Omw Lelepek Kin Kaperenda Siohwa
“Samwa, ke en loalokongla, I ahpw pahn kin pereperen; e pahn mie ei pasapeng ong mehmen me pahn kauwei ie.”—LEP. PAD. 27:11.
1, 2. (a) Soangen karaun dah me Sehdan wiahda nan pwuhken Sohp? (b) Dahme kasalehda me Sehdan kin usehlahte kauwe Siohwa mwurin Sohp mehla?
SIOHWA ketin mweidohng Sehdan en kasonge lelepek en sapwellime ladu Sohp. Kahrehda, nein Sohp mahn akan mehla oh pirapala, nah seri kan mehla, oh eh ahneki soumwahu laud. Ahpw ni ahnsou me Sehdan uhwong en Sohp lelepek, e medemedewe laud sang ihte Sohp. Sehdan kose: “Aramas kin mweidala mehkoaros me e ahneki pwe en doarehla pein eh mour.” Mendahki Sohp melahr, karaun wet me pwarada kin dokedoke kaidehn ihte ih ahpw emenemen aramas.—Sohp 2:4.
2 Mpen sounpar 600 mwurin kalokolok kan en Sohp, Siohwa ketin kamwakid Solomon en ntingihdi: “Samwa, ke en loalokongla, I ahpw pahn kin pereperen; e pahn mie ei pasapeng ong mehmen me pahn kauwei ie.” (Lep. Pad. 27:11) E sansal me Sehdan usehlahte uhwong Siohwa ahnsowo. Patehng met, nan kaudiahl ehu wahnpoaron Sohn kilangada me Wehin Koht koukoudahr nanleng nan pahr 1914. Mwuri, Sehdan pisikensang nanleng oh mendahki met, e kin karakaraune sapwellimen Koht ladu kan. Ei, Sehdan kin usehlahte uhwong lelepek en sapwellimen Koht ladu kan leledo rahnwet me wia kaimwisekpen imwin rahn akan.—Kaud. 12:10.
3. Mehn kasukuhl kesempwal dah kan me kitail kak sukuhlki sang pwuhken Sohp?
3 Tehk me mie mehn kasukuhl kesempwal siluh me kitail sukuhlki sang pwuhken Sohp. Keieu, kalokolok kan me kohwong Sohp kahrehiong kitail en kilang ihs me uhdahn imwintihti en aramas oh me wia utupen uhwong kan me kohwong sapwellimen Koht aramas. Imwintihtio iei Sehdan me Tepil. Keriau, sohte lipilipil soangen kahpwal dah me lelohng kitail, atail ahneki nanpwungmwahu rehn Koht pahn kakehle kitail en kolokol atail lelepek. Kesiluh, ni ahnsou me kahpwal kan kin pwarada oh kasonge kitail, Koht pahn ketin sewese kitail pwehn dadaur duwehte e ketin wiaiong Sohp. Nan atail ahnsou, Siohwa kin ketin wia met sang sapwellime Mahsen, sapwellime pwihn, oh sapwellime manaman.
Tamataman Ihs me Uhdahn Imwintihtio
4. Ihs me pwukoahki irair suwed en sampah wet?
4 Tohto sohte kin kamehlele me mie Sehdan. Eri, mendahki re kin perkihda irair en sampah wet, re sohte kin wehwehki me Sehdan me Tepil iei me kin kahrehda soahng pwukat. Ei mehlel, aramas me pwukoahki pali laud en kahpwal kan. Tepin atail pahpa oh nohno, Adam oh Ihp, pilada ren uhtohrda sang ara Sounkapikada. Sangete ahnsowo, dih kan en mwuhr kin wiahda pilipil soaloalokong kan. Ahpw Tepilo me pitihdi Ihp en uhwongada Koht. Ih me wiahda koasoandi en sampah ehu me mi pahn eh manaman rehn aramas soh unsek kan. Pwehki Sehdan iei “koht suwed en sampah wet,” aramas akan kin kasalehda soangen irair kan me e ahneki, duwehte aklapalap, akatat, peirin, noahrok, likamw, oh uhwong. (2 Kor. 4:4; 1 Tim. 2:14, 3:6; wadek Seims 3:14, 15.) Soangen irair pwukat kin kahrehda uhpene, kailok, mwersuwed oh pingiping en mi nan palien politik oh pelien lamalam kan. Met kin kansensuwedihala aramas akan.
5. Dahme kitail men wiaiong padahk kesempwal me kitail ahneki?
5 Ia uwen kesempwal en padahk wet me sapwellimen Koht ladu kan ahneki! Ei, kitail wehwehki ihs me pwukoahki suwedlahn irair en sampah wet. Met sou kin kamwakid kitail en ehukihong aramas akan nan wasahn kalohk duwen ihs me uhdahn imwintihtio? Kitail sou kin perenkihda me kitail kin uhki Koht mehlel, Siohwa, oh en kawehwehiong meteikan ia duwen eh pahn ketin kasohrehla Sehdan oh kahpwal kan en sampah?
