Ia Uwen Kehlail En Ahmw Likih Koht?
“Eri, kumwail rapahki mahs Wehin Koht.”—MADIU 6:33.
1, 2. Soangen mwekid dahieu me mwahnakapw men wia me pid ah doadoahk, oh pwekihda?
MWANAKAPW pwulopwul men mwahuki en mie katepe nan ah mwomwohdiso. Ihte kahpwal en ah doadoahk en mwohni kin kerempwa ih en kak iang towehda mihding kan kaukaule. Iaduwen ah kamwahuwihala kahpwal wet? E kihsang nan ah mour soahng soh katepe kan, oh katikihala ah kin doadoahngki nah mwohni, solahr doadoahk wasao, oh mwurin ahnsou kis e diarada pil ehu doadoahk me sohte kerempwa ih sang ah doadoahk en Kristian akan. Ni ahnsou wet, e kin ale tikitiksang dahme e kin ale nin tapio ahpw e kin kakete kihong anahn en ah peneinei oh pil sewese laud ah mwomwohdiso.
2 Ke wehwehki ia kahrepen mwahnakapw menet kak wiahki soangen mwekid wet? Ma ke mih nan soangen irairohte, ke leme ke pahn kak wia soangen mwekid me e wia? Irail Kristian tohto me kin wia met oh e kin wia mehn kaping ehu ni arail kin wiewia kan kin kasalehda arail likih sapwellimen Sises inou. “Eri, kumwail rapahki mahs Wehin Koht oh dahme e kin ketin kupwurki, a soahng teikan koaros e ahpw pahn ketikihong kumwail.” (Madiu 6:33) Irail kin likih Siohwa en apwalih irail kaidehn mehkan en sampah.—Lepin Padahk 3:23, 26.
3. Dahme kahrehda ekei pahn tepida medewe ma e konehng oh wia elen loalokong en rapahki mahs Wehin Koht nan rahnwet?
3 Pwehki atail kin mih nan ahnsou apwal akan, ekei mwein pahn medewe ma mwahnakapw menet uhdahn wiahda pilipil loalokong ehu. Rahnpwukat, elep en tohnsampah kin mih nan irair en duhpek laud, a elep kin nsenamwahuki arail mour en paiamwahu me pil daulihala. Aramas tohto nan sahpw semwehmwe kan kin nantihong alehdi ahnsou mwahu koaros en kak kamengeihala arail mour. Ahpw, ni pali teio, irail me mih nan sahpw paiamwahu kan kin uhd pwunodki duwen arail pahn kak dadaurete arail elen mour pweilaud kan ma arail wehi pahn luwetla palien sent de wekideklahn doadoahk kan de kaunen doadoahk kin idingkihong irail en doadoahngki arail ahnsou oh kehl laud sang mahs. Pwehki kahpwal kan me kin pidada atail kin koadoahki atail anahn akan en mour, ekei mwein pahn medewe, ‘E wia elen loalokong en rapahki mahs Wehin Koht?’ Pwehn sewese kitail en sapengla peidek wet, tehk duwen irail akan me Sises mahsen ohng wasaht.
“Dehr Pwunod”
4, 5. Iaduwen en Sises doadoahngki karasaras pwehn kasalehda me e wia elen loalokong ohng sapwellimen Koht aramas akan en dehr kin pwunodki laud duwen arail anahn en ehuehu rahn?
4 Sises ketiket nan Kalili oh mahsen ohng lapalahn pokon en aramas ehu me kohsang nan sahpw tohto. (Madiu 4:25) Me malaulaute nanpwungarail me kepwehpwe. Pali laud en irail paisuwed. Ahpw, mendahki met, Sises kangoange irail en akadeiong, kaidehn ong ahneki kepwehn sampah tohto, ahpw en nekidala soahng kan me kesempwal sang—pai en pali ngehn. (Madiu 6:19-21, 24) E mahsanih: “Kumwail dehr kin pwunodki kisin mwenge oh pihl ong mourimwail kan, dahme kumwail pahn kin kang de dahme kumwail pahn kin nim; de amwail likou, dahme kumwail pahn kin likawih. Pwe ia duwe, mour soh kesempwalsang kisin mwenge, oh paliwar soh kesempwalsang likou?”—Madiu 6:25.
