Watchtower BIBLIOTHEEK ONLINE
Watchtower
BIBLIOTHEEK ONLINE
Papiamento (Aruba)
  • BIJBEL
  • PUBLICACION
  • REUNION
  • g03 8/9 pag. 23-25
  • Orkidianan den Tur Nan Gloria

No tin video disponibel pa loke bo a scoge.

Sorry, nos no por a play e video.

  • Orkidianan den Tur Nan Gloria
  • Spierta! 2003
  • Subtema
  • Articulonan Similar
  • Un Variedad Increibel
  • Orkidianan Nativo di Costa Rica
  • Contenido
    Spierta! 2003
Spierta! 2003
g03 8/9 pag. 23-25

Orkidianan den Tur Nan Gloria

DI UN ESCRITOR DI SPIERTA! NA COSTA RICA

“Cu orguyo nan ta pronk cu nan beyesa riba e mosaiconan di muraya. Nan ta coketia cu e brisa, sombra y solo, y awor mas cu nunca nan ta luci sin fin.”

ASINA un articulo den corant a anuncia e Exposicion Nacional di Orkidia cu ta tuma luga anualmente na San José, Costa Rica. E simpel mencion di orkidia kisas ta pone bo pensa riba algun di e flornan di mas exotico y bunita na mundo. Un bishitante di e exposicion a tende un hende bisa un otro bishitante: “Con un hende por nenga e man di Dios como e Diseñador, ora e mira flornan asina complica y bunita?” En berdad Yehova Dios, kende su cualidadnan invisibel por wordo mira claramente na e cosnan cu el a crea, ta merece alabansa pa e bunitesa di orkidia!—Romanonan 1:20.

Ya ta miles di aña caba cu hende ta duna balor na orkidia. Evidencia ta indica cu Chinesnan tawata cultiva orkidia mas cu 4.000 aña pasa. Na e otro banda di mundo segun informe, Montezuma, kende a goberna caminda awe ta Mexico for di aña 1502 pa 1520, a cultiva varios sorto di orkidia. Sinembargo, ta te den e decadanan di 1800 e buskeda pa e matanan aki a aumenta drasticamente.

Na 1818 un homber na Inglatera cu yama William Cattley a ricibi un cargamento di mata tropical for di Brazil. Den e material cu nan a paketa e matanan, el a ripara pidanan di mata cu parce raiz. El a planta nan, y despues a keda encanta ora nan a saca un bunita flor biña. Awe e sorto di orkidia aki ta conoci como Cattleya.

Durante añanan 1800, tawata popular entre hende rico pa colecciona orkidianan unico. Bendedonan tawata pidi un prijs exorbitante, specialmente pa sorto nobo di orkidia. Sinembargo, na principio di añanan 1900 e locura di orkidia a mengua. Anto el a bolbe lanta cabes decadanan despues ora cu nan a descubri metodonan barata pa reproduci orkidia artificialmente. Awor tur hende por a disfruta di e flornan exotico aki!

Un Variedad Increibel

E famia di orkidia kisas ta e famia mas grandi di mata cu ta saca flor, ya cu tin casi 20.000 sorto rond mundo.a Nan ta crece casi tur caminda, for di e Circulo Polar te na regionnan semidesertico. Bo ta haya algun orkidia den top di palo na un haltura di 3.000 meter den Seronan di Andes, mientras cu otro sorto—manera esnan na Australia—ta pasa mayor parti di nan bida como mata bou di tera.

Tin tur tamaño y colo di orkidia y tambe tur tipo di aroma. Na Papua Nueva Guinea, nan tin orkidia cu ta midi varios meter halto y cu ta pisa te cu dos tonelada. Otronan, cu tin flor tamaño di un cabes di hangua, ta pas facilmente den un vingerhoed. Tin orkidia ta crece cu nan raiz den tera, mientras cu mayoria (nan ta yama esakinan epifiet) ta crece riba palo of otro mata, sin saca nutricion for di e palo- of matanan ei. Tin orkidia ta perfuma e aire cu un holo suave di coco of raspberry, mientras cu otronan ta hole manera carni putri.

Kisas bo ta puntra: ‘Tur e diferente flornan aki por ta bin di e mesun famia?’ Aunke tin asina un variedad increibel di orkidia, tin dos rasgo cu ta distingui orkidia for di otro mata cu ta saca flor. Na prome luga, orkidia su petalonan tin un areglo unico. Na di dos luga, orkidia tin un columna cu di un manera unico ta join e organonan reproductivo masculino y femenino.

