Kihpene Mehkan En Nanleng Oh Mehkan En Sampah
“E ketin nekinekid nan kupwure . . . duwen eh pahn ketikihpene soahng koaruhsie nanleng oh sampah pahn tahpwteieu, iei pahn Krais.”—EPISOS 1:9, 10.
1. Ia sapwellimen Siohwa “kupwur mwahu” ong nanleng oh sampah?
POPOHL WASA KOAROS! Met iei kupwur kaperen en Siohwa, “Koht en popohl.” (Ipru 13:20) E kamwakid wahnpoaron Pohl en ntingihdi me “kupwure” iei “duwen eh pahn ketikihpene soahng koaruhsie nanleng oh sampah pahn tahpwteieu, iei pahn Krais.” (Episos 1:9, 10) Ia uhdahn wehwehn lokaia kan me kawehwehdi “ketikihpene soahng koaruhsie” nan ire wet? Emen me samanih Paipel, J. B. Lightfoot, ntingihdi: “Lokaia pwukat kin wehwehki me popohl pahn mih wasa koaros nin sampah oh pahnlahng oh solahr pahn mie uhpene kan, ahpw koaros pahn diar arail ehupene rehn Krais. Dihp, mehla, pahtou, oh luwet pahn solahr mie.”
“Mehkan en Nanleng”
2. Ihs me wia “mehkan en nanleng” me anahne en rikirikpene?
2 Wahnpoaron Piter oaralapihada koapworopwor kaselel en Kristian mehlel akan ni eh ntingihdi: “Eri, kitail koapworopwor oh awiawih lahng kapw oh sampah kapw, wasa me pwungen kalahngan en Koht pahn poadada ie poatopoat, duwen eh ketin inoukidahr.” (2 Piter 3:13) “Lahng kapw” kin wehwehkiong kaunda kapw me iei Wehin Mesaia. “Mehkan en nanleng” me Pohl kasalehda nan sapwellime kisinlikou ong mehn Episos ko pahn kohpene “rehn Krais.” Iei irail me aramas malaulau me pilipilda en iang Krais kakaun nanleng. (1 Piter 1:3, 4) Irail meh 144,000 me wia Kristian keidi kei me, “pweipweida sangehr nin sampah” pwehn iang Krais kakaun nin duwen nanmwarki nan sapwellime wehi nanleng.—Kaudiahl 5:9, 10; 14:3, 4; 2 Korint 1:21; Episos 1:11; 3:6.
3. Iaduwen irail me keidi kan ahr ‘iangehr kaunda nanleng’ mendahki irail mihmihte nin sampah?
3 Irail Kristian keidi kan kin ipwsapahlki ngehn sarawi pwehn wiahla sapwellimen Siohwa serihn pali ngehn kei. (Sohn 1:12, 13; 3:5-7) Ni arail wiahla “seri pwekpwekda kei” en Siohwa, irail wiahla rien Sises. (Rom 8:15; Episos 1:5) Eri, mendahki irail mihmihte nin sampah, “e kasapwilirailda irail en miniminpene oh ehupene ni arail pahn iang Krais Sises kaunda nanleng.” (Episos 1:3; 2:6) Irail alehda pwukoa laud wet ni pali ngehn pwehki irail “iangehr kilelkihdi kilel en ngehn sarawi me Koht ketin inoukihdahr. Ngehno iei kadehdepen arail pahn sohsohki soahng teikan koaros” me kilelediongehr irail nanleng. (Episos 1:13, 14; Kolose 1:5) Iei irail me wia uwen nempe ieu en “mehkan en nanleng” me Siohwa pilada oh pahn rikpene.
Tepidahr Rikirikpene
4. Iahd oh iaduwen rikirikpene en mehkan en nanleng tepida?
4 Pwehn pwungiong sapwellimen Siohwa “kaunda” de sapwellime ahl en kaweid, rikirikpene en “mehkan en nanleng” pahn tepida “ni ahnsou me konehng.” (Episos 1:10) Rahno iei ni Pendekos 33 C.E. Ni rahno, ngehn sarawi keiehdi wahnpoaron ko oh pwihn en tohnpadahk ieu, ohl oh lih akan. (Wiewia 1:13-15; 2:1-4) Met kin wia mehn kadehde me inou kapwo tepidahr doadoahk me wia kilelepen tepidahn mwomwohdiso Kristian oh wehi kapw en Israel en pali ngehn, “Koht en Israel.”—Kalesia 6:16; Ipru 9:15; 12:23, 24.
