Kon pa Traha un Boskeho
HOPI ruman ta pasa den tur e trabou di skirbi un diskurso asigná palabra pa palabra, kuminsando for di e introdukshon te na e konklushon. Promé ku e diskurso ta kla, nan a traha podisé vários vershon i a dediká hopi ora na esei.
Ta asina abo ta prepará bo diskursonan? Lo bo kier siña un método mas fásil? Si bo siña prepará un boskeho, lo bo no tin nodi skirbi tur kos mas. Di e manera ei lo bo sobra mas tempu pa train e diskurso, i no solamente lo e ta mas fásil pa duna, sino tambe mas interesante i tambe lo bo por motivá bo ouditorio mas tantu.
E rumannan ku ta duna diskurso públiko den kongregashon ta haña un boskeho básiko ku ta kla kaba. Sin embargo, pa mayoria otro asignashon esaki no ta e kaso. Podisé e úniko kos ku bo ta haña ta un tema òf e informashon imprimí ku bo tin ku trata. Tin biaha bo ta haña solamente un par di instrukshon general. Pa tur e tipo di asignashonnan ei bo tin ku prepará bo mes boskeho.
E ehèmpel na página 41 ta duna bo un idea kon pa hinka un boskeho kòrtiku den otro. Ripará ku kada un di e puntonan prinsipal ta kuminsá na e márgen robes i ta skirbí ku lèter kapital (hoofdletter). Bou di kada punto prinsipal bo ta haña e ideanan ku ta apoy’é. I despues ta sigui e puntonan adishonal ku lo ser usá pa desaroyá e ideanan ei, i nan ta kuminsá un tiki mas aden for di e márgen robes. Analisá e boskeho aki bon. Tuma nota ku e dos puntonan prinsipal ta direktamente relashoná ku e tema. Opservá tambe ku e puntonan sekundario no ta simplemente detayenan interesante, sino mas bien, kada un ta apoyá e punto prinsipal bou di kua e ta kai.
Ora bo prepará un boskeho, kisas e no ta keda meskos ku e ehèmpel ei. Pero si bo kapta e puntonan fundamental, lo bo por organisá bo informashon i prepará un bon diskurso den un periodo di tempu rasonabel. Kiko bo mester hasi?
Analisá, Skohe i Organisá
Promé bo mester di un tema. Bo tema no por ta djis un tópiko general, por ehèmpel un solo palabra. E mester indiká kiko ta e idea prinsipal ku bo kier transmití, i for di ki ángulo bo kier bai trat’é. Si bo haña e tema asigná kaba, analisá kada palabra prinsipal ku sumo atenshon. Si bo tin ku desaroyá e tema asigná a base di sierto informashon publiká, studia e informashon ei ku e tema na mente. Si bo haña solamente un tópiko general, e ora ei ta abo mes tin ku skohe e tema. Pero promé ku bo hasi esei, lo ta bon si bo hasi un poko investigashon. Hopi bes dor di tene bo mente habrí lo bo haña ideanan nobo.
Segun bo ta dal e pasonan aki, keda puntra bo mes: ‘Dikon e informashon aki ta importante pa mi ouditorio? Kiko mi kier logra?’ Bo meta no mester ta pa djis abarká e informashon òf duna un diskurso interesante, sino duna bo ouditorio algu ku lo e benefisiá di dje. Ora bo meta haña forma, skirbié i sigui pensa riba dje durante e fase di preparashon.
Despues ku bo a determiná kiko bo kier logra i bo a skohe un tema ku ta kuadra ku esei (òf a analisá kon bo tema asigná ta kuadra ku e meta ei), bo por hasi investigashon mas spesífiko. Buska informashon ku lo ta di balor spesial pa bo ouditorio. No kontentá bo ku detayenan general, sino buska puntonan spesífiko ku ta informativo i práktiko. Keda realístiko ora ku bo ta hasi investigashon. Den mayoria kaso lo bo tin hopi mas informashon ku bo por usa, pues bo mester ta selektivo.
