed Internet.
7 Say electronic mail so nayarin ipasabi tan naawat manlapud totoon agyo kabat. Tua met itan sano mitongtong ka panamegley na computer diad sakey a forum (singbatan) odino diad chat room. No maminsan et ikuan na saray mibibiang a sikaray Tastasi nen Jehova balet ta kaslakan et aliwan Tasi. Nayarin ikuan na sakey a sikatoy tobonbalo balet ta andi manaya. Odino tilan ikuan ni ingen na sakey a too a sikatoy laki odino bii.
8 Say impormasyon a nipasabi ed sikayo so nayarin diad paraan na saray eksperiensia odino komento nipaakar ed saray sisiaen tayo. Ontan met, nipasa iyan impormasyon ed arum insan to met ipasa ed arum ni lamet. Kaslakan ed sayan impormasyon et agnapamintuan tan nayarin aliwan tua. Saray komento so nayarin mandisimula’d pangikakayat ed apostatan katunongan.—2 Tes. 2:1-3.
9 Sinononot ed kapeligroan, no usaren yoy Internet, tepetan moy inkasika: ‘Anto kasi pangusaran ko’d satan? Posibli kasin naapektoan ak ed espiritual diad pangusar ko ed saya? Kasin naapektaan koy espiritualidad na arum?’
10 Saray Web Site na “Tastasi nen Jehova”: Alimbawa, konsideraen so pigaran site na Internet ya inyan na saray indibidual a mankuan a Tastasi nen Jehova. Ipaimano ra ed sikayo iray site da pian basaen iray eksperiensia ya inloob na arum a mankuan met a Tastasi. Pasesegen da kayon inabang iray ideya tan panmoria yo nipaakar ed literatura na Sosyedad. Mangiiter so arum na rekomendasyon nipaakar ed saray presentasyon a nayarin nausar ed lawak na ministeryo. Ilukas na sarayan site iray chat room a kikonektaan na saray indibidual, pian direktan makapitalosan ed arum, a singa pitotongtong ed telepono. Mabetbet dan ipaimano ed sikayo so arum a site a nayarin pakapitalosan yo panamegley na computer diad saray Tastasi nen Jehova ed sankamundoan. Balet kasin naseguro yo a sarayan contact so ag-inkarga na saray apostata?
11 Say pakapilimog panamegley na Internet so agmitukoyan ed bilin a naromog ed Efeso 5:15-17. Insulat nen apostol Pablo: “Nengneng yo sirin a tinekepan na panlikas no panon so panakar yo, aliwan singa andi kalakal, noag ingen singa makalakal; ya anamoten yo so panaon, ta saray agew sikara so mauges. Kanian aliwa kayo komon a makulangkulang, noag ingen talosan yo no anto so linawa na Katawan.”
12 Say Kristianon kongregasyon so teokratikon paraan a kataganoan tayo ed espiritual panamegley na “matoor tan makabat ya aripen.” (Mat. 24:45-47) Diad loob na organisasyon na Dios et naromog tayo so direksion tan proteksion pian mansiansia itayon biig ed mundo ontan met ed motibasyon tayo pian mansiansian okupado ed kimey na Katawan. (1 Cor. 15:58) Impatnag na salmista a naeksperiensia toy gayaga tan inkaligen ed limog na atiptipon a totoo na Dios. (Sal. 27:4, 5; 55:14; 122:1) Itatarya met na kongregasyon so espiritual a suporta tan tulong parad saramay mililimog ditan. Ditan et napilimogan yoy ulop na maaro, mangiyaansakit, tan maasikaso a kakaaro—totoon kabkabat yon personal ya akaparaan tan mabulos ya ontulong pian ligliwaen so arum ed panaon na gonigon. (2 Cor. 7:5-7) Nasasalimbengan iray membro na kongregasyon lapud Makasulatan a probisyon diad pandispelosip ed saramay agmagbabawin nankasalanan odino mangiyaalibansa na apostatan kanonotan. (1 Cor. 5:9-13; Tito 3:10, 11) Nailaloan tayo kasi a naromog irayan miparan maaron uksoyan sano mililimog tayo ed arum panamegley na Internet?