5. Dahme kahrehda Siohwa wiahda ehu “wehi” kapw pwehn wiliandi Israel en pali uduk?
5 Kosonned me wiawiong irail Israel en pali uduk sohte wiahla “wehi ehu me pahn papah ih nin duwen samworo, de pwihnen aramas ehu” me pahn papah kohkohlahte nanleng. (Eksodus 19:5, 6) Sises padahkihong kaun en lamalam en mehn Suhs ko: “Ihme I ndahkiong kumwail, me Wehin Koht pahn kohsang kumwail oh uhd kohieng aramas akan me pahn kapwarehda wahn Wehin Koht.” (Madiu 21:43) Wehio me iei Israel en pali ngehn kin wiawihkihda Kristian keidi kan me wiahlahr kisehn inou kapwo. Ong irail pwukat, wahnpoaron Piter ntingihdi: “A kumwail, kumwail wia keinek pilipil ehu, pwihn samworo en Nanmwarkio, kumwail wia wehi sarawi ehu, sapwellimen Koht aramas kei, me pilipildahng kalohkiseli wiewia kapwuriamwei kan en nin limen Koht, me ketin malipeikumwaildo sang nan rotorot ong nan sapwellime marain lingaling.” (1 Piter 2:9, 10) Israel en pali uduk solahr wia sapwellimen Siohwa aramas inouda kei. (Ipru 8:7-13) Nin duwen Sises kohpada, kapai en wia kisehn Wehin Mesaiao kohsang irail oh kohieng irail 144,000 me iei Israel en pali ngehn.—Kaudiahl 7:4-8.
Lukodohng Nan Inou en Wehio
6, 7. Ia inou tohrohr me Sises wiaiong rie keidi ni pali ngehn kan oh ia wehwehn met ong irail?
6 Ni pwong me Sises wia Katamanpen sapwellime pwoula e padahkiong sapwellime wahnpoaron lelepek ko: “Kumwail kin mihmihte rehi ahnsou koaros nan ei apwal akan; oh nin duwen Semei eh ketikihongieier manaman en kaunda wasa, I pil pahn kihong kumwail soangen manamanohte. Kumwail pahn iang ie konot de sak ni ei tehpel nan ei Wehi, oh kumwail pahn iang mwohd nan mwoalomwail mwoalen kopwung pwe en wia kapwungpen kadaudok eisek riaun Israel.” (Luk 22:28-30) Wasaht Sises kin koasoakoasoia duwen inou tohrohr me e wiahda rehn rie ni pali ngehn 144,000 me pahn “lelepek lel mehla” oh wia mehn kadehde me irail wia “sounpowehdi” kei.—Kaudiahl 2:10; 3:21.
7 Irail me pilipilda pwukat solahr taman arail ineng en mour kohkohlahte pohn sampah nin duwen aramas en uduk oh nta. Irail pahn iang Krais kaunda nanleng, oh iang mwohd nan mwoalarail pwehn iang kopwung aramas akan. (Kaudiahl 20:4, 6) Kitail pahn tehkpene ire teikan me kohwong irail me keidi kante oh kasalehda dahme kahrehda “sihpw teikan” sohte kin iang tungoale pilawa oh wain ni Kataman kan.—Sohn 10:16.
8. Dahme irail me keidi kan kin kasalehda ni arail kin kang pilawao?
8 Irail me keidi kan kin iang en Krais lokolok oh pil kak nsenkihda en ale soangen mehla me e lelohng. Nin duwen emen kisehn pwihn wet, Pohl kasalehda me e kaunopadahngehr en wia soangen meirong koaros pwe en kak “ese Krais oh pehm manaman en sapwellime iasada, pwe en iang ih nan sapwellime lokolok kan oh pil duwehla ih nan sapwellime pwoula.” Ehi, Pohl nsenkihda en ale soangen “mwomwen pwoulaohte me Sises lelohng.” (Pilipai 3:8, 10) Tohto irail Kristian keidi kan kin dadaur ni arail kin weuwaseli ni paliwararail en uduk “sapwellimen Krais lokolok oh pwoula.”—2 Korint 4:10.
