Sounpapah Loalopwoat oh Eh Pwihn me Kin Apwalih Mwomwohdiso nan Sampah Pwon
“Ihs sounpapah me kumwail lemeleme me uhdahn loalopwoatohng eh kaun oh loalokong? Eri, iei ih me eh kaun kasapwiladahngehr pohn papah teikan, pwe en kin nehkohng irail kanarail kisin mwenge ahnsou me konehng.”—MAD. 24:45.
1, 2. Peidek kesempwal dahieu me Sises ketikihda me pid duwen imwin rahn akan?
NI EN Sises ketin kawehwehda kilel en imwin rahn akan, e ketikihda peidek wet: “Ihs sounpapah me kumwail lemeleme me uhdahn loalopwoatohng eh kaun oh loalokong? Eri, iei ih me eh kaun kasapwiladahngehr pohn papah teikan, pwe en kin nehkohng irail kanarail kisin mwenge ahnsou me konehng.” Sises eri mahsanih me papah menet pahn ale katingpen eh loalopwoat ni eh pahn ketin kasapwilda ih pwehn kaunda Sapwellime dipwisou kan koaros.—Mad. 24:45-47.
2 Sounpwong kei mwowe, Sises ketikihda peidek me duwehte met. (Wadek Luk 12:42-44.) Iren Paipel pwukat kasalehda me e ketin kahdaneki ladu menet “sounpapah” oh koasoia me “papah teikan” iei “ladu kan.” Sounpapah men kin pwukoahki soahng koaros nan ihmw oh kin ahneki manaman pohn ladu kan. Ahpw, sounpapah menet pil wia emen ladu. Ihs ladu de sounpapah menet, oh ia duwen e kin kihda “kisin tungoal ni ahnsou me konehng”? E kesempwal ong kitail en pohnese sounpapah menet me kin kihda padahk mehlel me duwehte kisin tungoal.
3. (a) Ia duwen sounkawehwe kan en pelien lamalam kan me dene irail Kristian kei song en kawehwe mahsen kan en Sises me pid “ladu” menet? (b) Ihs “sounpapah” de “ladu” menet, oh ihs irail “ladu kan,” de “papah teikan”?
3 Sounkawehwe kan en pelien lamalam kan me kose me irail Kristian kei, kin kamehlele me mahsen en Sises pwukat kin wehwehki irail kan me ahneki pwukoa nanpwungarail. Ahpw Sises, “kaun” me mi nan karasaraso, sohte mahsanih me e pahn mie ladu tohto kei sang nanpwungen pwihn pwukat me dene irail Kristian kei. E mahsanih ni sansal me e pahn mie emente “sounpapah” de “ladu” me e pahn kasapwilda pwehn apwalih sapwellime dipwisou kan koaros. Nin duwen makasihn wet kin kawehwehda pak tohto, sounpapah menet iei wiliepen “kisin pwihn sihpw” en sapwellime tohnpadahk me keidi kan nin duwen pwihn ehu. Nan audepen Rongamwahu en Luk, Sises mahsanihte duwen irail pwukat. (Luk 12:32) “Ladu kan,” de “papah teikan,” iei kisehn pwihn wet ahpw lepin lokaia pwukat kasalehda arail doadoahk nin duwen emenemen. Eri iet ehu peidek, emenemen me wia kisehn pwihn en ladu wet ahneki pwukoa en kihda padahk mehlel en Paipel ni ahnsou me konehng? Pasapeng pahn sansalda ni atail pahn kasawih dahme Paipel mahsanih.
Sapwellimen Siohwa Ladu kan Mahs
4. Ia duwen Siohwa mahsanih duwen wehin Israel en Mahs? Dahme kesempwal ken ese duwen wehio?
4 Siohwa mahsanih duwen sapwellime aramas kan, wehin Israel en mahs, nin duwen pwihn en ladu ehu. “Kumwail [aramas tohto] me iei ei sounkadehde [kan]; I pilkumwaildahr nin duwen ei ladu men [emen].” (Ais. 43:10) Towe kan koaros en wehio iei kisehn pwihn en ladu wet. Ahpw, e kesempwal en ese me ihte samworo kan iangahki mehn Lipai kan me pwukoahki padahki wehio.—2 Kron. 35:3; Mal. 2:7.
