Hobennan Sa Puntra . . .
Con Mi Por Haya Tempo pa Haci Mi Huiswerk?
‘Mi falta un aña mas pa mi caba scol secundario, y mi ta yen di stress. . . . Mi tin masha hopi proyecto y presentacion pa haci. No ta wega. Mi no tin tempo pa haci nan.’—Un mucha mohe di 18 aña.
BO TA sinti cu bo ta hoga den e boshi di huiswerk cu bo ta haya tur dia na scol? Si esei ta e caso, bo no ta bo so. Segun un informe di prensa di Merca: “Segun cu scolnan den henter e nacion ta haci esfuerso pa eleva e normanan—y standarisa e manera di evalua e resultadonan di test y proefwerk—nan ta aumenta e cantidad di huiswerk. Tin informe di studiantenan di scol secundario den algun area cu ta dedica mas cu tres ora pa anochi na huiswerk. Un estudio cu e Universidad di Michigan a haci ta indica cu awe hobennan tin cu haci mas cu tres bes mas tanto huiswerk cu muchanan di 20 aña pasa.”
No ta studiantenan na Merca so ta haya hopi huiswerk. Por ehempel, mientras cu na Merca tin informe cu 30 porshento di muchanan di 13 aña ta dedica mas cu dos ora na huiswerk pa dia, na Taiwan y Corea, esaki ta 40 porshento y na Francia e ta mas cu 50 porshento. Katie, un studiante di universidad na Merca, ta lamenta: “Tin biaha ora mi huiswerk bira hopi, mi ta haya hopi stress.” Marilyn cu Belinda, kendenan ta bai scol na Marseilles, Francia, ta sinti mescos. Marilyn ta bisa: “Hopi bes nos ta dedica dos ora of mas pa anochi haciendo huiswerk. Ora bo tin otro responsabilidadnan, por bira dificil pa haya tempo.”
Unda Mi Por Haya Tempo?
Lo tawata great si bo por a agrega djis algun ora na e dia ora bo tin hopi mester di nan pa caba bo huiswerk y cumpli cu tur otro cos cu bo tin cu haci, no ta berdad? Eigenlijk, bo por logra algo similar si bo siña for di e principio biblico cu nos ta haya na Efesionan 5:15 y 16: “Pesei, mira bon con boso ta cana, no manera hende bobo, ma manera hende sabi, haciendo bon uzo di boso tempo [“cumprando tempo oportuno”, NW].” Aunke e escritor di Bijbel no tawata pensa riba huiswerk ora el a skirbi e palabranan ei, nos por aplica e principio ei na bida di tur dia. Ora bo cumpra un cos, bo tin cu duna algo p’e. E punto cu nos tin cu compronde aki ta cu pa haya tempo pa bo studia, lo bo tin cu entrega algo. Pero kico?
“Traha un lista di e cosnan cu ta mas importante”, un hoben cu yama Jillian ta conseha. Cu otro palabra, pone prioridad. Reunion cristian y asuntonan spiritual mester ta prome riba bo lista. Y no lubida bo responsabilidadnan di famia, trabou di cas y naturalmente, bo huiswerk.
Siguientemente, purba tene un registro di e manera cu bo ta echt uza bo tempo durante mas o menos un siman. Lo bo por keda sorprendi di loke bo ta descubri. Cuanto tempo bo ta dedica na wakmento di television? surf riba Internet? bai wak pelicula? papia na telefon? bishita amigo? Awor, compara bo registro cu bo lista di prioridad. Podise bo no tin nodi wak mas aleu cu e tempo cu bo a dedica na wakmento di television, papia na telefon of surfmento riba Internet pa bo sa for di cua area bo tin cu cumpra hopi mas tempo!
Cosnan Mas Importante Ta Prome
Esaki no ta nifica cu bo tin cu tira bo television afo y hiba un bida solitario y isola. Podise bo tin cu establece e regla: “Cosnan mas importante ta prome.” Un texto di Bijbel cu nos por aplica na e situacion aki ta bisa: “Distingui loke ta importante di [berdad].” (Filipensenan 1:10, BPK) Por ehempel, siendo cu bo educacion na scol ta importante, bo por pone un regla pa bo mes, esta, cu bo no ta sende television tanten cu bo no caba bo trabounan di cas, preparacion pa reunionnan cristian y cu bo huiswerk. Nos tin cu admiti si cu perde bo programa di television faborito por ta hopi laf. Pero honestamente, cuanto biaha bo a cai sinta cu e intencion pa wak solamente bo programa faborito, y a resulta cu bo a sinta dilanti television henter anochi sin haci nada otro?
Di otro banda, podise bo tin cu duna suficiente importancia na baimento di reunionnan cristian. Por ehempel, si bo tin un proefwerk of huiswerk importante riba programa, lo bo por purba traha suficiente tempo di antemano pa nan no stroba bo di bai bo reunionnan. Lo bo por asta purba combersa cu bo maestronan riba e asunto, y laga nan sa cu lo bo ta echt aprecia si nan por laga bo sa di antemano di cualkier huiswerk cu lo bo tin cu haci riba un anochi di reunion. Tin maestronan cu lo ta dispuesto pa coopera.
