MWBR20 11 Referanse jia Mukanda wa Gukalegela mu Gudibungisa gua Lujingu nu Mudimo wa Uklisto
NOVEMBRE 2-8
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | GUZOGA 39-40
“Moize Walandudile Muabonga Ndaga Jiamuwambelele Yehowa”
(Guzoga 39:32, NWT) Mudimo wagasue wa inzo ya tenta ya gudibungisa wahuile, enya Isalele atshitshile ndaga jiagasue jiaawambelele Yehowa gudi Moize. Ajitshitshile jiagasue diago.
w11-F 15/9 diyiji 27 par. 13
Yehowa Wana Gugujiwa Ba?
13 Uvi Moize ‘wakhalele muthu wa gudibulumuisa gubalega athu agasue akhalele ha mavu.’ (Lutang. 12:3) Wamonesele khadilo diene dia gudibuluisa luholo walandudile utuameji wa Yehowa. (Guz. 7:6; 40:16) Gushigo nga nu ndaga imoshi idi mumonesa egi Moize akhalelego musuanguluga nu luholo lua gutshita ndaga lua Yehowa, nga ndo wavuile khabu ha gutshita ndaga jiazuelele Yehowa. Ha gufezegesa, Yehowa wazuelele ndaga jiazonda-zonda jiatadila luholo inzo ya tenta idi naye gutungiwa, gifua mukubu wa wanda nu mutango wa mawina (makhose) adi naye gutobolewa mu milele ya inzo ya tenta. (Guz. 26:1-6) Gula phangi mumoshi udi nu ginemo mu organizasio wa Yehowa wa gutoga ha gutshita ndaga jiazonda-zonda jinyi jidi mumonega gifua jishigo nu ndando, matangua ako yajiya guguhana khabu. Uvi, Yehowa udi Nzambi watagana. Wana hana akombeledi enji inemo, wana guashila mutshima. Wana khala nu ishina yavula yana gumutuma ha gutoga akombeledi enji ha gutshita ndaga jiavula jiazonda-zonda. Tudi mumona egi, Moize avuidilego Yehowa khabu luholo lua mutogele muene ha gutshita ndaga jiavula jiazonda-zonda. Gatangijilego egi Yehowa wakhalele gumulelula nga gumona gifua gashigo watagana ha gutshita ndaga jiko. Uvi, Moize watshitshile yagasue ha gula athu akhalele mutshita midimo ‘atshite ndaga jiagasue’ gifua luholo Yehowa wawambelele ha gutshita. (Guz. 39:32) Yadiago, Moize wamonesele khadilo dia gudibulumuisa! Wakotelesele egi midimo yene yakhalelego yenji, uvi wakhalele muthu Yehowa watombele ha gutagenesa midimo yene.
(Guzoga 39:43, NWT) Moize watalele midimo yawo yagasue, wamonele egi ayitshitshile muabonga gifua luholo luazuelele Yehowa. Gungima, Moize watogele Nzambi ha guashimbiga.
(Guzoga 40:1, 2, NWT) Gungima, Yehowa wawambelele Moize egi: 2 “Mu lusugu lua thomo lua mbeji ya thomo, mbawujiga inzo ya tenta ya gudibungisa.
(Guzoga 40:16, NWT) Moize watshitshile ndaga jiagasue jiamuwambelele Yehowa. Watshitshile diago ngenyi.
w05-F 15/7 diyiji 27 par. 4
Wana Khala ya Gujinginyina mu Ndaga Jiagasue Ba?
3 Mukanda wa Hebelu 3:5 udi muzuela egi: ‘Moize wakhalele muenya mudimo wa gujinginyina.’ Itshi yatshitshile egi profete Moize akhale muthu wagujinginyina? Tangua inzo ya tenta yakhalele mutungiwa, “Moize watshitshile ndaga jiagasue jiamuwambelele Yehowa. Watshitshile diago ngenyi.” (Guzoga 40:16, NWT) Ha gumonesa egi tudi diago akombeledi a Yehowa, tudi naye gumutumagela nu gujinginyina guagasue. Tudi naye gusala ya gujinginyina gudi Yehowa ngatshima tudi mutagana nu malamba akola. Uvi, Tushigo naye phamba gubinga malamba ha gumonesa egi tudi ya gujinginyina gudi Yehowa. Yesu wazuelele nji egi: ‘Muthu udi wa gujinginyina mu ndaga jiazonda, udi nji wa gujinginyina mu ndaga jiavula. Muthu udi gashigo nu nduedi mu ndaga jiazonda, gashigo nji nu nduedi mu ndaga jiavula.’ (Luka 16:10) Tudi naye gusala ya gujinginyina ikhale mu ndaga jidi mumonega gifua jidi jiazonda.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Guzoga 39:34, NWT) Gitshuigilo gienji giakhalele gia ilema ya imeme ya milume, giakhalele gia benga nu gitshuigilo gienji gia ilema ya shitu jiana tamegewa egi foke, rido idi mukhaphumuna;
it-2-F dijiyi 510 par. 3
Gilema gia Shitu Yana Tamegewa egi Foke
Luholo Lutshi Enya Isalele Akhalele Gugiheta. Gula mbimbi taḥash ya mu Biblia idi mukotelesa maluholo agudisha a shitu yana tamegewa egi foke, na tuajiya gudihula egi: Luholo lutshi enya Isalele akhalele muheta ilema ya shitu jiene? Ngatshima shitu jiene jiana khala muavula mu mafundo ana khala nu huma diavula diago, uvi jiko nji jiana khala mu mafundo ashigo diago nu huma diavula. Mangino, foke jiazonda jiana landula gujinga mu mafundo a Kianga gia Mediterane nu mu mita iko. Ivo yavula yabalega, athu ashiyile diago shitu jiene muavula, hene mutango wajio wazondele. Luko, yajiya gukhala egi mu tangua dikulu, shitu jiene jiakhalele jiavula mu Kianga gia Mediterane nu mu Kianga gia Giabenga. Mu 1832, Augustin Calmet wazuelele mu Dictionnaire dimoshi dia Biblia egi: “Shitu jiene jiana khala mu tumahongo tuavula tuazonda-zonda tua kianga giabenga, hehi nu mavu a Sinayi.”—Tala nji The Tabernacle’s Typical Teaching, by A. J. Pollock, London, p. 47.
