Un Paradijs Recobra for di Desierto
Di un escritor di Spierta! na Lituania
D EN e ultimo parti di siglo 18, e habitantenan di un pueblo di piscado a sinti cu nan pueblo tawata destina na destruccion. Pa añanan largo un duin gigantesco di santo tawata move pocopoco den direccion di nan pueblo. En vano nan a purba desvia e duin door di traha un barera triangular di palo. Pa aña 1797, e duin a tapa e pueblo completo.
Esaki ta solamente un episodio den un drama cu a dura 80 aña, durante cua duinnan a tapa decenas di pueblo y comberti Curonian Spit, un pida tereno di 100 kilometer na costa di Lama Baltico di loke awe ta Rusia y Lituania, den un desierto. E causanan pa e destruccion ei y e restauracion di e region—cu awor ta un atraccion turistico principal—ta forma un historia fasinante.
Victima di Mal Maneho y Invasion
Pa hopi siglo, e santo riba e tereno di Curonian Spit tawata cubri cu vegetacion berde y abundante. E selva tawata yen di bestia cu e pueblo local por a yag riba dje. Na principio di siglo 18, e area a bira importante como parti di un ruta postal entre West Europa y e Imperio di Rusia. Ora e poblacion a aumenta durante un periodo di pas, e tounan di bestia a come te caba cu tur e yerba berde delicado cu a cubri e tereno, y hende a kap demasiado palo for di e selvanan. E habitantenan no a realisa con delicado e capa di vegetacion cu nan tawata depende di dje tawata.
E selva a ricibi su golpi mortal ora un ehersito Ruso a invadi e luga na 1757 y a kap e palonan pa traha centenares di boto plat pa nan por sitia Königsberg (Kaliningrad), un stad importante na Prussia. Durante e siguiente decadanan, biento a forma duinnan di santo y a causa e desaster cu nos a menciona anteriormente.
Por a restaura un paisahe cu a ser destrui di e forma ei? Entre e personanan cu a pensa cu si, tawatin Georg David Kuwert, un trahado di servicio di post dicidido, y su tata, Gottlieb. Na 1825, nan a bolbe cuminsa planta palo riba e tereno di e spit. E tawata un lucha largo y agotador. Pa mas cu un siglo, centenares di hende a traha riba e proyecto aki. Prome, nan mester a stabilisa e tereno cu un sorto di yerba cu raiznan cu ta bai profundo y cu ta bona den santo. Nan a planta diferente sorto di palo di pino resistente y berkenboom riba centenares di hectar. Finalmente nan a gana e bataya. Awor mas o menos 70 porshento di e tera seco tin vegetacion atrobe. Kico lo bo haya si bo bishita e spit awor?
Paradijs pa Turista
Awendia Curonian Spit ta haya te cu 8.000 turista pa dia. Esei no ta nada straño pasobra e spit tin un variacion enorme di atraccion. Sea cu bo ta subi sero, core bais of ta core keiro den auto, e paisahe ta cambia masha lihe. Den e selvanan tin bina eland, zoro y porco salbahe. Mas o menos shen sorto di parha ta biba eiden, y tur aña casi un miyon parha ta pasa riba e spit durante nan biahe di migracion. Tin 900 variedad di mata, y ainda tin hopi duin aunke awor nan ta ocupa solamente 12 porshento di e tereno.
Algun di e duinnan di santo ta yega un haltura di 50 meter. Ora bo haya bo na un luga caminda rond di bo no tin nada otro sino santo y shelo, esei ta un experencia inolvidabel. Segun cu bo ta subi, bo ta mira cu algun duin tin e forma tradicional den cua biento a forma nan. Ora bo yega na e top di e duin forma manera un punta skerpi, caminda biento ta supla e santo den banda pa hala e duin un paso mas leu riba su biahe, bo ta haya bo cu un bista masha impresionante. Bo ta mira con e strepi smal di tereno cu bo ta para riba dje ta sigui bai na un distancia leu, y ta decora cu pueblo, selva, plekinan bashi rondona cu palo y faro. Na un banda tin e olanan drentando for di Lama Baltico; na e otro banda, tin e awanan mas calmo di Curonian Lagoon.
E bishitantenan ta haya e aire friu di lama refrescante. Hopi ta disfruta door di surf riba lama of nabega den yate; otronan ta dal un caminata trankil atrabes di un di e pueblonan na e estilo di antaño. E casnan geferf cu color bibo y nan dak di pal’i maishi of di panchi ta conserva e ambiente di temponan mas trankil di hopi añanan pasa. E holo fuerte di pisca cu ta ser procesa pa conserva nan y e redanan habri abou na suela pa seca, ta recorda esnan cu ta cu facansi cu piscamento semper tawata e ofishi principal di e habitantenan di e spit. Windwijzer ta masha comun ya cu e piscadonan ta masha interesa den e direccion di biento. E windwijzernan a bira algo artistico akinan, y hende a haci estudio interesante di nan. Cada boto di bela tawatin uno riba su mast, y el a sirbi pa identifica e pueblo for di cua e boto a bini. Loke ta fasinante tambe ta e pidanan di amber (barnsteen) cu bo por haya tin bes canto di lama. Vooral riba dianan di awasero turistanan ta bishita museonan cu ta exhibi hoyanan di amber. Den algun di nan bo por mira restonan di mata y insecto.
Pues no ta nada straño cu e representante di Lituania pa e Organisacion Educacional, Cientifico y Cultural di Nacionnan Uni a describi Curonian Spit como un paradijs. E ta un paradijs cu a ser recobra for di tera cu a ser ruina door di mal maneho y guera. Ta claro cu rond mundo ainda tin hopi luga cu hende ta sigui ruina. Pero Bijbel ta duna nos e garantia cu pronto bou di e Reino di Dios henter e planeta lo ser comberti den un paradijs bunita caminda hende recto lo biba pa semper.—Isaias 65:17, 21-25; 2 Pedro 3:13, 14.
[Mapanan na pagina 16]
(Pa e texto den su formato completo , wak e publicacion)
LAMA BALTICO
LITUANIA
CURONIAN SPIT
Curonian Lagoon
RUSIA
Kaliningrad
[Plachinan na pagina 17]
Tin hopi parha, mata y duin na Curonian Spit
[Reconocemento]
Tres potret chikito abou: Gedimino Graz̆ulevic̆iaus nuotrauka
Parha y yerba: Gedimino Graz̆ulevic̆iaus nuotrauka; background: UAB „Laiko spalvos“
POTRET: A. VARANKA
[Plachi na pagina 18]
Porconan Salbahe
Knobbelzwaan
Amber
[Reconocemento]
Tres potretnan ariba: Gedimino Graz̆ulevic̆iaus nuotrauka
[Plachi na pagina 18]
Curonian Spit ta atrae miles di turista diariamente