Rapahki Irair Pwung Pahn Pere Kitail
“Kumwail rapahki mahs . . . sapwellimen [Koht] irair pwung.”—MADIU 6:33.
1, 2. Soangen pilipil dah me Kristian pwulopwul men wiahda, oh dahme kahrehda e wia soangen pilipilo?
L IH Kristian pwulopwul men kin wia doadoahk en sekteri men nan ehu ohpis en koperment. E kin doadoahk pwung, mwadangala eh wasahn doadoahk oh sohte kauwehla mwahl ahnsou en eh pwukoa doadoahk. Pwehki eh doadoahk ohngete ahnsou mwotomwot kis, e lelehr ahnsou me eh wasahn doadoahk pahn tehk sapahlih mwomwen eh doadoahk. Kaunen eh wasahn doadoahko padahkiong lih pwulopwul menet me e pahn alehda pwe en uhdahn iangala doadoahk wasao oh pil kihong ih pwukoah me laudsang me e ahneki, ma e pahn kin wendi reh. E sohte dukiong mendahkihte ma e pahn kohsang eh pwukoa doadoahk.
2 Iaduwen, pilipil wet me lih pwulopwul menet wiahda me sohte pwung? Soh, e kin idawehn kanahieng sapwellimen Sises mahsen: “Eri, kumwail rapahki mahs Wehin Koht oh sapwellime irair pwung.” (Madiu 6:33) Ohng ih, en kapwaiada kosonned pwung kan kesempwal sang alehda doadoahko ni eh pahn wiahda dipen nenek de kamwahl.—1 Korint 6:18.
Kesempwalpen Irair Pwung
3. Ia wehwehn “irair pwung”?
3 “Irair pwung” kin wehwehki en kolokol tiahk mwakelekel oh mehlel. Nan Paipel, mahsen en Krihk oh Ipru kin ahneki wehwe wet en “inen” de “pwung.” Met sohte wehwehki emen en akpwungki pein ih, kadeik meteikan ki irair me emen pein koasoanehdi. (Luk 16:15) Ahpw, “irair pwung” kin wehwehki pwung ni irair akan me Siohwa ketin koasoanehdi. Met iei sapwellimen Koht irair pwung kan.—Rom 1:17; 3:21.
4. Dahme kahrehda irair pwung inenen kesempwal ohng Kristian men?
4 Dahme kahrehda irair pwung inenen kesempwal? Pwehki Siohwa, “Koht me sapwellimaniki irair pwung” kin kupwurperenki sapwellime aramas akan ni ahnsou me re kin kasalehda irair pwung kan. (Melkahka 4:1; Lepin Padahk 2:20-22; Apakuk 1:13) Aramas emen me kin wia soahng kan me sapwung sohte kak ahneki nanpwung mwahu rehn Siohwa. (Lepin Padahk 15:8) Ihme kahrehda wahnpoaron Pohl kangoange Timoty: “Eri, kalekehkin uhk ineng en mwahnakapw akan; nantihong ke en pwung,” iangahki pil ekei irair kesempwal kan. (2 Timoty 2:22) Ihme kahrehda, Pohl pil kapatahiong “perehki mwaremwaramwail kan perehpen pwung” ahnsou me e kileledi soangen perehpen pali ngehn kan.—Episos 6:14.
5. Iaduwen aramas soh unsek kak rapahki irair kan me pwung?
5 Ehi, sohte aramas emen me ahneki irair pwung kan me unsek. Aramas koaros sohsohki dihp sang rehn Adam, kahrehda kitail koaros ahneki irair sapwung sangete ni atail ipwidi. Mendahki met, Sises kasalehda me kitail anahne rapahki irair kan me pwung. Iaduwen met kak wiawi? Met kak wiawi pwehki Sises ketikihda moure pwehn tomwki dipatail, oh ma kitail kin pwoson meirong en tomw wet, Siohwa kupwurki en mahk ohng dipatail kan. (Madiu 20:28; Sohn 3:16; Rom 5:8, 9, 12, 18) Pwehki met, ni atail kin sukuhliki sapwellimen Siohwa irair pwung kan oh wia uwen atail kak koaros pwehn kapwaiada—kapakap oh peki sawas pwe kitail en kak powehdi atail luwet kan—Siohwa pahn kupwurki atail kaudok. (Melkahka 1:6; Rom 7:19-25; Kaudiahl 7:9, 14) Ia uwen kansenamwahu en ese met!
