Inkakalmada

NORMAL labat a nanerbiyos so sakey a managpaliwawa sano onalagey a mansalita, nagkalalo la no mataltalag a manpapaliwawa. Nayarin mannerbiyos met so sakey a manangipalapag diad unona iran pakapitongtong to ed agew ya impaway to diad lawak na ministeryo. Sanen niganggan a magmaliw a propeta, inmebat si Jeremias: “Nia, agko amta so mansalita, ta ugaw ak.” (Jer. 1:5, 6) Tinulongan nen Jehova si Jeremias, tan tulongan to ka met. Agmanbayag, nabayuboan moy pagmaliw a kalmado.

Say kalmadon managpaliwawa so agnatataranta. Napatnagan ed pisikal a talindeg to ya agnatataranta. Say postura to so natural tan matukoy ed okasyon. Makabaliksan so galaw na saray lima to. Mabalikas tan kontrolado so boses to.

Anggaman liknaen mo a sayan impaneskribe ed sakey a toon kalmado so ag-ontukoy ed sika, nayarian moy onaligwas. Panon? Konsideraen tayo no akin a nanenerbiyos tan aliwan kalmado so sakey a managpaliwawa. Nayarin pisikal so makasengeg.

Sano nipaarap ka ed sakey ya angat tan labay mon maabig so nagawaan mo balet agka segurado no nagawaan mo, napagaan ka. Bilang resulta, sinyalisan na utek so laman a mamawala na dakel ya adrenaline. Say buga na adrenaline so nayarin sengegan na pampukal na puso, panguman na panaglinawa, panlinget a maong, odino panggiwgiw ni ingen na saray lima tan pueg ontan met ed panggiwgiw na boses. Panggugunaetan na laman a tulongan to kan manalona ed kipapasen mo diad pangarum na enerhiyam. Say problema et say pangamta ed no panon a paandaren so buga na enerhiya diad makapaalagey a panagnonot tan entusiastikon panagpaliwawa.

No Panon a Pakepaen so Kapapagaan. Tandaan a normal labat so pakalikna na kapapagaan. Anggaman ontan, pian napansiansia so inkakalmada, kaukolan mon pakepaen so kapapagaan mo tan arapen so situasyon diad kalmada tan magalang a paraan. Panon mon nagawaan iya?

Manparaan a maong. Mangiganay panaon ed panagparaan ed paliwawam. Seguroen ya atalosan mon maong so temam. No sika so manpili ed saray punton singbaten ya ipaliwawam, konsideraen so kabat la na saray dumerengel mo nipaakar ed tema tan no anto so iilaloan mon nagawaan. Saya so ontulong ed sikan manpili na materyal a makanakana. No diad gapo et nairapan ka, isingbat so problema ed sakey ya atalitalin managpaliwawa. Natulongan to kan manggawa na makapaalagey a panangusisa ed materyal mo tan ed saray dumerengel mo. No nasesegurom a walaan ka na materyal a makagunggona ed saray dumerengel mo tan malinlinew ni itan ed nonot mo, say pilalek mon inabang itan so manalona ed say kapapagaan mo nipaakar ed panagpaliwawam.

Imanoen mon maong so introduksion mo. Amtaen no panon so pangigapom. Sano manpapaliwawa ka la, maseguron onandi la so pannerbiyos mo.

Onaplika iray miparan manunan kundang diad panagparaan ed lawak na ministeryo. Aliwa labat lan say tema a ninonot mon singbaten so konsideraen noagta ontan met ed klase na totoon pulongan mo. Nonoten mon maong so introduksion mo. Minabang manlapud eksperiensya na matatken iran manangipalapag.

Nayarin liknaen mon magmaliw ka a lalon mapekder no mangusar ka na manuskrito sano manpaliwawa ka ed imaton na grupo. Diad tua, saya so nayarin mansumpal ed lalon kapagaan kapag no manpaliwawa ka. Tua ya arum a managpaliwawa so manguusar na dakel a nota, bangta say arum so manguusar na daiset. Balet say manguman ed akateenan na panagnonot mo tan mamawas na kapapagaan mo et aliwan saray salita ed papel noagta say kombiksion a walad pusom a say imparaan mo et tuan makanakana para ed saray dumerengel mo.

Ipasal a maksil so paliwawam. Say ontan a panagpasal so mangiter ed sika na kompiyansa a nayarian mon ibalikas so walad kanonotan mo. Legan na panpapasal mo, napapabiskeg mo met so andar na memoryam a mainomay lan pabilayen sano manpaliwawa ka. Gawam a realistiko so panagpasal mo. Ilitratom ed isip mo iray dumerengel mo. Yurong ka odino alagey ka ed arap na lamisaan, a singa gawaen mo sano manpaliwawa ka.

