Hao Pipol Deal Witim Samting wea Kamap Bihaen
“MIFALA BIN WAKABAOT START FROM MORNING. MIFALA RANAWE FOR SEVEM LAEF BILONG MIFALA. NO ENI WATA FOR DRINKIM, NO ENI KAIKAI. EVRI HAOS DISTROE FINIS.”—HARJIVAN, MAN WEA LAEF THRU WANFALA EARTHQUAKE LONG INDIA WEA STRONG BILONG HEM 7.9.
FOR feelim seksek bilong earthquake savve mekem man fraet tumas. Wanfala woman wea laef thru long earthquake long Taiwan long 1999 hem sei: ‘Olketa buk foldaon kam raon long mi from timba cupboard wea 2.5 meter hae wea stap saed long bed bilong mi. Wanfala niu helmet bilong motorbike hem foldaon kam from antap cupboard and banga long bed saed long hed bilong mi. Hem klosap killim mi dae.’
Bihaen Earthquake
For laef thru long wanfala earthquake hem samting wea mekem man fraet, bat diswan start nomoa. Insaed olketa hour bihaen wanfala earthquake, olketa relief wakman trae hard witim fasin for no fraet for lukaotem and helpem olketa wea garekil. Planti taem olketa go ahed for waka nomata danger stap from wei wea graon savve seksek moa. “Mifala mas barava careful,” hem nao samting wea wanfala man sei taem hem ting raonem wei for digim wanfala big hip graon wea karvem wanfala area wea pipol bin stap long hem bihaen wanfala earthquake long El Salvador. “Sapos graon hem seksek moa, bae nara haf bilong hill hia foldaon.”
Samtaem pipol wanwan showimaot barava spesol wei for sakrifaesim seleva for trae and helpem olketa wea kasem trabol. Olsem example, taem wanfala barava bigfala earthquake happen long India long start bilong 2001, Manu, wanfala olo man wea distaem stap long United States, hem go bak long hom kantri bilong hem. “Mi mas go,” hem sei, “no for helpem famili bilong mi nomoa, bat evriwan wea go ahed for safa.” Manu lukim hao living hem barava nogud long olketa ples wea hem go visitim. Nomata olsem, hem sei: “Strong wea pipol showimaot hem barava mekem man sapraes.” Wanfala niusman hem raet olsem: “Mi no savve long eniwan wea stap raonem mi wea no givim samting wea olketa fit for givim—pei bilong wan day, wan week or wan month, lelebet part long samting wea olketa sevem or eni samting wea olketa fit for givim for help.”
Hem tru, hem hard waka for kliarem evri rabis and for treatim olketa wea garekil; bat, hem moa hard for givim bak normal feeling bilong evriday laef bihaen datfala lelebet taem wea mekem man fraet fogud hem tanem evriting olabaot. Tingim Delores, wanfala woman wea earthquake long El Salvador distroem haos bilong hem. “Diswan hem worse winim war,” hem sei. “From long datfala taem mifala garem haos.”
Olsem disfala article storyim finis, samtaem bigfala need stap no just for material help bat for saport saed long feeling tu. Olsem example, taem wanfala earthquake hem spoelem taon bilong Armenia long west Colombia long start bilong 1999, winim wan thousand pipol dae, and planti moa olketa seke and sorre. Robertoron Estefan wanfala doctor bilong mind wea haos bilong hem tu hem distroe long datfala disaster hem sei: “Evriwea iu go, pipol ask for help. Mi go long taon for kaikaim hambuger, and klosap evriwan wea sei hello iusim datfala chance for talem mi abaotem wei wea olketa no savve sleep and bigfala sorre bilong olketa.”
Dr. Estefan savve gud long hao feeling wea kamap bihaen wanfala earthquake savve nogud tumas. Wanfala woman wea volunteer for help buildim wanfala relief camp lukim hao pipol wea no wari for go waka bikos olketa tingse olketa klosap for dae.
Provaedem Hope Midolwan Sorre
Long olketa taem bilong trabol olsem, Olketa Jehovah’s Witness trae hard for helpem olketa wea laef saed long physical samting and tu long spiritual samting and saed long feeling. For example, kwiktaem bihaen earthquake long Colombia wea iumi storyim finis, branch office bilong Olketa Jehovah’s Witness organizem wanfala emergency komiti. Planti thousand Witness volunteer from evriwea long datfala kantri donatem kaikai and selen. No longtaem bihaen, olketa sendem go samting olsem 70 ton kaikai long olketa area wea trabol kasem.
