Muchu Trempan of Muchu Lat?
TIN hopi papiamentu actualmente tocante comienso di siglo 21 i e di tres milenio despues di nacementu di Jesucristo. E revista Newsweek a bisa cu “siglo 20, cu a cuminsá como e Siglo di Guera Total i a crece bira e Era Atómico, ta parce di caba como e Era di Diberticion.” Den su edicion di 22 di januari 1997, e revista a informá: “Hotelnan rond mundu ta completamente yen di buk caba” pa celebracionnan di bispu di Aña Nobo, 31 di december 1999.
Sin embargo, tin hende ta bisa cu e celebracionnan ta tuma lugá muchu trempan. Nan ta indicá cu contrario na loke hopi hende ta kere, siglo 21 i e milenio nobo no ta cuminsá dia 1 di januari 2000, sino dia 1 di januari 2001. Como cu no tabatin aña 0, e promé siglo a core di aña 1 te cu aña 100, e di dos siglo di aña 101 te cu 200, etcétera. P’esei e argumento ta cu siglo 20, cu a cuminsá dia 1 di januari 1901, i e di dos milenio cu a cuminsá dia 1 di januari 1001, lo no terminá sino te dia 31 di december 2000.
Tin un punto mas pa tene cuenta cuné. Nos kalender ta dividí tempu a base di sea promé of despues di nacementu di Cristo. Awor eruditonan ta reconocé cu Jesus a nace mas promé cu loke nan tabata pensa na ántes, i pues e fecha crucial di kalender ta inexacto. Tin diferente opinion en cuanto na ki tempu Jesus a nace, pero cronologia bíblico ta señalá aña 2 P.E.C. A base di esei, e di tres milenio despues di nacementu di Cristo en realidad a cuminsá na otoño dje aña aki! Por haña mas informacion den e edicionnan di Spierta! na spañó di 22 di mei 1997, na página 28, i di 8 di december 1976, na página 27 [na ingles, 22 di december 1975].a
Di tur manera, ta sabí pa evitá di declará dogmáticamente cu siglo 21 i e milenio nobo lo cuminsá aki un par di siman. Sin embargo, debí na e puntonan di bista popular, Spierta! ta haña cu ta na su lugá pa considerá n’e ocasion aki e tema “Siglo 20—Añanan Crítico di Cambio.”
[Nota]
a Mira tambe E Toren di Vigilancia di 1 di november 1999.