5. Nin duwen dahme Sises mahsanih, wekidekla dahieu me wiawi?
5 Ladu me Sises mahsanih duwe iei wehin Israel? Soh. Kitail ese met pwehki dahme Sises mahsanih ong mehn Suhs kan: “Wehin Koht pahn kohsang kumwail oh uhd kohieng aramas akan [“wehi ehu,” NW] me pahn kapwarehda wahn Wehin Koht.” (Mad. 21:43) E sansal me mie wekidekla ehu wiawi. Siohwa pahn ketin doadoahngki wehi kapw ehu. Ahpw, me pid duwen padahk duwen kupwuren Koht ong aramas, doadoahk en ladu me mi nan karasaras en Sises kin pahrekiong sapwellimen Koht “ladu” nan mwehin Israel en mahs.
Ladu Lelepeko Sansalda
6. Wehi kapw dahieu me tepida miehla nan Pendekos pahr 33? Ihs me wia towe?
6 Wehi kapw wet me iei “Israel en Koht,” wiawihkihda irail me keidi kan. (Kal. 6:16, NW; Rom 2:28, 29; 9:6) Wehi wet tepida miehla ni ahnsou me irail direkihla sapwellimen Koht manaman nan Pendekos pahr 33. Mwurin mwo, koaros Kristian kan me keikihdi manaman en Koht wiahla kisehn wehio me met kin papah nin duwen pwihn en ladu ehu me Kaun Sises Krais kasapwilda. Emenemen tohn wehi wet alehdi kehkehlik en kalohki rongamwahwo oh wie katohnpadahk. (Mad. 28:19, 20) Ahpw ia duwe, emenemen kisehn pwihn wet kin iang kihda padahk mehlel en Paipel ni ahnsou me konehng? Kitail pahn kilang ia duwen Paipel sapengla peidek wet.
7. Nin tepio, ia doadoahk me keieu kesempwal ong wahnpoaron ko? Ia duwen doadoahk wet laudla mwuhr?
7 Ni ahnsou me Sises ketin pilada sapwellime wahnpoaron 12 ko, arail doadoahk me keieu kesempwal kin pidada kalohki rongamwahu ong meteikan. (Wadek Mark 3:13-15.) Doadoahk wet kin pahrekiong wehwehn lepin lokaiahn Krihk apostolos, me kohsang lepin lokaia me wehwehki “en kadarala.” Ahpw, ni ahnsou me mwomwohdiso en Kristian kereniong wiawihda, wahnpoaron ko pil alehdi pwais en apwalih mwomwohdiso kan.—Wiewia 1:20-26; 15:1-22.
8, 9. (a) Dahme wahnpoaron 12 ko keieu nsenohki? (b) Ihs me pil ale pwukoa teikan me wahnpoaron ko oh ohl mah kan kihong?
8 Dahme wahnpoaron 12 ko kin keieu nsenohki? Dahme wiawi mwurin rahnen Pendekos kin kasalehda pasapengpe. Ni ahnsou me akamai ehu pwarada duwen nehnehpeseng en mwenge ong liohdi kan, wahnpoaron 12 ko ekerpene tohnpadahk kan oh nda: “E suwediong kiht se en pohnsehsehla padahkpen mahsen en Koht pwehki at pahn nehk mwohni [“mwenge,” NW] kan.” (Wadek Wiewia 6:1-6.) Wahnpoaron ko eri pilada brother teikan me konehng en apwalih “doadoahk wet” pwe wahnpoaron kan en kak kihong ar ahnsou unsek ong “doadoahk en wia padahk.” Koasoandi wet imwikihla sapwellimen Siohwa kapai ni en “mahsen en Koht eri lolohkseli. Tohnpadahk ko nan Serusalem ahpw wie tohtohla.” (Wiewia 6:7) Eri, pwukoa me keieu kesempwal me wahnpoaron ko ahneki iei en kihda padahk mehlel en Paipel.—Wiewia 2:42.