5 Ong tohtohn irail kan me rongorong en Sises mahsan kan, mwein irail medemedewe me e sohte pahn wia elen loalokong en kapwaiada kaweid me Sises ketikihda. Irail ese me ma irail pahn sohte doadoahk laud, arail peneinei pahn apwalkihda. Ahpw, mendahki met, Sises katamankin irail duwen menpihr kan. Menpihr kan kin anahne rapahki mwenge oh wasahn kousoan rahn koaros, ahpw Siohwa kin apwalih irail. Sises katamankin irail duwen ahl akan me Siohwa kin apwalih wahnrohs kan, me arail lingan daulih en Solomon lingan koaros. Ma Siohwa kin nsenohki menpihr oh wahnrohs kan, ia uwen laud en eh pahn nsenohkin kitail aramas akan? (Madiu 6:26-30) Nin duwen Sises kasalehda, atail mour oh paliwaratail kan kesempwal sang mwenge me kitail kin pwainda pwehn ketihnainih atail mour de pil likou kan me kitail kin ale pwehn perehki paliwaratail kan. Ma kitail pahn doadoahngki atail kehl koaros ohng kamwenge oh perehla paliwaratail kan oh kitail sohte papah Siohwa, eri kitail katihasang uhdahn wehwehn kahrepen atail mour.—Eklesiasdes 12:13.
Atail Kilangwohng Mehkan en Toupahrek
6. (a) Dahme Kristian akan kin pwukoahki? (b) Iawasa Kristian akan kin kihong arail likilik unsek?
6 E sansal me Sises sohte padahkiong irail ako me rongorong ih en uhdihsang arail doadoahk oh awih Koht en ketikihda anahn en arail peneinei kan. Menpihr akan pil kin anahne rapahki mwenge ohng pein irail oh neirail kan. Kristian en mahs ako pil kin anahne doadoahk ma irail men mwenge. Irail anahne apwalih anahn en arail peneinei kan. Mahs, Kristian akan me kin doadoahk nin duwen sounpapah kan anahne doadoahk laud ohng arail soumas kan. (2 Deselonika 3:10-12; 1 Timoty 5:8; 1 Piter 2:18) Wahnpoaron Pohl kin doadoahk nin duwen soun wiahda ihmw likou kan pwehn kak apwalih pein ih. (Wiewia 18:1-4; 1 Deselonika 2:9) Mendahki met, irail Kristian ako sohte kin kilangwohng arail doadoahk nin duwen pereparail. Irail kin likih Siohwa. Met imwikihla arail kin ahneki popohl nan loalarail me meteikan sohte ese duwe. Sounmelkahkao mahsanih: “Irail kan me kin likih Siohwa, re rasehng Nahna Saion, me sohte kak itikekda, sohte kak mwekidida.”—Melkahka 125:1.
7. Ia pahn madamadau en aramas emen me sohte kin likih Siohwa?
7 Aramas emen me sohte kin likih Siohwa pahn ahneki madamadau me weksang met. Pali laud en aramas kin kilangwohng pai en kepwe kan me iei arail mehn pereparail keieu likilik. Ihme kahrehda, pahpa oh nohno tohto kin kangoange neirail seri kan en kihong arail ahnsou laud en arail mour nin doken ahr pwulopwul ohng sukuhl laud, pwe re koapworopworki me met pahn kaunopadahng irail en kak alehdi doadoahk pweilaud kan. Ahpw, met kansensuwed pwe ekei peneinei en Kristian akan ale kansensuwed laud sang ni arail kihong ahnsou oh nanti laud ohng kihong neirail seri kan ohng sukuhl laud me kahrehda seri pwukat ahr sohla kin nsenohkin arail pali ngehn oh uhd kilangwohng kepwe kan en sampah nin duwen arail mehn akadei keieu kesempwal nan arail mour.
8. Soangen toupahrek dahieu irail Kristian akan en ahneki?
8 Kristian kan me kin ahneki erpit kin ese me sapwellimen Sises kaweid kin kohwong irail pil Kristian akan en rahnwet duwehtehte Kristian akan en keieun senturi, oh irail kin nantihong toupahrek. Mendahki irail kin anahne doadoahk awa tohto nan arail wasahn doadoahk pwehn kak apwalih arail pwukoa en pali ngehn, irail sohte kin mweidala arail anahn en wiahda mwohni en kahrehong irail en pohnsehsehla arail anahn kesempwal akan en pali ngehn.—Eklesiasdes 7:12.
