IRELAUD RIAU
Kaunopada Pwe Omw Pwopwoud en Pweida
1, 2. (a) Ia duwen Sises eh ketin kasalehda kesempwalpen koasoandi mwahu? (b) Kaunopada mwahu kin inenen kesempwal ong dah?
KAUWADA ihmw ehu kin anahne kaunopada mwahu. Mwohn poahsoan en ihmwo eh pahn kokouda, sahpw anahne alahlda oh koasoandi en ihmwo anahne wiawihda. Ahpw, mie mehkot tohrohr me kesempwal. Sises mahsanih: “Pwe ihs rehmwail, nan eh koasoakoasoane en kauwada eh imwen doulik ehu, e soh pahn mwohndi mahs oh medemedewe uwen pweine, pwe en kilang ma mie reh mwohni me itar kanekehla ihmwo.”—Luk 14:28.
2 Dahme kin mehlel ong kauwada ihmw ehu pil kin mehlel ong wiahda mour en pwopwoud me kak pweida. Me tohto kin nda: “I men pwopwoudida.” Ahpw meh depe pahn uhdi oh medewe uwen pweine oh pwukoa kan? Paipel mahsanih me pwopwoud iei mehkot mwahu, ahpw e pil kasalehda kahpwal kan en mouren pwopwoud. (Lepin Padahk 18:22; 1 Korint 7:28) Ihme kahrehda irail kan me kaukaunop ren pwopwoudida anahne ese dahme mehlel duwen kapai kan oh uwen pweinen pwopwoudida.
3. Dahme kahrehda Paipel kak sewese irail kan me kaukaunop ren pwopwoudida? Mehnia peidek siluh me Paipel pahn sewese kitail en sapengala?
3 Paipel kak sawas. Kaweid kan me mi nan Paipel kohsang rehn Siohwa Koht me tepin ketikihda koasoandi en pwopwoud. (Episos 3:14, 15; 2 Timoty 3:16) Pwuhk wet ntingdi mahs ahpw kaweid kan kak doadoahk ong atail ahnsou. Eri ni atail doadoahngki kaweid pwukat, kitail en tehk peidek pwukat (1) Ia duwen emen eh kak ese ma e kakehr pwopwoudida? (2) Soangen irair mwahu dah me e pahn tehk rehn aramas me e men pwoudiki? oh (3) Ia duwen ara kak kasalehda wahu ni ahnsoun ara esehla emenemen?
KE ONOPADAHR KEN PWOPWOUDIDA?
4. Dahme keieu kesempwal pwe en kolokol mouren pwopwoud mwahu? Dahme kahrehda?
4 Kauwada ihmw ehu ele pweilaud, ahpw en apwahpwalih oh onohne ahnsou reirei pil pweilaud. Met pil kin duwehte pwopwoud. Pwopwoudida kin mwomwen apwal, ahpw ke pil anahne medewe dahme ke pahn wia pwe kumwa en kolokolete amwa nanpwungmwahu ahnsou koaros. Dahme kin pid omw kolokol soangen nanpwungmwahu wet? Amwa kin kapwaiada amwa inoun pwopwoud ni mehlel inenen kesempwal. Iet duwen Paipel eh kawehwehda nanpwungmwahu wet: “Iei kahrepe wet me ohl emen pahn kin mweikihsang seme oh ine oh ehukihong eh pwoud, pwe ira en kin wiahla ehu.” (Senesis 2:24) Sises Krais ketikihda kahrepe ehute sang nan Paipel me mweidada mweipeseng en pwopwoud oh kak pil pwurehng pwopwoudida. Met iei “nenek,” de wia nsenen pwopwoud rehn emen me kaidehn omw pwoud. (Madiu 19:9) Tamataman koasoandi en Paipel pwukat ma ke kin medemedewe ken pwopwoud. Ma ke saikinte kak kapwaiada inou kesempwal wet, eri ke saikinte onopadahng pwopwoud.—Deuderonomi 23:21; Eklesiasdes 5:4, 5.
5. Mendahki ekei aramas kin masangki wiahda inou kesempwal en pwopwoud, ahpw dahme kahrehda irail me men pwopwoudida anahne uhdahn kesempwalki?
