Watchtower BIBLIOTHEEK ONLINE
Watchtower
BIBLIOTHEEK ONLINE
Papiamento (Aruba)
  • BIJBEL
  • PUBLICACION
  • REUNION
  • g02 8/5 pag. 19-24
  • Apesar di Prueba, Mi Speransa A Keda Briyante

No tin video disponibel pa loke bo a scoge.

Sorry, nos no por a play e video.

  • Apesar di Prueba, Mi Speransa A Keda Briyante
  • Spierta! 2002
  • Subtema
  • Articulonan Similar
  • Un Pregunta Religioso Confuso
  • Mi Preguntanan Ta Ser Contesta
  • Encarsela pa Mi Fe
  • Nos Neutralidad Poni na Prueba
  • Den un Campo di Trabou Forsa
  • Un Marcha di Horor
  • Nos Ta Sobrevivi
  • Ainda Mi Speransa Ta Briyante
  • Yehova Su Forsa A Tene Nos na Bida
    E Toren di Vigilancia Anunciando e Reino di Jehova Dios 2004
  • Di Activista Politico pa Cristian Neutral
    Spierta! 2002
  • Mi A Persevera Como un Solda di Cristo
    E Toren di Vigilancia Anunciando e Reino di Jehova Dios 2005
Spierta! 2002
g02 8/5 pag. 19-24

Apesar di Prueba, Mi Speransa A Keda Briyante

SEGUN E RELATO DI ANDREJ HANÁK

Tawata aña 1943, y Segunda Guera Mundial tawata den full swing. Mi a tuma un posicion neutral, y pesei mi tawata den prizon na Budapest, Hungria. Einan un pasto ortodox barba a ofrece mi su Bijbel a cambio di mi porcion di pan di tres dia. Aunke mi tawata morto di hamber, mi ta combenci cu mi a haci un bon intercambio.

TAWATA un desafio pa mantene un bon consenshi cristian ora e Nazinan a tuma control di nos pais durante Segunda Guera Mundial. Despues, durante mas cu 40 aña di gobernacion comunista, tambe tawata un lucha pa sirbi nos Creador Yehova Dios, sin compromete principionan biblico.

Pero prome cu mi describi kico keda fiel na Dios a encera durante e tempo ei, laga mi duna un poco informacion tocante mi mes. Sin duda lo bo hay’e interesante pa sa kico Testigonan di Yehova a soporta durante e añanan ei. Prome laga mi conta tocante un situacion religioso cu a pone mi duda den e religionnan prominente di nos area.

Un Pregunta Religioso Confuso

Mi a nace dia 3 di december 1922, na Pácin, un pueblito Hungaro cerca di e frontera di Slovakia. E tempo ei Slovakia tawata forma e parti oost di Checoslovakia. Ora cu Union Sovietico a tuma control di un gran parti di Checoslovakia despues di Segunda Guera Mundial, nan a muda e frontera di Ucrania te cu e tawata 30 kilometer for di Pácin.

Mi mayornan tawata Catolico Romano masha deboto y nan tawatin cinco yiu, di cua ami ta di dos. Ora mi tawatin 13 aña, a sosode algo cu a pone mi pensa mas serio riba religion. Mi a compaña mi mama riba un peregrinacion di 80 kilometer pa bai na e pueblito di Máriapócs na Hungria. Nos a cana bai einan pasobra nos a kere cu esei lo a agrada Dios y asina sigura mas bendicion for di dje. Tanto personanan Catolico Romano como Catolico Griego a haci e peregrinacion. Ami a supone cu e dos iglesianan aki tawata parti di un religion catolico uni. Pero pronto mi a haya sa cu no ta asina.

A sosode cu nan a tene e santo sacrificio di misa Catolico Griego prome. Pues mi a dicidi di bai na esun ei. Despues, ora mi mama a haya sa cu mi a bai einan, el a keda hopi malcontento. Un poco confundi mi a puntr’e: “Ki diferencia ta haci na cua santo sacrificio di misa nos bai? Nos tur no ta tuma di e mesun curpa di Cristo?”

Mama no por a contesta mi, y simplemente el a bisa: “Mi yiu, ta un pica pa haci e tipo di preguntanan ei.” Pero toch e preguntanan ei a keda den mi mente.