“Dehr Pwunod”
9. Iaduwen Sises ah kin kangoange irail kan me kin likih Siohwa?
9 Nan sapwellimen Sises Kapahrek en Pohn Dohl, e kin kangoange irail me rong ih: “Eri, kumwail dehr kin pwunodki ndinda, ‘Se pahn kihsang ia aht tungoal kisin mwenge, de nimat pihl? Se pahn diar ia at likou?’ (Pwe me rotorot akan kin ngoangki rapahki mepwukat koaros.) A Samamwail me ketiket nanleng ketin mwahngih duwen amwail kin anahne mepwukat koaros.” (Madiu 6:31, 32) Met uhdahn kin wia lokaiahn kangoang kei! Ma kitail pahn kin likih Siohwa ni unsek, e pahn ahnsou koaros apwalih kitail. Sapwellimen Sises mahsen kan kin kamwekid atail madamadau kan. E kin katamankin kitail me ma kitail pahn “nanti” en rapahki pai kan en sampah, atail elen madamadau pahn duwehla en irail “wehi kan,” en aramas me sohte wia Kristian mehlel akan.
10. Ni ahnsou me mwahnakapw men pwarek rehn Sises pwehn ale kaweid, iaduwen Sises kasalehda dahme mwahnakapw menet keieu poakohng?
10 Ni ehu ahnsou, mwahnakapw kepwehpwe men idek rehn Sises ma dahme e kak wia pwehn ale mour soutuk. Sises katamankin ih duwen Kosonned en Moses me kin wie doadoahkte ni ahnsowo. Mwahnakapwo ahpw patohwanohng Sises, “Mepwukat koaros I kapwaiadahr. Dahme I en pil wia?” Sises ketin mahsanihong, “Ma ke men unsekla mehlel, kohwei oh netikihla omw kepwe kan koaros, pweine kan ke ahpw kihong me semwehmwe kan, a e ahpw pahn mie omw pai nanleng; eri, ke ahpw kohdo iangiehla.” (Madiu 19:20, 21) Mwahnakapw menet kohkohla ni nsensuwed, pwe e sohte kak en medewehiong ah pahn netikihla eh pai. Mendahki ia uwen laud en ah poakohng Siohwa, e poakohng ah pai laudsang.
11, 12. (a) Dahme Sises mahsanih duwen kepwehpwe? (b) Iaduwen kepwe kak wia mehn irehsang kitail en papah Siohwa?
11 Met pil kahrehong en Sises pil nda mehkot me sohte kasikpe: “Kumwail en ese pwe me apwal mehlel ong aramas kepwehpwe men en pedolong nan Wehin Koht. I pil men padahkihong kumwail duwen eh pahn apwal ong soangen aramaso en pedolong nan Wehin Koht, sang lapalahn mahn emen duwehte kamel, en dil nan pwoaren dikek.” (Madiu 19:23, 24) Met wehwehki me Sises kin nda me sohte aramas kepwehpwe men kak pidelong nan Wehio? Soh, pwe e doula oh mahsanih: “Rehn Koht mehkoaros kak pweida.” (Madiu 19:25,26) Ni mehlel, ki sawas en Siohwa, ekei aramas kepwehpwe kan mahso pil wiahla Kristian keidi kan. (1 Timoty 6:17) Mendahki met, Sises doadoahngki mahsen pwukat pwehki kahrepe mwahu. E ketikihda kaweid mwahu.
12 Ma aramas emen pahn kin nohn likihala ah kepwe kan duwehte mwahnakapw menet, e pahn kahrehong aramaso en sohte papah Siohwa ni mohngiong unsek. Met kin mehlel ong irail kan me kepwehpwe oh me pil kin “men kepwehpwehla.” (1 Timoty 6:9, 10) En likih nohn daulihala kepwehn sampah kak kahrehong emen en tikitikla ah ‘nsenohki ah pali ngehn.’ (Madiu 5:3) Met kin imwikihla, aramaso sohlahr pahn ahneki soangen pepehm duwehte nin tapio me e anahne sawas sang Siohwa ahnsou koaros. (Deuderonomi 6:10-12) E pahn mwein kasik tohnmwomwohdiso kan en natih ih. (Seims 2:1-4) Oh e pahn kak doadoahngki pali laud en ah ahnsou pereperenki ah pai ahpw kaidehn en papah Siohwa.
Kakairada Madamadau Pwung
13. Ia madamadau sapwung me irail mehn Laodisia kan ahneki?
13 Ehu pwihn me ahneki madamadau sapwung me pid kepwe kan iei mwomwohdiso en keieun century nan Laodisia. Sises mahsanihong irail: “Ke kakahski, ndinda, ‘I kepwehpwe oh paiamwahu, oh I sohte anahne mehkot.’ Ahpw ke sehse me ke paisuwed; oh pil semwehmwe, maskun oh kilisou.” Kaidehn arail pai kan me kahrehda arail mihla nan irair suwed en pali ngehn. Ahpw, pwehki arail likihala arail pai kan ahpw kaidehn Siohwa. Met imwikihla arail sohte nohn karakar de lemwulemwur ni pali ngehn oh kereniongehr Sises ‘pahn mwuskinirailla sang nan auwe.’—Kaudiahl 3:14-17.