5 Aramas tohto kin masak wiahda inou kesempwal wet. Emen ohl pwulopwul wehkada: “Ei wehwehki me kiht riemen pahn mihmihpene erein at mour kahrehda ei kin pehm me I selidi oh sohla saledek.” Ahpw ma ke uhdahn poakohng aramas me ke men pwoudikio, inou wet sohte pahn wia mehkot katoutou. Ahpw e pahn kihong uhk nsenamwahu. Ni pwopwoud ehu ara kin wehwehki kesempwalpen inou wet, ira pahn kin men mihpene ahnsou mwahu de ahnsou apwal oh sawaspene sohte lipilipil ma dahme pahn wiawi. Wahnpoaron Pohl ntingihedi me limpoak mehlel kin “sewesei kitail en loalenohng apwal akan koaros” oh “kanengamah ni mehkoaros.” (1 Korint 13:4, 7) Emen lih nda: “Inoun pwopwoud kin kahrehda ei nsenamwahu. I nsenamwahuki at kak ndahng pein kiht oh wehipokon me se pahn patpene oh sohte mweipeseng.”—Eklesiasdes 4:9-12.
6. Dahme kahrehda keieu mwahu ken dehr mwadang pwopwoudida ni omw pwulopwulte?
6 Ke anahne koahiekla pwe ken kak kapwaiada inou wet. Ihme kahrehda e pahn mwahu ken dehr mahs pwopwoudida ni omw pwulopwulte ni ahnsou me ke tepida ahneki ineng en wia nsenen pwopwoud pwe ineng wet kin kehlail. Met kak kauwehla omw pilipil. Me pwulopwul kan kin mwadang wekila ni arail lalaudla. Tohto irail me pwulopwulte oh pwopwoudida kin diarada me mwurin sounpar keite, arail anahn oh ineng kan oh pil ahn arail pwoud kin wekila. Roporop kan kasalehda me irail kan me pwulopwulte oh pwopwoudida kin kalapw nsensuwed oh men mweisang arail pwoud laudsang irail ko me awih lao re laudla. Eri ke dehr mwadang pwopwoudida. Omw pahn kiripw erein sounpar kei pahn kihong uhk ahnsou mwahu en esehla soahng kan me pahn kahrehiong uhk ken koahiekla oh kak wiahla lih oh ohl pwopwoud mwahu. Omw pahn awih mahs kak sewese iuk wehwehkihla pein kowe. Met iei anahn ehu ma ke men omw mouren pwopwoud en pweida.
ESEIUKALA MAHS
7. Dahme kahrehda irail me kaukaunop en pwopwoudida anahne kasawih mahs pein irail?
7 Ia duwe, ke kin mengeiki nda irair kan en soangen aramas me ke men pwoudiki? Me tohto kin wia met. Ahpw ia duwen kowe? Soangen irair dah me ke ahneki me pahn sewese mouren pwopwoud ehu en kak pweida? Soangen ohl pwopwoud de lih pwopwoud dah men ke pahn wiahla? Karasepe, ke kin pwungki me ke sapwung oh ale kaweid, de ahnsou koaros kihda kahrepen omw wiahda sapwung ni emen eh kin kapwung uhk? Kowe aramas emen me kin kalapw peren de nsensuwed oh kalapw kaulim? (Lepin Padahk 8:33; 15:15) Tamataman me omw pwopwoudida sohte pahn wekidala soangen aramas dahmen kowe. Ma ke aklapalap, kehnsensuwed de nohn medewe me sohte mehkot kak pweida ni omw kiripw, ke pahn pil wiahte soahngo ni omw pahn pwopwoudida. Pwehki e apwal en kilang pein kitail duwehte meteikan ar kin kilang kitail, ke sou idek rehn omw pahpa de nohno de kompoakepahmw men me ke kin likih duwen arail madamadau oh kaweid? Ma ke diarada soangen wekidekla kei me ke anahne wia, nantihong wekidala mwohn omw pahn kaunopada en pwopwoud.
8-10. Dahme Paipel kin kaweidki me pahn sewese emen en kaunopada ong pwopwoud?
8 Paipel kin kangoange kitail en mweidohng sapwellimen Koht manaman en kin kamwakid kitail pwe kitail en ahneki irair kan me duwehte, “limpoak, peren, popohl, kanengamah, kadek, kamwahu, pwoson, opampap, kaunda pein kitail.” E pil padahkihong kitail me ‘atail lamalam uhdahn pahn onohnsapahlda’ oh kitail en ‘onehda sapahl pein kitail ong ni aramas kapw me wiawihda rasehng Koht, oh me kin kasalehda pein ih ni mour mehlel en pwung oh sarawi.’ (Kalesia 5:22, 23, NW; Episos 4:23, 24) Omw kin kapwaiada kaweid wet ni omw kiripwte pahn duwehte omw nekidala mwohni nan bank, mehkot me pahn uhdahn katapan ni ahnsou kohkohdo ni omw pahn pwopwoudida.