(Guzoga 40:34, NWT) Tuta diasendesele gutshuiga inzo ya tenta ya gudibungisa, inzo ya tenta yazalele nu lutumbu lua Yehowa.
w15-F 15/7 diyiji 21 par. 1
Nanyi Udi Naye Gumona Mudimo Waye?
Tangua amanesele gutunga inzo ya tenta, tuta dimoshi “diasendesele gutshuiga inzo ya tenta ya gudibungisa, inzo ya tenta yazalele nu lutumbu lua Yehowa.” (Guz. 40:34, NWT) Ndaga yene yamonesele diago egi Yehowa wasuangulugile nu inzo yene! Luholo lutshi Besalele nu Oholiaba adivuile mu tangua diene? Ngatshima majina awo asonegewego mu ima yalondele ene, idi naye gukhala egi asuangulugile muavula luholo ajiyile egi Yehowa washimbigile mudimo wawo. (Ish. 10:22) Mu ivo yalanduile, asuangulugile nji ha gumona luholo ima yalondele ene yalanduiwe gukalegewa mu mudimo wa Yehowa. Tangua mbaafuzumuga mu mavu ahe-ahe, Besalele nu Oholiaba mbaakhala nu gusuanguluga ha gujiya egi inzo ya tenta yakuatesele mu gikombelelo gia giamatshidia ivo hehi nu 500!
NOVEMBRE 9-15
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LEVI 1-3
“Gishina Akhalele Muhana Milambu”
(Levi 1:3, NWT) “‘Gula mulambu wa guwotshia udi muene mutshigina guhana udi wa ngombe, muene udi naye guhana muna ngombe wa mulume udi ashigo nu ginonga. Udi naye guwuhana nu mutshima wenji umoshi gudi Yehowa gutuama dia inzo ya tenta ya gudibungisa.
(Levi 2:1, NWT) “‘Henyaha, gula muthu watshigina guhana mulambu wa mbuto gudi Yehowa, muene udi naye guza nu phupha iladiege-diege. Udi naye guyimba maji avumba diabonga nu muemue.
(Levi 2:12, NWT) “‘Mudi naye guyihana gifua mulambu wa mbuto jia thomo gudi Yehowa, uvi mushigo naye guyibata gu giwotshielo gifua mulambu wa vumbu diawaha.
it-2-F diyiji 847 par. 1
Milambu
Milambu ya guwotshia. Milambu ya guwotshia yakhalele muhanewa ya mudidi gudi Nzambi. Muthu wakhalele guyihana, akhalelego naye gukatula nga gitshinyi gimoshi. (Fuanesa nu Manz 11:30, 31, 39, 40.) Milambu ya guwotshia yakhalele mumonesa egi muthu watshitshi gubola udi mutoga Yehowa ha gumutshigina nga ha gumutotesela gubola guenji. Luholo lumoshi nji, Yesu Klisto wadihanele wa mudidi gifua “mulambu wa guwotshia.”
it-2-F 849 par. 7
Milambu
Milambu ya mbuto. Milambu ya mbuto yakhalele muhanewa tangua dimoshi nu milambu ya guhuima, milambu ya guwotshia nu milambu ya gubola. Uvi matangua ako, akhalele muhana milambu ya mbuto jia thomo yene hakhayo. (Guz 29:40-42; Levi 23:10-13, 15-18; Lutang 15:8, 9, 22-24; 28:9, 10, 20, 26-28; mukhapho 29) Gutshita ngenyi guakhalele mumonesa egi adi muhana Nzambi mersi luholo waashimbigile ha guheta ima yavula. Akhalele muhana milambu yene hamoshi nu maji avumba diawaha nu muemue. Milambu ya mbuto yakhalele muhanewa mu maluholo agudisha gifua: Phupha iladiege-diege, mbuto jia guwotshia, mapha ashigo nu levire. Akhalele muhaga ndambo ya milambu ya mbuto ha giwotshielo, ndambo iko akhalele muhana nganga-nzambi ha gudia. Mu tangua dia guhana milambu ya guhuima, muthu wakhalele muhana milambu yene akhalele gumuhana gitshinyi giko ha gudia. (Levi 6:14-23; 7:11-13; Lutang 18:8-11) Akhalelego naye gumba levire nga “wigi” mu milambu ya mbuto akhalele muhana gu giwotshielo (mbimbi idi mukotelesa meya a mabundu a fige nga meya a mabundu a mitshi iko) hagula yiseme.—Levi 2:1-16.
