Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w05 9/1 p. 28-p. 31 par. 3
  • Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Nanmwarki Keriau

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Nanmwarki Keriau
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2005
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • ELISA WELIANDI ELAISA
  • (2 Nanmwarki 1:1–​8:29)
  • ISRAEL OH SUDA KALIPILIPALA
  • (2 Nanmwarki 9:1–​25:30)
  • Ihs Me PAhn Pitsang “Rahnen Siohwa”?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1998
  • Sapwellimen Siohwa Karis en Sounpei Kisiniei kan
    Mehn Kasukuhl kan me Ke Kak Sukuhlkihsang Paipel
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2005
w05 9/1 p. 28-p. 31 par. 3

Mahsen en Siohwa Kin Ieias

Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Nanmwarki Keriau

PWUHKEN Nanmwarki Keriau nan Pwuhk Sarawi kin pousehlahte audepen Pwuhken Nanmwarki Keieu. E kin koasoia duwen nanmwarki 29​—nanmwarki 12 sang ni wehin Israel en pali epeng oh nanmwarki 17 sang ni wehin Israel ni pali eir nan Suda. Pwuhken Nanmwarki Keriau pil kin kasalehda duwen wiewia kan en soukohp Elaisa, Elisa, oh Aiseia. Edetehn e sohte uhdahn irekidi ni sounpar akan, nting kan kin lel ahnsou me Samaria oh Serusalem ohla. Patpene, audepen Nanmwarki Keriau kin koasoia duwen mehkan me wiawi nan erein pahr 340​—sang pahr 920 B.C.E. lel pahr 580 B.C.E.​—⁠ahnsou me soukohp Seremaia kanekehla ntingda en pwuhk wet.

Ia kesempwalpen pwuhken Nanmwarki Keriau ong kitail? Dahme e padahkiong kitail duwen Siohwa oh sapwellime wiewia kan? Dahme kitail kak sukuhliki sang wiewiahn nanmwarki kan, soukohp akan, oh meteikan me adarail akan pwarada nan pwuhk wet? Kitail kilang dahme kitail kak sukuhliki sang nan Nanmwarki Keriau.

ELISA WELIANDI ELAISA

(2 Nanmwarki 1:1–​8:29)

Nanmwarki Ahasaia en Israel pwupwudihsang nan Tehnpaseo oh luhmwuhmwkihda. E pahngoklahng soukohp Elaisa oh diarada me e pahn sipalla. Ahasaia sipalla, oh rie ohl Sehoram eri wiahla nanmwarki. Ni ahnsouwo, Seosopat me nanmwarki en Suda. Elipip ehu ahpw wahdahla Elaisa, oh soun sawasepe Elisa uhd weliandi ih oh wiahla soukohp men. Ni erein sounpar 60 en an Elisa ah kalohk sangehr ahnsowo, e wiahda manaman tohto.

Ni ahnsou me nanmwarki en Moap uhwongada Israel, Soram, Seosopat, oh nanmwarki en Edom kohwei oh mahweniong ih. Irail kana pwehki lelepek en Seosopat. Mwurin mwo, nanmwarki en Siria koasonehdi en rokiedi oh mahweniong Israel. Ahpw Elisa kauwehla koasondio. Nanmwarki en Siria lingeringerida oh kadarala “aramas dake oahs akan oh kuruma kan oh diren sounpei” pwehn kalowehdi Elisa. (2 Kings 6:14) Elisa wiahda manaman riau oh kahrehong irail oh Siria en popohlpene. Mwurin mwo, Nanmwarki en Siria, me ede Penadad mahweniong Samaria. Met kahrehda duhpek laud, ahpw Elisa kohpada me lehko pahn uhdi.

Ekis ahnsou mwurin mwo, Elisa douluhla Damaskus. Nanmwarki Penadad, me ahnsou wet luhmwuhmw, poaronehla Asael en idek ma sapwellime luhmwuhmw pahn mwahula. Elisa kohpada me nanmwarkio pahn pwoula oh Asael pahn uhd weliandi oh kaunda wasao. Mandahn rahno, Asael pwainkihdi “likou” wisekesek oh ndangidiong pohn silangio lao ih sipalla oh Asael eri uhd nanmwarkihla. (2 Nanmwarki 8:15, footnote) Nan Suda, sapwellimen Seosapat pwutak Seoram wiahla nanmwarki, oh mwuri nah pwutak Ahasaia uhd weliandi.

Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:

2:9​—Dahme kahrehda Elisa peki ‘pali riau en ngehnen Elaisa’? Pwe Elisa en kapwaiada ah pwukoahn wia soukohp emen nan Israel, e anahne soangen ngehnohte me Elaisa kasalehdahr, me kin wehwehki eimah oh sohte masepwehk. Ni Elisa esehier met, kahrehda e peki irair en Elaisa pwukat koaros. Elisa ale idihda sang Elaisa pwe en weliandi ih nan ah pwukoa doadoahk oh Elisa kin papah ih ki erein sounpar weneu, kahrehda Elaisa kilangwohng Elisa ah wiahki seme ni pali ngehn; Elisa duwehte mesenih pwutak emen ong Elaisa. (1 Nanmwarki 19:19-​21; 2 Nanmwarki 2:12) Kahrehda, e duwehte mesenih men me kin ale pali riau en sohso sang rehn seme, pil Elisa peki oh pil ale pali riau en sohso en ngehn sang rehn Elaisa.

2:11​—Dahkot “lahng kan” me “elipip ehu ahpw wahdahla Elaisa”? Met kaidehn wasa doh me kitail kin kilangdalahng powe oh pil kaidehn wasahn ngehn akan me Koht oh sapwellime tohnleng kan wie kekiket ie. (Deuderonomi 4:19; Melkahka 11:4; Madiu 6:9; 18:10) “Lahng kan” me Elaisa kohdahla ie iei nan irepen wasa me mih ekiste ilehdahweisang pwelen sampah. (Melkahka 78:26; Madiu 6:26) Ni marahra, kuruma lullulo salongadahwei nan wehwe oh wahlahng Elaisa ekis wasa tohrohr nan sampah, wasao me e pil doulahte oh wie momour erein ahnsou ieu. Sounpar tohto mwurin met, Elaisa ntingihada kisinlikou kis ong Seoram, nanmwarki en Suda.​—2 Kronikel 21:1, 12-​15.

5:15, 16​—Dahme kahrehda Elaisa sohte ale ahn Naaman ah kisakiso? Elaisa sohte ale kisakiso pwehki e ese me manaman en kamwahuwihala soumwahu me Naaman ahneki iei manaman sang rehn Siohwa, kaidehn pein ah. E pahn wia mehkot sohte konehng en wiahki me alehki kapai ieu pwehki ah papah Koht. Tohnkaudok mehlel akan nan rahnwet sohte kin rapahki pai en sampah sang ni arail papah siohwa. Irail dehdehki sapwellimen Sises kehkehlik: “Kumwail ale ni soh pweine, pil kihwei ni soh pweine.”​—Madiu 10:8.

5:18, 19​—Iaduwen​—⁠Nahman peki mahk pwehki ah wia doadoahk me pidada palien sarawi? Nanmwarki en Siria me dehde mwahu me e ketin likeilapalahr oh luwetalahr oh anahne en ketin kehleki Nahman en utungada sapwellime doadoahk. Nin doken nanmwarkio ah ketin poaridi oh kaudok Rimmon, Nahman pil iang wia. Ong Nahman, wiakihte met mwohmw ieu, pwe en kasalehda me e utung oh wauneki nanmwarkio ah kaidehn kaudoko. Nahman eri pekipek rehn Siohwa en ketin mahkohng ih pwehki ah wia pwukoa ong nanmwarkio. Elisa kamehlele Nahman oh ndaiong: “Kohwei ni popohl.”

Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:

1:13, 14. Sukuhliki lelepek oh mwekidiki karakarahk kak doarehla mouratail.

2:2, 4, 6. Mendahte me Elisa kin wia ahn Elaisa sounpapah ki erein sounpahr weneu, e ngidingid pekipek reh en dehr kohsang ih. Met wia mehn kahlemeng mwahu duwen loalopwoat oh duwen kompoakpahnki mehteio!​—Lepin Padahk 18:24.

2:23, 24. Kahrepen kapailok wet me wiawihong Elisa pwehki e likawih ahn Elaisa likou puhp en likio. Seri kan kasawiahda me Elisa kin wia weliepen Siohwa oh irail sohte men en mih rehrail. Irail ndaiong “kohkohwei,” me wehwehki en wonowei oh kohdahla Pedel de en pil kohdahla duwehte me wiawihong Elaisa. E sansal me seri pwukat kin wia kasalepen aklapalap me mih rehn arail pahpa oh nohno kan. Ia uwen kesempwal pahpa oh nohno kan en padahkiong neirail seri kan en wauneki sapwellimen Siohwa ladu kan me kin weliwelian doadoahk en Koht!