9 Mwuhr, pwukoa laud kan kowohng meteikan. Ki sawas en sapwellimen Koht manaman, Pohl oh Parnapas pekederla nin duwen misineri sang mwomwohdiso en Andiok. Ira pil wiahla wahnpoaron kei, mendahki ira sohte iang wia kisehn tepin wahnpoaron 12 ko. (Wiewia 13:1-3; 14:1-3; Kal. 1:19) Wahnpoaron ko oh ohl mah kan nan Serusalem pil pwungki ara wiahla wahnpoaron kei. (Kal. 2:7-10) Mwurinte mwo, Pohl ahneki pwukoa en kihda padahk mehlel en Paipel. Siohwa eri ketin doadoahngki ih en ntingihdi nah keieun kisinlikou.
10. Nan mwehin wahnpoaron ko, koaros Kristian kan me keikihdi sapwellimen Koht manaman kin kihda padahk mehlel en Paipel? Ke kak menlau kawehwehda?
10 Ahpw koaros Kristian me keikihdi sapwellimen Koht manaman kin iang apwalih doadoahk en kalohk oh kaunopada padahk kan en Paipel? Soh. Wahnpoaron Pohl padahkihong kitail: “Kaidehk irail koaros wahnpoaron, de soukohp, de sounpadahk. Koaros sohte kak wiahda soangen mwekid kapwuriamwei kan.” (1 Kor. 12:29) Mendahki koaros me keikihdi sapwellimen Koht manaman kin iang doadoahk en kalohk, me malaulaute—me welimen—me ntingihdi pwuhk 27 en Palien Pwuhk Sarawi ni Lokaiahn Krihk.
Ladu Lelepek nan Atail Ahnsou
11. “Dipwisou” dah kan me laduwo kasapwilda pwehn apwalih?
11 Mahsen kan en Sises me kileldi nan Madiu 24:45 oh Luk 12:42 kasalehda ni sansal me pahn pil mie pwihnen ladu lelepek oh loalokong me momour nin sampah nan imwin rahn akan. Kaudiahl 12:17 kasalehda irail pwukat nin duwen “luhwen” kadaudok en liho. Nin duwen pwihn ehu, luhwen irail pwukat kasapwilda pwehn apwalih sapwellimen Krais dipwisou kan koaros nin sampah. “Dipwisou kan” me sounpapah loalopwoat menet kasapwilda pwehn apwalih iei doadoahk koaros oh mehkoaros me pidada doadoahk en Wehio me Nanmwarkio sapwellimaniki, duwehte sounkalohk kan, ihmw kan oh ohpis kan.
12, 13. Ia duwen Kristian men ese me Koht ketin malipe ih?
12 Ia duwen emen Kristian ese ma e ahneki koapworopwor en nanleng oh wia kisehn luhwen me keidi kan? Pasapeng dierekda ni en wahnpoaron Pohl koasoiong irail kan me iang ih ahneki koapworopwor en mi nanleng: “Pwe irail koaros me sapwellimen Koht manaman kin kahluwa, irail pwukat wia sapwellimen Koht seri kei. Pwe kumwail sohte ale irair en lidu me kahrehiong kumwail en pwurehng masak, ahpw kumwail ale irair en seri pwekpwekda kei, ni irair wet kitail kin likwer nda: ‘Abba, Semei!’ Sapwellimen Koht manaman kin ehuong irair en loalatail oh atail madamadau me kitail sapwellimen Koht seri kei. Eri, ma kitail seri kei, kitail pil wia seri en sohso kei: uhdahn seri en sohsohn Koht kei, ahpw iengen Krais seri sohso kei, ma kitail iang ih lokolok pwe kitail en iang ih linganla.”—Rom 8:14-17, NW.