(Levi 3:1, NWT) “‘Gula muthu watshigina guhana mulambu wa guhuima gudi Yehowa, muene udi naye guza nu ngombe ya mulume nga ya mukaji. Shitu adi muhana ishigo naye gukhala nu ginonga mu muila.
it-2-F diyiji 847 par. 5
Milambu
Milambu ya guhuima. Milambu ya guhuima yakhalele musuanguluisa Yehowa, yakhalele mumonesa egi athu adi mu guhuima nu Nzambi. Muthu wakhalele muhana mulambu wene nu enya inzo yenji, akhalele muheta gitshinyi giawo (mu luphango lua inzo ya tenta, ha gudivua nu kutime, isasa yalondewe khanda nu khanda mukatshi ya rido yakhalele mujieta luphango luene, mu tempelo nu hafundo dialondewe mukunda nu gudia). Nganga-nzambi wakhalele mutuameza ndaga yene, wakhalele muheta gitshinyi gienji nu nganga-nzambi wakhalele mukalagala midimo, wakhalele nji muheta gitshinyi gienji. Yehowa nji wakhalele musuanguluga nu vumba diawaha dia maji akhalele muwotshiewa. Mahatshi adi mumonesa monyo, akhalele muhanewa gudi Nzambi handaga muene fumu wa monyo. Gukalagala ngenyi guakhalele mumonesa gifua nganga-nzambi nu athu akhalele muhana milambu nu Yehowa adi mudia hamoshi, yakotelesa egi adi mu guhuima mu ufuta wawo. Gula muthu ashigo waphelegeta uvi wadia mbiji yene (gula ashigo waphelegeta gifua luholo mukhuala wakhalele guyizuelela) nga ndo wayidia mu tangua dishigo naye muene guyidia (mu muanya wakola, mbiji yene yakhalele mufukha) wakhalele naye gushiyiwa. Muthu wa luholo elu wakhalele mubolesa mbiji yene handaga muene hakhenji ashigo waphelegeta nga ndo handaga wadi gima giabola gu meso a Yehowa Nzambi. Ndaga yene yakhalele mumonesa egi muthu muene ashigo munemesa ima ya gijila—Levi 7:16-21; 19:5-8.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Levi 2:13, NWT) “‘Milambu yaye yagasue ya mbuto, idi naye gukhala ya gumba mungua. Ujimbilago ha gumba mungua mu milambu yaye ya mbuto handaga mungua udi gijiyishilo gia gikotelo giakotele Nzambi nu enue. Hene, milambu yaye udi naye guhana idi naye gukhala ya gumba mungua.
(Ezekiele 43:24, NWT) Uyihane gudi Yehowa, nganga-nzambi jidi naye guyimba mungua nu guyihana gifua mulambu wa guwotshia gudi Yehowa.
w04-F 15/5 diyiji 22 par. 1
Ndaga jia Ndando Jidi mu Mukanda wa Levi
2:13—Mukunda natshi akhalele mumba mungua “mu milambu yagasue” yakhalele muhanewa? Milambu yakhalelego mumbiwa mungua hagula ikhale yafula (yatobola). Ha mavu agasue, mungua wana gumbiwa mu ima ha guyibamba hagula ibodigo. Yajiya gukhala egi, mungua wakhalele mumbiwa mu milambu ha gumonesa gamba milambu yene idi yaphelegeta nu ishigo yafukha.
(Levi 3:17, NWT) ‘“Owu udi mukhuala wa ivo nu ivo gudi enue nu gudi an’enu, mu mafundo agasue mbamukhala: Mushigo naye gudia maji nga mahatshi a shitu.”’
it-1-F 1003 par. 7
Maji
Gishina ambile mukhuala wene. Mu gikotelo gia mukhuala, maji nu mahatshi yakhalele ima yangane ya Yehowa. Mahatshi akhala monyo wa muthu. Monyo wene, phamba Yehowa wana guwuhana, ngenyi muene fumi’a monyo wene. (Levi 17:11, 14) Maji akhalele gitshinyi gia shitu giabalega ndando. Ngenyi, gula muthu wahana maji a shitu, yakhalele mumonesa egi udi mujiya gamba itshinyi ya ndando ya shitu yene idi ya Yehowa. Luko, yakhalele mumonesa egi udi nu gusuanguluga gua guhana Nzambi ima yenji ya ndando. Handaga Yehowa udi muhanyi wa ima yagasue. Maji a shitu enya Isalele akhalele muhana Yehowa, akhalele mumonesa mulambu wa ima yawo ya ndando. Mukhuala wakhalele muzuela egi, adi naye guwotshia maji ene ha giwotshielo gifua “ima ya gudia” nu “ya vumba diawaha” mukunda nu muene. (Levi 3:11, 16) Hene, gula muthu wadia mahatshi ene, wakhalele mudia ima ya gijila ya Nzambi gu ngolo nu wakhalele mushiya mukhuala wa Yehowa. Muthu wa luholo elu wakhalele naye gushiyiwa. Maji akhalele agudisha nu mahatshi handaga ene akhalele guakalegela mu ndaga jiko. Uvi gula adi a shitu ya gudifuila nga yagushiya gudi shitu iko, akhalelego naye guakalegela.—Levi 7:23-25.
w04-F 15/5 diyiji 22 par. 2
Ndaga jia Ndando Jidi mu Mukanda wa Levi
3:17. Enya Isalele akhalele muzula maji gifua gitshinyi gia shitu giabalega ndando. Luholo mukhuala wakhalele guatunyisa maji ene, guakhalele gualongesa gamba gitshinyi giabalelga ndando giakhalele mukunda nu Yehowa. (Gisendeselo 45:18) Ndaga yene idi gutuwunguluisa (gutuyabulula) egi, tudi naye guhana Yehowa ima yetu yabalega ndando.—Ishima 3:9, 10; Kolosai 3:23, 24.