Determiná kua ta e puntonan prinsipal ku bo mester trata pa por desaroyá bo tema i asina logra bo meta. Esaki lo bira bo skema básiko òf boskeho. Kuantu punto prinsipal mester tin? Kisas dos ta sufisiente pa un parti kòrtiku, i por lo general sinku ta sufisiente pa asta un diskurso di un ora. Ménos punto prinsipal bo tin, mas chèns bo ouditorio tin di keda kòrda nan.
Una bes bo tin bo tema i e puntonan prinsipal na mente, organisá e informashon ku bo a haña. Disidí kiko ta direktamente relashoná ku bo puntonan prinsipal i skohe detayenan ku lo hasi bo presentashon mas original. Ora bo skohe tekstonan bíbliko pa apoyá e puntonan prinsipal, tuma nota di e argumentunan ku lo yuda bo rasoná riba e tekstonan ei den un manera ku tin sentido. Pone kada kos bou di e punto prinsipal na kua e ta pertenesé. Si algun dato no ta pas ku ningun di bo puntonan prinsipal, lag’é afó—pa interesante ku e por ta—òf ward’é den un fail pa bo usa na un otro okashon. Keda ku solamente loke ta al kaso. Si bo purba abarká demasiado kos, lo bo tin ku papia muchu lihé i trata e asuntu aribariba. Ta mihó bo transmití un par di punto ku ta di berdadero balor pa e ouditorio i hasi esei bon. No bai overtaim.
Si bo no a organisá bo informashon den un órden lógiko ainda, ta na e punto aki bo tin ku hasié. Lukas, e eskritor di Evangelio, a hasi esaki. Despues ku el a akumulá masha hopi echo relashoná ku su tópiko, el a pone nan “den un forma ordená.” (Luk. 1:3) Dependiendo di kiko lo yuda bo logra bo meta mihó, bo por pone bo informashon den órden kronológiko (den órden di tempu) òf basá riba tópiko, kisas presentando kousa i efekto òf problema ku solushon. No mester tin un kambio abrupto di un idea pa otro. Bo mester dirigí bo oyentenan suavemente di un pensamentu pa otro, sin laga buraku grandi entre esakinan ku por stroba nan di mira kon e pensamentunan ta konektá ku otro. E evidensianan ku bo presentá mester hiba e ouditorio na konklushonnan lógiko. Segun bo ta organisá e puntonan, pensa riba e efekto ku e presentashon lo tin riba bo ouditorio. Nan lo sigui bo argumentunan ku fasilidat? Nan lo sinti nan motivá pa aktua na armonia ku e meta ku bo tin na mente?
Kaba, prepará un introdukshon ku ta lanta interes den bo tópiko i ku ta mustra bo ouditorio ku loke bo ta bai bisa nan ta importante pa nan. Podisé ta bon pa bo skirbi e promé frasenan. Por último, pensa riba un konklushon motivador ku ta kuadra ku bo meta.
Si bo traha bo boskeho for di trempan, lo bo tin tempu pa refin’é promé ku bo presentá bo diskurso. Podisé lo bo nota ku bo mester apoyá sierto ideanan ku algun estadístika, un ilustrashon òf un eksperensia. Si bo usa un suseso aktual òf un punto di interes lokal, esei lo yuda bo ouditorio mira mas fásil ku e informashon ta importante. Segun bo ta repasá bo diskurso, lo bo ripará mas aspekto di e informashon ku bo por adaptá na e sirkunstansianan di bo ouditorio. E proseso di analisá i refiná ta esensial pa transformá bon informashon den un diskurso efikas.
Tin oradó ku mester di nota mas detayá ku otro. Pero si bo organisá bo informashon den solamente un par di punto prinsipal, eliminá loke realmente no ta apoyá e puntonan aki i pone bo ideanan den órden lógiko, lo bo deskubrí ku despues ku bo haña un poko eksperensia, lo bo no tin nodi skirbi tur kos mas. Pensa riba kuantu tempu lo bo spar! Tambe e kalidat di bo diskursonan lo mehorá. Lo ta bisto ku realmente bo ta benefisiá di e Skol di Ministerio Teokrátiko.