9. Paliwar dahieu me kin wehwehkiong pilawa en Katamano?
9 Ni ah wia Sak en Soutik en Kauno, Sises mahsanih: “Kumwail ale, pwe iei werei met.” (Mark 14:22) E kin koasoakoasoia duwen paliwere ni uduk me pahn kereniong ale kamakam oh pil kantahdi. Pilawa sohte dol ihs kin wia kilel keieu mwahu en paliwar wet. Pwekihda? Pwe nan Paipel ihs kin wehwehki dihp. (Madiu 16:4, 11, 12; 1 Korint 5:6-8) Sises unsek oh paliwere sohte dihp. E pahn ketikihda paliwere me unsek en wia meirong en kamwahu ehu. (Sohn 6:51) Ah wia met pahn wia kamwahu ong koaros Kristian lelepek kan mendahki ma arail koapworopwor en mour kohkohlahte nanleng de mour kohkohlahte nan paradais nin sampah.—Ipru 7:26; 1 Sohn 2:2.
10. Iaduwen irail ko me iang tungoale wain en Katamano kin ‘iang kepin konotki ntahn Krais’?
10 Me pid duwen wain me irail Kristian keidi kan kin nim ni Katamano, Pohl ntingihdi: “Dahlen kapai me se kin kapingkalahngankihong Koht; kaidehkin ntahn Krais me kitail kin kepin konotki ni atail kin nim dahl wet?” (1 Korint 10:16) Ni ahl dahieu me irail me kin ale waino ‘kin iang kepin konotki ntahn Krais’? E sansal me re sohte iang kihda tomw en meirongo, pwe pein irail pil anahne koluhla. Sang ni arail pwoson kehl de manaman en ntahn Krais me kapitasang aramas akan sang ahr pweipwand en dihp, mahk kohwong diparail kan oh irail kakehr ahneki mour pwung en iang mih nanleng. (Rom 5:8, 9; Taitus 3:4-7) Sang ni kakerehdi en ntahn Krais, irail 144,000 me iang Krais kakaun “kasarawihlahr” oh kamwakelehsang diparail kan pwehn wiahla “sapwellimen Koht pilipilda kei.” (Ipru 10:29; Daniel 7:18, 27; Episos 2:19) Ehi, sang ni kakerehdi en ntahn Sises “me komw ketin kasapahlkidohng aramas akan rehn Koht, sang kadaudok koaros, oh lokaia koaros, wehi koaros, oh sahpw koaros, oh . . . re pahn kakaun sampah nin duwen nanmwarki kei.”—Kaudiahl 5:9, 10.
11. Ia wehwehn en nim wain en Katamano?
11 Ni Sises eh kasarawi Katamanpen sapwellime pwoula, e ketikihong sapwellime tohnpadahk lelepek ko kep en waino oh mahsanih: “Kumwail koaros iang tungoale; pwe ntahi met, ‘ntahn inowo,’ me pahn kepwilipwildi pwe en lapwahda dipen aramas tohto.” (Madiu 26:27, 28) Duwehte ntahn kuht kan ahr kin kak wia mehn meirong manaman nanpwungen Koht oh wehin Israel, sapwellimen Sises nta kin pil kamanahla inou kapwo me Siohwa wiahiong Israel en ngehn tepida ni Pendekos 33 C.E. (Eksodus 24:5-8; Luk 22:20; Ipru 9:14, 15) Sang ni arail kin nim wain me kin karasahiong “ntahn inowo” me keidi ko kin kasalehda me irail alehdahr inou kapwo oh kin ale kapai kan sang inou kapwo.