Mi Preguntanan Ta Ser Contesta

Ora mi a haci 17 aña—djis despues cu Segunda Guera Mundial a cuminsa na 1939—mi a muda bai biba na Streda nad Bodrogom, un stad chikito cu a keda un par di kilometer leu y cu awor ta cai den parti oost di Slovakia. Mi a bai einan pa traha como alumno di un smid. Sinembargo, na su cas mi a siña algo mas balioso cu con pa traha pata di cabai y otro articulonan for di metal cu bo dirti.

Mária Pankovics, casa di e smid, tawata un Testigo di Yehova. Pues, den dia mi tawata siña e ofishi di smid for di su esposo, anto anochi mi a studia Bijbel y asisti na e reunionnan hunto cu e Testigonan local. Como alumno di un smid, mi a bin haya mas aprecio pa e palabranan di Salmo 12:6: “E palabranan di SEÑOR ta palabranan puro, manera plata rafina den un forno di klei, purifica shete biaha.” Esta dushi e anochinan ei tawata! Nos tawata analisa e palabranan di Yehova y mi a haya contesta riba mi preguntanan di Bijbel!

Mi no a realisa cu pronto, segun cu Segunda Guera Mundial tawata intensifica, mi fe nobo lo a ser poni na prueba.

Encarsela pa Mi Fe

No mucho tempo despues cu mi a cuminsa siña pa smid, gobierno a exigi pa hombernan hoben na Hungria participa den entrenamento militar. Pero mi a dicidi di sigui e principio biblico cu ta para skirbi na Isaias 2:4, y ‘no train mas pa guera.’ Como resultado mi a ser sentencia na dies dia di prizon. Despues cu mi a sali, mi a sigui studia Bijbel, anto dia 15 di juli 1941 mi a simbolisa mi dedicacion na Yehova door di batisa den awa.

Pa e tempo ei Alemania Nazi a invadi Union Sovietico, y Oost Europa tawata totalmente envolvi den guera. Propaganda di guera y sintimentonan nacionalista a bira hopi intenso. Pero Testigonan di Yehova a keda neutral, na harmonia cu nan conviccionnan basa riba Bijbel.

Na augustus 1942 autoridadnan a organisa un atake feros contra nos. Nan a prepara dies sitio caminda nan a trece e Testigonan hunto, tanto hoben como bieu. Asta hende cu no tawata batisa ainda, pero cu tawata conoci cu nan sa tin contacto cu nos a ser hiba na e sitionan aki. Ami tawata entre esnan hiba na un prizon na Sárospatak, un stad cu ta keda un 20 kilometer for di Pácin.

E preso di mas hoben tawatin tres luna so. Nan a encarcel’e hunto cu su mama Testigo. Ora nos a pidi e watchman poco cuminda maske ta pa e baby so, el a contesta: “Lag’e grita. Esei lo yud’e crece bira un Testigo fuerte.” Nos tawatin duele di e baby, pero tambe nos tawata tristo pa e echo cu propaganda nacionalista por a haci e curason di e watchman hoben ei asina duro.

Corte a sentencia mi na dos aña di prizon. E ora ei nan a traslada mi na e prizon na 85 Margit Körút na Budapest. E celnan tawata midi mas o menos 4 meter hancho y 6 meter largo, y nan a yena nan cu 50 pa 60 hende. Ocho luna largo nos a biba einan sin baño ni toilet. Kiermen nos no por a baña ni laba nos pañanan. Nos tawata tur na pieu, y anochi insectonan tawata cana rond nos curpa sushi.

Nos tawatin cu lanta cuat’or di mainta. Nos desayuno a consisti di solamente un cup chikito di cofi. Merdia nos a haya mesun cup chikito di sopi y mas o menos un ons y mei di pan cu un tiki papa. Anochi nos no tawata haya nada. Aunke mi tawatin 20 aña y cu bon salu, cu tempo mi a bira asina suak cu mi no por a cana. Presonan a cuminsa muri di hamber y di infeccion.

Durante e tempo ei nos a haya un preso nobo den nos cel. Tawata e pasto ortodox barba cu mi a menciona na principio. Nan a permitie keda cu su Bijbel. Esta hopi gana di les’e mi tawatin! Pero ora mi a pidie fia mi, el a nenga. Pero despues, el a bin cerca mi. E di: “Hey mucha homber, bo por haya e Bijbel. Mi ta bend’e cu bo.”

