Kesihnenda Ni Unsek Oh Ahneki Pwoson Teng
“Doadoahk ehu me Siklasang Koaros”
SANGETE mahso nan tepin poadoapoad en Sounkadehdehn Siohwa kan en rahn pwukat, re kin inenen nsenohki ehu kokohp kan en Sises Krais: “Rongamwahu en Wehin Koht pahn lohkseli wasa koaros nin sampah, pwe kadehde en mie ong aramas koaros—a mwuri, imwin sampah ahpw pahn kohdo.” (Madiu 24:14) Nin doken 1914—tepin “imwin rahn akan”—leledo, Tohnsukuhl en Paipel kan, ki pwoson teng, wiahda ehu doadoahk lap en kasukuhl nan sampah pwon me poahsoanda pohn Pwuhk Sarawi.—2 Timoty 3:1.
Pwehn kapwaiada arail mehn akadei en kalohkiseli Rongamwahuwo nan sampah pwon, ladu pwukat en Siohwa doadoahngki wiepe ehu me kapw, eimah oh pil sansal. Pwehn sukuhliki laud duwen met, kitail en pwurelahng ahnsowo.
Ahl Kapw Ehu en Kalohkiseli Rongamwahuwo
Ahnsowo iei January en pahr 1914. Medewehla me ke iang mwomwohd nanpwungen aramas 5,000 teikan nan ehu wasahn kapoudiahl rotorot nan kahnimw en New York. Mwohn uhk mie ehu lapalahn wasahn kilang kilel mwekid. Emen ohl me moang pwet me likouwih likou pwuhpw pwarada nan kilel mwekido. Ke kilangehr kasdo me kin mwekid, ahpw sohte ngile, ahpw ohl menet lokaia, oh ke kak rong dahme e nda. Met ke iang kilang tepin kilel mwekid, mehkot me kapw oh rohngo pahn tohrohr. Ohlo me koasoakoasoi iei Charles Taze Russell, tepin President en Watch Tower Society, oh kasdo iei me adaneki, ni lokaiahn wai: “Photo-Drama of Creation.”
C. T. Russell kin pohnese duwen kilel mwekid ah kak lelohng aramas tohto. Ihme kahrehda, nan 1912, e tepiada kaunopada kasdo “Photo-Drama of Creation.” Kedekedeo, kasdo reireiki awa waluh me wiawihkihda slide oh kilel mwekid, iangahki kilel pwukat mie pohrail oh ngihl.
Kasdo wet wiawihda ni pali pahieu, tepisang ni kapikipikdahn aramas leldihla nan poadoapoad en aramas lao lel kupwuren Siohwa Koht ong sampah oh tohnsampah ni imwin Kaunda en Krais erein pahr kid. Sounpahr tohto pahn dauli mwohn pelien pisnis kan en sampah pahn doadoahngki soangen wiepeohte oh pweida mwahu. Ahpw, aramas rar kan kilangehr kasdo “Photo-Drama of Creation” ni soh isepe!
Pilipildahn record en keseng kan iangahki padahk 96 me rekordi nan phonograph kin kaunopada ong kasdo “Photo-Drama.” Slide kan me adaneki stereopticon kin wiawihkihda kilel kaselel kan me kin kasalehda poadoapoad en sampah. E pil konehng en wiahda mahlen epwiki kei doadoahngki litepw (paintings) oh sketches. Ekei slide kan oh kilel me mie pohrail, re kin ni keneinei litepwiki pehrail. Oh met re kin kapwukapwurehng wiahda, pwehki, kedekedeo, mie set 20 me mih ni pali pahieu me wiawihda. Met kahrehda, e kakehr en kasansalehda ehu pali en kasdo “Photo-Drama” nan kahnimw 80 tohrohr ni rahn sohte lipilipil!
Ia Mwomwen Kasdo Wiawihda
Ia mwomwen re wiahda kasdo “Photo-Drama”? Tohnsukuhl en Paipel emen me adaneki Alice Hoffman koasoia “Dramao tepkihda kasdohn Brother Russell. Ni ah pwarada nan kasdo oh kilin ewe kan tepiada mwekid, ehu record en phonograph pahn tepida . . . oh se kin perenkihda rongorong ngileo.”
Ni ah koasoia duwen time-lapse photography, Zola Hoffman tamanda: “I mwohndi wasao oh pwuriamweikihla aht kilang ahr kamwomwada rahn en kapikipik kan. Mie kiepw me re kileledi me ekis ekis masmasalpeseng mwohn masat kan.”
