Czy opłaca się zaciągać długi?
„NIGDY nie wydawaj pieniędzy, dopóki ich nie masz w ręku”. Słowa te wypowiedział były prezydent USA Tomasz Jefferson. Czyż nie brzmią one dość staroświecko, skoro zaciąganie długów jest dla mnóstwa ludzi sposobem na życie?
W wielu krajach koszty utrzymania znacznie przewyższają zarobki, a zaoszczędzone pieniądze pochłania inflacja. Ponadto sytuacja ekonomiczna kształtuje ludzką hierarchię wartości. Jednakże uczciwość jest ważną sprawą. Oszustwa podatkowe czy niespłacanie długów to nader powszechne zjawiska, toteż zachowanie czystego sumienia stanowi prawdziwe wyzwanie. Nic więc dziwnego, że codzienne rozmowy obracają się wokół spraw gospodarczych, a w gazetach, czasopismach i programach telewizyjnych ukazuje się mnóstwo porad, jak oszczędzać albo zarabiać pieniądze, gdyż każdy usiłuje znaleźć sposób na rozwiązanie skomplikowanych problemów finansowych. I jest to zupełnie naturalne, że również ty starasz się zabezpieczyć byt sobie oraz swojej rodzinie (1 Tymoteusza 5:8).
Stosunkowo niewielu ludzi znajduje się w korzystnej sytuacji finansowej. Co zatem mógłbyś zrobić, by twoja rodzina uniknęła problemów pieniężnych? Jest coś, co w związku z tym trzeba stale mieć na uwadze.
Unikaj zbytniego zadłużenia
Dlaczego niektórzy zaciągają długi? Nie zawsze skłania ich do tego jakaś wyjątkowo trudna sytuacja, na przykład choroba. Nieraz powoduje nimi przemożna chęć posiadania określonych dóbr. Z drugiej strony przyczyna zaciągnięcia długu nie musi być sama w sobie zła. Może zaistniała konieczność kupienia samochodu, a może okazuje się, że lepiej jest wziąć pożyczkę na kupno domu, niż opłacać komorne. Żywiciel rodziny pragnie jej szczęścia. Chce być dobrym mężem i ojcem. Prawdopodobnie uważa, że jego rodzina ma prawo korzystać z wielu dóbr materialnych, które mają inni.
Chęć posiadania czegoś, nawet gdy nie jest to niezbędne, może wystawić na pokusę, by pożyczyć pieniądze i dokonać zakupu. Nabywanie różnych rzeczy poprawia samopoczucie, prawda? Któż by się nie cieszył z pięknej sukienki, nowych butów albo nowiutkiego auta? A kto by nie chciał mieć ładniejszego domu? Ale uwaga! Handlowcy potrafią sprytnie nakłaniać do wydawania mnóstwa pieniędzy na towary, których ludzie wcale nie potrzebują i na które ich nie stać.
Pamiętaj też, że regulowanie długów niekiedy niekorzystnie odbija się na stosunkach w rodzinie. Może doprowadzić do nieporozumień i rozgoryczenia. Dramatopisarz Henrik Ibsen słusznie zauważył: „Urocza sielanka domowa pryska w chwili, gdy życie zaczyna polegać na zaciąganiu i spłacaniu długów”. Jeżeli nie będziesz terminowo wpłacać rat, możesz zepsuć sobie opinię. A ponieważ znacznie łatwiej jest wydać pożyczone pieniądze, niż oddać je wraz z odsetkami, wiele osób odkrywa, iż radość z jakiegoś zakupu nie jest współmierna do oczekiwań.
Często się zdarza, że rządy stale zaciągają coraz to nowe długi, a przez to zwiększają swe zobowiązania płatnicze. Może jest to zjawisko normalne, ale dlaczego naśladować zadłużone państwa? Zamiast ludzi wzbogacić, nadmierne długi nieraz powodują ubóstwo i niepewność jutra. Jak powiada duńskie przysłowie, „trudno zapłacić za chleb, który się zjadło”.
Jednakże stres wywołany ciężarem długu znacznie maleje, gdy się umie mądrze gospodarować pieniędzmi. Dlatego poświęcaj trochę czasu na staranne planowanie zakupów, by unikać konieczności brania pożyczki. Nawet w krajach, gdzie szaleje inflacja, istnieją możliwości zaoszczędzenia pieniędzy dzięki kupowaniu po cenach okazyjnych i nabywaniu tylko tego, co jest naprawdę niezbędne. Oznacza to, że nie można żyć ponad stan, trzeba się nauczyć czekać albo obywać się bez pewnych rzeczy.
Zadaj sobie pytania: Czy z powodu zadłużenia nie ucierpi moja rodzina? Jeżeli nie będę w stanie spłacić długu, jak to się odbije na mojej reputacji? Może upłynąć sporo czasu, zanim inni znowu ci zaufają. W tym względzie dostępne są praktyczne, zdrowe rady. Dlaczego nie poszukać ich w Biblii, by się przekonać, czy nie pomogą tobie i twojej rodzinie w kwestii długów?
Czy Biblia może ci pomóc?
Biblia przede wszystkim może pomóc każdemu z nas pielęgnować bezgraniczne zaufanie do Jehowy. W tych „czasach trudnych do zniesienia” niewątpliwie potrzebujemy wsparcia (2 Tymoteusza 3:1). Toteż przypomniano nam: „Prowadźcie życie wolne od umiłowania pieniędzy, zadowalając się tym, co jest obecnie. On bowiem powiedział: ‚Nie pozostawię cię i nie opuszczę’. Możemy więc być pełni otuchy i mówić: ‚Jehowa jest moim wspomożycielem; nie będę się lękał. Cóż może mi uczynić człowiek?’” (Hebrajczyków 13:5, 6). Jakże istotne jest zbudowanie silnej wiary w Boga, naszego Wspomożyciela!
