Say Onsasabin Kasampotan na “Libro na Saray Bakal nen Jehova”
“Sikato so imbaga ed libro na saray Bakal nen Jehova.”—NUMEROS 21:14.
1, 2. Diad anton kadaanan ya okasyon ya impatnag nen Jehova ed saray Ehipsios a sikato so sakey a mibabakal a Dios, tan panon a ginawa to?
SIKATO so samet a napabli na saray totoo natan a say Dios na Biblia, si Jehova, so sakey a mibabakal, sakey a mabiskeg a persona na bakal. Sayan katuaan so nidrama sanen inliktar toray totoo to ed inmunan panaon a manlapud panamairap na Ehipto. Inlagyat si Paraon na agnanengneng a kabusol na saratan a totoo, si Satanas a Diablo, a salien a pankimeyen ira ya anggad patey. Natan, amoria no anto so nabalang to ed pangiyabuloy ya ibulos iray Israelitas, si Paraon tan saray ehercitos to so inmusil ed sikara.
2 Si Paraon, anggaman ontan, agto natebek a say Dios na saray Israelitas so nagmaliw a sakey a mibabakal a Dios pian iliktar iray totoo To. Legan a saraman a puersa na Ehipto so mantultuloy ya ondadalan ed naekatan ya Ambalangan Dayat diad panangibales, say Dios na mamepeligron Israelitas so angala na kundang tan pinalener iray managkarwahe tan di-kabayoan a lalaki, ya aabuloyan so maraloyon a danum a sakuloban so aliktaran a dinalanan a mamilagron alukasan para ed saray Israelitas.—Exodo 14:14, 24-28.
3. Diad mananalon kanta ra, impanengneng na saray Israelitas si Jehova a bilang anton nengneng a Dios, balet anton katuaan so ag-inunang na saray nasyones natan?
3 Maligen ed mamabukig a gilig na Ambalangan Dayat, nankanta iray malikeliket ya Israelitas na mananalon kanta, angidawdayew ira ed mangatatawen a Manangiliktar: “Kantaan si Jehova, lapud sikato so nitantandoro. Say kabayo tan nankabayo impataboy to ed dayat. Si Jah so biskeg ko tan pakayarik, lapud sikato so nagmaliw a kilalaban ko. Saya so Dios ko, tan sikato so igalang ko; Dios nen amak, tan sikato so itandorok. Si Jehova so sakey a mabiskeg a persona ed bakal. Jehova so ngaran to. Saray karwahe tan ehercitos nen Paraon so impataboy to ra ed dayat, tan saray apili a mibabakal to so impalereg diad say Ambalangan Dayat.” (Exodo 15:1-4) Diman ed Ambalangan Dayat, impatnag nen Jehova ed inkasikato a bilang sakey a mibabakal a makayari ed saray gawan ankabaleg. Ag-inunang na minumundon nasyones iyan katuaan.
4, 5. Saraman a magaygayagan 12 tribo na Israel so nanlapu ed anton ateng, tan siopa kaaro so nagmaliwan na sayan sakey nisesengeg ed anton kalidad?
4 Say propeta a si Moises, ya angipangulo ed pankanta na saman ya apuyanan a kanta, sinalita a si Jehova bilang “Dios nen Amak.” Importantin ateng ed bansa na Israel si Hebreon Abraham. Manlapud sikato, ed panamegley di Isaac tan Jacob tan saray 12 ananak nen Jacob et apawala so 12 tribo na Israel. Pinaneknekan nen Abraham so inkasikato a sakey a pakaalimbawaan a managdayew nen Jehova a Dios. Sikato so too a mabiskeg a tuloy ed pananisia a sanen tinawag nen Jehova a taynan to so abung to ed Ur na saray Caldeo, andi duarwa ton linma ed dalin ya ipanengneng nen Jehova ed sikato, matalek a sumpalen na Dios so sipan To ya iter ed sikato tan saray ilalak to.
5 Lapud baleg a pananisia nen Abraham, insipan nen Jehova ya itdan to si Abraham na sakey a “bini,” odino ilalak, a diad satan ya amin na saray pamilya ed dalin, a nilaktip iray pamilya natan et bendisyonan day inkasikara. (Genesis 12:2, 3; 22:17, 18) Si Abraham so nitarok ed agaylan maapit a pirelasyon ed Dios to a sikato so atawag bilang “kaaro nen Jehova,” tinawag a mismo na Dios so matoor a patriarka a “kaarok.”—Santiago 2:23; Isaias 41:8.
6. Anggaman mareen a managyatawyataw ed Insipan a Dalin, panon nen Abraham a pinaneknekan so inkasikaton sakey a mibabakal a manmamatalek ed si Jehova?