6, 7. (a) Ihs me kin pwukoahki kaloke tohnkaudok mehlel kan? (b) Ia duwen kitail kak alasang kahlemeng en Elihu?
6 Sehdan kin pwukoahki pahtou kan en sampah wet oh pil uhwong kan me sapwellimen Koht aramas akan kin lelohng. E kin koasoanehdi teng en kasonge kitail. Sises Krais mahsanihong wahnpoaron Piter: “Saimon, Saimon! Kilang pwe Sehdan aleier mweimwei pwe en song kumwail koaros duwehte soumwet men eh kin koahkoahsang kilin wahn pilawa.” (Luk 22:31) Pil duwehte, emenemen kitail me kin idawehn Sises pahn uhdahn lelohng kalokolok. Piter kin karasahiong Tepilo duwehte “laion emen me kin weriwer, raparapahki ihs me e pahn kadallehla.” Oh Pohl pil koasoia: “Aramas koaros me men ahneki mour mwahu ni arail pahn miniminiong Krais Sises, re pahn ale kamakam.”—1 Pit. 5:8; 2 Tim. 3:12.
7 Ia duwen kitail kak kasalehda me kitail kin tamataman ihs me uhdahn imwintihtio ni ahnsou me emen riatail nan mwomwohdiso lelohng kahpwal? Kitail sohte pahn kadohwaneweisang kitail sang riatailo, ahpw kitail en duwehte Elihu me kin koasoiong Sohp nin duwen kompoakepah mehlel men. Kitail kin sewese riatailo oh pelianda atail imwintihtio, Sehdan. (Lep. Pad. 3:27; 1 Des. 5:25) Atail mehn akadei iei sewese riatailo en kolokol eh lelepek, sohte lipilipil dahme pahn wiawi, pwehn kaperenda Siohwa.
8. Dahme kahrehda Sehdan sohte pweida ni eh kasonge Sohp en uhdihsang eh kawauwih Siohwa?
8 Keieu, dahme Sehdan wiaiong Sohp iei en kihsang nah mahn akan. Mahn pwukat uhdahn kesempwal ong Sohp, pwehki ih me e kin momourki. Oh Sohp pil kin doadoahngki mahn pwukat ong kaudok. Sohp “kin pwourda nimensehngie oh kin wia en emenemen nah seri ko ar meirong pwehn kamwakeleirailda. E kin wia met ahnsou koaros pwehki eh kin lemeleme ma emen nah ko seu wiahda dihp ni ar lahlahwe Koht ni ar sohte nsenki.” (Sohp 1:4, 5) Ihme kahrehda, e kin kaukaule meirongkihong Siohwa nah mahn akan. Ahnsou me kalokolok kan tepida lelohng ih, e solahr kak wia met. Sohp solahr ahneki dipwisou “keieu mwahu” pwehn kawauwih Siohwa. (Lep. Pad. 3:9) Ahpw e kak oh pil kin kawauwih Siohwa ki eh koasoi kan.
Kakairada Nanpwungmwahu Rehn Siohwa
9. Dahme keieu kesempwal nan atail mour?
9 Mehnda ma kitail kepwehpwe de semwehmwe, pwulopwul de mah, roson mwahu de soh, kitail kak kakairada nanpwungmwahu rehn Siohwa. Sohte lipilipil kahpwal dah me kitail lelohng, en ahneki nanpwungmwahu rehn Koht pahn sewese kitail en kolokol atail lelepek oh kaperenda Siohwa. Ekei me sohte nohn wehwehkihla padahk mehlel pil kin eimah oh kolokol arail lelepek.
10, 11. (a) Ia duwen emen riatail sister mwekidki kahpwal kan me kasonge eh lelepek? (b) Ia duwen sister menet uhdahn kadehdehda me Sehdan likamw?
10 Tehk mehn kahlemeng en Sister Valentina Garnovskaya, emen nanpwungen Sounkadehde kan nan Russia me kin kolokol arail lelepek mendahki kahpwal laud kan duwehte ohl lelepek Sohp. Nan pahr 1945, emen brother kalohkla reh ni ahnsou me eh sounpar 20. E pwurala reh pak riau pwehn koasoia Paipel, ahpw mwurin mwo e sohla pwurehng kilang ih. Mendahki met, Valentina tepida kalohk ong mehn mpe kan. Ihme kahrehda e selidi nan imweteng sounpar waluh. Nan pahr 1953 e saledek sang nan imweteng oh ni ahnsowohte pwurehng tepida kalohk. E pwurehng selidi nan imweteng ahpw met sounpar 10. Mwurin e mihmi nan imweteng kan erein sounpar kei, e uhd kasaula nan ehu imweteng tohrohr. Nan imwetengo, mie sister kei me naineki Paipel ehu. Ehu rahno, sister men kasalehiong Valentina Paipelo. E uhdahn perenkihda! Medewehla, ihte Paipel me Valentina kilang likin me sistero kasalehiong iei Paipel me brothero kasalehiong ih nan pahr 1945!
