Pwurelahng Wiepwella-Iaduwen?
“PWEHL me ke wiewihsang ie oh ke pahn pwurehng wiepwella.” Ni ahnsou me tepin ohlo rong mahsan pwukat, e ese dahme e pahn kasik. E wiawihsang pwehl oh e pahn pwurelahng pwehl. E pahn mehla pwehki e sapeikiong ah Sounkapikadao, Siohwa Koht.—Senesis 2:7, 15-17; 3:17-19.
Paipel kasalehda me aramas wiawihsang pwehl. E pil mahsanih: “Soul (mour) me wiahda dihp—pein ih pahn mehla.” (Esekiel 18:4; Melkahka 103:14, NW) Mehla wahdo insensuwed ong aramas rar kei oh pak tohto kapwarehda peidek kan me pid duwen neknekdien kahlap en aramas mehla kan
Wiewiahn Mahs oh Ahnsouwet
Iaduwen kahlap en aramas mehla kan kin neknekla rehn sapwelimen Koht aramas kan en mahs? Nan tepin pwuhk en Paipel, e kin kasalehda wiepe tohto en serdi en me mehla kan, iangahki sarepedi nan pwehl. (Senesis 35:8) Mehn mahs kan duwehte Eipram oh eh pwoudo, Sara, iangahki nehra pwutak Aisak oh nein nehra Seikop serdi nan pwoahr en Makpela. (Senesis 23:2, 19; 25:9; 49:30, 31; 50:13)Sounkopwung en Israel Kidion oh Samson serdi ‘nan wasahn serdi en arail pahpa ko.’ (Sounkopwung 8:32; 16:31) Met kin kasalehda me rehn sapwelimen Koht aramas kan en mahs re ahneki wasahn serdi en arail peneinei. Ni ahnsou me Sises Krais mehla nan senturi keiou C.E., paliware neknekdiohng nan pwoar ehu me ahpwten wiawihda nan paip ehu. (Madiu 27:57-60) Eri, ni oarelap, kahlap en aramas kan me mehla kin serdi nan pwehl de neknekdiohng nan pwoar kan. Met kin wiawihte nan ekei wasa nan sampah.
Ahpw, nan ekei wasa nan sampah rahnwet, sohlahr wasa kan nan sahpw kan oh pweilaudlahn sahpw kin karehda e apwal en pwainda sahpw de wasahn sarepedi me mehla kan. Ihme karehda, ekei aramas kin medemedewe ahl tohror kan en nekidala kahlap en me melahr kan.
Tiak ehu me kalap wiawi iei kamwarakpeseng pehs en kahlap en me melahro me isihsla. Nan England impen persent 40 en me melahr kan kin ahnsouwet ale soangen wiepe wet. Nan Sweden, wasa me pohnangin persent 80 en me melahr kan kin mih nan kahnimw kin isihsla, ekei nanwel kan kin neknekdiohng kamwarak pehs en me melahr kan. Oh nan Shanghai oh kahnimw en Saina teikan me kerenih sehd, kin ale mweimwei sang arail koperment en pokonte kamwerdiong nan sed pehs en me melahr kan pak tohto nan erein sounpar ehu.
Ia wasa pehs kan anahne kamwarakla ie? Kaiden wasa so lipilipil. Ekei kin masak me dene kamwarak pehs en me melahr kan pahn kawehla sahpw. Ahpw, ni mehlel, keper en soumwahu sang pehs en kahlap en me melahr kan sohlar ni ahnsou me e isihsla. Ekei sementerio kan nan England oh wasahn koammoal kan (park) nan United States kin koasoanehdi wasahkis de mwetwel en rohs kan me iei arail wasahn kamwarak pehs en me melahr kan. Ni mehlel, Kristian kan kin keiou insenohki dahme Pwuhk Sarawi kin kosoiaki duwen isikla kahlap en me melahr kan oh duwen kamwarak arail pehs akan.
Ia Lamalam en Pwuhk Sarawi?
