LONGO DIA 12
LUNGIMBO 77 La lumière dans un monde enténébré
Tuna Phipha—Landula Guwenda mu Muanya
“Thomo muakhalele mu phipha, uvi henyaha mudi mu muanya.”—EF. 5:8.
NDAGA JIDI MU LONGO EDI
Mu longo edi tuza mumona ukoteleshi wa mbimbi eji: Phipha nu muanya jidi mu mukanda wa Efeso mukhapho 5.
1-2. a) Tangua Phaula wasonegele enya gu Efeso mikanda wakhalele gui? Mukunda natshi? b) Mihu itshi tuza mutadila?
TANGUA mupostolo Phaula wakhalele mu bologo gu Roma, wakolesele aphangi’enji Aklisto. Gakhalelego nu luholo lua guya guatala, uvi waasonegele mikanda. Mukatshi dia mikanda yene, wasonegele mukanda umoshi gudi Aklisto a gu Efeso mu givo 60 nga 61 Gungima dia Guvualewa gua Yesu (G.Y.).—Ef. 1:1; 4:1.
2 Phaula wayile mulongesa lukuma luabonga gu Efeso, ivo hehi nu 10 gungima waasonegele mukanda. (Makal. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Wakhalele muzumba aphangi’enji muavula, watshiginyile diago guakuatesa ha gusala yagujinginyina gudi Yehowa. Uvi, mukunda natshi wasonegele Aklisto ambiwe maji mu nyuma ndaga yatadila phipha nu muanya? Malongo atshi Aklisto agasue ajiya guzula mu ndaga yene? Tutadilenu mvutu jia mihu eyi.
GUKATUGA MU PHIPHA HA GUNGINA MU MUANYA
3. Mbimbi jitshi Phaula wakalegele mu mukanda wasonegele muene gudi enya gu Efeso?
3 Phaula wasonegele Aklisto a gu Efeso egi: “Thomo muakhalele mu phipha, uvi henyaha mudi mu muanya.” (Ef. 5:8) Phaula wakalegele mbimbi “phipha” nu “muanya” ha gumonesa egi enya gu Efeso asombegesele mangololo diago. Henyaha tutadilenu mukunda natshi Phaula wazuelele egi enya gu Efeso akhalele “thomo mu phipha.”
4. Mu luholo lutshi enya gu Efeso akhalele mu phipha mukunda nu ikombelelo ya mambo?
4 Akhalele mu phipha mukunda nu ikombelelo ya mambo. Gutuama dia gujiya giamatshidia nu dia gubua Aklisto, enya gu Efeso akhalele ahiga a malongo a mambo, akhalele nji mutshigina ndaga jia wanga. Gu Efeso guakhalele nu tempelo imoshi ya enya Greke ya nzambi wa mambo Aletemise. Athu avula akhalele mumona tempelo yene gifua gima gimoshi giabalega ndando ha mavu. Athu akhalele muya mu tempelo yene ha gukombelela nzambi jia isongo. Muthu wakhalele mulonda tuyifuanesa tua tempelo ya Aletemise nu utadi wa siliva wakhalele guyisumbisa, wakhalele nji muheta makuta avula diago. (Makal. 19:23-27) Athu avula a mu dimbo dia Efeso akhalele mukalagala ndaga jia wanga.—Makal. 19:19.
5. Mu luholo lutshi enya gu Efeso akhalele mu phipha mukunda nu ndaga jia musonyi?
5 Akhalele mu phipha mukunda nu ndaga jia musonyi. Enya gu Efeso akhalele mukalagala ndaga jia usala, akhalelego muvua musonyi mukunda nu ndaga jiene. Akhalele muzuela ndaga jia musonyi mu dimbo, nu gujikalagala mu ikombelelo yawo. (Ef. 5:3) Ako akhalele “atotesele gale makalegelo awo agasue abonga,” yakotesela egi “akhalelego gudisagesa mukunda nu ndaga jiabola akhalele mutshita.” (Ef. 4:17-19) Gutuama egi ajiye mikhuala ya Yehowa yatadila ndaga jia bonga nu jiabola, akhalelego gudisagesa mukunda nu ndaga jiabola akhalele mutshita. Akhalelego nji gudisagesa ha gujiya luholo Yehowa wakhalele gudivua mukunda nu ndaga jiene. Ndaga eji jiene jiatumile Phaula ha guzuela egi: “Adi mu phipha nu adi gualeha nu monyo wana hana Nzambi.”