Biblia wprawdzie nie wskazuje każdemu z osobna, jak zarabiać na utrzymanie, ale podaje mądre rady. Jezus Chrystus usilnie zachęcał swych słuchaczy, by przede wszystkim pielęgnowali usposobienie duchowe: „Szczęśliwi, którzy są świadomi swej potrzeby duchowej” (Mateusza 5:3). Polecono nam również wytykać sobie pewne cele: „Żebyście postawili sobie za cel prowadzić ciche życie oraz dbać o swoje sprawy i pracować własnymi rękami, tak jak wam nakazaliśmy; abyście postępowali przyzwoicie wobec ludzi będących na zewnątrz i niczego nie potrzebowali” (1 Tesaloniczan 4:11, 12). Czyż nie jest prawdą, że prowadzenie cichego życia i zaznawanie spokoju wewnętrznego zależy od wystrzegania się rozrzutności?
Słowo Boże może też pomóc w skorygowaniu naszego sposobu myślenia. Pisarz Księgi Przypowieści dał dowód rozwagi, gdy prosił Boga: „Nie nawiedź mnie ubóstwem ani nie obdarz bogactwem, daj mi spożywać chleb według mojej potrzeby, abym, będąc syty, nie zaparł się ciebie i nie rzekł: Któż jest Pan? Albo, abym z nędzy nie zaczął kraść i nie znieważył imienia mojego Boga” (Przypowieści 30:8, 9). Dlatego nie wstydź się, choćbyś nawet przez jakiś czas nie miał zbyt wiele. Nigdy nie wzoruj się na ludziach, którzy swe szczęście uzależnili od posiadanych dóbr i próbują dorównać drugim, nie zamartwiaj się też sprawami materialnymi (Mateusza 6:31-33).
Ponadto Biblia może ci pomóc wyrobić sobie dobre zwyczaje. Naucz się oszczędzać — oczywiście bez popadania w skąpstwo — i ciesz się z tego, na co możesz sobie pozwolić. Jeżeli jesteś młody, nie spodziewaj się, że błyskawicznie zdobędziesz wszystko, na co ludzie starsi pracowali przez wiele lat. Wystrzegaj się sideł materializmu. Biblia słusznie ostrzega nie przed pieniędzmi, ale przed „umiłowaniem pieniędzy” i mówi: „Ci, którzy są zdecydowani być bogaci, wpadają w pokusę i sidło oraz wiele nierozumnych i szkodliwych pragnień pogrążających ludzi w zagładę i ruinę. Albowiem korzeniem wszelkich szkodliwych rzeczy jest umiłowanie pieniędzy, a zabiegając o to umiłowanie, niektórzy dali się odwieść od wiary na manowce i sami się poprzebijali wieloma boleściami” (1 Tymoteusza 6:9, 10). A zatem niezwykle istotna jest umiejętność odróżniania rzeczywistych potrzeb od zwykłych pragnień.
Może jednak uważasz, że zarabiasz zbyt mało? To prawda, iż trudno znosić niedostatek i nie czuć się sfrustrowanym. Ale zamiast zaciągać długi, które mogą stać się dla ciebie poważnym obciążeniem, a nawet doprowadzić do strat finansowych, staraj się poprzestawać na tym, co niezbędne. Starannie planuj i bądź oszczędny. Możesz zapytać o radę doświadczonego przyjaciela. Czy nie pomogłoby ci zdobycie jakiegoś nowego zawodu? Pamiętaj, że bez względu na zaistniałe okoliczności najważniejsze jest trzymanie się zasad biblijnych, dawanie pierwszeństwa sprawom duchowym i całkowite zaufanie do Jehowy (Filipian 4:11-13).
Zaciąganie długów często więc się nie opłaca. Człowiek, który się zapożycza, wpada w pułapkę. Obciążenie długami może się źle odbić na życiu rodzinnym, zdrowiu i usposobieniu duchowym, jak również doprowadzić do jeszcze większego ubóstwa. „Bogacz panuje nad nędzarzem, lecz dłużnik jest sługą wierzyciela” — czytamy w Księdze Przypowieści 22:7. Dlatego unikaj niepotrzebnego pożyczania pieniędzy. Warto skorzystać z rady, którą apostoł Paweł skierował do chrześcijan: „Nikomu nie bądźcie nic winni oprócz wzajemnej miłości; bo kto miłuje bliźniego, wypełnił prawo” (Rzymian 13:8).
Bez względu na sytuację ekonomiczną w twoim kraju z ufnością wyczekuj Bożego nowego świata. Wkrótce ludzie przestaną się dzielić na kredytodawców i dłużników. Pod rządami Królestwa Bożego nie będzie już ubóstwa. Spełni się obietnica Jehowy: „Bo ocali biedaka, który woła o ratunek, i ubogiego, który nie ma pomocy. Zlituje się nad nędzarzem i biednym i wybawi dusze biednych” (Psalm 72:12, 13). Mieszkańcy ziemi nie będą musieli walczyć o przetrwanie, lecz „rozkoszować się będą obfitym pokojem” (Psalm 37:11).
[Ilustracja na stronie 14]
Tomasz Jefferson
[Prawa własności]
Obraz Gilberta Stuarta. Za uprzejmą zgodą Bowdoin College Museum of Art/Dictionary of American Portraits/Dover
[Ilustracja na stronie 15]
Zabrnięcie w długi może nadwerężyć wasze więzy małżeńskie