Orkidianan Nativo di Costa Rica

Apesar cu Costa Rica ta un pais chikito, e tin un di e consentracionnan mas grandi di orkidia na mundo. De echo, e pais ta e habitat natural di aproximadamente 1.400 sorto di orkidia, y indudablemente tin mas pa nan descubri. Costa Rica ta un area cu varios grado di humedad debi cu e tin Lama Caribe den oost y Oceano Pacifico den west loke ta modera e weer. Y esei ta fomenta e crecemento di un variedad di orkidia. Tambe e pais tin hopi area humedo un poco halto (cu nan ta yama selva di nubia), caminda mayoria orkidia ta bona. Den un selva di nubia asina nan a topa un palo cu tawatin 47 sorto di orkidia ta crece riba dje!

Hende ta haci esfuerso continuo pa salba hopi sorto di orkidia cu ta ser menasa cu extincion. Pero afortunadamente tin otro sortonan cu ainda ta prospera den e selvanan di Costa Rica. Awendia hende di tur gremio tin e hobi di cria orkidia. Nan no ta dificil pa cria, pero tin un problema. Bo por bira adicto na criamento di orkidia. Un escritor a expres’e asin’aki: “Purba cria un orkidia so ta manera purba come un pinda so!”

[Nota]

a Tambe tin casi 100.000 sorto di orkidia crusa cu a wordo registra.

[Cuadro/Plachi na pagina 23]

Exposicion Nacional Anual di Orkidia

E Asociacion Costarikeño di Orkidia a organisa su prome exposicion nacional na 1971 pa concientisa hende pa conserva e habitat natural di orkidia. E prome exposicion tawata chikito, y nan a show solamente 147 mata riba un par di mesa. Sinembargo, resientemente nan a show mas cu 1.600 mata. Ora bishitantenan drenta den e exposicion nan ta haya nan diripiente cu un explosion di colo segun cu nan ta deleita nan bista riba e orkidianan di tur tamaño y forma imaginabel.

[Reconocemento]

Jardín Botánico Lankester

[Cuadro/Plachinan na pagina 24]

Hardin Lankester

Funda na 1917 door di e biologo Britanico Charles Lankester Wells, e paradijs trankil aki ta ser considera como un di e hardinnan botanico mas balioso di continente Mericano. Hardin Lankester tin 800 sorto di orkidia nativo y exotico cu ta crece riba un tereno di 10,7 hectar di selva y hardin. Tambe e ta fungi como un centro di rescate nacional. Tin biaha hende ta bende orkidianan salbahe ilegalmente, specialmente e sortonan masha scars. Ora autoridadnan confisca nan, nan ta hiba e orkidianan aki na Hardinnan Lankester cu e speransa di salba nan.

[Reconocemento]

Potretnan ariba: Jardín Botánico Lankester de la Universidad de Costa Rica

[Cuadro/Plachinan na pagina 25]

Con pa Cria Orkidia na Cas

[Komentario di e plachi na página 25]

◼ Mayoria orkidia por crece den pochi of macutu yena cu piedra of casca di palo.

◼ Aunke mayoria orkidia no tin mester di tera, mester duna nan vitamina cu regularidad, specialmente ora nan ta saca flor.

◼ E cantidad di lus cu nan mester ta depende di e sorto di orkidia. E sorto Vanda ta gusta lus briyante for di un bentana cara pasuit. Mientras cu lus briyante for di west of claridad no mucho fuerte for di suit ta miho pa Cattleya. E sorto Phalaenopsis ta bona cu claridad for di west of cu claridad no mucho fuerte den un bentana cu ta cara pasuit.

◼ Mester muha un orkidia te ora cu awa cuminsa sali for di e buraconan di e pochi. E mata mester seca un tiki prome cu bolbe muh’e.

◼ Orkidia ta bona den humedad. Pues si bo ta biba den un ambiente seco, pone bo mata di orkidia den un scalchi cu piedra y casi tapa e piedranan cu awa.

[Plachinan]

“Phalaenopsis”

“Vanda”

“Cattleya”

[Reconocemento]

Jardinería Juan Bourguignon

[Plachi na pagina 24, 25]

E orkidia tiger por crece bira mas cu shete meter halto y pisa te cu dos tonelada

[Reconocemento]

Noemi Figueroa/Brooklyn Botanical Garden

[Plachi na pagina 25]

E orkidianan mas chikito na mundo ta midi solamente un milimeter hancho

    Publicacion na Papiamento (Aruba) (2002-2024)
    Log Out
    Log In
    • Papiamento (Aruba)
    • Comparti
    • Preferencianan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condicionnan di Uzo
    • Maneho di Privacidad
    • Configuracion di Privacidad
    • JW.ORG
    • Log In
    Comparti