Tajemnica szczęśliwego życia rodzinnego
„Zginam kolana moje przed Ojcem, od którego bierze nazwę wszelki ród [wszelka rodzina, Gd] na niebie i na ziemi”. — Efez. 3:14, 15.
1-3. Co niektórzy ludzie sądzą o kryteriach szczęśliwego życia rodzinnego? Jakie pytania nasuwają się w związku z tym?
SZCZĘŚLIWE życie rodzinne — oto cel każdego normalnego człowieka. Większość ludzi, którzy dotąd nie tworzyli harmonijnej, szczęśliwej rodziny, byłaby gotowa uczynić wszystko, byleby osiągnąć ten cel.
2 Wielu tych, którzy dążą do zgłębienia tajemnicy szczęśliwego życia rodzinnego, jest zdania, że obecny świat techniki boryka się z trudnościami niespotykanymi w żadnym innym okresie dziejów. Toteż według nich potrzebne są inne mierniki moralne. Uważają przy tym, że dzisiejszy świat jest pod każdym względem bardziej oświecony niż minione pokolenia. — Prz. 30:13.
3 Czy to prawda? Przyznać trzeba, że technika zaostrzyła niektóre odwieczne problemy. Ale czy zmieniła się natura człowieka? Czy ludzie mniej pragną życzliwości i czy są mniej wrażliwi na miłość? Czy wyzyskaliśmy postęp naukowy i przemysłowy do rozwiązania naszych problemów? Czy raczej nie oduczył nas humanitarnego traktowania stosunków międzyludzkich?
4. Dlaczego nierozsądne jest mniemanie, że można odrzucić wszelkie dawniejsze normy życia rodzinnego?
4 Oceniając sytuację uczciwie, musimy przyznać, że obecne pokolenie nie jest ani inteligentniejsze, ani też lepsze od dawnych generacji. W gruncie rzeczy inteligencję przecież odziedziczyliśmy po nich. Nie byłoby więc rozsądne niebezpieczne odrzucenie wszystkich podstawowych norm przestrzeganych niemalże w każdym narodzie na ziemi od tysięcy lat, jak na przykład: jednożeństwa, zwierzchnictwa w rodzinie i znaczenia samej rodziny w społeczeństwie — tym bardziej, że mierniki te potwierdziły w praktyce swoją wartość. Właśnie odstąpienie od tych zasad spowodowało tyle niepowodzeń w życiu rodzinnym.
SKĄD SIĘ WYWODZĄ WŁAŚCIWE MIERNIKI
5, 6. (a) Kto według Listu do Rzymian 2:14, 15 ustanowił mierniki małżeńskie i inne, obowiązujące u większości narodów? (b) Jak teksty z Księgi Powtórzonego Prawa 6:7 i 31:12 pokazują, że rodziny powinny możliwie najwięcej przebywać razem? (c) Jak głowa rodziny powinna traktować opinie innych jej członków?
5 Jeszcze ważniejsza jest okoliczność, skąd wzięły się te normy życia rodzinnego. Czy są tworem myśli ludzkiej? Czy wynikły z badań metodą prób i błędów? Ani jedno, ani drugie. Pochodzą od Stwórcy mężczyzny i niewiasty. Założyciela rodziny — podstawowej komórki społeczeństwa ludzkiego. Nawet o narodach, które nie uznają prawdziwego Boga, Pismo Święte powiada: „Gdy poganie, którzy Prawa [Mojżeszowego] nie mają, idąc za naturą, czynią to, co Prawo nakazuje, chociaż Prawa nie mają, sami dla siebie są Prawem. Wykazują oni, że treść Prawa wypisana jest w ich sercach, gdy jednocześnie ich sumienie staje jako świadek, a mianowicie ich myśli na przemian ich oskarżające lub uniewinniające”. — Rzym. 2:14, 15.
6 Zatem prawa wielu narodów — prawa, które zmierzają do zachowania rodziny w jedności — mają swe źródło w miernikach moralnych i wrodzonych uczuciach wszczepionych człowiekowi przy stworzeniu. Dzięki temu u wszystkich narodów spotyka się rodziny w pewnej mierze zaznające szczęścia. Członków tych rodzin łączy prawdziwe naturalne przywiązanie. Zwykle łatwo dochodzą do porozumienia i mają wspólne zainteresowania, które zespalają rodzinę. Pracują razem, bawią się razem i szanują się wzajemnie. Chociaż głowa rodziny podejmuje ostateczne decyzje w ważnych sprawach, bywają również z respektem wysłuchiwane poglądy i opinie innych członków. Panuje atmosfera swobodnego myślenia, mówienia i działania, ograniczona jedynie w wypadkach, gdyby były zagrożone dobrze pojęte interesy rodziny i jednostki.