14. Dahme kahrehda irail Kristian en Ipru kan konehng en ale kaping sang Pohl?
14 Ni pali teio, ehu ahnsou mwowe, Pohl kapingahki irail Kristian en Ipru kan duwen arail madamadau me pid kalokolok. E mahsanih: “Kumwail pil iang ale lokolok en me selidi kan; oh ni ahnsou me amwail kepwe kan koaros pehdsang oh kulsang, kumwail kin kanengamah ni peren, pwehki amwail ese me kumwail pil ahneki soahng kei me mwahusang kowahlap, me pahn mihmihte kohkohlahte.” (Ipru 10:34) Irail Kristian pwukat sohte kin nsensuwedkihla arail kepwe kan ahr kohsang irail. Irail pwurehng ale arail peren pwehki irail kin kolokolete tengeteng arail pai me keieu kesempwal me keieu mwahu oh pahn “mihmihte kohkohlahte.” Duwehte soun netinet me Sises karasahda duwe me meirongkihla soahng koaros ohng takai kesempwal ehu, irail pwukat kin nantihong en dehr kesehla arail koapworopwor en Wehio, mendahki soahng kan me irail pahn anahne meirongkihla. (Madiu 13:45, 46) Ia uwen met eh wia madamadau kaselel!
15. Iaduwen emen sister nan Liberia mwohneki mahs Wehin Koht?
15 Aramas tohto rahnwet pil kin iang kakairda soangen madamadau kaselel wet. Karasepe, nan Liberia, emen lih Kristian pwulopwul ale luhk en kohla oh sukuhl ni ehu sukuhl laud (university). Nan Liberia, ma ke alehdi soangen luhk wet, pali laud en aramas kin nda me ke pahn kak ahneki mour nsenamwahu ahnsou kohkohdo. Me pil patehng met, sistero wia emen pioneer (sounkalohk kaukaule men) oh e pil ale luhk en iang doadoak en special pioneer ong ahnsoukis. E pilada en rapahki mahs Wehin Koht oh doulahte nan ah doadoahk en kalohk kaukaule. E kohla wasao me re koasoanehdi en kalohk oh wiahda tapiada onop Paipel rehn aramas 21 mwurin sounpwongte siluh. Sister pwulopwul menet oh meh kid kei me duwehte ih kin rapahki mahs Wehio, mendahte ma irail pahn anahne meirongkihla arail ahnsou mwahu en ale pai kan en kepwehn sampah. Iaduwen arail kak ahneki soangen elen madamadau wet nan sampah noahrok wet? Irail kin kakairada soangen irair mwahu kan. Kitail kak koasoia duwen ekei irair pwukat.
16, 17. (a) Dahme kahrehda aktikitik kin kesempwal ma kitail pahn likih Siohwa? (b) Dahme kahrehda kitail en kakairada atail likih sapwellimen Koht inou kan?
16 Aktikitik: Pwuhk Sarawi mahsanih: “Likih Kauno ni mohngiongomw unsek. Dehr koapworopworki mehkan me ke pein lemeleme me ke ese.” (Lepin Padahk 3:5-7) Ekei pak, madamadau en tohnsampah kan kin mwomwen pwung. (Seremaia 17:9) Ahpw, Kristian mehlel men kin kilangwohng Siohwa ong kaweid. (Melkahka 48:14) ‘Nan ah mwekid koaros’—nan mwomwohdiso, sukuhl oh doadoahk en sampah, kommoal, de pil sohte lipilipil irair dah—e kin, ni aktikitik, rapahki sapwellimen Siohwa kaweid.—Melkahka 73:24.
17 Likih sapwellimen Siohwa inou kan: Pohl mahsanih: “Pwe mehmen me men kohwohng rehn Koht uhdahn pahn kamehlele me Koht ketin mie, oh me Koht kin ketin katingih irail kan me kin raparapahki.” (Ipru 11:6) Ma kitail kin peikasalki ma Siohwa pahn kapwaiada sapwellime inou kan de soh, eri kitail kakete medemedewe en doadoahngki sampah wet ni ‘uwen atail kak koaros.’ (1 Korint 7:31) Ni pali teio, ma atail pwoson laud, kitail pahn nantihong rapahki mahs Wehin Koht. Iaduwen kitail kak kakairada soangen pwoson kehlail wet? Sang ni atail pahn kin karanihala Siohwa ki kapakap kaukaule oh pein onop kaukaule. (Melkahka 1:1-3; Pilipai 4:6, 7; Seims 4:8) Duwehte Nanmwarki Depit, kitail kak kapakapki: “Maing Siohwa, I kin likih komwi; komwi me ei Koht! Meid kapwuriamwei soangen mwahu kan me komwi ketin nekinekidohng irail me kin waunekin komwi!”—Melkahka 31:14, 19.