Ahneki Irair Pwung nan Sampah Ehu me Diren Sapwung
6. Dahme kahrehda sampah wia wasa keper ehu ohng Kristian en mahs ako?
6 Ahnsou me sapwellimen Sises tohnpadahk ko alehdi pahngok en wiahla sapwellime sounkadehde oh kalohk “lelohng ni irepen sampah,” irail lelohng nan irair apwal ehu. (Wiewia 1:8) Arail wasahn kalohk me kohwong irail “mi pahn manaman en Me Suwedo,” Sehdan. (1 Sohn 5:19) Sampah wet direkihla soahng suwed kan me e kin kangoange, oh Kristian kan pahn salehng irair suwed kan. (Episos 2:2) Ohng irail, sampah wia wasa keper ehu. Sang arail kin rapahki mahs sapwellimen Koht irair pwung kan me irail kak powehdi oh dadaurete nan ahr lelepek. Pali laud en irail dadaurete, ahpw ekei wetsangehr “nan ahl en irair pwung.”—Lepin Padahk 12:28; 2 Timoty 4:10.
7. Pwukoah dah kan me Kristian akan ahneki me kahrehda irail anahne soikala irair suwed akan me kin pwarada?
7 Iaduwen, sampah solahr keper ohng Kristian akan en rahnpwukat? Uhdahn soh! E uhdahn suwed sang ni century keieu. Pil patehng met, Sehdan piskendihongehr sampah oh kin mahweniong irail Kristian me keidi kan, “luhwen kadaudok en liho, koaros me kin kapwaiada kosonned en Koht kan, oh me loalopwoat ohng padahk me Sises ketin kadehdehier.” (Kaudiahl 12:12, 17) Sehdan pil kin mahweniong irail kan me kin utung “kadaudok en liho.” Ahpw, Kristian kan sohte kak ruksang sampah wet. Mendahki irail sohte wia kisehn sampah wet, irail anahne mour nan sampah. (Sohn 17:15, 16) Oh irail anahne kalohk pohn sampah wet pwehn rapahkihla irail me konehng iangala padahk mehlel oh padahk ohng irail pwe irail en wiahla sapwellimen Krais tohnpadahk. (Madiu 24:14; 28:19, 20) Eri, pwehki Kristian akan sohte kak ruksang irair suwed kan en sampah wet, irail anahne soikala irair pwukat. Kitail pahn koasoiapene meh pahieu en irair pwukat.
Lidip en Tiahk Samin
8. Dahme kahrehda mehn Israel kan sohpeiong oh kaudokiong koht akan en mehn Mohap?
8 Kerenlahng imwin pahr 40 me mehn Israel kan seiseiloangki nan sapwtehn, irail tohto wetsangehr nan ahl en irair pwung. Irail kadehdehier manaman tohto kan me Siohwa kin ketin wia pwehn kapitirailla, oh kereniongehr irail pahn lel nan Sapwen Inou. Ahpw, ahnsou me irail lelohng nan apwal, irail sohpeiong oh kaudokiong koht akan en mehn Mohap. Pwekida? Irail dukila pahn “dipen ineng en uduk.” (1 Sohn 2:16) Paipel koasoia: “Ohl ako ahpw tapihada neneke lih en Mohap kan me mihmi wasao.”—Nempe 25:1.
9, 10. Soangen dah kan nan rahnpwukat me kahrehda e inenen kesempwal kitail en kin tamataman ahnsou koaros duwen kehlail oh lipwen en soangen ineng sapwung kan en uduk?
9 Irair me wiawio kasalehda duwen ineng sapwung kan en uduk kak kauwehla irail me pweipwei kan. Kitail ale mehn kasukuhl mwahu sang met, eri mehlel ni atail kin mih nan sampah ehu me kin medewe me elen mour en tiahk samin me sohte suwed pwe ih me kin wiawi. (1 Korint 10:6, 8) Ehu ripoht sang wehin America koasoia: “Mwohn pahr 1970, kosonned sohte mweidada aramas riemen en mihmihpene ma ira sohte pwopwoud. Nan rahnpwukat, ih met me kin wiawi. Daulih elep en kapwopwoud keieu kan kin wiawi mwurin meh riemen ara mihpenehier mwohn ara kapwopwoud.” Soangen mour wet oh mour saledek teikan me duwe met sohte kin wiawi nan wehi ehute. Soahng pwukat kin wiawi wasa koaros nan sampah, oh e inenen kansensuwed pwe ekei Kristian kan idawehnla soangen mour wet—oh pil pisikensang mwomwohdiso en Kristian pwehki soangen mour wet.—1 Korint 5:11.