NOVEMBRE 16-22
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LEVI 4-5
“Hana Yehowa Ima Yaye Yabalega Ndando”
(Levi 5:5, 6, NWT) ‘“Gula muthu watshita ndaga imoshi yabola mukatshi dia ndaga eji, muene udi naye guzuela gubola guatshitshile muene. 6 Gungima, mbawuhana mulambu wa gutotesela gubola gudi Yehowa mukunda nu gubola guakalegele muene: Mukaji wa gimeme nga wa khombo mukunda nu gubola guakalegele muene gifua mulambu mukunda nu gobola guenji. Ngenyi, nganga-nzambi mbawumuhanela mulambu wene ha gumutotesela gubola guenji.
it-2-F diyiji 848 par. 12
Milambu
Milambu ya gutotesela gubola. Milambu ya gutotesela gubola yakhalele muhanewa gula muthu wakalagala gubola. Mukhuala wakhalele mutoga enya Isalele haguhana milambu yene phamba gula muthu mumoshi mukatshi diawo wakalagala gubola. Milambu ya gutotesela gubola yakhalele ya gudisha nu milambu iko ya gubola handaga yene yakhalele muhanewa hagula muthu atotesewe gubola guakalagala muene. Yakhalele nji muhanewa gula muthu washiya mukhuala wa Yehowa, nga ndo wakalagala gubola mukunda nu giphuta guenji gia gijila. Milambu ya gutotesela gubola yakhalele muhanewa hagula Yehowa atotesele gubola gua muthu washiyi mukhuala wenji. Luko, yakhalele nji muhanewa ha gutshuiga gubola gua muthu washiyi mikhuala ya gikotelo nu ha gumuhuluisa mu gubola guakalagala muene.—Fuanesa nu Yesh 53:10.
(Levi 5:7, NWT) “‘Gula muthu gashigo nu luholo lua guheta gimeme mukunda nu gubola guatshitshile muene, muene udi naye gubatela Yehowa mayembe mbadi nga pijio jiyadi gifua mulambu wa gutotesela gubola. Dimoshi mukunda nu mulambu wa gubola, diko mukunda nu mulambu wa guwotshia.
w09-F 1/6 diyiji 26 par. 3
Yehowa Wanago Gututoga ha Gutshita Ndaga Gubalega Ngolo Jietu
Ha gumonesa egi Yehowa udi Nzambi wa khenda, Mukhuala wakhalele muzuela egi: “Gula muthu gashigo nu luholo lua guheta gimeme mukunda nu gubola guatshitshile muene, muene udi naye gubatela Yehowa mayembe mbadi nga tukhulumbua tuyadi gifua mulambu wa gutotesela gubola.” (Verse 7) Mbimbi eji: “Gula . . . gashigo nu luholo” jiajiya nji gubalumuiwa egi “gula. . . mago enji ashigo nu luholo lua gukuata.” Gula muenya Isalele gashigo nu luholo lua guheta gimeme, Nzambi wakhalele mutshigina nu mutshima wagasue egi muene ahane ima idi ha ngolo jienji, gifua pijio jiyadi nga mayembe mbadi.
(Levi 5:11, NWT) “‘Henyaha, gula muene ashigo nu luholo lua guheta mayembe mbadi nga pijio mbadi gifua mulambu mukunda nu gubola guenji, udi naye guhana gia kumi gia efa ya phupha iladiege-diege gifua mulambu wa gubola. Ashigo naye gumba maji nga muemue holu dia phupha yene, handaga wene udi mulambu wa gubola.
w09-F 1/6 diyiji 26 par. 4
Yehowa Wanago Gututoga ha Gutshita Ndaga Gubalega Ngolo Jietu
Uvi henyaha gula muthu wakalagala gubola ashigo nu luholo lua guheta gimeme, ndaga itshi akhalele naye gukalagala? Mukhuala wakhalele muzuela egi: “Udi naye guhana gia kumi gia efa [hehi nu kilo gimoshi] ya phupha iladiege-diege gifua mulambu wa gubola.” (Verse 11) Mukunda nu athu anyi akhalele phutu gubalega, Yehowa wakhalele mutshigina egi ajiya guhana mulambu ushigo nu mahatshi. Gu Isalele, gukhala phutu guakhalelego mukanga athu njila ha gukamba gukhala mu guhuima nu Nzambi.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Levi 5:1, NWT) “‘Gula muthu udi temue wa ndaga imoshi wavui nga wamonyi nu watamegewa ha guzoga uthemua, uvi muene watuna gusolola ndaga yamonele nga yavuile muene, muthu owu mbawubua muenya gubola. Muene mbawusala nu ginemo gia gubola guenji.
w16.02-F diyji 30 par. 14
Landula gifezegeselo gia akombeledi a gujinginyina a Yehowa
14 Khadilo dia gisemo diajiya gugukuatesa ha gusala thomo wa gujinginyina gudi Yehowa nu gudi athu ako. Tufezegese gale: Yajiya gukhala egi udi mujiya muabonga egi phangi mumoshi wa muklisto wakalagala gubola guakoma. Gula muthu muene udi futa diaye nga phangi’aye, yajiya gugutuma ha gusala wa gujinginyina gudi muene. Uvi gula udi mukamba gusuega gubola guenji, ushigo luko wagujinginyina gudi Yehowa. Yadiago, udi naye thomo gumonesa egi udi wa gujinginyina gudi Yehowa. Ngenyi, khala nu gisemo uvi wagujinginyina gudi Yehowa gifua Natana. Kuatesa phangi muene ha gukamba ukuateshi gudi akulu. Gula wahanele muthu muene guvula gua masugu adi naye guwambela gubola guenji gudi akulu uvi muene nu guyitshita ndo, gujinginyina guaye gudi Yehowa mbagugutuma haguwambela akulu ndaga yene. Gula wakalagala ngenyi, mbawumonesa gamba udi diago wagujinginyina gudi Yehowa nu udi gisemo mukunda nu phangi’aye nga futa diaye wakalagala gubola. Mbawuhana nji akulu njila ya gukuatesa muthu nu guhuiminyina guagasue.—Tanga Levi 5:1; Galatiya 6:1.