“Bend’e? Cu kico mi ta paga bo?”, mi a puntr’e. “Mi no tin cen hunto cu mi.”

E ora ei el a ofrece mi su Bijbel a cambio di mi porcion di pan di tres dia. E cambio ei si a bale la pena! Apesar di mi hamber fisico, mi a ricibi alimento spiritual cu a yuda sostene ami y otronan den e pruebanan cu nos a pasa durante e tempo dificil ei. Te ainda mi tin e Bijbel.—Mateo 4:4.

Nos Neutralidad Poni na Prueba

Na juni 1943, autoridadnan a hiba yoncumannan Testigo for di henter Hungria—nos tawata rond di 160—na Jászberény, un stad cerca di Budapest. Ora nos a nenga di bisti pechi militar y pone un banchi di tres colo rond di nos brasa, nan a pone nos den wagonnan di trein pa transporta carga y a hiba nos na e stacion di trein Budapest-Kőbánya. Einan oficialnan militar a yama nos un pa un na nomber for di e wagonnan di carga, y a manda nos bai raporta como solda.

Nan a manda nos bisa: “Heil Hitler”, cu a nifica “Alaba Hitler.” Nan a bati cada Testigo cu a nenga di haci esei, mal bati. A lo largo e burdugunan a cansa, anto un di nan di: “Wel, nos lo bati uno mas, pero lo e no sobrevivi esei.”

Tibor Haffner, un Testigo di hopi tempo, a logra haya un copia di e lista di Testigonan cu tawatin abordo. El a fluister den mi horea: “Ruman, abo ta e siguiente. Tene curashi! Confia den Yehova.” Na e momento ei, nan a yama mi nomber. Ora mi a bai para den porta di e wagon, nan a manda mi baha abou. Un di e soldanan a bisa: “No a sobra nada na su curpa pa bati.” Anto e di cu mi: “Si bo bai raporta manera nan a pidi bo, nos lo percura pa bo bai traha den cushina pa prepara cuminda. Si bo no hacie, lo bo muri.”

Mi a contesta: “Mi no ta bai raporta pa servicio militar. Mi kier bai bek den e wagon caminda mi rumannan ta.”

Un solda a sinti duele di mi y a gara mi y benta mi bek den e wagon. Como cu mi tawata pisa menos di 45 kilo, esei no tawata dificil p’e. Ruman Haffner a bini cerca mi, pone su brasa riba mi scouder, pasa man na mi cara y cita Salmo 20:1 pa mi: “Cu [Yehova, NW] contesta bo den e dia di angustia! Cu e nomber di e Dios di Yacob defende bo!”

Den un Campo di Trabou Forsa

Despues di esei nan a pone nos riba un barco y via Riu Danube a hiba nos Yugoslavia. Na juli 1943 nos a yega na e campo di trabou forsa cerca di e stad Bor, caminda tawatin un di e minanan di coper mas grandi na Europa. Cu tempo e poblacion di e campo tawata un 60.000 hende di hopi nacionalidad, entre nan un 6.000 Hudiu y alrededor di 160 Testigo di Yehova.

Nan a pone e Testigonan den un solo barak grandi. Meimei di e barak tawatin mesa cu banki, y dos bes pa siman nos tawata tene nos reunionnan einan. Nos tawata studia e revistanan di Toren di Vigilancia cu a logra drenta e campo di contrabanda, y nos tawata lesa e Bijbel cu mi a cambia a costo di mi porcion di pan. Tambe nos tawata canta cantica y haci oracion hunto.

Nos a purba mantene bon relacion cu e otro presonan, y esaki a resulta probechoso. Un di nos rumannan tawatin masha hopi dolo di tripa, y e watchmannan no kier a haci areglo pa e haya yudansa. Ora su condicion a empeora, un di e presonan Hudiu cu tawata docter, a bai di acuerdo pa oper’e. El a duna e ruman un tipo di anestesia primitivo y a haci e operacion cu e man di un cuchara cu nos a haci skerpi. E ruman a recupera y a regresa su cas despues di guera.