6. Mukunda natshi Phaula wawambelele enya gu Efeso egi, “henyaha mudi mu muanya”?
6 Enya gu Efeso ako azogele mu phipha. Hene Phaula wasonegele egi: “Henyaha mudi mu muanya mu gudivua nu Fumu.” (Ef. 5:8) Atshiginyile egi Mbimbi ya Yehowa idi gifua muanya isendese guatuameza. (Ngi. 119:105) Abembele ndaga jia ikombelelo ya mambo nu ndaga jia musonyi. Asendesele ‘gulandula gifezegeselo gia Nzambi’ akhalele mutshita ngolo ha gukombelela Yehowa nu gumusuanguluisa.—Ef. 5:1.
7. Mu luholo lutshi ndaga tudi mutagana najio jidi gudivua nu jia Aklisto avula a gu Efeso?
7 Luholo lumoshi nji gutuama egi tujiye jiamatshidia, tuakhalele muphipha mukunda nu ikombelelo ya mambo nu ndaga jia musonyi. Ako mukatshi dietu akhalele mutshita mawano a ikombelelo ya mambo, ako nji akhalele mukalagala ndaga jia musonyi. Uvi tangua tuajiyile mikhuala ya Yehowa yatadila ndaga jiabonga nu jiabola, tuasombegesele. Tuasendesele gutshita ndaga jiana tshigina Yehowa. Gutshita ngenyi guana gutubatela gubonga guavula. (Yesh. 48:17) Idi yadiago egi mangino tudi mulandula gutagana nu malamba. Hene tushigo naye gulandula guwenda mu phipha inyi tuabembele gale uvi, tudi naye ‘guwenda gifua athu adi mu muanya.’ Luholo lutshi tuajiya guyitshita?
Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0
Malongo a guzumba Phaula wasonegele enya gu Efeso, ajiya nji gutukuatesa mangino (Tala paragrafe 7)b
TUNA NDAGA JIA PHIPHA
8. Hagutadila Efeso 5:3-5, ndaga jitshi enya gu Efeso akhalele naye gutuna?
8 Tanga Efeso 5:3-5. Ha guzoga mu phipha, Aklisto a gu Efeso akhalele naye gulandula gutuna gutshita ndaga jia musonyi jinyi jianago gusuanguluisa Yehowa. Akhalele naye gutuna uthambi nu ilelesa yabola. Phaula wawambelele enya gu Efeso egi adi naye gutuna ndaga eji gula adi mutshigina ‘gungina mu Ufumu wa Klisto nu wa Nzambi.’
9. Mukunda natshi tudi naye gumonesa gutema ha gutuna gutshita ndaga jiajiya gututuma ha gutshita uthambi?
9 Esue nji tudi naye gutshita ngolo ha gutuna gutshita ‘midimo ya githuhu nu gumonesa haphelo egi midimo yene idi yabola.’ (Ef. 5:11) Yadiago gula muthu udi mutala, mutegelela nga muzuela ndaga jiabola nga jia musonyi, mbayikhadigo lamba gudi muene ha gukalagala gubola. (Gis. 3:6; Yak. 1:14, 15) Mu gifutshi gimoshi, aphangi avula akuatele “ufuta” mu Internet (akhalele nu groupe yawo mu Internet). Thomo, avula mukatshi diawo akhalele muzuelela ndaga jia mu nyuma. Uvi gungima asendesele guzuela ndaga jianago gusuanguluisa Yehowa. Akhalele muzuelela ndaga jiatadila gubungisa muila. Gungima avula mukatshi dia aphangi ene amonesele egi guzuelela ndaga jiene jia musonyi, guaatumile ha gukalagala uthambi.
10. Satana wana gututuma ha gutangiza egi itshi? (Efeso 5:6)
10 Athu a ha mavu awa a Satana ana kamba gutuhuiga, ana gututuma ha gutshigina egi ndaga Yehowa wana mona egi jidi jia musonyi nu jia usala, jishigo jiabola. (2 Phet. 2:19) Ishigo ndaga yagudihula! Handaga sendese mualeha, Satana wana kalegela bametode a gudisha hagula athu akhadigo nu ndunge jia gukhaphumuna ndaga jiabonga nu jiabola. (Yesh. 5:20; 2 Kol. 4:4) Tushigo naye gudihula gula ndaga tudi mumona mu ba filme mu televizio nu mu Internet jishigo gudivua nu mikhuala ya Yehowa! Satana wana gututuma ha gutangiza egi ndaga jia usala nu jia musonyi jiana kalagala athu a ha mavu awa, jishigo jiabola uvi jiana suanguluisa.—Tanga Efeso 5:6.
11. Luholo lutshi gifezegeselo gia phangi Angela gidi mumonesa egi idi nu ndando ha gukalegela malongo adi mu Efeso 5:7? (Tala nji gifuanesa.)