(Levi 5:15, 16, NWT) “Gula muthu watshita ndaga imoshi mu gubuita gua mutshima mukunda nu ima ya gijila ya Yehowa, muene mbawuhana Yehowa gimeme gia mulume gidi gishigo nu ginonga gifua mulambu wa gutotesela gubola. Ndando ya gimeme giene yahagewe mu shekele ya siliva mu gudivua nu shekele ya ha fundo dia gijila. 16 Muene mbawufuta nji mukunda nu gubola guakalegele muene mukunda nu fundo dia gijila, mbawulunda gitshinyi gia thano gia mulambu. Gungima, mbawuhana yagasue eyi gudi nganga-nzambi, nganga-nzambi mbawumuhanena nayo gifua mulambu wagutotesela gubola, ngenyi gubola guenji mbagutotesewa.
it-2-F diyiji 861 par. 8
Gijila
Shitu nu Luholo lua Gujikalegela. Mukunda nu Yehowa, somi jiagasue jia mala jia ana ngombe, a imeme nu a khombo jiakhalele jia gijila. Jiakhalelego naye gusumbiwa luko. Ana a shitu ene akhalele naye guhanewa gifua milambu; gitshinyi giko giakhalele muhanewa gudi nganga-nzambi. (Lutang 18:17-19) Mbuto jia thomo nu giakumi akhalele muhana, yakhalele ima ya gijila. Milambu yagasue nu kado jiakhalele muhanewa mukunda nu mudimo wa ha fundo dia gijila, yakhalele nji ima ya gijila. (Guz 28:38) Ima yagasue ya gijila yakhalele nu ndando yavula gudi Yehowa. Ngenyi, athu akhelelego naye guyizula gifua ima ya gituhu nga guyikalegela mu midimo yawo iko. Mukhuala wa guhana giakumi wakhalele mumonesa ndaga yene. Gula muthu wahaga ndambo ya ima ha guyihana gifua giakumi, uvi muene nga muthu muko wakatula ndambo ya ima iko mukunda nu gudia nga mukunda nu ndaga iko, wakhalele mushiya mukhuala wa Nzambi watadila ima ya gijila. Mukhuala wakhalele mutoga egi muthu muene udi naye gufuta ima yazudi muene mbala jiyadi (20 %). Luko, wakhalele naye guhana mona wa gimeme udi ushigo nu ginonga mu muila gifua mulambu. Mukhuala owu wakhalele mukhuatesa athu ha gunemesa ima ya gijila ya Yehowa.—Levi 5:14-16.
NOVEMBRE 23-29
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LEVI 6-7
“Guhana Nzambi Mvudi”
(Levi 7:11, 12, NWT) “‘Owu udi mukhuala mukunda nu mulambu wa guhuima muthu ajiya guhana gudi Yehowa: 12 Gula udi guwuhana ha guhana mvudi, muene mbawuhana mulambu wa guhana mvudi hamoshi nu mapha ashigo nu levire agulondewa gifua gabanda agukalagala nu maji nu bagalete agunyanga maji nu mapha agulondewa gifua gabanda a gulagala nu phupha iladiege-diege a gubungisa nu maji.
Malongo Tuajiya Guzula mu Mukanda wa Levi
9 Longo dia mbadi: Tuana kombelela Yehowa handaga tuana tshigina gumuhana mvudi. Ha gukotelesa muabonga ndaga eyi, tutadilenu milambu ya guhuima yakhalele muhana enya Isalele. Mukanda wa Levi udi gutumonesa egi, enya Isalele akhalele muhana milambu ya guhuima ha ‘guhana Nzambi mvudi.’ (Levi 7:11-13, 16-18) Akhalelego guashinjiga gu ngolo ha guyihana. Akhalele guyihana gula atshigina. Guzumba guawo gudi Yehowa Nzambi guene guakhalele guaatuma ha guyihana. Muthu wakhalele muhana mulambu, nu enya fami yenji nu nganga-nzambi akhalele mudia mbiji ya shitu yahanewe mulambu. Uvi itshinyi iko ya shitu yakhalele muhanewa phamba gudi Yehowa. Itshinyi itshi?
(Levi 7:13-15, NWT) Muene udi naye nji gulunda mapha adi nu levire agulondewa gifua gabanda nu guhana mulambu wa guhuima ha guhana mvudi. 14 Adi naye guzangula gitshinyi gimoshi gia mulambu nu mulambu ha guhana Yehowa. Gitshinyi giene gidi gia nganga-nzambi wana gunyanga mahatshi a milambu ya guhuima. 15 Mbiji ya mulambu wa guhana mersi mbayidiwa lusugu luahanewa yene. Ashigo naye gubamba nga gitshinyi gimoshi uu nu hamene mu gimenegena.