9 Karasepe, ma kowe lih emen, sukuhlki ken kin tehk mwahu ‘omw lingan en mihmi loalomwen ni mour mwakelekel en nan kapehdomwen’ laudsang omw pahn kin tehk mwomwomwen. (1 Piter 3:3, 4) Mpahi oh ahneki madamadau toupahrek pahn sewese iuk ken ahneki erpit, “elin kapwat lingan” mehlel ehu. (Lepin Padahk 4:9; 31:10, 30; 1 Timoty 2:9, 10) Ma kowe ohl emen, ken sukuhlki duwen omw pahn kadek oh wauneki lih akan. (1 Timoty 5:1, 2) Ni omw kin sukuhlki en wiahda pilipil kan oh kapwaiada pwukoa kan, ahnsowohte ken pil kin sukuhlki en mpahi oh aktikitik. Omw kin men kaunda meteikan pahn kahrehda kahpwal nan pwopwoud ehu.—Lepin Padahk 29:23; Maika 6:8; Episos 5:28, 29.
10 Mendahki e sohte kin mengei en wekidala omw madamadau ong ire pwukat, ahpw ih me Kristian koaros kin anahne nantihong wia. Met pahn sewese iuk ken wiahla ohl de lih pwopwoud mwahu.
SOANGEN ARAMAS DAH ME KE MEN PWOUDIKI?
11, 12. Ia duwen aramas riemen ara pahn diarada ma ira kak mihmihpene ni minimin de soh?
11 Ke kak pein pilada ihs me ke men pwoudiki wasa me ke kousoan ie? Ma ei, dahme ke anahne wia ma ke diarada emen me ke mwahuki? Keieu, ke anahne pein idek rehmw, ‘I uhdahn men pwopwoud?’ E lemei en mwadongki ahn emen pepehm sang ni omw pahn kahrehiong en kin kasikasik mehkot me sohte mehlel. (Lepin Padahk 13:12) Eri, pein idek rehmw, ‘I kakehr pwopwoudida?’ Ma ke sapeng ei ong peidek riau pwukat koaros, dahme ke pahn wia mwuri pahn pidada tiahk en wasa me ke kousoan ie. Nan ekei sahpw, mwurin omw pahn tetehk aramas me ke mwahukio erein ahnsou kis, ele ke pahn kasalehiong me ke men esehla ihs ih. Ma e sohte pwungki, ke dehr ngihtehte lao ke kalingeringerihada. Tamataman me pil mie eh pwuhng en wiahda pilipil ong ire wet. Ahpw ma e pwungki, ele ke pahn koasoanehdi ahnsou kumwa en kin esehla emenemen ni amwa pahn kin wia soahng kan me duwehte kohla mwemweit oh kilang wasa lingan kan. Met pahn kihong uhk ahnsou mwahu en kilang ma e pahn mwahu en pwoudiki aramas menet.a Dahme ke anahne diarada nan soangen ahnsowo?
12 Pwe en sapengala peidek wet, song medewehla mehn keseng riau, mwein piano oh kida. Ma mehn keseng pwukat pahn kapwungpwungla, ehuehu ira kak pein wiahda ngilen keseng kaselel. Ahpw ia duwen ma ira koaros pahn kesengpene ahnsoutehkis? Eri ngilara anahne ehupene de pwungpene. Met duwehte nanpwungen kowe oh emen me ke men pwoudiki. Emenemen kumwa ele nantihong pwe kumwa en kamwahwihala amwa irair kan. Ahpw iet peidek en: Kumwa pwungpene? De kumwa kak mihmihpene ni minimin?
13. Dahme kahrehda e sohte konehng ken men esehla emen me sohte kin iang omw pwoson?
13 E kesempwal kumwa koaros en ahneki pwosonteieu oh kin peikiong kaweid teieu. Wahnpoaron Pohl ntingihedi: “Kumwail dehr kapahrek kumwail ong me seupwoson akan.” (2 Korint 6:14; 1 Korint 7:39) Pwoudiki emen me sohte kin iang omw pwoson pahn kak kahrehda amwa uhdahn pahn saminimin. Ahpw, ma kumwa koaros kin poadidiong Siohwa Koht, met kin wia poahsoanpen miniminpene me keieu kehlail. Siohwa ketin kupwurki ken peren oh ahneki soangen nanpwungmwahu me ke kak karanihala aramas me ke pwoudikihda ni uwen me kak. E ketin kupwurki kumwa oh Ih en patpene ni sahl silipwoat en limpoak.—Eklesiasdes 4:12.