18, 19. (a) Iaduwen nanti oh pwerisek nan doadoahk en Siohwa kak sewese kakehle atail likih Siohwa? (b) Dahme kahrehda Kristian men anahne pein nsenkihda en wiahda tounmetei kan?
18 Pwerisek nan doadoahk en Siohwa: Pohl kin kasalehda me atail likih sapwellimen Siohwa inou kan kin pidada atail pwerisek nan sapwellime doadoahk ni ah ntingihdi: “Ih at ineng lauden: emenemen kumwail en kin nantihong eh ngoang lel ni imwi, pwe me kumwail kin koapworopworki en kak pweida.” (Ipru 6:11) Ma kitail pahn kedirepwki sapwellimen Siohwa doadoahk, e pahn apwalih kitail. Ahnsou koaros kitail pahn kin ale sapwellimen Siohwa epwel, atail likih Ih pahn kehlailla, kitail pahn “tengeteng oh kehlail” ni pali ngehn. (1 Korint 15:58) Atail pwoson kin pwurehng kehlailda oh atail koapworopwor tengedi.—Episos 3:16-19.
19 Nsenki wiahda tounmetei kan: Pohl tounmeteikihla doadoahk mwahu ieu pwehn kak idawehnla Sises. E sansal me e wiahda pilipil pwung mendahki ekei pak e kin lelohng kahpwal en anahn en war. (1 Korint 4:11-13) Siohwa sohte kin inoukihong sapwellime sounpapah kan mour en aramas kepwehpwe, kahrehda ekei pak re kin apwalda. Atail kin nsenkihda en dehr mourki elen mour pweilaud oh soangen tounmetei teikan kin kasalehda uwen kehlail en atail men papah Siohwa.—1 Timoty 6:6-8.
20. Dahme kahrehda e kesempwal aramas emen me kin mwohneki mahs Wehin Koht en ahneki kanengamah?
20 Kanengamah: Tohnpadahk Seims kangoange ienge Kristian akan: “Eri, riei ko, kumwail kanengamah lao Kauno ketido.” (Seims 5:7) Nan sampah kedirepw wet, e kin apwal en kasalehda kanengamah. Kitail kin mwahuki mehkan en wiawi ni mwadang. Ahpw, Pohl kangoange kitail en kahlemengih irail kan “me kin pwoson oh kanengamah re lao lel dahme Koht ketin inoukiong irail.” (Ipru 6:12) Kitail en nsenki pahsan Siohwa. Mour kohkohlahte nan paradais nin sampah—iei mehkot me mie katepe laud kitail en pahsan oh awih!
21. (a) Dahme kitail kin kasalehda ni atail kin mwohneki mahs Wehin Koht? (b) Dahme kitail pahn koasoia nan artikel en mwurin met?
21 Ehi, sapwellimen Sises kaweid en rapahki mahs Wehin Koht kin wia mehkot konehng. Ni atail kin wia met, kitail kin kasalehda me kitail kin uhdahn likih Siohwa oh pilida elen mour me keieu konehng emen Kristian. Sises pil kaweidkin kitail en pil “rapahki mahs . . . sapwellimen Koht irair pwung.” Nan artikel en mwurin met, kitail pahn kilang dahme kahrehda mehn kangoang wet kin anahn ong kitail rahnwet.
Ke Kak Kawehwe?
• Ong mehkan me pid kepwehn war, soangen toupahrek dahieu me Sises kangoange kitail en ahneki?
• Dahme kitail sukuhliki sang sapwellimen Sises karasaras me pid kamelo oh mesen dikeko?
• Irair en Kristian dah kei kak sewese kitail en rapahki mahs Wehin Koht?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 19]
Aramas tohto en irail kan me kin rong sapwellimen Sises mahsen kan sohte paiamwahu ni mehkan en war
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 21]
Mwahnakapw pwulopwul me kepwehpwe kin poakohng ah pai laudsang Koht
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 21]
Soun netinet nan sapwellimen Sises karasaras meirongkihla soahng koaros ong takai kesempwal ehu
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 22]
Ma kitail kin kedirepwki doadoahk en Siohwa, e pahn apwalih kitail