Hobennan Sa Puntra . . .
Con Mi Por Evita Sex Prome Cu Casa?
“Cu 19 aña, mi a tene relacion sexual cu un mucha homber cu mi a conoce na scol. Mi no por caba di splica con malo y indigno mi a sinti mi despues.”—Laci.a
BIJBEL ta bisa bo pa bo “hui for di inmoralidad.” (1 Corintionan 6:18) Pero aparentemente masha poco hoben djawe ta dispuesto pa obedece e instruccion ei y abstene di sex te ora nan casa. Algun di nan, manera Laci, a entrega na nan deseonan y a sufri pa esei y a keda cu un consenshi molestia.
Nos tin cu admiti cu no ta facil pa domina bo impulsonan sexual. Manera e buki Adolescent Development (Desaroyo di Adolecente) ta remarca, e cambionan hormonal di pubertad inevitablemente ta bai “compaña cu un aumento di impulsonan sexual.” Paul ta reconoce: “Tin biaha, sin ningun aparente motibo, pensamento tocante sex ta bin den mi mente.”
Sinembargo, profesor di pediatria Howard Culin ta remarca: “Pa bisa cu ta hormonanan so ta responsabel pa e comportacion [di adolecente] ta un splicacion demasiado simpel.” E ta splica cu factornan social tambe ta hunga un rol. En berdad, factornan social—specialmente influencia di amigo—por ta masha fuerte.
Den su buki A Tribe Apart (Un Tribo Separa), e escritora Patricia Hersch ta bisa cu “hobennan a crea nan mes comunidad. . . . No ta trata aki di djis un grupo di amigo, ma el a bira un sosiedad isola [for di hende grandi] cu su mes norma- y balornan, y reglanan.” Sinembargo, e “norma- y balornan” y “reglanan” di hopi hoben awe ta mas bien anima nan pa duna rienda liber na nan impulsonan sexual en bes di domina nan. Door di esei hopi di nan ta sinti nan bou di presion pa experimenta cu sex prome cu nan casa.
No obstante, hobennan cristian si ta mas sabi; nan ta determina pa evita tur forma di inmoralidad sexual of fornicacion, sabiendo cu Dios ta conden’e como un di “e obranan di carni.”b (Galationan 5:19) Pero con bo por keda moralmente limpi ora bo haya bo confronta cu presion grandi?
Busca Amigonan Sabi
Ta interesante pa nota cu aunke presion social por tin un influencia negativo riba bo, e bon tipo di amigo por tin un influencia positivo riba bo. Ta manera Bijbel ta bisa: “Esun cu anda cu hende sabi lo ta sabi.” (Proverbionan 13:20; 1 Corintionan 15:33) Un informe di e Organisacion Mundial di Salu (OMS) a comenta cu “adolecentenan cu tin un bon relacion cu nan mayornan, cu otro adultonan amoroso y cu amigonan” y “kendenan tin un bida di famia stabil y cu limitenan bon cla defini . . . tin menos chens di cuminsa cu actividad sexual.”
Un bon relacion cu bo mayornan por ta masha beneficioso. Joseph ta corda: “Mi mayornan definitivamente a yuda mi resisti e presionnan pa experimenta cu sex.” Si, mayornan cu kier agrada Dios por percura stabilidad y limitenan pa bo cu ta basa riba e Palabra di Dios. (Efesionan 6:2, 3) Nan por apoya bo den bo esfuersonan pa keda moralmente limpi.
Na prome instante, podise bo no ta sinti bo comodo pa papia cu nan tocante asuntonan sexual. Pero lo bo keda sorprendi con bon nan ta compronde bo sintimentonan. Con cu bai bin, un tempo nan tambe tawata jong. Pesei, Sonja ta conseha otro hobennan: “Bai serca bo mayornan, y no tene berguensa di papia tocante sex.”
Kico si bo mayornan no ta siguiendo e normanan di Bijbel? Wel, esei no ta kita bo di honra nan, ma kisas bo tin cu busca algun guia pafo di bo famia. Paul, cita anteriormente, ta bisa: “Riba e tereno aki mi ta hayando hopi yudansa di parehanan casa cristian cu ta maduro.” Kenji, un hobensita kende su mama no ta un creyente, tambe ta bisa: “Semper mi ta busca conseho serca e personanan maduro cu ta spiritualmente edificante.” Pero e ta adverti: “Mi ta evita hende cu no tin normanan moral fuerte, asta esnan cu ta bisa cu nan tin e mesun creencianan religioso cu mi.”
Tin biaha, kisas ta necesario pa vigila bo asociacion den e congregacion cristian. Bijbel ta recorda nos cu den cualkier grupo grandi, semper sa tin algun persona cu no ta comporta nan mes na un manera honorabel. (2 Timoteo 2:20) Kico bo mester haci si bo ripara cu algun di e hobennan den bo congregacion, en realidad, “ta sconde loke nan ta”? (Salmo 26:4, NW) Evita di asocia mucho cu e personanan aki, y busca amigo cu lo apoya bo determinacion pa keda moralmente limpi.
Rechasa Ideanan Perhudicial
Tambe bo tin cu dal paso pa proteha bo mes contra e avalancha di esenanan erotico y insinuacionnan sexual cu ta sali den buki, revista, videoclip, wega di video, pelicula y Internet. Medionan di comunicacion ta pinta sex entre hende no casa como algo fasinante, dushi y liber di riesgo. Kico ta e efecto di esaki? Kenji, cita anteriormente, ta admiti: “Mi tawatin custumber di wak un show den cua nan a trata asuntonan sexual na un manera gewoon, y cu asta tawatin conotacion homosexual. Door di esei, mi a cuminsa lubida con serio Yehova ta mira e cosnan aki.”
