Hende Por Caba cu Guera y Conflicto Arma?
Hende ta bringa pa varios motibo. Tin hende ta lucha pa cambio politico, economico y social. Tin otronan ta bringa pa haya control riba teritorio- y recursonan natural. Ademas, e diferencianan religioso y etnico, of di rasa, cu a existi a traves di historia ta un otro motibo mas pakico tin hopi conflicto. Kico hende ta haciendo pa logra paz? Hende por caba cu guera?
Ariba: Drazen_/E+ via Getty Images
DESAROYO ECONOMICO
Meta: Mehora calidad di bida. Esey por yuda elimina of reduci e diferencia cu tin entre hende rico y pober, locual ta un di e motibonan principal dicon tin conflicto.
Obstaculo: Gobiernonan lo tin cu cambia e manera cu nan ta gasta placa. Na 2022, nan a calcula cu mas o menos 34,1 mil miyon dollar a ser uza pa purba logra y mantene paz. Si compara e suma ey cu loke a ser gasta na asuntonan militar e aña ey, esey ta djis 0,4 porciento so.
“Nos ta gasta mas placa y recurso na yuda hende cu a ser afecta pa conflicto cu na preveni conflicto y na purba logra paz.”—António Guterres, secretario general di Nacionnan Uni.
Loke Bijbel ta bisa: Aunke cu gobiernonan y fundacionnan por yuda hende pober, nunca nan lo por kita pobreza.—Deuteronomio 15:11; Mateo 26:11.
DIPLOMACIA
Meta: Preveni of soluciona conflicto na un manera pacifico door di papia di e situacion y yega na un acuerdo cu ta beneficia ambos partido.
Obstaculo: Tin biaha no tur e partidonan envolvi ta dispuesto pa negosha of yega na un acuerdo. Ademas, nan ta kibra acuerdo di paz masha lihe mes.
“No ta semper bo ta logra exito cu diplomacia. Un acuerdo pa pone fin na guera por tin asina tanto fayo cu esaki ta habri caminda pa mas conflicto.”—Raymond F. Smith, revista digital American Diplomacy.
Loke Bijbel ta bisa: Hende mester “busca paz.” (Salmo 34:14) Pero awendia hopi hende ta “desleal, ... no ta dispuesto pa cera ningun acuerdo ... [y] traidor.” (2 Timoteo 3:1-4) Como consecuencia, e lidernan politico cu si tin bon intencion no por resolve conflicto.
DESARMAMENTO
Meta: Reduci of elimina arma, specialmente nuclear, kimico y biologico.
Obstaculo: Hopi pais tin miedo cu si nan elimina nan armanan, nan ta perde poder y lo no por defende nan mes. Pero ni si nan elimina nan armanan, esey no ta kita e motibo pakico hende ta bringa.
“Na final di Guera Friu, gobiernonan a cera acuerdo pa reduci armamento, y tambe pa tuma medida pa reduci peliger y baha tension entre paisnan, locual lo por hiba na un mundo mas safe y sigur pa nos tur. Pero nan no a haci loke nan a priminti.”—Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament.
Loke Bijbel ta bisa: Hende mester stop di uza nan armanan y “bati nan spadanan y traha ploeg cu nan.” (Isaias 2:4) Pero no ta esey so ta necesario, pasobra violencia y maldad ta cuminsa den un hende su curason.—Mateo 15:19.
GOBIERNONAN TA CERA ALIANZA CU OTRO
Meta: Varios gobierno ta bay di acuerdo cu otro pa nan defende otro contra nan enemigonan. Nan ta pensa cu otro gobierno lo no kier cuminsa un guera cu nan pasobra nan lo tin cu bringa contra ehercito di varios pais.
Obstaculo: Menasa pa tuma represaya of medida no ta garantisa paz. No ta semper e nacionnan ta cumpli cu nan promesanan. Ademas, nan por tin diferente opinion tocante con y ki ora pa tuma accion contra nan enemigonan.
Aunke Liga di Nacion y Nacionnan Uni a traha duro pa yuda gobiernonan cera alianza cu otro, e alianzanan aki no a preveni guera.—Encyclopedia Britannica.
Loke Bijbel ta bisa: Ta berdad cu mayoria di biaha union ta haci forsa. (Eclesiastes 4:12) Pero gobiernonan y organisacionnan no por trece paz y siguridad duradero. Bijbel ta bisa: “No konfia den grandinan di mundu, den yu di hende ku no por salba bo. Ora e muri e ta bolbe bira tera; a kaba ku su plannan e dia ei.”—Salmo 146:3, 4, Bijbel na papiamentu koriente.
A pesar cu hopi esfuerso ta ser haci pa logra paz duradero, ainda guera ta causa hopi sufrimento.