13 Apatnagan la a talagan aliwan ontan. Arum a Web site so malinlinew iran paraan parad apostatan propaganda. Nayarin duma so ikuan na saratan a Web site, tan saramay apostatan mangiisponsor ed site so nayarin mangiter na detalyadon eksplinasyon pian pekderan dan talagan sikara so Tastasi nen Jehova. Onkerew ni ingen ira ed sika na impormasyon ta pian napamintuan dan sika so sakey ed saray Tastasi nen Jehova.
14 Kaliktan nen Jehova ya agamilen yoy pakatebek. Akin? Lapud ta amta ton satan so manalimbeng ed sikayo manlapud nanduruman kapeligroan. Nikuan ed Uliran 2:10-19: “Say kakabatan onloob naani ed pusom, tan say pakatalos makapaliket naani ed kamarerwam; say kalakal sikato naani bantay ed tagey mo; say pakatalos sikato naani mangiyagel [“manalimbeng,” NW] ed sika.” Anto kasi pakasalimbengan yo? Manlapud sarayan bengatla a singa ‘say mauges a dalan,’ saramay ontataynan ed maptek a basbas, tan totoon imoral tan mapalikdo ed kaslakan a kurang da.
15 Sano onla itayo ed Kingdom Hall, anggapoy duaruwan say kaulop tayo et agagi tayo. Kabat tayo ira. Anggapoy mankakaukolay panamaneknek a sankakabat itayo ta nabidbiran la itan ed nipapatnag ya inaagin aro. Agla kakaukolanen ed sikatayon mangipanengneng na saray pakabidbiran pian paneknekan a talagan sakey itayo ed saray Tastasi nen Jehova. Dia tayo naromog so tuan pampapasesegan a sinalita nen Pablo ed Hebreos 10:24, 25. Saray Web site a mangipapaseseg na pililimog panamegley na computer so agnailaloan a makapangiter na ontan. Makapanalwar itayo no nodnonoten iray salita ed Salmo 26:4, 5 nipaakar ed saray kapeligroan a mainomay a kipaarapan sano usaren iray Web site ed Internet.
16 Anggapoy anggaan odino geter na klase na impormasyon a pinawala tan kakaala na saray manuusar na Internet. Mabetbet et saray ugugaw tan tin-edyer so puntirya na krimen tan pananganamot a wala ed sayan kipapasen. Saray ugugaw so matalek, mausisa, tan magunaet a mansukimat ed balobalo nin lawak na cyberspace. Sirin kaukolan ya imatonan na atateng iray ananak da tan ikdan da ra na asimbang a Makasulatan a giya nipaakar ed panangusar ed Internet, no panon daran igiya ed panagpili na labalabay dan musika odino saray pelikula.—1 Cor. 15:33.
17 Makapaermen ta pigaran datin agagi tayo so kinaukolan a dispelosipen lapud pililimog a ginmapo’d impakapikabat ed saray minumundon indibidual diad saray chat room na Internet tan diad kaunoran et nansumpal ed imoralidad. Lapud abigbigla ira, insulat na pigaran mamatatken a walaray talagan anaynan ed kaasawaan da pian mirelasyon makasengeg ed Internet. (2 Tim. 3:6) Intalirak na pigaran indibidual so katuaan lapud anisiaan day impormasyon a pinawala na saray apostata. (1 Tim. 4:1, 2) Diad impangonsidera ed sarayan seryoson tuloy iran kapeligroan, agta makatunongan so panalwar ed pakapilanor ed saray chat session ed Internet? Maseguron say pangagamil na kakabatan, pikakabat, abilidad a mannonot, tan pakatebek ya abitla ed Uliran 2:10-19 so talagan manalimbeng ed sikatayo nipaakar ed saya.