7. Co podług Psalmu 127:1 jest najważniejszym warunkiem szczęśliwego życia rodzinnego?
7 Najważniejszy jednak warunek trwałego szczęścia, szczęścia, które ostoi się w doli i niedoli, wśród pokus tak zwanej „nowej moralności” i rozczarowań tego świata, to dobre stosunki z Bogiem. W rodzinie, gdzie nawiązano takie stosunki i potem się je pielęgnuje, wszystko inne układa się lepiej, a gdyby nawet sprawy nie zawsze przybierały dokładnie taki obrót, jakiego by się pragnęło, można mimo to poradzić sobie z nimi i załatwić je możliwie jak najpomyślniej. — Ps. 127:1.
8, 9. Wyjaśnij w oparciu o List do Rzymian 7:19, 20, dlaczego trzeba wytężać siły, by stosować zasady biblijne.
8 Od jakich czynników zależy zachowanie dobrych stosunków z Bogiem, a tym samym dobrej więzi między członkami rodziny?
9 Przede wszystkim od miłości i czułego przywiązania oraz szczerych wysiłków, aby dawać wyraz tym właściwościom. Ludzkość na początku stworzona ‛na obraz i podobieństwo Boże’ nadal w pewnym stopniu posiada te zalety, chociaż grzech w znacznej mierze je przytłumił (Rodz. 1:26, 27). Dlatego ważne jest ustawiczne dokładanie starań w celu stosowania zasad biblijnych dotyczących rodziny. Rozważmy niektóre z nich.
10. Dlaczego słowa z Księgi Rodzaju 2:24, Mateusza 19:6 i Hebrajczyków 13:4 stanowią ochronę dla małżonków?
10 Na początku Bóg powiedział: „Opuści mąż ojca swego i matkę swoją i złączy się z żoną swoją, i staną się jednym ciałem” (Rodz. [1 Mojż.] 2:24, NP). A Jezus Chrystus dodał jeszcze słowa: „Co więc Bóg złączył, niech człowiek nie rozdziela” (Mat. 19:6). Poznanie tej zasady stanowi ochronę, powstrzymuje bowiem współmałżonków od spoglądania pożądliwymi oczyma na inne osoby płci odmiennej i od poczynań, które mogłyby prowadzić do splamienia małżeństwa. Mąż i żona wiedzą, że niewierność małżeńska rujnuje szczęście rodzinne i nadweręża lub nawet burzy dobre stosunki z Bogiem. Wypadki takie nigdy nie przemijają bez śladu, lecz niechybnie odbijają się na życiu rodziny i pozostawią trwałe blizny na sercach każdego z jej członków.
WŁAŚCIWY POGLĄD NA ZWIERZCHNICTWO W RODZINIE SPRZYJA SZCZĘŚCIU
11. W jakim sensie mąż jest głową rodziny?
11 Zdajemy sobie więc jasno sprawę z tego, że para małżeńska jest jednym ciałem. Następnie dowiadujemy się z Biblii, że chociaż małżeństwo jest instytucją opartą na partnerstwie, musi panować w nim porządek. Bóg zadbał o to, ustanowiwszy męża głową rodziny. Mąż jest niejako „starszym partnerem”, u którego można zasięgnąć rady i który jest odpowiedzialny za ostateczne decyzje w sprawach dotyczących dobra rodziny. Chrześcijański apostoł Paweł napisał: „Mąż jest głową żony, jak i Chrystus — Głową Kościoła (...). Mężowie powinni miłować swoje żony, tak jak własne ciało. Kto miłuje swoją żonę, siebie samego miłuje. Przecież nigdy nikt nie odnosił się z nienawiścią do własnego ciała, lecz każdy je żywi i pielęgnuje”. — Efez. 5:23-29.
12. Dlaczego zgodnie z Listem do Efezjan 5:29 dobry mąż nie nadużywa swej władzy? W jaki więc sposób traktuje członków rodziny?