11 Satana wana tshigina egi tukuate ufuta nu athu anago gutumagela mikhuala ya Yehowa. Gishina giene Phaula watemesele enya gu Efeso egi: “Mudibungisago” nu athu ana kalagala ndaga jiabola gu meso a Nzambi. (Ef. 5:7) Enya gu Efeso akhalelego nu Internet. Mangino tushigo naye gujimbila egi mafuta etu ashigo phamba athu tuana gudimona nawo; uvi tuana kuata nji mafuta ako mu Internet. Phangi Angela,a wana khala gu Asie, wamonesele egi Internet idi gingonza giakola. Wazuelele egi: “Internet yajiya gukhala muheto handaga yajiya gusombegesa matangi a muthu.” Wazuelele luko egi: “Ngakhalelego gudisagesa luko ha gukuata ‘mafuta’ anyi akhalelego mutumagela malongo a Biblia. Ngasendesele gumona egi ishigo mulonga ha gutshita ndaga jiana tuna Yehowa.” Uvi, akulu akuatesele phangi Angela nu guzumba guagasue ha gusombegesa. Gungima Angela wazuelele egi: “Henyaha, ngana gudihana muavula mu ndaga jia mu nyuma uvi mu Internet ndo.”
Gutomba mafuta abonga guana gutukuatesa ha gunemesa mikhuala ya Yehowa (Tala paragrafe 11)
12. Itshi yajiya gutukuatesa ha gulandula gutumagela mikhuala ya Yehowa?
12 Tudi naye gutshita ngolo ha gutuna matangi a enya ha mavu awa ana zuela egi ndaga jia usala jishigo jiabola. Uvi esue tuana jiya egi jidi jiabola. (Ef. 4:19, 20) Dihule egi: ‘Ngana kalagala ngolo ha gutuna gukuata ufuta nu athu tuana tshita nawo mudimo, ana a khalasa nga athu ako anyi anago gunemesa mikhuala ya Yehowa ba? Ngana nemesa diago mikhuala ya Yehowa ngatshima athu ako ajiya gungumona egi ngudi muenya ndaga jiakola-kola ba?’ Gifua luholo mukanda wa 2 Timote 2:20-22 udi guyimonesa, tudi naye nji gumonesa gutema tangua tudi mutomba mafuta etu ikhale mu hungu. Tujimbilago egi athu ako ajiya gutukanga njila ha gusala yagujinginyina mu mudimo wa Yehowa.
“KHALENU MUWENDA GIFUA ATHU ADI MU MUANYA”
13. ‘Guwenda gifua athu adi mu muanya’ gudi mukotelesa itshi? (Efeso 5:7-9)
13 Phaula wawambelele Aklisto a gu Efeso hagulandula guzoga mu phipha, waambelele nji ha ‘guwenda gifua athu adi mu muanya.’ (Tanga Efeso 5:7-9.) Idi mukotelesa itshi? Idi mukotelesa egi tangua diagasue tudi naye guwenda gifua Aklisto a giamatshidia. Tuajiya gutagenesa felela diene gula tudi mutanga nu gulonguga Biblia muabonga nu mikanda yetu iko. Tudi naye nji gulandula muabonga gifezegeselo nu malango alongesele Yesu Klisto handaga muene udi “muanya wa ha mavu.”—Yone 8:12; Ish. 6:23.
14. Luholo lutshi nyuma ya Nzambi yajiya gutukuatesa?
14 Tudi nji nu funu ya ukuateshi wa nyuma ya Nzambi hagula tulandule “guwenda gifua athu adi mu muanya.” Mukunda natshi? Handaga ishigo yaleba ha gusala athu aphelegeta ha mavu awa azala pha nu ndaga jia musonyi. (1 Tes. 4:3-5, 7, 8) Nyuma ya Nzambi yajiya gutukuatesa ha gubinga matangi a ha mavu awa gifua, malongo a Filozofi nu matangi a athu ana tshita ndaga jishigo gudivua nu gutshigina gua Nzambi. Yajiya nji gutukuatesa ha “gukalagala ndaga jidi jiatagana.”—Ef. 5:9.
15. Mu luholo lutshi tuajiya guheta nyuma ya Nzambi? (Efeso 5:19, 20)
15 Ha guheta nyuma ya Nzambi, tudi naye guyitoga. Yesu wazuelele egi, Yehowa “mbawuhana nyuma yenji gudi athu adi gumutoga nayo.” (Luka 11:13) Tuana heta nji nyuma yene tangua tuana tumbuisa Yehowa hamoshi mu hungu. (Tanga Efeso 5:19, 20.) Nyuma yene mbayitukuatesa ha gutshita ndaga jiana suanguluisa Nzambi.