Nos por saca un otro principio util for di e relato biblico di Hesus su amiga cu yama Marta. E tawata un persona ocupa y diligente, pero e no a establece su prioridadnan den e orden corecto. Na un ocasion e tawata cansa su curpa pa prepara un cuminda pa Hesus cu probablemente tawata henter un bankete, mientras cu su ruman mohe Maria tawata scucha Hesus en bes di yud’e. Ora Marta a keha tocante esaki, Hesus a bis’e: “Marta, Marta, bo ta precupa y ta molestia bo curpa cu asina hopi cos; ma poco cos ta necesario, en realidad un so, pasobra Maria a scohe e parti bon cu lo no wordo kita for di dje.”—Lucas 10:41, 42.
Ki les nos por siña for di esaki? Keda simpel. Con lo bo por aplica e principio aki den bo situacion? Wel, bo ta ‘molestia bo curpa cu hopi cos’, kisas purbando di hinca huiswerk y un trabou part-time den bo programa? Si bo tin un trabou, bo famia realmente tin mester di e placa? Of bo ta traha djis pa bo tin cen extra pa bo cumpra cos cu bo kier pero cu no ta echt necesario?
Por ehempel, den algun pais hobennan ta loco pa cumpra nan mes auto. Karen Turner, consehero na scol secundario, ta splica “cu awendia tin un presion enorme riba hobennan pa nan tin cen of pa nan traha pasobra pa mantene un auto ta costa placa.” Sinembargo, Turner ta conclui: “Ora bo ta participa den hopi cos manera actividadnan despues di scol y tambe trabou mientras bo ta haya boshi huiswerk na scol, bo ta haya bo cu un obstaculo. E studiante ta hay’e cu demasiado carga.” Pakico pone demasiado carga riba bo mes sin cu esei ta necesario? Podise bo por traha menos ora na trabou of asta stop di traha, si bo huiswerk ta wordo afecta.
‘Cumpra Tempo’ na Scol
Ademas di busca manera pa haya tempo for di actividadnan despues di scol, pensa tambe con bo por uza bo tempo miho ora bo ta na scol. “Mi ta purba di haci mas tanto huiswerk posibel na scol durante e oranan cu nos ta haya pa studia”, Josue ta bisa. “Di e manera ei mi por puntra e maestro si tin algo cu mi no a compronde durante les e dia ei.”
Un otro cos pa pensa riba ta pa reduci e cantidad di vaknan extra cu bo por scohe. Tambe lo ta bon pa bo stop cu algun actividadnan cu bo ta envolvi den dje pero cu no tin di aber cu bo lesnan di scol. Door di haci ahuste den e areanan aki, bo por haya mas tempo pa studia.
Uza Bo Tempo na un Manera Mas Eficiente
Okay, bo a haci sacrificio y ahuste y bo a logra primi saca un tiki tempo mas pa haci huiswerk. Con eficiente lo bo uza e tempo ei? Si bo por haci 50 porshento mas di huiswerk den e mesun cantidad di tempo, no ta mescos cu bo a haya 50 porshento mas tempo? At’aki algun sugerencia pa mehora bo eficiencia.
✔ Traha un Programa. Prome cu bo cuminsa haci bo huiswerk, pensa riba cosnan manera esakinan: Cua vak mi mester haci prome? Cuanto tempo e tarea mester tuma? Kico ta e cosnan—buki, papel, pen, calculator—cu mi tin mester pa haci e tarea?
✔ Busca un luga pa bo studia. Preferiblemente un sitio unda no tin distraicion. Un hoben cu yama Elyse ta bisa: ‘Si bo tin un lessenaar, uz’e. Ora bo ta sinta recht bo por consentra miho cu ora bo ta drumi riba cama.’ Si bo no tin bo mes camber, kisas bo rumannan lo ta dispuesto pa duna bo un cierto grado di pas y trankilidad ora bo ta studia. Of podise bo por studia den un parke of un biblioteca publico. Si bo tin bo mes camber, no stroba bo mes door di sende television of pone musica cu por distrae bo mientras bo ta purba di studia.
✔ Tuma pausa. Si despues di un rato bo ta ripara cu bo no por consentra, un pausa cortico kisas lo yuda bo sigui consentra.
✔ No pospone! “Mi gusta pospone cos”, segun Katie cu a ser cita anteriormente. “Ta parce cu gewoon mi no por cuminsa cu mi tarea sino ta te na e ultimo momento.” Evita di pospone cos door di tin un skema definitivo y tene bo mes na dje.
Huiswerk ta importante, pero manera Hesus a bisa Marta, e actividadnan di mas importante—“e parti bon”—ta cosnan spiritual. Wak bon pa huiswerk no kita tempo for di actividadnan importante manera lesamento di Bijbel, participacion den sirbishi y baimento di reunionnan cristian. Esakinan ta cosnan cu lo enrikece bo bida pa eternidad!—Salmo 1:1, 2; Hebreonan 10:24, 25.
[Plachinan na pagina 15]
Si bo ta purba hinca demasiado cos den bo programa, e por stroba bo di haya tempo pa haci huiswerk
[Plachi na pagina 15]
Si bo cosnan ta bon organisa, esaki por yuda bo haya mas tempo pa haci bo huiswerk