18 Naimano a walaray pigaran indibidual ya amawala na saray sankaimanon Web site pian ipulong so maong a balita. Dakel ed sarayan site so inisponsoran na agmaalwar ya agagi. Arum a site so inisponsoran na saray apostata a kaliktan dan ingganyoen iray agmaasikaso. (2 Juan 9-11) Onia so komento na Ministeryo Tayo ed Panarian, na Nobyembre 1997, pahina 7, no kasin nakaukolan ni parad agagi tayo so pamawala na ontan iran Web site: “Agla nakaukolan ed siopaman ya indibidual so panibukel na saray pahina ed Internet nipaakar ed Tastasi nen Jehova, saray kimey tayo, odino saray sisiaen tayo. Iprepresenta la na autorisadon site [www.watchtower.org] tayo so suston impormasyon ed siopaman a mankaukolan ed satan.”
19 Wala Kasi Iray Katulongan ed Panagaral Panamegley na Internet? Liknaen na arum a sikaray makatulong ed saray agagi diad pangiyan da na ni-researched ya impormasyon a misiglaotan ed nanduruman teokratikon kimey. Alimbawa, nayarin man-research so sakey a too a nibase’d outline na publikon paliwawa insan to iloob iya, ya isipen ton satan ya impormasyon so mangungguna ed saramay mangiparaan ed parehon outline. Iloob met na arum so amin a teksto parad manasingger a Panagaral na Panag-Bantayan odino mangitarya na reperensia parad Teokratikon Eskuelaan Parad Panagministro odino say Panagaral na Libro ed Kongregasyon. Say arum so mangiter na saray suhestion parad saray presentasyon ed lawak na ministeryo. Kasin talagan makatulong iratan?
20 Saray publikasyon ya intarya na organisasyon nen Jehova so mamakiwas ed saray kanonotan tayo tekep na makapabiskeg iran kaisipan tan mangipasal ed sikatayo “ed panangibiig na maong tan mauges.” (Heb. 5:14) Kasin nibaga tayon nagamoran iya no say arum so man-research parad sikatayo?
21 Saray Kristiano ed Berea so nibagan ‘lalon kagalgalang nen saramay walad Tesalonica.’ Akin? Lapud “inako ra so salita ed sipaparaan a nonot; inagew-agew ya inusisa ra so sulat, no peteg so sarayan bengatla.” (Gawa 17:11) Anggaman sikara so pinulongan di Pablo tan Silas, agda nakayarian so katuaan no ag-ira personal ya akibiang ed satan.
22 Say pangusar ed ni-research na sakey a too parad paliwawa odino ed arum a miting et baliwalaen toy gagala na personal a panagaral. Agta pilalek yon pabiskegen so dilin pananisia yo ed Salitay Dios? Base’d personal a panmoria yo et nibalikas yoy pananisia yo ed publiko—diad saray paliwawa yo, komento ed saray miting, tan diad lawak na ministeryo. (Roma 10:10) Say pangusar ed ni-research na sakey a too so ag-ontukoy ed say deskripsion a niiter ed Uliran 2:4, 5 a personal a ‘mantultuloy a mananap tan manusisa ta say mismon pikakabat ed Dios et singa inyamot a kayamanan.’
23 Alimbawa, sano nengnengen iray teksto ed dilin Biblia yo, narepaso yon magano so konteksto na kada teksto. ‘Nasuysoy yon amin a bengatla ed inkasusto,’ a singa ginawa nen Lucas sanen insulat toy Ebanghelyo to. (Luc. 1:3, NW) Say impasyan sagpot so ontulong ed sikayon magmaliw a marunong ed pananap na saray teksto diad ministeryo tan sano manpapaliwawa. Dakel so angikuan a sikaray mandinayew ed Tastasi nen Jehova lapud amta ran usaren so Biblia ra. Say alenleneg a dalan a kiyaplikaan na saya ed sikatayo et no iyugali tayon personal ya anapen iray teksto ed dilin Biblia tayo.
24 Usaren a Makabat so Panaon Tayo: Sakey nin konsideraen nipaakar ed saya et misiglatoan ed no kaunongan a panaon so nauusar ed pamawala, pambasa, tan pangebat ed impormasyon a niloob ed Internet. Papasesegen itayo na Salmo 90:12 a manpikasi: “Ibangat mo kami a mamilang na saray agew mi, pian makala kami na sakey a puso na kakabatan.” Inkuan nen Pablo: “Say panaon apatikeyan la.” (1 Cor. 7:29) Tan niarum ni: “Ontan sirin, unong a wala so kiambegya manggawa itayo na maabig ed saray amin, nagkalalo ed saray kaamong na pananisia.”—Gal. 6:10.