16. Itshi mbayitukuatesa ha guzula ba desizio abonga? (Efeso 5:10, 17)
16 Tangua tudi mutshigina guzula ba desizio a ndando mu monyo wetu, tudi naye gudihula “gula gutshigina gua Yehowa gudi itshi” mukunda nu ndaga yene. Gungima, tudi naye gutshita ndaga mu gudivua nu gutshigina guenji. (Tanga Efeso 5:10, 17.) Gula tudi nu khadilo dia gukamba malongo a Biblia adi gudivua nu ndaga tudi mukalagala, mbatumonesa egi tudi mukamba matangi a Nzambi mu ndaga yene. Gukalegela malongo ene, mbagutukuatesa ha guzula ba desizio abonga.
17. Luholo lutshi tuajiya gukalegela tangua dietu nu gutema guagasue? (Efeso 5:15, 16) (Tala nji gifuanesa.)
17 Phaula wawambelele nji Aklisto a gu Efeso ha gukalegela tangua diawo nu gutema guagasue. (Tanga Efeso 5:15, 16.) Mbalagaji wetu Satana udi “muthu wabola,” wana tshigina egi tukhale nu ndaga jiavula jia gutshita ha mavu awa, hagula tuhetshigo tangua dia gukalegela Nzambi. (1 Yone 5:19) Ha fundo dia gudihana mu mudimo wa Yehowa, Muklisto wajiya gusendesa gukamba umonyi wavula nu gulonguga makhalasa aleha nga gukamba midimo iko. Gula Muklisto watshita ngenyi, idi mumonesa egi udi mulandula matangi a enya ha mavu awa. Yadiago, ndaga eji jishigo diago jiabola, uvi jishigo naye guzula fundo dia thomo mu monyo wetu. Ha “guwenda gifua athu adi mu muanya,” tudi naye ‘gukalegela tangua [dietu] mu luholo luabonga,’ nu gusha matangi mu ndaga jiabalega ndando.
Aklisto a gu Efeso akhalele mukalegela tangua diawo mu luholo luabonga (Tala paragrafe 17)
18. Ndaga itshi phangi Donald watshitshile ha gukalegela tangua dienji mu luholo luabonga?
18 Tutshitenu yagasue ha gudihana muavula mu mudimo wa Yehowa. Yene ndaga yakalegele phangi Donald wana khala gu Afrique du Sud. Wazuelele egi: “Tangua ngatadile ndaga jia mu monyo wami, ngatogele Yehowa ha gungukuatesa ha gudihana muavula mu mudimo wa gulongesa. Ngatshitshile gisambu hagula ngajiya guheta mudimo wajiya gungukuatesa ha guheta tangua dia gulongesa lukuma lua bonga. Yehowa wangukuatesele ha guheta mudimo watagana. Hene ame nu mukaji’ami tuasendesele gukalagala mudimo wa tangua diagasue.”
19. Itshi yajiya gutukuatesa hagulandula guwenda gifua “athu adi mu muanya”?
19 Mukanda wasonegele Phaula gudi Aklisto a gu Efeso, waakuatesele ha gusala yagujinginyina gudi Yehowa. Malongo adi mu mukanda wene, ajiya gutukuatesa mangino. Ajiya nji gututuma ha gumonesa gutema ha tudi mutomba saga jia gubalegesela tangua nga mafuta etu. Ajiya luko gutukuatesa ha gulonguga Biblia lusugu nu lusugu hagula muanya wa giamatshidia ulandule gututuameza. Malongo ene ana monesa egi nyuma ya Nzambi idi nu ndando. Nyuma yene yana gutukuatesa ha gukhala nu makalegelo abonga. Gukalegela ndaga jiasonegele Phaula guajiya gutukuatesa ha guzula badesizio abonga adi gudivua nu gutshigina gua Yehowa. Mbagutukuatesa nji ha guzoga mu phipha ya ha mavu awa nu gulandula guwenda mu muanya!
MVUTU ITSHI WAJIYA GUHANA?
Mbimbi “phipha” nu “muanya” jidi muzuelewa mu mukanda wa Efeso 5:8 jidi mukotelesa itshi?
Luholo lutshi tuajiya gutuna “phipha”?
Luholo lutshi tuajiya gulandula guwenda gifua “athu adi mu muanya”?
LUNGIMBO 95 La lumière s’intensifie
a Mu longo edi, majina ako asombegesewe.
b UKOTELESHI WA GIFUANESA: Mukanda Phaula wasonegele enya gu Efeso.