12 Dobry mąż świadomy odpowiedzialności, jaką nałożył na niego Bóg, stara się zjednać sobie szacunek rodziny nie tylko z tego tytułu, że jest głową — i na pewno nie na podstawie założenia, jakoby był szefem — ale ponieważ tworzy z żoną jedno ciało i nie chce ani jej zranić, ani okryć złą sławą siebie (i swego Stwórcy) przez tyrańskie nadużywanie swej władzy. Przeciwnie, zachęca żonę oraz pozostałych członków rodziny do swobodnej wymiany myśli, wrażeń i poglądów. Jest życzliwy i przystępny, wskutek czego wszyscy mogą bez skrępowania rozmawiać z nim na każdy temat i przedstawić każdy problem. Szanuje też ich uczucia, bezstronnie rozważa ich opinie i do pewnego stopnia pozostawia im wolną rękę w zakresie zadań poruczonych im w gronie rodzinnym.
13, 14. Na podstawie opisu ‛dzielnej niewiasty’ z 31. rozdziału Księgi Przysłów określ kompetencje i obowiązki, jakie można powierzyć żonie.
13 Na przykład żona przeważnie dogląda domu. Biblia mówi o ‛dzielnej niewieście’: „Nie czyni mu [swemu mężowi] źle, ale dobrze”. „O len się stara i wełnę, pracuje starannie rękami”. „W bramie jej mąż szanowany, gdy wśród starszyzny kraju zasiądzie”. „Powstają synowie, by szczęście jej uznać, i mąż, ażeby ją sławić”. — Prz. 31:10, 12, 13, 23, 28.
14 Wynika stąd, że żonie należy zostawić pewną swobodę w prowadzeniu domu. Skoro się okaże sprawną i dzielną gospodynią, która dobrze sobie radzi ze swą pracą, będzie zwykle mieć powierzone sprawy upiększania mieszkania, kupna artykułów żywnościowych i może nawet mebli oraz innych przedmiotów przynoszących rodzinie radość. Mąż będzie ingerował tylko wtedy, gdyby jej plany lub wydatki były nierozsądne i narażały budżet albo ogólne dobro rodziny.
15. Co powinien mąż doceniać u dobrej żony? Jaki będzie miało to dla niego skutek w myśl słów z Księgi Przysłów 31:23, 28 i 1 do Koryntian 11:7?
15 Mąż umiejący docenić starania żony nigdy nie zapomni udzielić jej zachęty i otwarcie wyrazić uznanie dla jej ciężkiej pracy oraz wszystkiego innego, co czyni na rzecz rodziny. Przyjaciele jego okazują mu szacunek z powodu jej wspaniałych zalet, widząc w nich dowód na to, iż właściwie wywiązuje się z roli głowy rodziny i z miłością dba o żonę (1 Kor. 11:7). Zarówno mąż, jak i dzieci wyrażają się o niej pochlebnie przy każdej okazji. Dobry mąż tudzież dzielna żona nigdy nie kompromituje swego partnera przez wypowiadanie się przed drugimi o nim w sposób uwłaczający. Oboje wzdragają się nawet pomyśleć o takim publicznym zniesławieniu i upokorzeniu rodziny.
ROLA ŻONY W USZCZĘŚLIWIANIU RODZINY
16, 17. (a) Czy biblijne podporządkowanie żony jest dla niej niewolą? Uzasadnij twą odpowiedź. (b) Jak postąpi chrześcijanka w sytuacji, gdy mąż ma odmienne zdanie w sprawach rodziny?
16 Żona może mieć znaczny udział w uszczęśliwianiu rodziny. Przede wszystkim rozumie prawdę zawartą w następujących radach biblijnych: „Żony niech będą poddane swoim mężom jak Panu”. „Lecz jak Kościół poddany jest Chrystusowi, tak i żony swoim mężom we wszystkim”. „Żona niech szanuje męża swego” (Efez. 5:22, 24, 33, Wk). Wspomniane podporządkowanie, zamiast być niewolą, w gruncie rzeczy uwalnia niewiastę od trudnych obowiązków, którym mąż jako głowa musi sprostać przed Bogiem i ludźmi.
17 Dobra żona wie, że nawet w sytuacji, w której uważa, że ma rację, powinna poddać się decyzji męża, jeśli on w tej sprawie ma inne zdanie. Nie powinna obłudnie udawać, że się podporządkowała, a tymczasem próbować przebiegłego przeprowadzenia swojej woli. Oczywiście tam, gdzie wchodzi w grę pogwałcenie sumienia chrześcijańskiego, będzie zawsze posłuszna Bogu. — Dzieje 5:29.