E trabou den e minanan tawata agotador, y cuminda tawata scars. Dos ruman a muri den accidente di trabou, y un otro a muri di malesa. Na september 1944, segun cu e ehersito Rusiano tawata avansa, nan a dicidi di haci e campo bashi. Si no ta pasobra mi a mir’e cu mi mes wowonan, lo mi no a kere loke a pasa despues.

Un Marcha di Horor

Despues di marcha henter un siman largo, nos a yega Belgrado morto cansa hunto cu hopi preso Hudiu. Caba nos a sigui cana varios dia mas te nos a yega na e pueblito Cservenka.

Ora nos a yega Cservenka, nan a manda e Testigonan di Yehova para den fila di cinco. Anto nan tawata tuma un Testigo di cada segundo fila. Cu awa na wowo nos a wak esnan cu nan a bai cu ne, pensando cu nan lo a bai ehecuta nan. Pero despues di un rato nan a bini bek. Kico a pasa? E soldanan Aleman tawata kier pa nan coba graf, pero un comandante Hungaro a splica nan cu e presonan tawatin un siman sin come y tawata mucho suak pa traha.

E anochi ei nan a hiba nos tur cu tawata Testigo na e zolder di un edificio cu nan tawata uza pa seca bloki. Un oficial Aleman a bisa nos: “Keda keto y no bai ningun caminda. Awe lo ta un anochi sumamente cruel.” Anto el a lok e porta. Den un par di minuut, nos a tende e soldanan ta grita: “Haci lihe! Haci lihe!” Caba nos a tende zonido di mitrayado, sigui pa un silencio spantoso. Despues nos a bolbe tende: “Haci lihe! Haci lihe!” y mas tiro di mitrayado.

Door di dak, nos por a mira loke tawata pasando. E soldanan tawata trece decena di preso Hudiu na grupo, pone nan para na rand di un buraco y tira nan mata. Despues e soldanan a benta granat di man riba e monton di cadaver. Prome cu mainta a habri tur preso Hudiu—cu excepcion di ocho—tawata morto, y e soldanan Aleman a hui bai. Nos a keda fisicamente y mentalmente destrosa. János Török y Ján Bali, kendenan ainda ta na bida, tawata entre e Testigonan cu a presencia e ehecucion ei.

Nos Ta Sobrevivi

Bou di vigilancia di soldanan Hungaro, nos a sigui cu nos marcha den direccion west y nort. Cada bes nan tawata pidi nos pa participa den actividadnan militar, pero nos a logra mantene nos neutralidad y toch sobrevivi.

Na april 1945 nos tawata meimei di e ehersitonan Aleman y esnan Rusiano na e stad Szombathely, cerca di Hungria su frontera cu Austria. Ora cu nan a anuncia un alerta pa un atake militar aereo, un capitan Hungaro, cu tawata nos watchman, a puntra: “Mi tin mag di bai busca refugio hunto cu boso? Mi por mira cu Dios ta cu boso.” Despues di e bombardeo, nos a bandona e stad y mester a pasa banda di cadaver di hende y bestia.

Mirando cu fin di e guera tawata cerca, e mesun capitan a reuni nos hunto y a bisa: “Danki cu boso a respeta mi. Ata’ki, mi tin un tiki te y sucu pa boso cada un. Algo ta algo.” Nos a gradicie pa e manera masha humano cu el a trata nos.

Un par di dia despues e Rusianonan a yega y nos a cuminsa cana bai cas den gruponan chikito. Pero di ningun manera nos problemanan no a termina. Ora nos a yega Budapest, e Rusianonan a aresta nos y a bolbe purba recluta nos, e biaha aki pa drenta ehersito Sovietico.

E homber encarga cu e reclutamento tawata un medico, un oficial Rusiano di rango halto. Ora nos a drenta e cuarto, nos no a reconoc’e, pero e si a reconoce nos. E tawata antes hunto cu nos den e campo di trabou forsa na Bor, y e tawata un di e poco Hudiunan cu a sobrevivi e masacre Nazi. Ora el a mira nos, el a ordena e watchmannan: “Laga e ocho hombernan ei bai cas.” Nos a gradicie, pero mas cu tur cos, nos a gradici Yehova pa su proteccion.