25 Ipapabitar na satan a simbawa so pankaukolay makabat a pangusar ed panaon tayo. Agaylan lalon makagungguna so pangusar ed panaon tayo diad pambasa na Salitay Dios! (Sal. 1:1, 2) Satan so sankaabigan a pililimog a niwala’d sikatayo. (2 Tim. 3:16, 17) Sikayon atateng, kasin ibabangat yoray ananak yo ed kablian na pangusar a makabat ed panaon da diad pangidalangirang ed Panarian? (Ecl. 12:1) Makabkabaliksan a tuloy so panaon a nausar ed panagaral na Biblia a personal tan bilang pamilya, iyatendi ed miting, tan ed lawak na kimeyan nen say panaon a nausar ed panusisa ed Internet, ya ilaloan a pakagunggunaan.
26 Nipaakar ed saya, makabat a kurang so pangiyapasakey ed imano tayo ed espiritual iran pamaakaran tan ed saramay bengatlan makabaliksan tan makana ed kabibilay tayo bilang Kristiano. Kaukolan na saya so pangonsidera a maong ed labalabay tayo nipaakar ed impormasyon a mangalay panaon tan makanepegay kanonotan tayo. Bilang Kristiano, sinegek ditan nen Jesus so makabaliksan ed bilay tayo, a nankuan: “Ingen anapen yo nin unona so panarian, tan say inkatunong to; et amin iraya a bengatla niarum ira ed sikayo.” (Mat. 6:33) Agta sikayo so sankaliketan no say bilay yo so napno na panangidalangirang ed Panarian imbes nen say arum a kimey?
27 Internet E-Mail: Anggaman manepeg so panginabang ed saray personal ya eksperiensia odino kaisipan ed kapamilya odino kakaaro a walad arawin pasen, kasin peteg a panangaro so pangipasa ed saraya ed arum ya agkabat na pamilya odino kakaaro yo? Odino kasin nepeg irayan iloob ed Web page pian nabasa na anggan siopa? Kasin personal irayan mensahe pian kopyaen tan ipawit ed anggan siopan totoo a kabat yo odino andi? Ontan met, no akaawat kayo na saray mensahe a nanlapud arum ya agmet talagan para ed sikayo, kasin maaro so pangipasa ed saratan ed arum ni?
28 Panon to no say eksperiensian impasa yo et aliwan susto? Agta saya so pibibiang ed pamasiansia ed aliwan katuaan? (Uli. 12:19; 21:28; 30:8; Col. 3:9) Maseguron say pansiansian “panlikas no panon so panakar [tayo], aliwan singa andi kalakal, noag ingen singa makalakal” so mamakiwas ed sikatayon konsideraen itan. (Efe. 5:15) Agaylan liket tayo ta say Yearbook, Say Panag-Bantayan, tan Awake! so napno na napanmatalkan iran eksperiensia a mamaseseg ed sikatayo tan mamakiwas ed sikatayon mansiansian manakar ed “dalan”!—Isa. 30:20, 21.
29 Wala ni so sakey a kapeligroan. Inkuan nen apostol Pablo nipaakar ed arum: “Iluamen da so mangiras ya onla ra ed saray kaabungan; tan aliwa labat a mangiras noag ingen matongtong ira tan misasalet, a salitaen da so saray bengatla ya agda kanepegan.” (1 Tim. 5:13) Saya so mikontraan ed panangusar na panaon tan sagpot diad pangipasa ed saray agagi tayo na ag-importantin impormasyon.
30 Isipen met no kaunongan a panaon so nauusar ed amayamay ya E-mail. Makapainteres, inkuan na libron Data Smog: “No lalon dakel a panaon so nauusar na sakey a mitalosan panamegley na computer, say e-mail so maples a manguman manlapud makapasagyat a balon bengatla ed say makapaaburidon pandarak na panaon, tekep na amayamay iran mensahe a basaen tan ebatan ya agew-agew manlapud saray kalimog, kakaaro, pamilya, . . . tan agkinaliktan iran patalastas ed panaglako.” Inkuan to ni: “Dakel a nigalet lan tuloy ed computer so akagamor na makapuy a kagagawa ed pangipasa na amin a makapaligliwan impormasyon a naaawat da—singa saray lurey, urban myth, chain letter diad computer, tan dakel ni—a parad amin a walad address book ed computer.”