6 Anggaman onkikiwas bilang sakey a sankaili ed Insipan a Dalin, pinaneknekan nen Abraham a sikato so onakto bilang sakey a milalaban, sakey a mibabakal. Diad aminsan ya okasyon nilooban na apatiran arari a manlapud paway so Insipan a Dalin tan linma ed kaanakan nen Abraham a si Lot tan pamilya nen Lot. Si Abraham, apakiwas na mabiskeg a buknol na pamilya, inayuraan toray 318 lalakin ariripen to, tan dingan met ed saray pampabiskeg a manlapud taloran lokal iran kagambi to, si Aner, Escol, tan Mamre, inosilan toray matatakew. Nanggawa na biglan pangatake ed sikara diad labi, si Abraham tan saray kaiba to tinalo daray managlosob, anggaman sikara so mabiskeg a puersa. Sakey ya “impamagbag ed saray arari” so agawa. (Hebreos 7:1; Genesis 14:13-17) Inliktar nen Abraham si Lot tan pamilya to tan binawi so amin a tinakew.
7-9. (a) Siopa a saserdote so dinalaw nen Abraham, tan anton palangkap so naawat to? (b) Panon ya impanengneng nen Abraham a labay ton magmaliw a mayaman lambengat ed panamegley na Sankatageyan a Dios? (c) Unong ya akikasakeyan nen Melkizedek, siopa so angiter ed si Abraham na pananalo ed militar?
7 Abidbir nen Abraham a say analon militar to so apaneknekan a tinmalona labat diad tulong nen Jehova a Dios, tan ed matalonan impanbaroy ton mamaarap ed panaayaman, sikato so akayarin manggawa na mapublikon panamidbir ed satan a katuaan. Kabat to a say naabobonan a saserdote na Dios to so naromog ed syudad na Salem. Kanian ed satan a syudad a sikato so nanmartsa. Say saginonor a kabiangan na Genesis kapitulo 14 ipakabat to ed sikatayo no anto ni so agawa:
8 “Si Melkizedek ya ari na Salem intarok to so tinapay tan alak, tan sikato so saserdote na Sankatageyan a Dios. Insan pinapalaran to tan inkuan a: ‘Mapalar komon si Abram na Sankatageyan a Dios, Manamawala ed tawen tan dalin; tan bendito komon so Sankatageyan a Dios, ya angyawat na saray kakabusol mo ed limam!’ Diad saman si Abram so angiter na kakaplo na amin a bengatla ed sikato. Kayari na satan inkuan na ari na Sodoma ed Abram: “Yawat mo ed siak so kakamarerwa; balet alam iray kaykayarian para ed inkasika.’ Diad saya inkuan nen Abram ed ari na Sodoma: ‘Inyunat ko so limak ed sakey a sipanan ed Jehova say Sankatageyan a Dios, Manamawala na tawen tan dalin, a manlapud sakey ya inaramey ya anggad puntas na sandalya, andi, aggak mangala na antokaman a kayarian mo, pian agmo salitaen a, “Siak so nampayaman ed si Abram.” Anggapo para ed siak! Likud labat ed kinan la na ugugaw a lalaki, tan say nabebetangan na saray lalakin akila ed siak, a di Aner, Escol tam Mamre—abuloyan mo ra a mangala na nabebetangan da.’”—Genesis 14:18-24.
9 Singa ipapanengneng na sarayan bersikulo, si Melkizedek, say maarin saserdote ed syudad na Salem, akikasakey ed konbiksyon nen Abraham a say Sankatageyan a Dios so akilaban para ed sikato tan puersa na militar to tan angiter ed sikato na pananalo. Ag-inmalis si Arin-Saserdote a Melkizedek a manlapud biang nen Jehova diad pamaakaran.
Say Libro na Saray Bakal nen Jehova
10. Anto so unaan ya impamitla ed Biblia na pibabakal, tan akin a sikato lambengat so gapoan na mananalo iran bakal nen Jehova?
10 Say impandeskribe ed Genesis 14 ed ilolosob ed Insipan a Dalin tan ed impanalo nen Abraham ed saraman a naayuraan a managlusob so unaan ya impamitla ed pibabakal ed Masanton Kasulatan. Sirin, masulok ya apatiran siglo sakbay na impanalo to ed Ambalangan Dayat, impanengneng nen Jehova so inkasikato bilang sakey a mibabakal, “sakey a mabiskeg a persona na bakal.” Ingen, saya so gapoan labat. Mas babaleg tan dakel a mananniweng lamet iran pananalo so ontombok, pati ed sakey a kaunoran diad sayan “konklusyon na sistema na bengabengatla.”—Mateo 24:3.