w00-F 15/8 diyiji 15 par. 15
Milambu Yakhalele Gusuanguluisa Nzambi
15 Mukanda wa Levi mukhapho 3 udi muzuelela milambu iko yakhalele muhanewa: “Milambu ya guhuima.” Mu Hebelu, mbimbi “guhuima” yanago gukotelesa phamba guhuima gunu guakhala nago athu gula ashigo mu ita nga mu matululu, uvi yana gukotelesa nji ndaga jiko jiavula. Mukanda Études des institutions mosaïques wa Anglais udi muzuela egi: “Mu Biblia, mbimbi guhuima ana guyikalegela ha gumonesa muthu udi nu ufuta wa guhuima nu Nzambi, udi nu makuta avula nu udi mu gusuanguluga.” Milambu ya guhuima yakhalelego muhanewa ha gukhala mu guhuima nu Nzambi nga ha gumutuluisa gu mutshima, uvi yakhalele muhanewa ha gumuhana mersi nu yakhalele nji muhanewa gudi athu anyi akhalele musuanguluga luholo akhalele mu guhuima nu Nzambi handaga muene wakhalele guatshigina. Gungima dia guhana mahatshi nu maji gudi Yehowa, nganga-nzambi nu muthu wahanyi mulambu akhalele mudia mbiji ya mulambu wene. (Levi 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Mu luholo lua gufuanesa, yakhalele gifua nganga-nzambi nu Yehowa nu muthu wahanyi mulambu adi mudia hamoshi ha gumonesa gamba, adi nu ufuta wa guhuima mukatshi diawo.
(Levi 7:20, NWT) “‘Uvi gula muthu ashigo wa phelegeta nu wadia mbiji ya mulambu wa guhuima wahanewa gudi Yehowa, muene mbawukatudiwa mukatshi dia aphangi’enji.
w00-F 15/8 diyiji 19 par. 8
Milambu ya Gutumbuisa Yana Gusuanguluisa Yehowa
8 Muthu wa luholo lutshi wakhalele naye guhana mulambu owu? Mukhuala wakhalele muzuele egi, muthu wagasue wakhalele naye guza gu phala ya Yehowa, wakhalele naye gukhala waphelegeta nu ashigo nu gubola. Hagula mulambu wenji wa guwotshia nga wa guhuima utshiginyiwe gudi Yehowa, muthu wakalagala gubola wakhalele naye thomo guhana mulambu wa gubola nga mulambu wa gutotesela gubola hagula akhale waphelegata gu meso a Yehowa. (Levi 5:1-6, 15, 17) Tuakotelesa diago gamba, gukhala waphelegeta gu meso a Yehowa gudi nu ndando yavula. Hagula Nzambi atshigine gukombelela guetu, tudi naye gulondega gatshididi ndaga yagasue yabola tuakalagala ha gushiya mikhuala yenji. Tudi naye nji gukamba ukuateshi wenji mu njila ya “akulu a mu hungu” nu mu njila ya “mulambu wa gutotesela gubola guetu,” Yesu Klisto.—Yakoba 5:14; 1 Yone 2:1, 2.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Levi 6:13) Tshuiya tudi naye gulandula gulemuga tangua diagasue ha giwotshielo. Tushigo naye gujima.
it-1-F diyiji 889 par. 2
Tshuiya
Mu inzo ya tenta nu mu tempelo. Tshuiya tuakhalele nu ndando yavula mu gikombelelo gia Yehowa. Asendesele gutugalegela mu inzo ya tenta, gungima atugalegele nji mu tempelo. Gimegena giagasue nu mukatshi dia ngueze mbadi, nganga-nzambi wakoma wakhalele guwotshia uhafu ha giwotshielo gia uhafu. (Guz 30:7, 8) Mukhuala wa Nzambi wakhalele mutoga egi tshuiya tuakhalele holu dia giwotshielo gia milambu ya guwotshia tulandule gulemuga tangua diagasue. (Levi 6:12, 13) Ikhale athu avula ana gutshigina ndaga enya Yuda ana guzuela gamba Nzambi walemunyine tshuiya tuakhalele ha giwotshielo mu luholo lua gushimana, uvi mbimbi ya Nzambi yana longesa ndo ngenyi. Hagutadila mikhuala ya thomo Yehowa ahanele Moize, ana a Alona akhalele naye “guhaga tshuiya ha giwotshielo nu guhaga khunyi ha jigo” gutuama dia guhaga mulambu ha giwotshielo giene. (Levi 1:7, 8) Gungima dia guhaga Alona nu an’enji mu mudimo wa unganga-nzambi nu gungima dia guhana milambu ya guhagewa guawo gifua nganga-nzambi, Yehowa watumine tshuiya. Idi mumonega egi tshuiya tuene tuazogele mu tuta diakhalele holu dia inzo ya tenta, tuawotshiele milambu yakhalele holu dia giwotshielo. Tshuiya tuazogele mu luholo lua gushimana, tuazogelego ha gulemesa khunyi jiakhalele ha giwotshielo, uvi “ha guwotshia milambu nu itshinyi ya maji yakhalele holu dia giwotshielo.” Yadiago, tshuiya tualaduile gulemuga ha giwotshielo tuakhalele tua Nzambi nu tunu ene ahagele gutuama ha guwotshia milambu. (Levi 8:14–9:24) ) Luholo lumoshi nji, mu tangua dia wano wa tempelo, Solomo wakalegele gisambu, gungima Yehowa watumine tshuiya tuawotshiele milambu wagasue.—2 Gudi 7:1; tala nji Manz 6:21; 1 Maf 18:21-39; 1 Gudi 21:26 ha gumona ifezegeselo iko idi mumonesa maluholo Yehowa azolele tshuiya mu luholo lua gushimana ha gutshigina milambu ya akombeledi enji.