Ainda Mi Speransa Ta Briyante

Porfin dia 30 di april 1945 mi a yega mi cas na Pácin. Djis despues mi a bai bek na cas di e smid na Streda nad Bodrogom pa caba di siña pa smid. E famia Pankovics ei a duna mi hopi cos, no solamente un ofishi cu cua mi por a gana mi pan di cada dia, sino mas importante ainda, e berdadnan biblico cu a cambia mi bida. Awor nan a duna mi algo mas. Dia 23 di september 1946 mi a casa cu nan yiu mohe encantador, Jolana.

Ami cu Jolana a sigui cu nos actividad regular di studia Bijbel cu hende y predica. Anto na 1948 nos a haya un otro bendicion, un yiu homber, Andrej. Pero nos no a gosa largo di nos libertad religioso. Poco despues e comunistanan a tuma control di nos pais, y un otro ola di persecucion a start. Na 1951 nan a yama mi pa servicio militar, y e biaha aki tawata e autoridadnan comunista di Checoslovakia. E mesun cosnan a bolbe ripiti: un caso hudicial, un sentencia di prizon, encarselacion, trabou forsa y pasa hamber. Pero cu Dios su yudansa mi a bolbe sobrevivi. Na 1952 tawatin un amnistia, y mi a sali liber y a bai cerca mi famia na Ladmovce, Slovakia.

Apesar di un prohibicion contra nos sirbishi cristian, cu a dura 40 aña, toch nos a sigui cu nos sirbishi sagrado. Di 1954 pa 1988, mi tawatin e privilegio di sirbi como superintendente biahero. Mi tawata bishita e congregacionnan di Testigonan di Yehova den fin di siman y tawata anima e rumannan pa keda firme den nan integridad. Anto den siman, mi tawata hunto cu mi famia y a traha pa mantene nos mes materialmente. Durante tur e añanan ei nos a sinti Yehova su guia amoroso. Mi a nota cu e palabra di e salmista di Bijbel ta cierto: “Si no tawata pa SEÑOR, kende tawata na nos banda, ora hende a lanta contra nos, nan lo a traga nos bibo, ora nan rabia a sende contra nos.”—Salmo 124:2, 3.

Cu tempo ami cu Jolana a keda masha contento di mira Andrej casa y bira un superintendente cristian maduro. Su casa Eliška, y nan dos yiu hombernan, Radim cu Daniel, tambe a bira sirbidonan cristian activo. Anto na 1998 mi a sufri un gran perdida ora cu mi kerida Jolana a muri. Di tur e pruebanan cu mi a pasa aden, esaki ta esun mas duro pa wanta. Tur dia mi ta sinti su falta, pero e precioso speransa di resureccion ta consola mi.—Huan 5:28, 29.

Awor mi tin 79 aña, y mi ta sirbi como anciano den e pueblito Slovenské Nové Mesto, na Slovakia. Aki mi ta haya mi goso di mas grandi, compartiendo mi precioso speransa basa riba Bijbel cu mi biciñanan. Ora mi reflexiona riba e añanan tras di lomba, y riba e mas cu 60 añanan cu mi tin den Yehova su sirbishi, mi ta keda combenci cu nos por wanta tur obstaculo y prueba cu Yehova su yudansa. Mi deseo y mi speransa ta di acuerdo cu e palabranan di Salmo 86:12: “Lo mi alaba bo, o Señor mi Dios, cu henter mi curason, y lo mi glorifica bo nomber pa semper.”

[Plachi na pagina 20]

E Bijbel cu mi a haya a cambio di mi porcion di pan

[Plachi na pagina 21]

Tibor Haffner a anima mi durante mi pruebanan

[Plachi na pagina 22]

Testigonan den e campo di trabou forsa na Bor

[Plachi na pagina 22]

Entiero di un Testigo na e campo di trabou forsa na Bor cu soldanan Aleman presente

[Plachi na pagina 23]

Jolana a bira mi esposa na september 1946

[Plachinan na pagina 23]

János Török y Ján Bali (potret chikito), kendenan tambe a presencia e masacre

[Plachi na pagina 24]

Hunto cu mi yiu homber, su casa y mi nietonan

    Publicacion na Papiamento (Aruba) (2002-2024)
    Log Out
    Log In
    • Papiamento (Aruba)
    • Comparti
    • Preferencianan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condicionnan di Uzo
    • Maneho di Privacidad
    • Configuracion di Privacidad
    • JW.ORG
    • Log In
    Comparti