11. Anto so “libro na saray Bakal nen Jehova,” balet iner ni so dakel iran estorya ed impanalo iran militar to?
11 Unong ed no anto so imbaga ed Numeros 21:14, sakey a “libro ed saray Bakal nen Jehova” so naisulat. Sayan napanmatalkan a rekord, odino awaran, na saray bakal na Dios ed biang na totoo to, a nayarin sikato so ginmapo ed sayan bakal ed biang na matoor ya Abraham. Kabat nen Moises iyan libro ingen ag-angiter na arum iran detalye nipaakar ed satan. Kanian, agtayo apakabatan ed amin na saray kundang ya indemostra nen Jehova ed inkasikato a magmaliw a mibabakal legan na peryodo na panaon ya akobrian na satan a libro na saray bakal nen Jehova. Lapud say impamitla ed satan a libro, anggaman ontan, say manunan kabiangan na Masanton Biblia so asabin nisulat, tan angiter iya na dakel iran estorya ed impanalo na militar nen Jehova ed sikatayo.
Babaleg a Melkizedek—Sakey a Mibabakal
12. Iretrato nen Melkizedek so babaleg ya Opisyal na Sankatageyan a Dios, tan anton salmo so tinugyop nen David a niderekta para ed sayan sakey bilang saserdote tan mibabakal?
12 Kayari na impanalo nen Abraham a sumpad Codor-laomor tan saray kagambi toran arari, sikato so pinapalaran nen Melkizedek. Mapropetiko a mangiretrato si Arin-Saserdote a Melkizedek ed Sakey a magmaliw ya Atagey a Saserdote na Sankatageyan a Dios tan sakey a mibabakal met a susuportaan na Supremon Dios. Say Salmo 110, tinugyop ed silong na panamuyan na arin-mibabakal a David, so nidirekta ed sayan Sakey a babaleg a Melkizedek na Salem sanen inkuanto: “Say kompas na biskeg mo Jehova so ipawit a manlapud Sion, mangikuan a: ‘Manuley ka ed leet na saray kakabusol mo.’ Sinambaan nen Jehova (tan agto manlikna na pagbabawi): ‘Sika so saserdote ya andi anggaan unong ed inkasaserdote nen Melkizedek!’ Mismon si Jehova diad nikawanan mo so seguradon mangabil ed arari diad agew na sanok to.”—Salmos 110:2, 4, 5.
13. Diad kapitulo 7 tan 8 na Hebreos, say Sakey a babaleg nen si Melkizedek ed inmuna et aturo bilang siopa, tan ed anton nitandoron pasen a sayan Sakey so onloob tan ed anton nengneng na bagat?
13 Say apuyanan a managsulat na libro na Hebreos so angipatnag na pakabidbiran ed satan a Sakey a tuan angituroan na saraman a salita sanen inkuan to: “Sakey a manunaan so limmoob ed biang tayo, si Jesus, a nagmaliw ya atagey a saserdote unong ed inkasaserdote nen Melkizedek a maando.” (Hebreos 6:20) Diad ontombok a kapitulo na Hebreos, say inkabaleg na daan a Melkizedek so nisalaysay. Ingen say masaserdoten inkabaleg to so, anggaman kuan, palumbasan na saman so Sakey ya iyanino to, say apaolin, niglorian Jesu-Kristo, a linmoob ed masantos a kiwawala nen Jehova a Dios a mismo ed balor na sakey a bagat a mas matalona nen anggan dinan a nayarin isaklang nen Arin-Saserdoten Melkizedek na Salem.—Hebreos 7:1–8:2.
14. Kasin say Babaleg a Melkizedek inutorisaan to so klero na Kakristianoan a mibiang ed militar a pipalaranan na natatawag a Kristianon nasyones?
14 Benendito na maarin saserdoten Melkizedek so mibabakal, say mananalon Abraham. Ingen anto so nipaakar ed Babaleg a Melkizedek, say Manangiletneg na tuan Inkakristiano? Ibabaga na klero ya irepresenta ra si Jesu-Kristo diad pamendisyon ed saray armada a natatawag a Kristiano iran nasyones tan ipipikasi ra. Balet agta say Atagey a Saserdote nen Jehova diad tawen et susuportaan toray kleron totoo na Kakristianoan ed saya? Kasin inako to so responsabilidad ed amin na panamatedter na dala ya agawa legan na inkuan a Kristianon Panaon, pati dala a satan so inagus kaleganan na Guerra Mundial I tan II? Andin balot! Anggapoy panaon ya inutorisaan toray tuan babangatan a gawaen so inkasikara a kabiangan na sayan mundo tan miulop ed panagtedter na dala ed militarismo to.
