“No Ta Tur Hende Ta Invitá na e Fiesta”
E RAPORT anual, Informe di Desaroyo Humano 1998, compilá dor dje Programa di Desaroyo di Nacionnan Uní (UNDP), a enfocá riba e aumento drástico den consumo. E raport a revelá cu actualmente, riba un escala mundial, nos consumo económico ta seis biaha mas tantu cu na 1950 i dos bes mas tantu cu na 1975. Apesar dje aumento drástico den consumo aki, e director ehecutivo di UNDP, James Gustave Speth, ta bisa: “No ta tur hende ta invitá na e fiesta.”
Pa duna algun ehempel: E 20 porciento mas ricu dje poblacion di mundu ta come shete biaha mas tantu piscá cu e 20 porciento mas pober na mundu. Tambe, e 20 porciento mas ricu ta come 11 biaha mas tantu carni, ta usa 17 biaha mas tantu coriente, tin 49 biaha mas tantu liña di telefon, ta usa 77 biaha mas tantu papel i ta poseé 149 biaha mas tantu auto cu e 20 porciento mas pober di mundu.
Relacioná cu e resultadonan aki, un programa radial di Nacionnan Uní a remarcá cu pa por baha man n’e gastamentu dje recursonan natural di tera, e paisnan industrialisá tin cu cambia nan custumbernan di consumo. A la bes, paisnan mas ricu tin cu parti mas di nan rikesa cu e pobernan di mundu, di manera cu nan por beneficiá mas dje recursonan di tera. Ta cuantu rikesa mester parti?
Sr. Speth ta calculá cu si e paisnan industrialisá aumentá nan yudansa actual pa desaroyo cu dos biaha mas tantu, for di 50 mil miyon dollar te na 100 mil miyon dollar pa aña, tur hende pober rond mundu lo por tin cuminda, salú, educacion i dak. Bon, 50 mil miyon por zona hopi, pero sr. Speth ta duna e comentario aki: “Esei ta e cantidad cu Europa ta gasta tur aña na sigaria, i mitar di loke Merca ta gasta na bebida alcohólico.”
Ta bisto anto, cu un esfuerso organisá pa parti e recursonan dje planeta aki cu mas igualdad lo yuda hopi pa pone fin na pobresa doloroso. Kico ta necesario pa logra esaki? Un funcionario di Nacionnan Uní a comentá: “Al final de la cuenta, mester sosodé un transformacion di curason, mente i boluntad.” Mayoria hende ta di acuerdo cu esei, pero nan ta realisá tambe cu, maske con bon intencion e organisacionnan djawe cu ta fiha maneho tin, nan no ta capas pa logra transformacionnan asina, ban corda pa nan eliminá característicanan manera golosidad.
No obstante, tin speransa pa hende cu ta preocupá tocante e futuro di humanidad i di nos planeta. Ta alentador pa sa cu e Creador di tera a primintí di caba cu tur problema di hende. E salmista a profetisá: “E tera mes siguramente lo duna su producto; Dios, nos Dios, lo bendicioná nos. Lo yega di tin abundancia di grano riba tera; riba top dje cerunan lo tin sobreabundancia.” (Salmo 67:6; 72:16) Sí, e ora ei sí tur habitante di tera lo ta “invitá na e fiesta”!