11 Nan pahr 1967, Valentina saledekla sang imweteng oh kakehr inoukihong Siohwa eh mour oh papidaisla. Ni eimah eh doadoahngki eh saledek pwehn iang kalohk lao pahr 1969. Ahpw nan sounparo, e pwurehng selidi, oh ni ahnsou wet e selidi nan imweteng sounpar siluh. Mendahki met, e pousehlahte kalokalohk. Mwohn eh mehla nan pahr 2001, e sewese irail meh 44 en esehla padahk mehlel. E mihmihki nan imweteng erein sounpar 21. E tounmeteikihla soahng koaros iangahki eh saledek pwehn kolokolte eh lelepek. Ni imwin eh mour, Valentina koasoia: “Sohte mie pein imwei. Soahng koaros me I ahneki kin mi nan kapang ehu, ahpw I kin peren oh nsenamwahu ni ei kin papah Siohwa.” Ia uwen Valentina kin kadehdehda en Sehdan likamw, me kose me aramas sohte pahn lelepek ong Koht ni ar pahn lelohng kahpwal akan! (Sohp 1:9-11) Kitail kak kamehlele me e uhdahn kaperenda Siohwa. Siohwa kupwurperenki ahnsou me e pahn ketin kaiasada Valentina oh meteikan koaros me kin lelepek lao mehla.—Sohp 14:15.
12. Ia duwen limpoak kin pidada atail nanpwungmwahu rehn Siohwa?
12 Atail nanpwungmwahu rehn Siohwa kin poahsoankihda atail limpoak ong ih. Kitail kin kalahnganki sapwellimen Koht irair kan oh wia uwen me kitail kak pwehn mour pahrekiong kupwure kan. Weksang dahme Tepilo kin kose, kitail kin nsenki kihong atail limpoak ong Siohwa sohte lipilipil dahme pahn wiawi. Limpoak wet pahn kakehle kitail en kolokol atail lelepek pahn kahpwal. Siohwa pahn ketin “sinsile irail kan me poadidiong.”—Lep. Pad. 2:8; Mel. 97:10.
13. Ia duwen Siohwa kin ketin kilangwohng dahme kitail kin wiahiong ih?
13 Limpoak kin kamwakid kitail en kawauwih mwaren Siohwa mehnda ma kitail pehm me kitail sohte kak wia laudsang dahme kitail men wia. E kin ketin mwahngih atail ineng mwahu kan oh sohte kin kadeiki kitail ma kitail sohte kak wia uwen me kitail men wia. Kaidehn ihte atail wiewia kan me kesempwal ahpw kahrepen atail men wia pil kesempwal. Mendahki Sohp uhdahn pahtoula oh dadaur pahn lokolok, e koasoiaiong kompoakepah kan duwen eh poakohng sapwellimen Siohwa koasoandi kan. (Wadek Sohp 10:12; 28:28.) Ni kaimwiseklahn irelaud nan pwuhken Sohp, Koht ketin engiengda pahn Elipas, Pildad, oh Sopahr pwehki irail koasoi likamw. Ahnsowohte, Siohwa ketin kupwuramwahwih Sohp ni eh mahsanihong ih “ei ladu” oh padahkihong ih en kapakapkin kompoakepah silimeno. (Sohp 42:7-9) Kitail en pil nantihong alasang Sohp pwe Siohwa en ketin kupwurperenkin kitail.
Siohwa Ketin Sewese Sapwellime Ladu Lelepek kan
14. Ia duwen Siohwa ketin sewese kapwungala madamadau en Sohp?
14 Sohp kolokolte eh lelepek mendahki e sohte unsek. Ehu pak, pwehki kahpwal laud, met kahrehiong ih en ahneki madamadau sapwung. Karasepe e patohwanohng Siohwa: “I patohwan likweriong komwi, komwi ahpw sohte ketin sapeng . . . komwi ketin kalokehkin ie sapwellimomwi manaman unsek.” Patehng met, Sohp nohn medemedewe pein ih ni eh nda: “Sohte dipei,” oh “I sohte dipikihda mwekid suwed ehu, oh ei kapakapohng Koht me mehlel.” (Sohp 10:7; 16:17; 30:20, 21) Ahpw, Siohwa ni kadek ketin sewese Sohp. Koht ketin doadoahngki peidek kan pwehn kapwungala eh madamadau. Peidek pwukat pil kahrehiong Sohp en kilang me Koht me lapalap oh sohte aramas kak duwehte ih. Sohp pwungki ale kaweid oh kapwungala pein ih.—Wadek Sohp 40:8; 42:2, 6.