Echo ta cu hopi bes entretenimento popular ta tapa na un manera ingenioso e realidadnan desagradabel di sex prome cu matrimonio, manera embaraso indesea, matrimonio prematuro y malesa contagia sexualmente. Pues no cai den e engaño di esnan “cu ta yama loke ta malo, bon, y loke ta bon, malo.”—Isaias 5:20.
Corda e palabranan di Proverbionan 14:15 (BPK): “Hende sin experencia ta kere tur cos cu bis’e, hende sabi mes ta pensa.” Si ora bo ta lesa, surf riba Internet of wak television, bo topa esenanan probocativo of erotico, tuma accion mesora! Sera e buki ei, paga bo computer of cambia canal! Anto pensa riba algo otro, algo sano. (Filipensenan 4:8) Esei lo yuda bo domina un mal deseo prome cu e haya chens di bira mas fuerte.—Santiago 1:14, 15.
Tene Cuidou cu Situacionnan Comprometedor
Bo ta saliendo cu un persona di otro sexo? Si ta asina, bo tin cu vigila. Bijbel ta spierta nos: “E curason ta mas engañoso cu tur cos y ta totalmente corupto.” (Yeremias 17:9) Ta facil pa laga muestra di cariño bira mal comportacion sexual. Tuma precaucionnan rasonabel, manera sali cu un chaperon adecuado of sali cu bo pareha den un grupo di amistad sano. Evita di ta bo so den situacionnan cu por pone bo cai den tentacion.
Pero talbes bo ta comprometi pa casa y bo ta haya cu cierto manifestacionnan fisico di cariño ta na su luga. Sinembargo, un informe di OMS ta spierta: “Ora e dia di casa ta yegando, ta parce cu mayoria hende mohe, asta den e culturanan mas conservativo, ta tene relacion sexual prome cu nan casa.”c Pesei, fiha limitenan pa bo expresionnan di cariño y proteha bo mes asina di dolor di curason innecesario.
Pa repudiabel cu e por ta parce, hopi hoben—specialmente hobensitanan—ta ser forsa pa haci sex. Segun un estudio, “60 porshento di mucha mohenan adolecente di Merca cu a tene relacion sexual prome cu nan a cumpli 15 aña a haci esei contra nan boluntad.” Hopi bes e hombernan ta uza forsa pa domina nan victimanan. (Eclesiastes 4:1) Por ehempel, Bijbel ta bisa nos cu Amnon, yiu di Rei David, a “enamora” di su mitar ruman mohe Tamar y mediante un triki a fors’e drumi cu ne.—2 Samuel 13:1, 10-16.
Esaki no ta nifica cu ta imposibel pa preveni un violacion sexual of sex forsa. Door di ta alerta pa e peliger, door di evita circunstancianan comprometedor, y tuma accion rapido ora tin un menasa, bo por proteha bo mes.d
“Uni” Bo Curason
Nos ta spera cu e sugerencianan cu nos a trata aki lo yuda bo den bo lucha pa keda moralmente limpi. Pero al fin y al cabo, ta loke bo tin den bo curason lo determina bo conducta. Hesus a bisa cu “for di curason ta sali . . . fornicacion.” (Mateo 15:19) Pesei bo tin cu resisti e tendencia di ta “indeciso” (lou) of di desaroya un “curason dobel” (hipocrita) riba e asunto sumamente importante aki.—Salmo 12:2; 119:113.
Si un dia bo sinti cu bo ta birando debil of cu tin un conflicto den bo curason, resa na Dios manera David a rog’e: “Uni mi curason pa teme bo nomber.” (Salmo 86:11) Despues di esei, actua na harmonia cu bo oracion door di studia Bijbel y e publicacionnan basa riba Bijbel y aplica loke bo siña. (Santiago 1:22) Lydia ta bisa: “Mi ta ser motiva pa resisti tentacion sexual door di semper corda cu ‘ningun fornicado ni persona impuro lo no hereda e reino di Dios.’”—Efesionan 5:5.
Kisas no ta facil pa evita sex prome cu casa. Pero cu yudansa di Yehova, bo por mantene bo mes moralmente limpi y spar bo mes y otro hende di hopi dolor y sufrimento.—Proverbionan 5:8-12.
[Nota]
a A cambia e nombernan.
b Wak e articulo “Hobennan Sa Puntra . . . Kico Tin di Malo den Sex Prome Cu Bo Casa?” den nos edicion di 8 di augustus 2004.
c Mira capitulo 29 di e buki Loke hovenan sa puntra—Contesta práctica, publica door di Testigonan di Yehova.
d Bo por haya sugerencia riba e puntonan aki den e articulonan di “Hobennan Sa Puntra . . . ”, “Con Mi Por Proteha Mi Mes Contra Intimidacion Sexual?” y “Con Mi Por Stop Mi Mucha Homber di Maltrata Mi?” den e edicion Spaño di 22 di augustus 1995 y e edicion Papiamento di 8 di juli 2004 respectivamente.
[Plachi na pagina 19]
Papia cu bo mayornan tocante bo sintimentonan; esei por yuda bo keda moralmente limpi
[Plachi na pagina 20]
Sali cu bo pareha den un grupo di amistad sano por ta un proteccion