Say Mibabakal a Dios Nanggawa na Maabig a Ngaran para ed Inkasikato
15, 16. Anto so agawaan nen Jehova ed inkasikato sanen akibakal para ed totoo to pian iliktar ira a manlapud Ehipto?
15 Tinukoy ed Nehemias 9:10 so impangiliktar nen Jehova ed say 12 tribo na Israel a manlapud Ehipto, ya angikuan: “Insan angipatnag ka na saray tanda tan pakelaw a sumpad Paraon tan amin na ariripen to tan amin a totoo ed dalin to, lapud kabat mo a sikara so kinmiwas a pasisirayew a sumpad sikara [saray Israelitas]; tan intuloy mo a nanggawa na ngaran para ed inkasika ya angga ed sayan agew.”—Ipareng so Exodo 14:18.
16 Tinukoy nen propeta Isaias so kalidad na sayan ngaran sanen sinalita to si Jehova bilang “say Sakey a manggawa ed maglorian taklay To a mangyakar ed kawanan a lima nen Moises; say Sakey ya amelsay na saray danum a manlapud arap da pian gawaen to so sakey ya ando lan andon ngaran para ed inkasikato.” Tan tutukoyen si Jehova, ya inkuanton: “Sirin itonton mo so toom pian gawaen so maabig a ngaran para ed inkasika.” (Isaias 63:12-14) Inmapelo ed si Jehova ya onakto para ed totoo to, si Daniel sinalita to a bilang “sika inagwat mo so totoo a manlapud dalin na Ehipto ed panamegley na mabiskeg a lima tan nantuloy kan nanggawa na ngaran para ed inkasika ya angga ed sayan agew.”—Daniel 9:15; Jeremias 32:20.
17. Siopa so ibaki nen Jehova a mibakal ed ngaran to, tan anto so ipanengneng to ed amin na saray nasyones natan?
17 Diad dugan panaon, si Jehova a Dios ibaki to si Jesu-Kristo, say Babaleg a Melkizedek, bilang sakey a mabiskeg a mibabakal. Diad panamegley to, si Jehova so manggawa na ngaran para ed inkasikato a matalona ed anggan anton bengatla diad apalabas a singa insalaysay na libro na saray Bakal nen Jehova odino diad saray Hebreon Kasulatan, sakey ya internasyonal ya atake a sumpad Jerusalem so nipasakbay. Insan, unong ed Zacarias 14:3. “Peteg a si Jehova so ompaway tan mibakal a sumpad saraman a nasyones a singa diad agew na pibabakal to, diad agew na bakal.” Diad sayan dalan say Dios na Biblia so mangipanengneng ed amin na modernon nasyones a sikato so siansian mibabakal a Dios unong ed agew na kadaanan ya Israel.
18, 19. Dinan a Jerusalem so makaeksperiensia na impasyan panangatake na saray nasyones?
18 Saya so ilalo ni ed arapen tayo. Ingen dinan a Jerusalem so manirap ed ontan lan impasyan panangatake? Ag-asumpal so propesiya diad Jerusalem ed agew nen Zacarias. Satan a syudad so dineral na armada na Roma nen 70 K.P. Nipaalagey lamet so Jerusalem, anggaman ontan, tan natan et amoria bilang sagrado ed Kakristianoan ontan met na silalaman a nasyon na Israel. Diad say anemiran-agew a bakal nen 1967, akayarian na silalaman ya Israel so amin a nipaalagey lamet a mangaraldalin a Jerusalem. Anggaman ontan, anggapo so anggan melmelag ya ebedinsyan akibiang si Jehova a Dios ed antokaman a pibabakal ed saman. Say nitronon Ari to, si Jesu-Kristo, agmanuley ed mangaraldalin a Jerusalem, tan satan so aliwa lan “syudad na say baleg ya Ari,” a satan, et si Jehova.—Mateo 5:35.
19 Andi, sayan opisyal a manunan syudad na Judion membro na Nasyones Unidas so aliwan say Jerusalem ya abitla ed propesiya nen Zacarias. Imbes, tutukoyen nen Zacarias so Jerusalem ya unong a binasa tayo ed libro na Hebreos. Diman, sinalaysay nen Pablo ed saray alanaan a Kristianos tan nansalita: “Sika so akasingger ed Palandey Sion tan sakey a syudad na mabilay a Dios, mangatatawen a Jerusalem, tan samplon nilibon anghel.” (Hebreos 12:22) Sayan mangatatawen a Jerusalem so anggapoy arum et say Mesianicon Panarian na Dios, a nirepresenta ed dalin natan na melag ya ulop na alanaan iran Kristianos a papablien da so ilalo bilang kaparan manuley a kaiba nen Jesu-Kristo ed satan a Panarian. Saya so sengegan na nipropesian panangatake.