13 Ni mengei, emenemen irail pwukat iei me keikihdi sapwellimen Koht manaman oh me Koht ketin ‘malipe,’ de luke, ong nanleng. (Ipru 3:1) Koht me ketin luke emenemen irail. Eri, irail kin mwadang mwekidki ni soh peikasal oh masak oh kin pwungki en wiahla sapwellimen Koht seri. Paipel mahsanih: “Oh kumwail keidier sang me sarawio, kumwail koaros kin ahneki loalokong.” (1 Sohn 2:20, NW) Eri irail sohte pein pilada koapworopwor wet ong irail, ahpw Koht me ketin kilelehkiniraildi sapwellime kilel, de sapwellime manaman.—2 Kor. 1:21, 22; 1 Pit. 1:3, 4.
Madamadau Pwung
14. Ia duwen me keidi kan kin kilangwohng luhk me re ale?
14 Ia duwen me keidi pwukat en kilangwohng pein irail ni arail kin awiawih katingparail nanleng? Mendahki re pohnese me luhk kaselel ehu met, re wehwehki me ihte luhk ehu met. Irail anahne kolokol arail lelepek lao lel mehla pwehn ale katingparail. Ni karakarahk, re ahneki pepehmohte me Pohl ahneki ni eh koasoia: “Mehlel, riei ko, I sohte mwahn lemehiong me I alehdier kisakiso; ahpw soahngteieu me I kin wia: I kin manokehla dahme mi mwuri, oh wia uwen ei kak pwe I en lel dahme mi mwohi. Eri, I kin wenowohngete ni imwi pwe I en kak alehdi kisakiso, iei paeker en Koht sang rehn Krais Sises ong ni mouren powe.” (Pil. 3:13, 14) Irail luhwen me keidi kan anahne wia uwen me re kak en kin ‘weweidki nan arail mour soangen ahl me Koht ketin kilelehiong irail ni eh ketin malipeiraildo. Ahnsou koaros irail kin kasalehda arail mpahi,’ oh wia met “ni lemmwin oh poadidi.”—Ep. 4:1, 2; Pil. 2:12; 1 Des. 2:12.
15. Ia duwen Kristian kan kin kilangwohng irail kan me kin tungoale pilawa oh nim wain ni rahn en Katamano? Ia duwen me keidi kan en kilangwohng pein irail?
15 Ni pali teio, ia duwen Kristian teikan en kilangwohng emen me kose me ih emen me keidi oh tepida tungoale pilawa oh nim wain ni rahn en Katamano? Meteikan sohte konehng en kadeiki ih. Met kin pidadahte nanpwungen ih oh Siohwa. (Rom 14:12) Ahpw, Kristian kan me uhdahn wia me keidi kei sohte kin kasik me meteikan en kesempwalki irail. Re sohte kin kamehlele me pwehki irail me keidi kei, irail wehwehki padahk mehlel laudsang ekei me koahieklahr kan me wia kisehn “pokon kalaimwun.” (Kaud. 7:9, NW) Re sohte kin kamehlele me re ahneki sapwellimen Koht manaman laudsang dahme iengerail “sihpw teikan” ahneki. (Sohn 10:16, NW) Re sohte kin kasik meteikan en wiahki irail aramas tohrohr, oh re pil sohte kin kose me ni arail kin iang tungoale pilawa oh nim wain, met kahrehda re lapalapasang elder kan nan mwomwohdiso.
16-18. (a) Koaros me keidi kan kin iang kihda kawehwe kapw en padahk mehlel kan en Paipel? Ke kak menlau kawehwehda? (b) Dahme kahrehda Pwihn me kin apwalih mwomwohdiso nan sampah pwon sohte anahne koasoiong irail koaros me kose me re keidi?
16 Ia duwe, irail koaros me keidi kan nan sampah kin wia kisehn pwihn ehu me kin koasoipene oh kihda kawehwe kapw en padahk mehlel kan sang Paipel? Soh. Nin duwen pwihn ehu, laduwo kin pwukoahki kihda padahk mehlel ong sapwellimen Krais me keidi kan koaros, ahpw irail koaros sohte kin wia soangen pwukoa tehieu. (Wadek 1 Korint 12:14-18.) Nin duwen atail koasoiahier mwowe, ni mwehin wahnpoaron ko, koaros kin iang pidada doadoahk kesempwal en kalohk. Ahpw ekeite me iang ntingihdi pwuhk kan en Paipel oh apwalih mwomwohdiso en Kristian.