10 Patehng met, soahng tohto kan me kin kangoange soangen tiahk samin kan kin wiawi wasa koaros. Kasdo oh prokram en TV kan kin mwomwen kasalehda me e sohte suwed me pwulopwul kan en wendipene mwohn ahr kapwopwoud. Prokram kan pil kin mwomwen kasalehda me mour en ohl mwahuki ohl oh lih mwahuki lih konehng pwe ih me kin wiawi. Tohto kilel mwekid kan me kin kasalehda soangen tiahk suwed kan. E pil kin mengei en diarada soangen kilel suwed kan nan Internet. Karasepe ehu, emen soun nting en nuhspepa koasoia me nah pwutak sounpar isuh kohsang sukuhl ehu rahn oh padahkiong ih me emen kompoakepah nan wasahn sukuhl diarada ehu wasa nan Internet me kin kasalehda duwen lih akan me kilisou oh wiewia tiahk suwed. Pahpa menet inenen pwuriamweikihla oh nsensuwedkihla met. Ahpw, song medewehla met: seri depe me kin kilang soahng wet ahpw re sohte kin padahkihong arail pahpa oh nohno? Pil patehng met, pahpa oh nohno depe me kin ese soangen mwadong en nan video dah kan me neirail seri kan kin mwadongki? Soangen mehn mwadong en video kan me tohto kin perenki mwadongki kin kalap pidada irair en tiahk samin kan, iangahki wunahni oh tiahk lemei kan.
11. Iaduwen peneinei kan pere irail sang tiahk samin kan en sampah wet?
11 Iaduwen peneinei ehu kak soikala soangen “mehn kamweit” sapwung pwukat? Irail kak wia met ni arail pahn kin rapahki mahs irair pwung kan en Koht, oh sohte iang pidada irair kan me pid tiahk samin. (2 Korint 6:14; Episos 5:3) Pahpa oh nohno kan me kin tehk kanahieng dahme neirail seri kan kin wia oh kin kakairada nan loalen neirail seri kan sapwellimen Siohwa limpoak oh sapwellime kosonned pwung kan pahn pere irail sang soangen kilel oh mwadong en nan video me kin kasalehda kilisou, soangen kasdo kan me kin kasalehda tiahk samin kan, oh ekei mehn kasongosong sapwung kan.—Deuderonomi 6:4-9.a
Keperpen Kasongosong kan Sang Tohn Ahmw Wasa
12. Soangen kahpwal dah me pwarada nan century keieu?
12 Ahnsou me Pohl mihmi nan Listra nan Asia Minor, e wiahda ehu manaman ni eh kamwahuwihala ohl emen. Iren Paipel wet koasoia: “Ni en pokono ar kilangehr me Pohl wiadahro, re ahpw tapihada weriwer ni pein arail mahsen en Likaonia: ‘Koht akan wie aramasalahr oh ketidohr rehtail!’ Re ahpw kihong eden Parnapas ‘Seus,’ oh eden Pohl ‘Erimihs,’ pwehki ih me koasoakoasoikin ira.” (Wiewia 14:11, 12) Mwuhr, pokon wet uhd men kemehla Pohl oh Parnapas. (Wiewia 14:19) E sansal me aramas pwuko kin mwadangete dukila pahn aramas en ahr wasa. E mwomwen me ni ekei tohn wasa pwuko wiahla Kristian kei, irail sohte kin kesehla madamadau en kihlenwo me irail kin ahneki. Nan sapwellimen Pohl kisinlikou ong Kristian en Kolose, e kehkehlikihong irail en liksang “pwongih tohnleng kan.”—Kolose 2:18
13. Ia ekei soangen tiahk akan me Kristian emen anahne liksang, oh iaduwen eh kak diarada kehl en kak wia met?
13 Nan rahnpwukat, Kristian kan pil anahne liksang soangen tiahk kan me poahsoankihda padahk en kaudok likamw akan me kin uhwong padahk kan en Kristian. Karasepe ehu, nan ekei sahpw akan, soangen wiepen tiahk akan me kin wiawi ni ahnsou en ipwidi oh mehla kin poahsoankihda padahk likamw me dene mie ngehnatail me kin wie momour mwurin kin atail mehla. (Eklesiasdes 9:5, 10) Mie ekei wasa kan me e kin wia ahr tiahk en sirkumsais serepein pwulopwul kan. Soangen tiahk lemei wet me sohte anahn en wiawi, oh pil e sohte kin pahrekiong pwukoah me kohwong pahpa oh nohno Kristian kan me iei en apwalih seri kan ni limpoak. (Deuderonomi 6:6, 7; Episos 6:4) Iaduwen Kristian akan kak soikala mehn kasongosong pwukat sang rehn tohn ahr wasa oh liksang soangen tiahk kan me sapwung? Sang ni ahr pahn kin likih Siohwa ni unsek. (Melkahka 31:6) Koht me kin sapwellimanki irair pwung kan pahn kin ketin kakehle oh apwalih irail kan me kin patohwanohng ih sang mohngiongarail: “Komwi me soundoarepei oh silepei. Komwi me ei Koht; me I kin likih.”—Melkahka 91:2; Lepin Padahk 29:25.