Planti taem, spiritual saport hem barava important. Wan morning bihaen datfala earthquake long Colombia, wanfala Jehovah’s Witness lukim wanfala woman wea luk sorre tumas wakabaot long road long taon bilong Armenia wea earthquake barava spoelem. Hem go long datfala woman and givim hem wanfala tract wea garem title Wanem Hope for Olketa Wea Yumi love-im Wea Dae Finis?a
Datfala woman tekem datfala tract go long haos and readim gud. Next taem wanfala Jehovah’s Witness kam long haos bilong hem, hem barava want for talem story bilong hem for olketa. Datfala earthquake distroem samfala haos bilong hem long taon, wea hem kasem selen from bifor. Distaem hem barava poor nao. Bat no datwan nomoa. Insaed datfala earthquake, haos wea hem stap long hem witim son bilong hem wea 25 year hem foldaon and son bilong hem dae insaed. Datfala woman talem Witness wea kam long door bilong hem hao hem no interest long religion bifor bat distaem hem garem planti kwestin. Datfala tract hem givim hem barava trufala hope. Gogo hem start for studyim Bible.
Olketa Jehovah’s Witness barava biliv hao wanfala taem bae kam wea olketa man bae no stap long danger from olketa natural disaster, insaed diswan hem olketa earthquake. Next article bae explainim why.
[Footnote]
a Olketa Jehovah’s Witness nao pablisim.
[Box long page 6]
Stap Redy!
◼ Mek sure olketa hevi samting stap long floor or long olketa shelf wea long daon.
◼ Teachim olketa famili member hao for offem electric paoa, gas and wata.
◼ Mas garem fire extinguisher and wanfala first-aid box.
◼ Keepim wanfala smol radio and olketa niu battery long ples wea isi for faendem.
◼ Trainim famili, and strongim need for (1) no ran olabaot, (2) offem stove, (3) stand insaed frame bilong door or go andanit tebol or desk, and (4) no stap klosap long olketa window and mirror.
[Box/Piksa long page 7]
Olketa Earthquake Long Israel
Professor Amos Nur raet hao Israel garem “barava longfala record bilong olketa earthquake winim eni nara ples long earth.” Diswan hem bikos part long datfala Great Rift Valley—krak wea stap midolwan Mediterranean and Arabian plate—hem go stret thru long Israel, from north go kasem south.
Hem interesting for savve hao samfala archaeologist biliv olketa savveman bifor iusim spesol teknik for katem daon wei wea olketa earthquake spoelem olketa building. Diswan barava fitim story long Bible abaotem program bilong Solomon for build: “And long datfala bigfala courtyard, thrifala laen bilong ston wea olketa katem and wanfala laen bilong olketa timba beam bilong cedarwood hem stap raonem; and hem semsem tu long datfala courtyard wea insaed haos bilong Jehovah, and tu for varanda bilong datfala haos.” (1 Kings 6:36; 7:12) Olketa faendem pruv wea showimaot hao olketa iusim teknik hia for iusim timba beam and ston long samfala difren ples—wanfala nao hem wanfala gate long Megiddo, wea olketa tingse hem stap bifor taem bilong Solomon. Savveman David M. Rohl tingse olketa bifor putim olketa beam hia maet “for trae and protectim building from wei wea earthquake spoelem.”
[Piksa]
Olketa building wea earthquake spoelem long Bet Shean, Israel
[Box/Piksa long page 8]
TUFALA MINUTE WEA MEKEM MAN FRAET—STORY BILONG WANFALA MAN WEA LAEF
Long Ahmadabad, India, famili bilong mifala go ahed for redyim evri samting for marit bilong kasin bilong mi. Long January 26, 2001, wanfala samting mekem mi wekap, hem no from krae bilong klok, bat from bigfala seksek. Mi herem olketa metal cabinet mumuv, and then long datfala taem mi just minim hao wanfala samting hem happen. Uncle bilong mi go ahed for singaot, “Go aot from haos!” Taem mifala go aotsaed mifala lukim haos seksek from saed tu saed. Hem feel olsem hem go ahed for longtaem bat really hem tu minute nomoa.
Feeling wea kamap hem hard for deal witim from hem happen kwiktaem tumas. Mifala mek sure evri famili member bilong mifala stap sef. From telephone and electric paoa hem kat, hem hard for mifala kwiktaem faendaot sapos evri relative bilong mifala long olketa nara taon stap sef. Bihaen wan hour, mifala faendaot hao evriwan stap sef nomoa. Bat no evriwan lucky olsem mifala. Olsem example, long Ahmadabad, ova wan handred building foldaon, and winim 500 pipol dae.
For samfala week evriwan fraet tumas. Evri naet taem pipol go sleep olketa fraet nogud nara earthquake bae happen. Hem tek taem for evri samting kamap gud moa, and planti no garem eni ples for stap. Evri samting hia happen from wanfala earthquake wea seksek for just tu minute, bat wea bae stap long memory bilong mifala for olowe.—Story bilong Samir Saraiya.
[Piksa long page 6, 7]
Wanfala man wea laef thru long earthquake long January 2001 long India hem holem wanfala piksa bilong mami bilong hem wea dae and wea olketa bonem
[Credit Line]
© Randolph Langenbach/UNESCO (www.conservationtech.com)