17 Karasepe: Iren Paipel kan ekei pak koasoia duwen “mwomwohdiso” eh kin koasoanehdi pwihn me kin apwalih dihp laud kan. (Mad. 18:17) Ahpw ni mehlel, irail elder kante me kin apwalih pwukoa wet pwehn wiliandi mwomwohdiso. Elder kan sohte kin koasoiong irail tohn mwomwohdiso koaros pwehn ale arail madamadau mwohn irail wiahda pilipil ehu. Irail kin wia pwukoa wet me irail ahneki pwehn wiliandi mwomwohdiso pwon.
18 Duwehte rahnwet, ekeite me keidi kan me ahneki pwukoa en wiliandi pwihn en ladu wet. Irail iei Pwihn me kin apwalih mwomwohdiso nan sampah pwon en Sounkadehdehn Siohwa kan. Irail ohl keidi pwukat iei me kin apwalih doadoahk en Wehio oh kihda padahk mehlel kan en Paipel. Duwehte nan mwehin wahnpoaron ko, pwihn wet sohte kin tuhwong emenemen me keidi kan mwohn re wiahda pilipil kan. (Wadek Wiewia 16:4, 5.) Ahpw, Sounkadehde me keidi kan koaros kin iang pidada laud doadoahk en dondol me kin wiewiawi met. Nin duwen pwihn ehu, “ladu lelepek oh loalokong” wia paliwar ehu, ahpw nin duwen emenemen, irail ahneki soangsoangen doadoahk kan.—1 Kor. 12:19-26.
19, 20. Madamadau toupahrek dahieu me pokon kalaimwun ahneki ong “ladu lelepek oh loalokong” oh eh Pwihn me kin apwalih mwomwohdiso nan sampah pwon?
19 Ia duwen ire kan me kitail koasoiapenehr mwowe pahn kamwakid pokon kalaimwuno me wie tohtohla oh ahneki koapworopwor en mour soutuk nin sampah? Nin duwen kisehn sapwellimen Nanmwarkio dipwisou kan, irail kin perenki utungada ni unsek koasoandi en Pwihn me kin apwalih mwomwohdiso nan sampah pwon, me kin wiliandi “ladu lelepek oh loalokong.” Pokon kalaimwun kin kalahnganki padahk mehlel kan en Paipel me pwihn wet kin kihda. Mendahki pokon kalaimwuno kin wauneki laduwo nin duwen pwihn ehu, re kin kanaiehng pwe irail en dehr wiahki emenemen me wia kisehn laduwo nohk kesempwal. Sohte Kristian men me uhdahn keikihdi sapwellimen Koht manaman kin men de kasik met en wiawiong irail.—Wiewia 10:25, 26; 14:14, 15.
20 Sohte lipilipil ma kitail wia “papah teikan,” me wia kisehn luhwen me keidi kan, de kisehn pokon kalaimwun, kitail en koasoanehdi teng en utungada ni unsek sounpapah loalopwoat menet oh eh Pwihn me kin apwalih mwomwohdiso nan sampah pwon. Emenemen kitail en kin “mwasamwasahn” oh kadehde me kitail pahn lelepek lao lel ni imwi.—Mad. 24:13, 42.
Ke Tamataman?
• Ihs “ladu lelepek oh loalokong”? Ihs irail papah teikan?
• Ia duwen emen kin ese me Koht ketin malipe ih?
• Ihs me uhdahn pwukoahki kaunopada kawehwe kapw en padahk mehlel kan en Paipel?
• Ia duwen emen me keidi anahne kilangwohng pein ih?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 31]
Pwihn me kin apwalih mwomwohdiso nan sampah pwon kin wiliandi ladu lelepek oh loalokong. Koasoandi wet duwehte ni mwehin wahnpoaron ko