18, 19. (a) Omów skutki postępowania kłótliwej żony w powiązaniu z Księgą Przysłów 27:16. (b) O czym powinni pamiętać współmałżonkowie, gdy ich drażni zachowanie partnera?
18 Pismo Święte wprawdzie poleca mężowi, aby się wystrzegał ‛gorzkiego zagniewania’ na żonę, jednak dzielna małżonka wie, iż musi uważać, żeby nie dać mu powodu do żywienia takiego uczucia (Kol. 3:19, NW). Zrównoważony mąż nie chce prowadzić z nią żadnych sporów ani używać siły w sprawowaniu zwierzchnictwa. Zachowanie się nieustępliwej, skłonnej do gniewu i kłótliwej żony trafnie opisuje porównanie z Księgi Przysłów 27:16: „Kto chce ją wstrzymać, ten wiatr wstrzymuje lub zbiera oliwę do ręki”. Mąż jej popada w przygnębienie, bo nie może okiełznać takiej żony, a jej krnąbrność staje się publicznie znana i przynosi wstyd rodzinie.
19 Oczywiście z powodu niedoskonałości nie da się całkowicie uniknąć nieporozumień. Ale ludzie na ogół chcą być szczęśliwi i rzadko umyślnie sprawiają drugim przykrość. Zatem oboje z małżonków zamiast oddawać „wet za wet”, będą przestrzegać panowania nad sobą, prowadząc rozmowy, które podbudowują miłość i szczęście.
DZIECI SZCZĘŚCIEM RODZINY
20-22. (a) Kiedy ma się rozpocząć wychowanie dziecka? Uzasadnij to. (b) Dlaczego nawet małe dziecko potrafi dotkliwie odczuć brak miłości lub niesprawiedliwość? O co więc należy dbać już od samego narodzenia dziecka?
20 Dzieci w dużym stopniu przyczyniają się do jedności i szczęścia w rodzinie, jeśli spotykają się z uznaniem, darzone są miłością, i właściwie wychowywane. Kiedy się powinno przystąpić do takiego wychowania?
21 Przede wszystkim rodzice nie powinni zbyt nisko oceniać inteligencji noworodka. Nie jest bynajmniej osobą „drugiej kategorii”. Nie zapominajmy, że dziecku wrodzone są Boskie właściwości, takie jak miłość i sprawiedliwość. Jest stworzeniem obdarzonym wysoką inteligencją. Do osiągnięcia pełnej dojrzałości umysłowej brak mu jedynie wiedzy i doświadczenia. W przeciwieństwie do zwierząt, które kierują się przeważnie instynktem, dziecko niemal wszystkiego musi się nauczyć. Dlatego łapczywie wchłania, cokolwiek widzi i słyszy. Wychowanie należy więc rozpocząć od samego urodzenia dziecka; wszystko, co się mówi i czyni w jego obecności, powinno być budujące. Należy je zawsze darzyć miłością, a jednocześnie każdy jego błąd powinien być życzliwie i rozważnie skorygowany. — 2 Tym. 3:15; 1:5.
22 Rodzice, pamiętajcie, że dziecko jest mniejszym wydaniem was samych. Tak samo jak wy nie chce, aby rozmawiano z nim po dziecinnemu. Życie jest poważną sprawą, a maluchy chętnie uczą się robić wszystko, jak dorośli. Z natury są ufne, toteż szybko i dotkliwie odczuwają przejawy niesprawiedliwości, obłudy albo braku miłości. Dlatego w postępowaniu z nimi nie wolno pogwałcić sprawiedliwości, miłości, miłosierdzia ani innych owoców ducha. Właściwości te należy wszczepiać dziecku od samego początku. — Prz. 22:6.
23, 24. (a) Dlaczego dziecko przeżywa gorzkie rozczarowanie, gdy się szorstko odtrąca jego pytania lub nie interesuje jego osiągnięciami? (b) Co powinni uczynić rodzice, jeśli w danym momencie naprawdę nie mają czasu?