Karl F. Klein en Governing Body en Sounkadehdehn Siohwa kan me kin perenki keseng kapataiong: “Ni ahnsowohte me kilel pwukat kin kasansalda, mie ngilen keseng kaselel me kin iangete, duwehte ngilen keseng kaselel me duwehte Narcissus oh Humoreske.”
Pil mie soahng teikan me aramas tamatamante. Clayton J. Woodworth, Jr. tamanda: “Ekei pak mie sapwungala kemenkouruhr me kin wiawi. Ehu pak rekordo kin kesekesengki ‘Flee as a Bird to Your Mountain’ (me wehwehki ‘Pihrwei duwehte Menpihr men ong Omw Nahna’) oh nan kasdo, mie kilel en lapalahn mahn adaneki “gigantosaurus,” (duwehte dainasohr) mahn emen me mour mwohn Nohliko”!
Likin kasdo me adaneki “Photo-Drama of Creation,” pil mie ehu me adaneki “Eureka Drama.” (Kilang koakon.) Ehu wiawihkihda kapahrek kan me rekordihdi, iangahki rekord en keseng kan. Meteio audaudki rekord kan oh slide kan. Mendahki kilel kan en “Eureka Drama” sohte kin mwekid, e pweida mwahu ni en aramas tohto kin perenki kilang ni ahnsou me e kin kasansalda nan wasa kan me aramas sohte nohn tohto.
Ehu Mehn Doadoahk en Kadehde Me Kehlail
Lao lel ni imwin 1914, kasdo “Photo-Drama” kasansalongehr aramas pohnangin 9,000,000 samwa nan North America, Iurop, oh Australia. Mendahki re malaulau, Tohnsukuhl en Paipel kan kin ahneki pwoson teng me anahn pwehn kalohkiseli Rongamwahuwo doadoahngki wiepe kapw wet. Re kin perenki sawaskihda mwohni kan me anahn pwehn rent wasa kan me mwahu ong en kasansalehda kasdo wet. Ihme kahrehda, kitail kak ndahki me kasdo “Photo-Drama of Creation” wiahda doadoahk lap ehu ni ah kapehseiong irail kan me kilang kasdo wet Mahsen en Koht oh sapwellimen Koht kupwur kan.
Nan ehu kisinlikou ong C. T. Russell, emen aramas ntingihdi: “Ahi tepin kilang noumw kasdo en “Photo-Drama” wekidala ahi mour; de, I pahn nda me e wekidala ahi men loalokongkihla Paipel.” Pil emen aramas koasoia: “I kereniong tengala nan tiahk en kamwahl oh I pehm me kasdo ‘Photo-Drama of Creation’ me doareiehla (e kasansalda wasaht summer samwalahro). . . . Met I ahneki meleilei me sampah sohte kak kihda oh I sohte pahn kesehkihla kepwehpwehn sampah kan.”
Demetrius Papageorge, me wia emen tohn doadoahk en poason kaun en Society ahnsou wereilahr, koasoia: “Kasdo ‘Photo-Drama’ kin wia doadoahk ehu me siklasang koaros ma kitail pahn medemedewe duwen malaulau en Tohnsukuhl en Paipel kan oh duwen tikitik en mwohni me kohda ong wiawihdahn kasdo. Ngehnin Siohwa uhdahn kin utungada doadoahk wet!”
[Box/Kilel kan nan pali pwukat 30, 31]
Kasdo me Adaneki “Eureka Drama”
Sounpwong waluh mwurin kasansaldahn kasdohn “Photo-Drama,” Society kilangehr duwen anahnpen pil ehu kasdo me duwehte “Photo Drama” ahpw me adaneki “Eureka Drama.” Nin doken “Photo-Drama” kin pousehlahte kasansalda nan kahnimw laud kan, kasdo “Eureka Drama” kin kasalehda rongohte nan kisin kousapw kan oh wasa kan likin kahnimw laud kan. Re koasoiahki ehu pelien kasdo “Eureka Drama” me e kihong “sister kan ahnsou mwahu” en kalohk. Dahme kahrehda? Pwe kapang en rekord en phonograph en “Eureka Drama” kin toutoukihte paun 30. Ni mehlel, pwehn kasansal ong aramas, e pil konehng en wahda ehu phonograph.