Nan ehu kadeik ong “nanmwarki en Papilon,” soukohp Aiseia mahsani: “Komwi sohte omwi sousou.” (Aiseia 14:4, 19) Wiewia wet en kamwarak pehs kin parekiong soangen iren wiewia kanamenak wet? Soh, pwehki wasaht sohte kin kosoia duwen isihsla oh neknekdien kahlape de kamwarak en pehs en kahlape.
Sises Krais kin kosoia duwen kaiasadahn me melahr kan pohn sampah erein ah Kaundahn Pahr Kido ni ah mahsani: “Irail koaros me mihmi nan sousou kan pahn rong kapitie, oh re pahn pedoisang nan arail sousou kan.” (Sohn 5:28, 29) Ahpw, met kin wehwehki me e pil sohte anahn emen en serdi nan sousou ehu pwehn kak kaiasada oh met sansalda nan ehu kokohp me pid kaiasada. Kaudial 20:13 kosoia: “Madau eri kapehda me melahr kan. Mehla oh wasahn me melahr akan pil kapehda me melahr akan me ira kolokol.” Eri, dahme kesemwpwal iei me kaiden iawasa de ia mwomwen emen ‘pwurelahng pwelpar.’ Ahpw, me kesemwpwal iei ma Koht pahn taman ih oh kaiasada ih. (Sohp 14:13-15; kaparekiong Luk 23:42, 43.) Siohwa sohte anahne soangen sousou kaselel kan pwehn sewese ih tamataman aramas. Isihslahn emen sohte irehdi ah pahn iasada. Oh ma kamwarak pehs en emen kin wiawi ki mwekid pwung oh sohte kin pid karasawi en kaudek likamw, eri e sohte pahn uhwong Pwuhk Sarawi.
Irail ko me pwungki tiak en kamwarak pehs en me melahr kan pahn anahne kapwaiada kosonned en sahpwo. E pahn pil konehng ren medemedewe pepehm en irail kan me patou oh meteikan. Ladu kan en Siohwa anahne kanaiong me arail saledek en pilipil nan ire wet sohte pahn wahdo kanamenek ong ahdo me Kristian kan kin weuwa. Met me keiou kesemwpwal nan sahpw kan me kin mweidong kamwarak pehs en me melahr akan ahpw saikinte nohn manamanla nan kousapw kan. Ni mehlel, Kristian men pahn liksang soangen wiepe kan de tiak kan me kin poahsonda pohn padahk me dene mour (soul) sohte kak mehla.
Saledek Unsek Sang Nan Sousou!
Ekei me kin utungada tiak en kamwarak pehs kan kin kosoia me met kin kasaledek emen sang serdi nan sousou. Ahpw, me pahn keiou wahdo kamaiou, iei pweidahn inou en Paipel me “imwintihti me pahn lohdi keiou mwuhr, iei mehla.”—1 Korint 15:24-28.
Met wehwehki me sousou kan, wasahn serdi kan, pil iangahki isilahn me melahr akan oh kamwarak pehs kan, pahn wiahla mehn mahs kan. Ehi mehla pahn solahr. Pahn kaweid en ngehn sarawi wahnpoaron Sohn intingihdi: “I ahpw pil rongada ngihl laud ehu sang nan mwoahlo, me mahsanih, ‘Iet tehnpas en Koht rehn aramas akan! E pahn ketiket rehrail, oh irail pahn wiahla sapwellime aramas. Pein Koht pahn kin ketiket rehrail oh e pahn wiahla ar Koht. E pahn kin ketin limwihsang pilen masarail koaros. Mehla solahr pahn wiawi, solahr mwahiei, solahr nsensuwed, solahr medek. Soahng mering kan sohralahr.’”—Kaudial 21:3, 4.
Mepwukat koaros pahn pweida ni ahnsou me melahn aramas me kohkihdo dipen Adam pahn sohla doulul pahn Wehin Koht. Ni ahnsouwo tohnsampah peik kan sohte pahn lelohng irair en pwurehng pwurelahng pwelpar.
[Kilel nan pali 31]
Kamwarak pehs en me melahr kan nan Seden Sagami, Sapahn
[Credit Line]
Courtesy of Koueisha, Tokyo