3:14, 18, 24. Sapwellimen Siohwa Mahsen kin pwung ahnsou koaros.

3:22. Lingan marain en ketipin ni mensengie kin daker pihl me duwehte nta, mwein pwehki pwehlo nan warawar akan wiawikihda pwehl paip. Ele Siohwa ketin pilada en doadoahngki wiepen nan wehwe kan en kapwaiada kupwure kan.

4:8-​11. Lihen Sunem men kasawiahda me Elisa wia “ohl sarawi en Koht emen,” oh kasalehiong ih kadek sapan. Kitail soh pahn pil wia duwehte ong sapwellimen Siohwa tohnkaudok lelepek kan?

5:3. Kisin serepein en Israel pwoson sapwellimen Koht kehl en wiahda manaman akan. E pil ahneki lamalam kehlail en koasoia duwen ah pwoson. Irail me pwulopwul kan kin nantiong pere arail pwoson sapwellimen Koht inou kan oh lamalam kehlailada en ehukihong padahk mehlel ong arail sounpadahk kan oh pil iangarail tohnsukuhl kan?

5:9-​19. Karasepen Nahman soh kasalehda me aramas pohnmwahso men kak sukuhliki en karakarahkala?​—1 Piter 5:5.

5:20-​27. Ia uwen pweilaud ah wahdo kahpwal laud ni en emen ah pahn song en mourki likamw! Medemedewe mwahu, nsensuwed oh apwal me pahn mih rehn irail me ahneki mour riau, oh met kak sewese kitail en dehr wia met.

ISRAEL OH SUDA KALIPILIPALA

(2 Nanmwarki 9:1–​25:30)

Sehu iei nanmwarki keidi men ong Israel. E sohte kin mwahrewed ni ah uhkihda en kauwehla imwen Eihap. Sehu ni koahiek ‘kasohrasang kaudok en Paal nan Israel.’ (2 Nanmwarki 10:28) Ni Adalaia, inen Ahasaia, a eseha me Sehu kemehla nah pwutako, ‘e uhkihda en kauwehla nein wehin Suda seri koaros’ oh alehda mwoalen nanmwarki. (2 Nanmwarki 11:1) Ihte me mourla iei nein Ahasaia seri ohl me ede Sohas, oh mwurin sounpar weneu ah wia rukurukseli e wiahla nanmwarki en Suda. Sang ni kaweid en samworo Sehoiada, Sohas doula oh ketin wiewia dahme pwung mwohn silangen Siohwa.

Mwurin Sehu, nanmwarki koaros me kaunda Israel kin wia dahme suwed mwohn silangin Siohwa. Elisa mahla oh pein sipalla nan mwehin kaunda en nein Sehu pwutak nah pwutak. Kapahieu en nanmwarki en wehin Suda mwurin Sohas iei Ahas, oh e ‘sohte kin wia dahme pwung mwohn silangin Siohwa.’ (2 Nanmwarki 16:1, 2) Nah pwutak Esekaia, kasalehda me ih nanmwarki men me ‘kin pelianda Siohwa.’ (2 Nanmwarki 17:20; 18:6) Nan pahr 740 B.C.E., ni ahnsou me Esekaia iei nanmwarki en Suda oh Osea kaunda pohn Israel, nanmwarki en Asiria Shalmaneser ‘koledi Samaria oh saliala mehn Israel akan nan Asiria.’ (2 Nanmwarki 17:6) Kahrehda mehn liki kan eri wisikdohng nan wehin Israel, oh kaudok en Samaria miehla wasao.

Nanpwungen nanmwarki isimen me kohdo mwurin Esekaia nan wehin Suda, ihte Sosaia me kesihnenda oh kihsang kaudok likamw nan sahpwo. Ni imwio, nan pahr 607 B.C.E., mehn Papilon koledi Serusalem oh ‘Suda kalipilipasang nan uhdakarail.’​—2 Nanmwarki 25:21.

Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:

13:20, 21​—Iaduwen manaman wet kin utung madamadau me dikedik kan manaman? Soh! Paipel sohte kasalehda me tihn Elisa kan wia dikedik kei. Sapwellimen Koht kehl me wiahiong manaman wet en wiawi, oh pil duwehte manaman koaros me Elisa wiahda ni erein a wie momour.