31 Apatnagan la iya ed E-mail a nibubunog ed limog na dakel ya agagi—singa saray lurey odino makapalek iran istorya nipaakar ed ministeryo; anlong a nayarin nibase’d saray sisiaen tayo; saray ilustrasyon a manlapud nanduruman paliwawa a nadngel ed saray asamblea, kombension, odino dia ed Kingdom Hall; saray eksperiensia manlapud lawak na ministeryo; tan arum nira—a bengabengatlan ompatnag ya aliwa met a mauges. Say mabetbet a nipapasa a singa say E-mail ya agnaiimano no iner so nanlapuan to et mairap a naamtaan no siopan peteg so nanlapuan to, a nepeg a panumamengan na sakey no kasin tudtua so impormasyon.—Uli. 22:20, 21.
32 Saratan ya andi-kakanaan a mensahe et aliwan klase na makapabunigas iran salita a walad kanonotan nen Pablo sanen sinulat to si Timoteo, diad impangikuan: “Tandaan mo’n maong so uliran na saray maabig a salita [“alasir na makapabunigas iran salita,” NW] a nadngel mo ed siak, dia ed pananisia tan panangaro a wala ed Kristo Jesus.” (2 Tim. 1:13) Say “puron lenguahe” na Makasulatan a katuaan et walaay “alasir na makapabunigas iran salita” a manunan nibase’d tema na Biblia nipaakar ed kiyalangon na inkasoberano nen Jehova panamegley na Panarian. (Sof. 3:9, NW) Nepeg tayon pansagpotan so pangitalaga ed amin a walan panaon tan biskeg tayo pian suportaan iyan kiyalangon na inkasoberano nen Jehova.
33 Lapud wala itayo la ed panaon na kasamsampotan na anggaan na sayan sistema na bengabengatla, nepeg itayon manbantay. Pinasakbayan itayo na Biblia: “Mandangka kayo, manbantay kayo; ta say kabusol yo, say Diablo, wala ed kaliberliber yo a singa omoang a leon a mananap na buagen to.” (1 Ped. 5:8) Intuloy ni na satan ya inkuan: “Isulong yo so sankabukel a kinlong na Dios, pian nayarian yo so ontalindeg ya onsumpa ed saray pangalot na Diablo.”—Efe. 6:11.
34 No aliwan duga so pakausar, nayarin say Internet so paraan pian natekmelan nen Satanas iramay naayat ed pakayari na satan. Anggaman limitado so inkamausar na satan, walay kapeligroan no ag-itan alwaran. Nagkalalo lan maimano iray atateng nipaakar ed panangusar na ananak da ed Internet.
35 Say pamasiansia ed balansin panmoria nipaakar ed Internet et sakey a proteksion. Apresiaen tayo so nipanpanaon a panonot nen Pablo: “Saray manaagamil ed mundo, agda komon aagamilen ya alabas ta say ugali na sayan mundo nanaebas.” (1 Cor. 7:29-31) Diad pannodnonot ed sarayan bengatla so ontulong ed sikatayo tan pamilya tayo manlapud pakagirogiro ed amin a niyopresi na mundo, laktip lay niwala ed Internet.
36 Nakaukolan a mansiansia itayon maapit ed saray agagi tayo diad loob na kongregasyon tan usaren a makabat so nakekeraan a panaon tayo, diad ontan et pagmamaliwen tayoy inkasikatayon akaparaan parad kiyabanti intereses na Panarian. Leleg a manasingger so anggaan na sayan sistema, sikatayo komon so ‘agmanakar a singa kakaakar met na saray Gentil ed maapan kalakal da,’ noagta sikatayo komon so “mantultuloy a manebek ed no anto so linawa nen Jehova.”—Efe. 4:17; 5:17, NW.