20. Antoran salita so sinalita nen Arin Hezekias ed saray mansigensigen a totoo pian manmatalek ira, tan ed saray balikas na anton babaleg ya Ari nen si Hezekias a saray Tasi nen Jehova natan et suportaan day inkasikara?
20 Nisay saraya, anggaman ontan, nisay baleg ya ulop na Kristianos a tekep na mangaraldalin ya ilalo a manlapud amin a nasyones a miulop ed sikara diad dalisay a panagdayew so agkaukolan ya ontakot ed pansumpalan na sayan panangatake. Sanen saray makapakebbiew ya armada nen Senakerib, say ari na Asiria, so sinmabi a sumpad Jerusalem legan na uley nen Arin Hezekias, saray mapeligron Israelitas so naitdan na sakey a makalmadon pakaimano ed kipapasen sanen si Arin Hezekias inkuan to ed sikara: “Ed sikato wala so taklay a laman, ingen ed sikatayo wala si Jehova a Dios tayo a tulongan to itayo tan mibakal ed saray bakal tayo.” Say nansumpalan so “saray totoo et ginmapon nanmatalek ed saray salita nen Arin Hezekias na Judah.” (2 Awaran 32:8) Saray Tasi nen Jehova natan, sano sigensigenen na nasyonal iran puersa ed sayan sistema na mundo, a makayarin manmatalek na inkasikara ed mipadparan balikas a manlapud sakey ya arin babaleg nen si Hezekias, si Jesu-Kristo.
21. (a) Akin a saray balikas nen Jahasiel so naipanonot legan na onsasabin atake na mangatatawen a Jerusalem? (b) Anto so pansumpalan na say bakal a ngalngali lan onterak?
21 Diad saman a bekta, say makapabiskeg-pananisian salsalita nen Jahasiel a Levita so nanonotan: “Agyo nepeg a mibakal ed sayan bakal. Ompasen kayo, ontanyareg kayo tan nengneng yo so panangilaban nen Jehova ed biang yo. O Judah tan Jerusalem, agkayo ontakot odino napunaw. Nabuas ompaway kayo a sumpa ed sikara, tan si Jehova so wala ed sikayo.” (2 Awaran 20:17) On, ed amin na saman a mapeligron panaon, a si Jehova so wala ed saray totoo to. Mandependi so kaligenan tan kipreserba ra ed pibabakal to ed sikara. Tan sikato so mibakal, ed panamegley na mibabakal ton Ari, si Jesu-Kristo! Say resulta? Say sigpot a kadederal ed nanenengneng a muyongan na Diablo ed dalin.—Apocalipsis 19:11-21.
22. (a) Anto so matalonan pansumpalan ed libro na saray Bakal nen Jehova, tan anto so gawaen nen Jehova para ed sikato? (b) Anto so napakiwas a gawaen na saray manangaro ed ngaran nen Jehova ed pananalo to?
22 Agaylan dakep a ngaran so gawaen na Dios ed inkasikato diad magalang-makapasagyat a pananalo ed sayan “bakal a baleg ya agew na Makapanyarin amin a Dios” diad Armagedon! (Apocalipsis 16:14, 16) Sakey a balon titulo, unong a singa ontan, so niarum ed libro na saray Bakal nen Jehova. Satan so mantalunggaring a kasampotan, sakey ya engranden pansumpalan no nipaakar ed sayan sistema na bengabengatla. Say interon libro ipanengneng to a say Makapanyarin amin a Dios so agbalot atalo ed bakal. Agaylan magayaga iray manangaro ed ngaran nen Jehova a mandadayew ed sikato a manlapud saman! Insan, peteg, say kaunoran a bersikulo na libro na saray Salmo so engranden nasumpal: “Balang oniingas a bengatla—komon dayewen to si Jehova. Dayewen si Jah, sikayoran totoo!”—Salmo 150:6.
Tepetepet ed Repaso
◻ Anto so samet a pablien na saray totoo natan nipaakar ed Dios na Biblia, si Jehova?
◻ Anton bakal so akibakalan nen Abraham, tan siopa so angiter na pananalo ed sikato?
◻ Anto so “libro na saray Bakal nen Jehova”?
◻ Anto so kasumpalan na “say libro na saray Bakal nen Jehova,” tan ed anton pansumpalan?