Dehr Manokehla Siohwa
14. Soangen mehn kehkehlik dah me Siohwa ketikihong irail mehn Israel kan ahnsoukis mwohnte ahr pidelong nan Sapwen Inou?
14 Ahnsoukis mwohnte mehn Israel kan pidelong nan Sapwen Inou, Siohwa kehkehlikihong irail en dehr manokehla Ih. E mahsanih: “Kumwail kanahieng pwe kumwail dehr manokehla Siohwa, amwail Koht. Kumwail dehpa sohte kapwaiada sapwellime kosonned akan me I padapadahkihong kumwail rahnwet. Ni amwail pahn kin tungoale oh nsenamwahu medila, oh ni amwail pahn kin kauwada imwamwail kaselel kan oh koukousoan loale, ni noumwail kou oh pelin sihpw kan, noumwail mwohni silper oh kohl, oh mehkoaros me kumwail pahn ahneki, eh pahn tohtohla, kumwail kanahieng pwe kumwail dehr aklapalapkihla. Kumwail dehpa manokehla Siohwa amwail Koht.”—Deuderonomi 8:11-14.
15. Iaduwen atail pahn kak kanahieng pwe kitail dehr manokehla Siohwa?
15 Iaduwen, soahng wet kak pil wiawi nan rahnpwukat? Ehi, ma soangen pilipil kan me kitail kin mwohneki me sapwung. Ahpw, ma kitail kin rapahki mahs irair pwung kan en Koht, kaudok mehlel pahn wia mehkot me keieu kesempwal nan atail mour. Kitail pahn wia duwe me Pohl kangoangehkin kitail en wia: kitail en ‘isaneki doadoahngki atail ahnsou mwahu kan’ oh ahneki madamadau me atail doadoahk en kalohk me inenen karuwaru oh kesempwal. (Kolose 4:5; 2 Timoty 4:2) Ma iang towehda mihding kan oh iang kalohk sohte nohn kesempwal rehtail duwehte en komkommoal oh de rapahki soangen mehn kaperen teikan, met kak kahrehiong kitail en manokehla Siohwa pwehki atail kin kihong Ih en keriau nan atail mour. Pohl mahsanih me ni imwin rahn akan, aramas akan “pahn inengieng pein arail peren laudsang kupwuren Koht.” (2 Timoty 3:4) Kristian mehlel akan kin ahnsou koaros kasawih pein irail pwe irail en dehr ahnekihla soangen madamadau wet.—2 Korint 13:5.
Kanahieng Madamadau en Men Pein Uhtohrda
16. Soangen ngenin madamadau sapwung dah me Ihp oh ekei irail ako ni mwein Pohl ahneki?
16 Nan Ihden, Sehdan kana ni eh kasonge en Ihp ineng en men pein uhtohrda. Ihp men pein wiahda eh pilipil kan duwen dahme mwahu oh dahme suwed. (Senesis 3:1-6) Nan century keieu, ekei nan mwomwohdiso en Korint kin ahneki soangen ineng en men pein uhtohrda. Irail medemedewe me irail loalokong sang Pohl oh e kasalehda me e sapwungki irail ni e likwerikin irail wahnpoaron lapalap kan.—2 Korint 11:3-5; 1 Timoty 6:3-5.
