Watchtower BIBLIOTHEEK ONLINE
Watchtower
BIBLIOTHEEK ONLINE
Papiamento (Aruba)
  • BIJBEL
  • PUBLICACION
  • REUNION
  • g03 8/4 pag. 24-26
  • Un di e Frutanan Mas Util na Mundo

No tin video disponibel pa loke bo a scoge.

Sorry, nos no por a play e video.

  • Un di e Frutanan Mas Util na Mundo
  • Spierta! 2003
  • Subtema
  • Articulonan Similar
  • E Simiña Nabegante
  • Sabor Tropical
  • For di Nos Lectornan
    Spierta! 2003
Spierta! 2003
g03 8/4 pag. 24-26

Un di e Frutanan Mas Util na Mundo

TIN un “fruta” extraordinario cu a biaha rond mundo. Por com’e y tambe bebe su awa. E bista unico di e palo cu su frutanan na dje ta un caracteristica tipico di islanan tropical. Di cua fruta nos ta papiando? Coco, un di e frutanan mas util na mundo.

Pa hende cu no ta di areanan tropical kisas e pal’i coco ta djis un simbolo di un facansi riba un isla tropical. Pero pa hendenan cu ta biba den areanan tropical, e palo ei ta hopi mas balioso. Indonesnan ta bisa cu su fruta tin “mes tanto uzo cu e cantidad di dianan den un aña.” Na Filipinas nan a bisa: “Esun cu planta un pal’i coco ta planta obheto di utilidad y paña, cuminda y bebida, un luga di biba pa e mes, y un herencia pa su yiunan.”

Loke nan a bisa ei no ta un exageracion. Segun e buki Coconut—Tree of Life (Coco—Palo di Bida), pal’i coco “ta suministra no solamente cuminda, awa y azeta pa cushina, sino tambe rama pa dak, fibra pa cabuya y tapijt, casca cu por ser uza como obheto di utilidad y adorno, y un juice dushi for di cua por traha sucu y alcohol.” E buki ta agrega: “Si corta e palo bon, asta esei por wordo uza.” De echo, e habitantenan di Islanan Maldiva den Oceano Indio a construi boto cu pal’i coco y tin informe cu nan a nabega bai Arabia y Filipinas. Pero coco ta un nabegante cu a crusa lama bai hopi mas leu cu esnan cu a cultiv’e.

E Simiña Nabegante

Coco ta crece bon na mayoria costa tropical, basta cu tin suficiente awasero. Aunke kisas e pueblo local a planta pal’i coco, cu ta un mata adaptabel, coco mes a biaha bai sin yudansa di hende na e partinan mas isola di e planeta. Simiña ta plama den varios manera, pero coco ta haci uzo di lama grandi. Y ta eiden su exito ta sinta como un biahero cu ta bai rond mundo.

Ora un coco hecha e ta cai for di palo. Sa sosode cu e coconan hecho ta lora bai den direccion di beach. Y marea halto ta hiba nan den lama. Door cu e casca di fibra parti pafo ta contene hopi aire, e coco ta flota facil riba awa. Si e coco ta riba un isla di coral den Oceano Pacifico, podise e ta drif bai na otro banda di e saliña. Pero si coco yega lama grandi, e por biaha distancianan largo.

Awa salo cu ta caba cu mayoria otro simiña, tin mester di hopi tempo pa e por penetra den e casca duro di e coco. Coco por soporta facilmente tres luna den lama, tin bes biahando miles di kilometer, y toch spruit bon bon ora e haya un beach adecua. Kisas esaki ta e manera cu coco a podera di hopi costa tropical riba tera.

Sabor Tropical

Hendenan pafo di areanan tropical kisas ta pensa cu coco ta djis un ingrediente pa duna sabor na mangel of cos dushi manera buscuchi. Sinembargo, bai Suitost Asia bo ta wak. Lo bo ripara cu coco di berdad ta un fruta masha util. Segun e buki Pacific and Southeast Asian Cooking (Cushina Pacifico y di Suitost Asia), “coco ta un ingrediente esencial den cuminda di tur pais, region y isla for di Hawai te na Bangkok.” E buki ta bisa tambe cu pa e habitantenan di e areanan ei, “coco ta un ingrediente necesario pa bida for di cua nan ta ricibi nutriente . . . den hopi forma y mediante un variedad casi incontabel di plato y sabor.”

E motibo pakico coco tin un luga di honor den cushinanan tropical ta simpel: E ta suministra awa, lechi y azeta pa cushina. E likido transparente y dushi cu bo ta haya den un coco berde ta conoci como aw’i coco. E ta un bebida dushi y refrescante, y hopi bes nan ta bend’e canto di caminda na luganan tropical. Di otro banda, bo por traha lechi di coco door di mescla coco raspa cu awa y despues primie saca e likido. Lechi di coco ta duna sabor na sopi, sous y mansa, y ta haci nan nutritivo.

Pa saca azeta pa cushina for di coco, cunukeronan ta kibra e coco hecho y lag’e seca den solo. Unabes cu e seca, por kita e cuminda di e coco for di e casca y despues saca e azeta. Den zonanan tropical, azeta di coco ta e azeta principal cu hende ta cushina cu ne, mientras cu den paisnan Occidental hopi bes nan ta uz’e pa traha margarina, eiscrim y buscuchi.

No ta facil pa baha coco. Hopi bes, mester subi den palo y corta e coconan. Tambe sa uza un palo largo cu un cuchiu pega na dje. Na Indonesia nan a entrena macaco pa haci e trabou aki. Hendenan cu kier ta sigur cu un coco ta hecho, ta prefera e manera di mas simpel, esta, warda te ora e coco mes cai for di palo.

Sin importa con hende ta baha coco, el a bira un fruta cu bo por bende facil y tambe un fuente balioso di cuminda pa hopi hende pasobra e ta un fruta cu bo por uza den varios manera. Pues e proximo bes cu bo mira un pal’i coco—sea riba potret of di berdad—corda cu e ta hopi mas cu un adorno cu ta decora beachnan tropical. Bo ta mirando un di e palonan cu ta produci un di e “frutanan” mas util na mundo.

[Cuadro/Plachinan na pagina 25]

DETAYENAN INTERESANTE DI COCO

CANGREU DI COCO No ta hende so ta gusta coco. Durante dia e cangreu di coco ta biba den hol bou di tera, pero anochi e ta fiesta cu coco. Aunke hende tin mester di un machete pa kibra un coco, e cangreu ingenioso aki ta pasa hopi trabou pa kibra un coco. E ta batie contra un baranca te ora e kibra. Ta parce cu coco ta bai bon cu e criatura aki, pasobra e por biba mas cu 30 aña largo!

COCO DEN COSMETICA Door cu azeta di coco ta bon pa cuero, fabricantenan ta uz’e den lipstik y den lotion contra solo. Y si bo ta uza un habon cu no ta haci daño na medioambiente of un shampo cu ta scuma hopi, e chens ta grandi cu azeta di coco ta un di su ingredientenan principal.

[Plachinan]

Coco por sobrevivi un biahe riba lama

Cangreu di coco

Planchi di pal’i coco

[Rekonosementu]

Godo-Foto

[Reconocemento pa Potret na pagina 24]

Potret chikito, man drechi ariba: Godo-Foto

    Publicacion na Papiamento (Aruba) (2002-2024)
    Log Out
    Log In
    • Papiamento (Aruba)
    • Comparti
    • Preferencianan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condicionnan di Uzo
    • Maneho di Privacidad
    • Configuracion di Privacidad
    • JW.ORG
    • Log In
    Comparti