15, 16. Soangen sawas dah kan Siohwa kin ketikihda ong sapwellime ladu kan rahnpwukat?
15 Siohwa pil kin ketikihda kaweid ni kadek ong sapwellime ladu kan rahnpwukat. Patehng met, kitail kin paiekihda kamwahu kesempwal pwukat. Karasepe, Sises ketikihda meirong en tomw oh met wia poahsoanpen mahkpen dipatail kan. Pwehki tomw wet, kitail kak ahneki nanpwungmwahu rehn Koht mendahki kitail soh unsek. (Seims 4:8; 1 Sohn 2:1) Ni ahnsou me kitail kin lelohng kahpwal kan, kitail pil kin kapakapki sawas oh sapwellimen Koht manaman me kin kakehle kitail. Patehng met kitail naineki Paipel, oh ma kitail kin wadek oh doudouloale audepe kan, kitail kin kaunopada ong kasongepen atail pwoson. Onop kin sewese kitail en wehwehki ire kan me pid ihs me ahneki pwung en kaunda oh lelepek en emenemen.
16 Kitail pil kin paiekihda laud ni atail iang wia kisehn sapwellimen Siohwa pwihn nan sampah pwon. Siohwa kin ketin doadoahngki “ladu lelepek oh loalokong” pwehn ketikihda padahk mehlel. (Luk 12:42-44) Nan ehuehu mwomwohdiso en Sounkadehdehn Siohwa kan me kereniong lel 100,000, mihting kan kin wiawi pwehn kaweidih kitail oh kakehla kitail ni atail pahn lelohng kasongepen atail pwoson. Met kak sansal sang dahme lelohng Sheila, emen Sounkadehde pwulopwul nan Sehmen, me kitail pahn tehkpene nan parakrap en mwuhr.
17. Karasahda elen erpit me kohsang emen eh kin kaukaule iang towehda mihting en Kristian kan.
17 Ehu rahn nan sukuhl, Sheila oh ienge tohnsukuhl kan kelehpw mihmi nan arail pereo. Ienge kan lemehda en song wia kosetipw ni arail doadoahngki Ouija board. Sheila mwadang pedoisang pereo, oh dahme e rong mwuhr kahrehiong ih en perenki eh pilipil. Ni ahnsou me tohnsukuhl kan doadoahngki mehn kosetipw wet, ekei irail kehn me mie ngehn saut kahrehda irail masepwehkada oh tang. Dahme sewese Sheila en pilada mwadang pedoisang pereo? Sheila koasoia: “Mwohnte met wiawi, se sukuhlki nan mihting duwen keperpen doadoahngki Ouija board. Eri, I ese dahme I anahne wia. I men kaperenda Siohwa duwehte dahme Lepin Padahk 27:11 mahsanih.” Uhdahn e mwahu me Sheila iang towehda mihting oh rong kanaiehng padahk!
18. Dahme ke koasoanehdi teng en wia?
18 Emenemen kitail en koasoanehdi teng en idawehn kaweid kan me kitail ale sang sapwellimen Koht pwihn. Sang ni atail pahn kaukaule towehda mihting kan, wadek Paipel, onopki sawaspen Paipel kan, kapakap, oh werekiong iengetail Kristian me ahneki nanpwungmwahu rehn Siohwa, kitail pahn ale kaweid oh sawas me kitail anahne. Siohwa kupwurki kitail en pweida, oh e ketin likih me kitail pahn kolokol atail lelepek. Kitail uhdahn ahneki pwais kaselel ehu en kawauwih mwaren Siohwa, en kolokol atail lelepek, oh en kaperenda ih!
Ke Tamataman?
• Soangen irair oh kahpwal dah kan me Sehdan pwukoahki?
• Dahme keieu kesempwal nan atail mour?
• Dahme atail nanpwungmwahu rehn Siohwa kin poahsoankihda?
• Soangen sawas dah kan Siohwa kin ketikihong kitail rahnpwukat?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 14]
Ke kin mwekidki en ehukihong meteikan padahk kesempwal wet me ke ahneki?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 15]
Kitail kak sewese iengetail tohnkaudok en kolokol arail lelepek
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 16]
Valentina tounmeteikihla soahng koaros pwehn kolokol eh lelepek