12. Iaduwen irail me keidi kan papidaisla nan en Krais pwoula?
12 Kataman tohrohr pil kin kohwong irail me keidi kan. Sises padahkiong sapwellime tohnpadahk lelepek ko: “Kumwail pahn nim dahl me I pahn nim oh papidaiski papidais me I pahn papidaiski.” (Mark 10:38, 39) Wahnpoaron Pohl mwuhr koasoiahki duwen Kristian kan ahr “papidaisla nan en Sises pwoula.” (Rom 6:3) Irail me keidi kan kin mourki mour en tohnmetei. Arail mehla kin duwehte meirong pwe irail solahr ahneki koapworopwor en mour pohn sampah. Papidais en irail Kristian keidi kan nan pwoulahn Sises kin imwisekla mwurin arail kin kolokolete arail lelepek lella arail mehla oh re uhd kin iasada nin duwen ngehn kei nanleng pwehn kaunda “nin duwen nanmwarki kan” rehn Krais nanleng.—2 Timoty 2:10-12; Rom 6:5; 1 Korint 15:42-44, 50.
Tungoale Wain oh Pilawa
13. Dahme kahrehda irail kan me ahneki koapworopwor en mour nan sampah sohte kin iang tungoale pilawa oh wain, ahpw dahme kahrehda irail kin iang towehda Katamano?
13 Pwehki tungoale pilawa oh wain me kin kohda ni ahnsoun Katamano kin pidada soahng pwukat koaros, e pahn wia mehkot sohte konehng irail akan me ahneki koapworopwor en mour nin sampah en iang tungoale mepwukat. Irail kan me iang ahneki koapworopwor en mour nin sampah ese me irail sohte iang kisehn irail akan me keidi oh wia kisehn paliwar en Krais, oh re pil sohte iang irail ko me Siohwa wiahda inou kapw rehrail me pahn iang Sises Krais kakaun. Pwehki “kepo” kin wia kilelepen inou kapwo, irail kohte me kisehn inou kapwo me kak iang tungoale oh nim wain oh pilawa. Irail kan me kilangwohng mour kohkohlahte nan sampah nin duwen aramas unsek kei oh pahn mih pahnangin kaundahn Wehin Koht sohte iang papidaisla nan en Sises pwoula oh irail sohte ale luhk en iang Sises kakaun nanleng. Ma re pahn iang tungoale wain de pilawa, met wehwehki me re alehdahr mehkot me kaidehn ong irail. Ahpw, mendahki irail sohte kin iang tungoale mepwukat, irail kin iang towehda Katamanpen Kamatalahn Krais oh irail kin kilikilangte dahme kin wiawi. Irail kin kalahnganki soahng koaros me Siohwa wiahiong irail ki sapwellime Ohl oh met pil pidada mahk me kohda pwehki kakerehdi en ntahn Krais.
14. Iaduwen irail keidi kan kin ale ketihnainparail ni pali ngehn ni arail tungoale pilawa oh wain?
14 Kereniongehr irail nempe tikitik en Kristian akan me pahn kakaun rehn Krais pahn nekpene. Lao arail mour en tohnmetei pohn sampah wet pahn imwisekla, irail me keidi kan kin ale ketihnainparail sang ni arail kin tungoale wain oh pilawa ni Katamano. Irail kin ahneki pepehm en ehupene rehn riarail brother oh sister kan me pil iang kisehn paliwar en Krais. Arail kin tungoale wain oh pilawa kin katamankin irail duwen arail pwukoa en lelepek lel mehla.—2 Piter 1:10, 11.
Kihpenehn “Mehkan en Sampah”
15. Ihs irail ko me pil iang rikirikpenehr likin irail Kristian keidi kan?
15 Sangete nan pahr 1930 samwa, kekeirdahn nempehn irail “sihpw teikan,” me sohte iang kisehn “pwihn tikitik” oh me arail koapworopwor en mour kohkohlahte pohn sampah, kin utungada irail me keidi kan. (Sohn 10:16; Luk 12:32; Sekaraia 8:23) Irail wiahla kompoakepah lelepek kan en “rien” Krais kan oh kin sewese irail nan doadoahk en kalohki “Rongamwahu en Wehio” pwehn wia mehn kadehde ong wehi koaros. (Madiu 24:14; 25:40) Sang ni arail kin wia met irail kin kenikenla rehn Krais nin duwen sapwellime “sihpw” kan me kin mih ni “palimaun” ni ah pahn kohdo pwehn kadeik wehi kan. (Madiu 25:33-36, 46) Sang ni arail pahn pwoson ntahn Krais, irail pahn wiahda “pokon kalaimwun” me pahn pitla sang “Kahn Kamakam Kowahlap.”—Kaudiahl 7:9-14.
