Aramas Kak Irehwei Sang Rehtail Irair en Semwehmwe?
ARAMAS kekeirda oh sohte lelohng irair en semwehmwe. Irail sohte meirkihla arail duhpek de meirla ahpw wie rerrerki arail pou. Pil me tohto nanpwungen aramas paiamwahu pwukat kin poakehla me semwehmwe kan oh eri kin nantiong sewese irail.
Paisuwed kin wia kahpwal laud ong aramas akan me kin mih wasa kan me kin lelong apwal en mahwen, lapake, karakar en ketipin laud me kin kamadahda nan pwehl akan, oh pil kahpwal teikan. Soangen irair pwukat kin lelohng soumwet akan nan wehin Aperika. Ekei irail anahn mweselsang nan imwarail akan oh keseulahn nan kahnimw laud akan de pil kohlahng nan wehi teikan oh iang kousoanla rehn irail akan me kin sopohsang nan uhdakarail akan. Ekei kin kohsang likin kahnimw oh mihla nan kahnimw akan pwe re men rapahki mour mwahu.
Koitlahn aramas nan kahnimw akan kin wahdohng irail irair en semwehmwe. Sohte itar wasa me irail kak padokedi tuhkehn mwenge ie. Doadoahk en wai pil kin apwal en diar. Pwehki apwal laud me aramas pwukat kin lelohng, aramas tohto nanpwungarail kin ahnekihda mour en loallap. Aramas en nan kahnimw akan kin repen sawas, ahpw palien koperment sohte kak kihda sawas itar me pahn kak kamwahwihala irair en semwehmwehn aramas akan. The Independent of London koasoia duwen ripoht en United Nations nan November en pahr 2003, ni ahl wet: “Nan sampah, mpen aramas million pak 842 kin sohte itar pilen mwenge nan paliwararail akan—oh nempe wet wie lalaudkihla aramas million 5 nan ehu ehu pahr.”
Branch Ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan South Africa kin alehdi kisinlikou kan sang rehn aramas akan me kin lelohng kahpwal en semwehmwe. Karasepe, emen ohl ntingihdi: “Ngehi sohte kin doadoahk en wai, oh I kin pirapseli nan kahnimw ni ahnsou mwahu koaros. Ma I sohte wia met, se pahn duhpek erein rahn tohto—met I sohte koasoakoasoia rahn akan me se kin poupouseli pwehki lemwulemwur laud. Uhdahn sohte doadoahk en wai me I kak diar. Aramas tohto kin alialu nan ahl en nan kahnimw akan raparapahki elen diar doadoahk, oh rapahki mehkot me re kak diar pwe ren kang. I ese ekei aramas me kin sansarep kihd akan pwe ren rapahki mehkot me ren kang. Ekei kin kemehla pein irail. Aramas tohto me duwehte ie me kin ahneki mour en pwunod oh sohla koapworopwor. Likamwete solahr mehkot me kak kihong ie koapworopwor ong rahn akan me pahn kohdo. Iaduwen, Koht me ketin kapik kitailada pwe en ahnekihdi irair en men mwenge oh men likou, sohte mwahngih me apwal pwukat kin lelong kitail?”
Mie kawehwe kansenamwahu kan me pahn sapeng peidek kan me ohl menet kin tihwohkihlahr. Artikel en mwurin met pahn kasalehda pasapeng pwukat sang nan Mahsen en Koht, iei Pwuhk Sarawi.