Ipikasi so tulong nen Jehova. Kasin ebatan to so ontan a pikakasi? “Saya so talek a walad sikatayo ed sikato, ya, antokaman a kerewen tayo unong ed linawa to, dengelen to itayo.” (1 Juan 5:14, NW) No pilalek mon igalang so Dios tan tulongan so totoon nagunggonaan ed Salita to, seguradon ebatan to so pikakasim. Baleg so nagawaan na ontan a paseguro pian napabiskeg kan manumpal ed asainmin mo. Niarum ni, legan mon babayuboan so bunga na espiritu​—aro, gayaga, deen, kauyamoan, tan dangka​—napaaligwas mo so awawey na kanonotan a nakaukolan pian naarap iray kipapasen tekep na inkakalmada.​—Gal. 5:22, 23.

Onggamor na eksperiensya. No lalon mabetbet kan manpupulong, lalon napakepa so pannerbiyos mo. No mabetbet kan mankokomento diad saray miting ed kongregasyon, nainomayan kan mansalita ed imaton na arum. Diad idarakel na pakapanpapaliwawam ed kongregasyon, nayarin onkepa met so kapapagaan mon maong sakbay na kada paliwawa. Kasin labay mo so nawalaan na dakel a pankanawnawan mansalita? Sirin manboluntaryon onsandi dia ed eskuelaan sano agnagawaan na arum iray asainmin da.

Kayarim a ginawa iray kundang a nidatak ed tagey, naromog mon makagunggona so pangusisa ed saray sintoma a seguradon mangipabitar ed kakulangan na inkakalmada. Say pakabidbir ed saray sintoma tan pakaaral ed no panon a natalonaan iraya so ontulong ed sikan mansalitan kalmada. Nayarin saray sintoma et diad pisikal odino diad boses.

Pisikal Iran Sintoma. Say inkakalmadam, odino kakulangan na satan, so napatnagan diad pisikal a talindeg mo tan diad panangusar mo na saray limam. Konsideraen ya unona iray lima. Saray liman nanbembenan ed beneg, ag-onggalagalaw ed dikingan mo, odino akapeket a malet ed podyum, kaot lan kaot ed saray bulsa, ikalen tan ipawil toray botunes na kuwelyo, diwit a diwit ed aping, eleng, salming; liman pigalaw toy relo, lapis, singsing, odino nota; manbigsot odino agnituloy-tuloy iran andawes na lima​—amin na saraya so mangipapanengneng ed ag-inkakalmada.

Napatnagan met so kakulangan na kompiyansa diad agmakareen iran sali, galaw lan galaw a laman, posturan akapirinti, akatuek a posisyon, mabetbet a pamasa ed bibil, bikler lan bikler, tan ingas lan ingas.

Nakontrol irayan pakapatnagan na inkanerbiyos diad pansagpot. Sansasakeyen a kimeyan. Mamili na sakey a pakapatnagan na agmo inkakalmada, tan konsideraen a masakbay no anto so kaukolan mon gawaen ta pian naamper itan. No pambanikelan mo itan, nipanengneng mo so inkakalmada diad pisikal a talindeg mo.

Sintomas ed Boses. Saray ebidensya na nerbiyos ed boses so nayarin mangilaktip ed mansekkiaw odino manggiwgiw a boses. Nayarin sigam ka la sigam odino mansalitan mapmaples. Sarayan problema tan manerismo so natalonaan diad magunaet a sagpot a pangontrol ed boses.

No nanenerbiyos ka, linawa ka ni na aralem sakbay kan onsapat ed plataporma. Irelaks mo so interon laman mo. Imbes a nonoten so kanenerbiyos mo, isentro ed no akin a labay mon inabang ed saray dumerengel mo so bengatlan imparaan mo. Sakbay ya onggapon mansalita, onnengneng nin magano ed saray dumerengel mo, onnengneng ka’d makaaron lupa, insan ka onimis. Mansalitan matantan diad introduksion, tan insan iyapasakey mo la ed paliwawam.

No Anto so Ilaloan. Agmo iilaloan a sigpot a naekal so pannerbiyos. Dakel ya abayag la tan eksperiensyado lan managpaliwawa ed plataporma so nanenerbiyos sakbay na italindeg da ed imaton na saray dumerengel. Anggaman ontan, naaralan dan kontrolen so nerbiyos da. Inkuan na sakey ya ontan a managpaliwawa: “Siansia nin siak so nanenerbiyos, balet natan et nakokontrol ko la itan.”

No masimoon mon pansagpotan a paandien iray akinpaway a pannerbiyos, sika so moriaen na saray dumerengel mo bilang kalmadon managpaliwawa. Nayarin siansia nin nanenerbiyos ka, balet nayarin agda la nalikas itan.

Tandaan, say buga na adrenaline a sengegan na kanerbiyos so mamaparakel met na enerhiya. Usaren itan diad pansalitan tekep na liknaan.

Agnakaukolan ya alagaren ni so iyakar mo ed plataporma pian nipasal irayan amin a bengatla. Aralen so pagmaliw a kalmado tan kontrolado tan mansalitan tinekepan na matukoy a liknaan diad inagew-agew a bilay mo. Say panggawam na ontan et pakawalaan mon tuloy na kompiyansa sano wala ka’d plataporma tan diad lawak na ministeryo.