(Levi 6:25, NWT) “Wambela Alona nu an’enji egi: ‘Owu udi mukhuala watadila milambu ya gubola: Fundo didi mushiyiwa milambu ya guwotshia, diene fundo didi naye gushiyiwa milambu ya gubola gutuama dia Yehowa. Gidi gima giabalega gijila.
si-F diyiji 27 par. 15
Mukanda wa 3 wa Biblia: Levi
15 (3) Milambu ya gubola yakhalele muhanewa gula muthu wakalagala gubola mu gubuita gua mutshima. Shitu yakhalele muhanewa hagutadila muthu wakalagala gubola nu hagutadila muthu udi naye gumutotesela gubola gifua: Nganga-nzambi, fumu, phangi’enji nga muthu muko. Milambu ya guwotshia nu milambu ya guhuima yakhalele muhanewa gula muthu watshigina, uvi milambu ya gubola yakhalele muhanewa handaga mukhuala wakhalele guyitoga.—Levi 4:1-35; 6:24-30.
NOVEMBRE 30–DECEMBRE 6
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | LEVI 8-9
“Ndaga jidi Mumonesa Ishimbigo ya Yehowa”
(Levi 8:6-9, NWT) Moize wasuenesele Alona nu anenji hehi, waazuishile meya. 7 Gungima muene wasudigishile Alona lopho, wamusudigishile mulele hakete, wamusudigile nji lopho dijigo nu mago, wamusudigishile efode nu wamujitshigile nji mukaba wa efode yene hagula ibuigo. 8 Gungima, wamusudigishile mulele wa ha thulo, wamumbile nji Ulime nu Tumime mu mulele wene. 9 Gugisugishilo, muene wa muhagele gipho mu muto wa muhagele ginzanza gia utadi wa wolo gutuama dia gipho giene yago yakhalele njimbu ya gudihana ya gijila, gifua luholo Yehowa wawambelele Moize.
(Levi 8:12) Gungima muene wambile ndambu ya maji holu dia muto wa Alona ha gumubuisa wa gijila.
it-1-F diyiji 1189 par. 2
Guhagewa gua Nganga-nzambi
Moize wazuishile Alona nu an’enji Nadaba, Abihu, Eleazale, nu Itamale meya (nga ndo wawambelele ha guzua ene hakhawo) Mu longa dia guzuila meya dia utadi wa mabengedi diakhalele mukatshi dia luphango. Gungima, wasudijila Alona milele ya lutumbu ya nganga-nzambi wakoma. (Lutang 3:2, 3) Katula milele inyi yawaha, Alona yasudigille nji ima iko yakhalele mumonesa makalegelo nu inemo ya mudimo wenji. Moize wanyangele maji mu inzo ya tenta nu mu ikhadigilo yagasue yakhalele mu inzo yene, holu dia giwotshielo gia milambu ya guwetsha, mu longa dia guzuila meya nu mu malu akhalele mukhuata longa diene. Gukalagala ngenyi guabuishile ima yene ya gijila hagula ikalegewe phamba mu mudimo wa Nzambi. Gungima, Moize wambile Alona maji holu dia muto.—Levi 8:6-12; Guz 30:22-33; Ngi 133:2.
(Levi 9:1-5, NWT) Mu lusugu lua nage Moize watamegele Alona nu anenji nu akulu a gu Isalele. 2 wawambelele Alona egi: “Zangula mona wa ngombe mukunda nu mulambu wa gubola nu gimeme gia mulume mukunda nu mulambu wa guwotshia. Shitu eji jiagasue mbadi jishigo naye gukhala nu ginonga ujihage guphala ya Yehowa. 3 Uvi wambela enya Isalele egi ‘asangule mulume wa khombo gifua mulambu wa gubola, mona wa ngombe nu mona gimeme gia mulume. Shitu eji jiagasue jishigo naye gukhala nu ginonga gifua mulambu wa guwetshia, 4 mulume wa gombe nu mulume wa gimeme wa guhana Yehowa mulambu wa guhuima nu phupha ya gufutula nu maji. Mangino, Yehowa uza gudimonesa guphala yenu.’” 5 Ene ajile nu ima yagasue yazuelele Moize gutuma dia Inzo ya tenta ya gudibungisa. Gungima enya Isalele asuenene amagenele gutuama dia Yehowa.
it-1-F diyiji 1190 par. 3
Guhagewa gua Nganga-nzambi
Mu lusugu lua nage nganga-nzambi jiasendesele mudimo wawo. Akhalele nu ima yagasue yatogewe ha gukalagala mudimo wawo (akalegelego mudimo wene nu ukhateshi wa Moize) Ndaga ya thomo atshitshile mu lusugu luene, yakhalele guhana milambu ha gutotesela enya Isalele gubola guawo. Enya Isalele akhalele nu funu ya gubuishiwa ya phelegeta. Ishigo handaga akhalele athu abola uvi handaga Yehowa waavuidile nji khabu luholo ashiyile mukhuala wenji, tangua akombelele gisongo gia mona wa ngombe wa wolo. (Levi 9:1-7; Guz 32:1-10) Mu gisugishilo gia lusugu lua thomo nganga-nzambi jiakalegele mudimo wawo, Yehowa wamonesele gamba waatshiginyile nu wasuangulugile nu mudimo tangua atumine tshuiya mu luholo lua gushima. Idi mumonega egi tshuiya tuene tuazogele mu tuta diakhalele holu dia inzo ya tenta, tuawotshele milambu yagasue yasalele holu dia giwotshielo gia milambu.—Levi 9:23, 24.
(Levi 9:23, 24, NWT) Gugisugishilo Moize nu Alona anginyine moshi’a inzo ya tenta, tangua azogele asuanguluishile athu. Gungima lutumbu lua Yehowa luamonegene guphala ya athu agasue. 24 Tshuiya tuazogele gudi Yehowa tuawotshele milambu yagasue yakhalele holu dia giwotshielo nu itshinyi ya majii yashitu jiakhalele holu dia giwotshielo. Tangua enya Isalele agasue amonele ndaga eyi, asendesele gumba miyelele, abuile phala jia gufulumiga hashi.