15:1-6​—Dahme kahrehda Siohwa ketin kaloke Asaraia (Usaia, 15:6, footnote) soumwahu en tokutok? “Mwadangete ahnsou me [Usaia] kehlailada, mongiongi aklapalapla . . . , kahrehda en pelianda Siohwa ah Koht oh eri kohlahng nan imwen kaudok en Siohwa pwe en isikada mehn kapwohtik pohn pei sarawio.” Ni ahnsou me samworo “pelianda Usaia” oh padahkiong ih en “pidohisang nan imwen sarawio,” e ketin angiangihada samworo kan oh eri alehda soumwahu en tokutok.​—2 Kronikel 26:16-​20.

18:19-​21, 25​—Esekaia ehuiongada Isip? Soh. Ahn Repsaka karaun me likamw, oh pil dahme e kose me e ale “manaman sang rehn Siohwa.” Nanmwarki lelepek Esekaia kin kehliki Siohwa.

Mehn Kasukuhl ong Kitail:

9:7, 26. Kadeik lapalap me kohwong imwen Ahap kasalehda me kaudok likamw oh kakerehdi ntahn aramas sohte dipe mehkot me Siohwa kin kalahdeki.

9:20. Ahn Sehu lamalam nin duwen ah wia soun tangahki kuruma marahra men kin wia kasalepen ah ngoang en kapwaiada ah pwukoah me kohwong ih. Ke kin ndandiki me kowe sounwah rongamwahu ngoang emen?​—2 Timoty 4:2.

9:36, 37; 10:17; 13:18, 19, 25; 14:25; 19:20, 32-​36; 20:16, 17; 24:13. Kitail kak koapwoaropworki me ‘mahsen me pwilsang ni silangen Siohwa kin ahnsou koaros pweida.’​—Aiseia 55:10, 11.

10:15. Nin duwen Sonadap ah kin kihong mongiong unsek ong ahn Sehu luhk en iangada ih nan were kuruma, pil “pokon kalaimwun” kin utungada mehlel Sises Krais, me iei Sehu en atail ahnsou, oh pil iangahki sapwellime werek keidi kan.​—Kaudiahl 7:9.

10:30, 31. Edetehn ahn Sehu wiewia sohte unsek, Siohwa ketin kupwurperenki soahng koaros me e wiadahr. Ni mehlel, ‘Koht sohte sapwung pwe en ketin likidmeliehla atail doadoahk.’​—⁠Ipru 6:10.

13:14-​19. Pwehki nein Sehu seri Sehoas sohte kin nanti, oh kin doakoahki nanpwel arep pwukat pak siluh, oh uhdi, e sohte pweida ni ah song en kalowehdi mehn Siria kan. Siohwa kin ketin kasik kitail en wiahda sapwellime doadoahk ki mongiong unsek oh pil pwerisek.

20:2-6. Siohwa me “Soun karonge kapakap.”​—Melkahka 65:2.

24:3, 4. Pwehki ahn Manase dihpkihda nta, Siohwa “sohte ketin mweidohng mahk en kohwong” Suda. Koht ketin wauneki ntahn irail akan me sohte diparail. Kitail kak koapworopworki me Siohwa pahn ketin ikih ntahn me soh diparail akan oh pahn kauwehla me kakerehdi ntahn irail pwukat.​—Melkahka 37:9-​11; 145:20.

Kesempwal Ong Kitail

Pwuhk en Nanmwarki Keriau kin kasalehda me Siohwa e kin ketin mehleliong sapwellime inou kan. Sella en tohn wehi riau ko, keieu mehn Israel oh mwuri Suda, kin katamankin kitail duwen kokohp me pid kadeik me mih nan Deuderonomi 28:⁠15–​29:28 me e pahn pweida. Nanmwarki Keriau kawehwehda Elisa me iei ih soukohp emen me kin ngoangki mwaren Siohwa oh kaudok mehlel. Esekaia oh Sosaia kin sansal me ira nanmwarki karakarahk kei oh wauneki sapwellimen Koht Kosonned.

Ni atail pahn kin medemedewe madamadau oh wiewia kan en nanmwarki kan, soukohp akan, oh aramas teikan me koasoiparail mih nan pwuhken Nanmwarki Keriau, kitail soh kin sukuhliki dahme kesempwal me kitail en rapahki oh dahme kitail en irehweisang kitail? (Rom 15:4; 1 Korint 10:11) Ei, “mahsen en Koht wie momour oh manaman.”​—Ipru 4:12.

[Kilel nan Pali 28]

Nahman aktikitikla oh sapwellimen Siohwa manaman kamwahuiala ih

[Kilel nan Pali 29]

Dahme wiaiong Elaisa ni ah “kohdahla ie nan tumweniengo”?

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share