23 Później dziecko może przyjść do ciebie z szeroko otwartymi oczami, by spytać cię o coś lub z entuzjazmem pokazać ci swoje odkrycie. Jeżeli ofukniesz je słowami: Nie przeszkadzaj mi teraz, będzie boleśnie rozczarowane. Tak bardzo na ciebie liczyło, a ty je zawiodłeś. Może wprawdzie nie powie ani słowa, ale to przeżycie pozostawi trwałą bliznę i stopniowo wytworzy się między wami przepaść.
24 Ale co zrobić, jeśli w danej chwili istotnie jesteś zbyt zajęty? Życzliwie wyjaśnij dziecku jak dorosłemu, dlaczego nie masz teraz czasu, i powiedz mu, że zajmiesz się jego sprawą nieco później. Potem jednak faktycznie uczyń to możliwie jak najszybciej. Jeżeli dziecko spotyka się z miłością, łatwo się nauczy, iż na wszystko jest właściwa pora.
25, 26. Czy dobrze jest rozsądnie porozmawiać z dzieckiem, nawet jeśli ma opaczne pragnienie lub nastawienie?
25 Dzieci od najwcześniejszych lat chcą, żeby im wszystko uzasadnić. Niedawno w pewnej popularnej audycji telewizyjnej przeprowadzono wywiad z grupą młodzieży licealnej i jej rodzicami. Był przy tym obecny również autor książki na temat stosunków między rodzicami a dziećmi. Kiedy przedstawiono sytuację, w której ojciec dyskutował z kilkunastoletnim młodzieńcem na temat tego, dlaczego nie może uwzględnić jego prośby, wtedy ów pisarz rzekł do ojca: Nie zgadzam się z tym. Powiedziałbym po prostu: Nie, nie możesz tego dostać. — Wówczas prawie cała grupa młodzieży powstała, aby dać wyraz swemu niezadowoleniu. Młodzi oświadczyli: Chcemy znać uzasadnienie, a nie tylko otrzymywać rozkazy. — Rodzice, którzy pragną utrzymać kontakt z dziećmi, muszą z nimi szczerze rozmawiać.
26 Rodzice, którym trudno jest uzasadnić dzieciom jakąś sprawę, znajdą najlepsze wskazówki w Księdze Przysłów, zwłaszcza w pierwszych siedmiu rozdziałach, gdzie zamieszczone są rady, jakich bogobojny ojciec udziela synowi.
PODSUMOWANIE
27. (a) Na kim powinien się wzorować mąż jako głowa rodziny? (b) Dlaczego zgodnie z Listem 1 Piotra 3:6 nazwanie niewiasty ‛córką Sary’ jest dla niej wspaniałym komplementem?
27 Skoro więc Bóg jest Twórcą rodziny oraz skoro człowiek został stworzony na Jego obraz i podobieństwo, dobry mąż ma uznanie dla zbożnych właściwości, pragnień i uczuć członków swej rodziny. Jako głowa domu naśladuje Boga i Chrystusa. Daje dowody, że uznaje nad sobą Boskie zwierzchnictwo, i kieruje rodziną w taki sposób, by okazywała szacunek przede wszystkim tej najwyższej Głowie (1 Kor. 11:3). Żony uznające tę zasadę idą za wzorem Sary, Rebeki i innych wiernych niewiast, które służyły Bogu. Nie ma lepszego komplementu dla żony od nazwania jej prawdziwą ‛córką Sary’. — 1 Piotra 3:5, 6, Gd.
28, 29. Dlaczego karność jest pożądana i użyteczna? (Hebr. 12:9-11).
28 Miłość i życzliwość będą zajmować naczelne miejsce w szczęśliwej rodzinie. Ale i karność nie będzie lekceważona, gdyż jako niedoskonali grzesznicy wszyscy potrzebujemy właściwego szkolenia (Hebr. 12:9-11). Podstawą wychowywania dzieci są ‛karność i wytyczne Jehowy’ (Efez. 6:4, NW). Oznacza to, że z dziećmi należy rozsądnie rozmawiać, podając odpowiednie uzasadnienia, a nie narzucać swej woli. Dużą rolę odgrywa także przykład rodziców, bo najskuteczniej wtedy wszczepiają rodzinie miłość do Boga, gdy sami miłują Go całym sercem.
29 Rodzina, w której każdy odnosi się do drugiego tak, jak jego traktuje Bóg, jest na pewno rodziną szczęśliwą.
[Ilustracja na stronie 6]
Rodzice powinni wyzyskać każdą sposobność, aby zapoznać dzieci z prawdą o dziełach Bożych