17. Iaduwen atail pahn kak perekitailsang kakairada ngenin men uhtohrda?
17 Nan sampah rahnwet, aramas tohto me kin “loaumwohmw oh aklapalap” oh ekei Kristian akan kin ahnekihla soangen madamadau wet. Ekei aramas wiahla soun uhwong padahk mehlel. (2 Timoty 3:4; Pilipai 3:18) Nan kaudok mehlel, e kesempwal kitail en kin ale kaweid sang rehn Siohwa oh ehuiong pwihn en “ladu lelepek oh loalokong” oh elder kan nan mwomwohdiso. Met iei elen rapahki irair pwung, oh e kin perekitailsang kakairada ngenin men pein uhtohrda. (Madiu 24:45-47; Melkahka 25:9, 10; Aiseia 30:21) Mwomwohdiso en me keidi kan iei “uhr oh poahsoanpen me mehlelo.” Siohwa ketikihda koasoandi pwukat pwehn pere oh kaweid kitail. (1 Timoty 3:15) En pohnese kesempwalpen mwomwohdiso pahn sewese kitail en “dehr wia mehkot sang ni atail ineng en roporop ong pein kitail de suwei mwahl” ni atail pahn kasalehda aktikitik oh peikiong kupwur pwung kan en Siohwa.—Pilipai 2:2-4; Lepin Padahk 3:4-6.
Kitail en Kahlemengih Sises
18. Kangoang kohieng kitail en kahlemengih Sises ni soangen ahl dah kan?
18 Paipel kohpada met duwen Sises oh mahsanih: “Komw kin ketin poakohng dahme pwung oh kin ketin kalahdeki me suwed.” (Melkahka 45:7; Ipru 1:9) Ia uwen met eh wia mehn kahlemeng mwahu! (1 Korint 11:1) Sises sohte ihte ese koasoandi pwung kan en Siohwa ahpw e pil kin poakohng koasoandi pwukat. Kahrehda ahnsou me Sehdan kasonge ih nan sapwtehno, e sohte ahneki madamadau en peikasal ni eh sohte dukiong Sehdan ahpw e uhdahn koasoanehdi teng me e sohte pahn wetsang “nan elen wia dahme pwung.”—Lepin Padahk 8:20; Madiu 4:3-11.
19, 20. Ia kamwahu kan me kin kohsang en rapahki irair pwung?
19 Ehi mehlel, ineng sapwung kan en war kin kak kehlail. (Rom 7:19, 20) Ahpw ma kitail kin inenen kesempwaliki irair pwung kan, met pahn perekitailsang me suwed. (Melkahka 119:165) Limpoak mehlel ohng irair pwung kan pahn pere kitail ni ahnsou kan me kitail pahn kin lelohng me suwed. (Lepin Padahk 4:4-6) Tamataman, ni ahnsou kan me kitail kin lohdi pahn kasongosong kan, kitail kin kahrehiong Sehdan en kana. Ia uwen mwahu ma kitail pelianda ih oh mweidohng Siohwa en kana!—Lepin Padahk 27:11; Seims 4:7, 8.
20 Pwehki irail kin rapahki irair pwung kan, Kristian mehlel kan kin “audaudkihla soangen kamwahu mehlel kan koaros me Sises Krais kelehpw kak ketikihda, ong ni lingan oh kapingpen Koht.” (Pilipai 1:10, 11) Irail kin pwuhriong “nan likoun mour kapw en aramas kapw me wiawihda rasehng Koht, oh me kin kasalehda pein ih ni mour mehlel en pwung oh sarawi.” (Episos 4:24) Irail wiahla sapwellimen Siohwa oh irail kin mour pwehn papah Ih, ah kaidehn pwehn kaperenih pein irail. (Rom 14:8; 1 Piter 4:2) Met me kin kamwekid ahr madamadau oh wiewia kan. Ia uwen ahr kin kaperenihada mohngiong en Samarail nanleng!—Lepin Padahk 23:24.
[Nting tikitik me mi pah]
a Iren mehn kasukuhl kan me pid duwen ahl akan me pahpa oh nohno kan kak pere arail peneinei kan sang soangen tiahk samin kan kin dierek nan pwuhk me oaralap koasoia “The Secret of Family Happiness,” me Sounkadehdehn Siohwa kan wiahda.
Ke Kak Kawehwehda?
• Dahme kahrehda e kesempwal en rapahki irair pwung?
• Iaduwen Kristian soh unsek men kak rapahki irair pwung?
• Ia ekei soahng kan nan sampah wet me Kristian akan anahne en soikala?
• Iaduwen en raparapahki irair pwung kan kak pere kitail?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 24]
Ohng sapwellimen Sises tohnpadahk kan, sampah wia wasa keper ehu
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 25]
Seri kan me kin kasukuhliki en limpoak ohng Siohwa pahn soikala oh powehdi dipen tiahk samin kan
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 26]
Ekei mehn Israel kan manokehla Siohwa mwurin ahr kepwehpwehla nan Sapwen Inouo
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 27]
Duwehte Sises, Kristian akan kin kailongki irair sapwung kan