16. Ihs me “mehkan en sampah” dokedoke, oh iaduwen irail pwukat koaros pahn ale kapai en wiahla “sapwellimen Koht seri kan”?
16 Ni ahnsou me pahn kaimwisekla rikirikpene en irail meh 144,000, “kisinieng” me pahn kauwehla en Sehdan koasoandi suwed wet en sampah pahn lapwada. (Kaudiahl 7:1-4) Erein Kaundahn Pahr Kid en Krais oh sapwellime nanmwarki-samworo kan, irail me pahn iasada kan me uwen tohto sohte sansal pahn iang irail pokon kalaimwun mihmi pohn sampah. (Kaudiahl 20:12, 13) Irail pwukat pahn ale kapai en uhpahiong kaundahn Mesaia me Nanmwarki me iei Sises Krais. Ni imwilahn Kaundahn Pahr Kido, “mehkan en sampah” koaros pahn ale kaimwisekpen kasongparail. Irail kan me pahn lelepek pahn pwekpwekda nin duwen “sapwellimen Koht seri kan.”—Episos 1:10; Rom 8:21; Kaudiahl 20:7, 8.
17. Iaduwen sapwellimen Siohwa kupwur pahn pweida?
17 Sang ni sapwellime “kaunda” erpit de ahl en koasoanehdi mehkan, Siohwa pahn kapwaiada kupwure en “kihpene mehkan koaros rehn Krais, soahng kan nanleng oh nin sampah.” Kepikipik loalokong kan en nanleng oh sampah pahn kohpene oh miniminpene ni popohl, oh ni peren, irail pahn papah pahnangin kaunda erpit en Sounkapikada Lapalap, Siohwa.
18. Iaduwen irail me keidi kan oh sihpw teikan pahn ale kapai sang ni arail pahn towehda Katamano?
18 Ia uwen ah pahn wia mehn kakehlpen pali ngenarail ni irail malaulau me kisehn me keidi kan oh sihpw teikan meh million kei ahr pahn tuhpene ni April 12, 2006! Irail pahn iang towehda Katamanpen Kamatalahn Krais duwehte en dahme Sises kehkehlingki: “Kumwail wia met ong ni katamanpei.” (Luk 22:19) Koaros me towehda pahn anahne tamatamante dahme Siohwa wiahiong irail ki sapwellime Ohl, Sises Krais.
Iren Kousapahl
• Ia kupwuren Siohwa ong mehkan en nanleng oh mehkan en sampah?
• Ihs me “mehkan en nanleng,” oh iaduwen arail rikirikpene?
• Ihs me “mehkan en sampah,” oh ia koapworopwor me pidada met?
[Kaokon nan Pali 25]
“Paliwar en Krais”
Nan 1 Korint 10:16, 17, Pohl kin kawehwehda duwen wehwe tohrohr en “paliwar” en Krais ong irail rien Krais me keidi kan. E mahsanih: “A pilawa me se kin pilitikihpeseng; kaidehkin weren Krais me kitail kin kepin konotki ni atail kin iang tungoale pilawa wet? Pwe lopwon en pilawateieu met, oh kitail koaros nan atail tohto, kitail kin wiahla warteieu, pwehki atail kin tungoalehpene lopwon en pilawateieu.” Ni irail me keidi kan kin tungoale pilawa ni Katamano, irail kin kadehde arail ehupene nan mwomwohdiso en irail me keidi kan me duwehte paliwar ehu oh Krais me Kaunda.—Madiu 23:10; 1 Korint 12:12, 13, 18.
[Kawehweh pen kilel kan nan ehu ehu pali 25]
Dahme kahrehda irail me keidi kante me kin iang tungoale pilawa oh wain?
[Kawehweh pen kilel kan nan ehu ehu pali 27]
Ki sapwellimen Siohwa kaunda, koaros kepikipik kan en nanleng oh sampah pahn ehupene