Malongo Tuajiya Guzula mu Mukanda wa Levi
13 Longo dia nguana: Yehowa wana kuatesa gitshinyi gia ha mavu gia ulondegi wenji. Tangiza luko ndaga yakalegewe mu 1512 gutuama dia tangua dietu, tangua inzo ya tenta yahagewe gu mbongo ya Mulundu wa Sinayi. (Guz. 40:17) Moize watuamezele gudibungisa gua lusugu luene. Watombele Alona nu an’enji ha gukhala nganga-nzambi. Enya Isalele adibungishile ha gumona luholo nganga-nzambi jiakhalele muhana milambu yawo ya thomo ya shitu. (Levi 9:1-5) Luholo lutshi Yehowa amonesele egi wagitshinyile lume nganga-nzambi jinyi jiatombewe? Hakhalele Alona nu Moize mukombelela mukunda nu athu, Yehowa watumine tshiuya tua mu dilu, tuawetshiele milambu yagasue yakhalele ha giwotshielo.—Tanga levi 9:23, 24.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Levi 8:6, NWT) Moize wasuenesele Alona nu an’enji hehi, waazuishile meya.
w14-F 15/11 diyiji 9 par. 6
Mukunda Natshi Tudi Naye Gukhala a Gijila
6 Luholo mukhuala wakhalele mutoga nganga-nzambi ha gukhala ya pheleta ha gukombelela Yehowa udi nu ndando yavula mangino. Matangua avula athu tuana longesa Biblia, ana mona luholo jinzo jietu jia ufumu jiana khala jiaphelegeta nu luholo tuana sudiga milele yahawa nu yaphelegeta. Uvi guphelegeta guakhalele nago nganga-nzambi gudi gutukuatesa ha gukotelesa gamba muthu wagasue udi mutshigina guya gu mulundu wa gutumbuga wa Yehowa Nzambi udi naye gukhala nu “mutshima waphelegeta” (Tanga Ngimbo 24:3, 4; Yesh. 2:2, 3.) Tudi naye nji gukalegela Nzambi mudimo wa gijila nu matangi ahawa nu mutshima waphelegeta, tudi naye nji gukhala yaphelegeta mu muila. Tudi naye guditadila esue hakhetu ha gujiya gula gudi nu makalegelo ako tudi naye gusombegesa ha gukhala athu agijila. (2 Kol. 13:5) Ha gufezegesa gula muklisto udi nu khadilo dia gutala pornografi udi naye gudihula egi, ‘Ngudi diago muthu wa gijila ba?’ Gungima udi naye gukamba ukuateshi ha gubemba khadillo diene diabola.—Yak. 5:14.
(Levi 8:14-17, NWT) Gungima, muene wabatele ngombe ya mulume mukunda nu mulambu wa gubola, Alona nu an’enji ahagele mago awo holu dia muto wa ngombe yene ya mulambu wa gubola. 15 Moize wayishiyile, wazudile mahatshi enji nu muno waambile khanda jiagasue jia giwotshielo ha gugibongesa mukunda nu guhana milambu ya gutotesela gubola. Uvi mahatshi ako asalele, muene waabundudile gosha giwotshielo ha gugibuisa ya gijila nu ha gugikalegela mukunda nu guhana milambu ya gutotesela gubola. 16 Gungima Moize wazanguile maji agasue a mu mala, nu a gibala giakoma gia diyi, jiso jiyadi nu maji ajio, wayiwotshiele yagasue holu dia giwotshielo. 17 Gungima ima ya ngombe yene yagasue yasalele, gilema, musunyi nu tuji tuenji wayiwetshele tshuiya honze ya phundo gifua muamuwambelele Yehowa.
it-2-F diyiji 310 par. 5
Moize
Nzambi wabuishile Moize mutageneshi wa gikotelo gia Mukhuala giakhalele mukhatshi dienji nu enya Isalele, Ginemo giene giakhalele mumonesa ufuta wakola Yehowa wakhalele nayo nu Moize handaga katula Yesu Klisto yago udi mutageneshi wa gikotelo gihe-gihe gushigo nga muthu muko wahetele gale ginemo egi. Moize wanyangele mahatshi a shitu jiahanewe gifua milambu holu dia mukanda wa gikotelo. Mukanda wene wakhalele mumonesa Yehowa gifua “gitshinyi” gimoshi gia gikotelo giene. Wanyangediele nji athu (akulu anyi akhalele amoneshi a enya Isalele) mahatshi gifua “gitshinyi gia mbadi” gia gikotelo giene. Watangediele athu mukanda wa gikotelo, gungima athu ene amuwambelele egi, “Ndaga jiagasue jiazuela Yehowa tudi hehi ha gujitshita nu gujitumagela.” (Guz 24:3-8; Heb 9:19) Luholo Moize wakhalele mutageneshi wa gikotelo gia mukhuala, wakhalele nu luendu lua gutuameza midimo ya inzo ya tenta nu gulondesa ikadigilo yenji yagasue luholo Nzambi wa muwambelele. Gungima wahagele giphuta gia nganga-nzambi mu midimo yawo, wambile inzo ya tenta maji Wambile nji alona nganga-nzambi wakoma maji abalega ndando. Watuamezele nji midimo ya thomo yakalegele giphuta gia nganga-nzambi.—Guz 25-29; Levi 8-9.