14, 15. Ahneki pwosonteieu ihte me kak kahrehda miniminpene nan pwopwoud ehu? Menlau kawehwehda.
14 Amwa kin kaudokiong Koht kin keieu kesempwal ong amwa miniminpene, ahpw e pil pid me laudsang met. Pwe kumwa en miniminpene, kowe oh me ke pahn pwoudikio anahne ahneki mehn akadei me duwepenehte. Ia omw mehn akadei kan? Karasepe, ia amwa pepehm duwen naineki seri kan? Dahme keieu kesempwal nan omw mour?b (Madiu 6:33) Nan mouren pwopwoud ehu me pweida, ira wia kompoakepah mwahu kei oh perenki mihmihpene. (Lepin Padahk 17:17) Me pid met, ira anahne ahneki soahng kan me ira koaros perenki. Ma met sohte wiawi, e pahn apwal en kolokol nanpwungmwahu rehn emen, ahpw keieu nanpwungen pwopwoud. Ahpw ia duwe, ma aramas me ke pahn pwoudikio kin perenki soahng ehu me duwehte alu kohla wasa lingan ehu ahpw ke sohte kin perenki, eri met wehwehki me kumwa en dehr pwopwoudida? Soh, pwe mwein kumwa perenkipene soahng teikan me kesempwal sang met. Patehng met, ke kak kaperenda me ke pahn pwoudikio sang ni omw kin iang ih wia soangen wiewia mwahu kan me e kin perenki.—Wiewia 20:35.
15 Ni mehlel, pali laud en ahnsou, amwa kak mihmihpene ni minimin de soh kin kohsang ma emenemen kumwa pahn perenki wekidala eh koasoandi kan pwe en pwungiong ahn meteio, ahpw kaidehn sang amwa duwepenehte. Ke pahn idek: “Dahme pahn wiawi ma se sohte pwungpene? Se kak koasoiapene ire pwukat ni meleilei oh wahu? De at kin koasoipene kalapw imwikihla at akamai?” E pahn mwahusang omw nda, “Se pwungkipene mehkoaros?” (Episos 4:29, 31) Ma ke men pwopwoudida, kanahieng emen me aklapalap, ngihtehtehki eh madamadau oh sohte pwungki ahn meteikan, de kalapw men koaros en pwungki dahme e pwungki.
DIARADA MWOWE
16, 17. Dahme ohl emen de lih emen pahn kin tehk ni eh medemedewe emen me e pahn pwoudiki?
16 Irail me ahneki pwukoa nan mwomwohdiso kin “ale keseu mahs.” (1 Timoty 3:10) Ke pil kak doadoahngki kaweid wet. Karasepe, lih kiripw men mwein pahn idek, “Dahme aramas kin esehki ohl menet? Ihs kompoakepah kan? E kin kasalehda me e kak kaunda pein ih? Ia mwomwen eh wiewia ong aramas mah kan? Soangen peneinei dah me e tikida ie? Ia mwomwen eh kin ehuong eh peneinei? Ia eh madamadau ong mwohni? E kin sakaukihla sakau en wai? E kin kehlingeringer oh pil lemei? Soangen pwukoa dah kan me e ahneki nan mwomwohdiso oh ia duwen eh kin kapwaiada? I kak uhdahn wauneki ih?”—Lipai 19:32; Lepin Padahk 22:29; 31:23; Episos 5:3-5, 33; 1 Timoty 5:8; 6:10; Taitus 2:6, 7.
17 Ohl kiripw men ele pahn idek, “Ia duwe, lih menet kin poakohng oh wauneki Koht? E kin ese apwalih ihmw ehu? Dahme eh peneinei pahn kasik sang kiht? E koahiek, pwerisek oh ese kasohtik? Dahme e kin koasoia? E kin uhdahn nsenohki meteikan, de e kin nsenohkihte pein ih oh liderewes? Ih aramas likilik men? E pahn perenki uhpah eh tapwi de e pahn keptakai de pil uhwong?”—Lepin Padahk 31:10-31; Luk 6:45; Episos 5:22, 23; 1 Timoty 5:13; 1 Piter 4:15.
18. Ma kumwa kilangada luwet ehu erein amwa kin esehla emenemen, dahme kumwa anahne medemedewe?
18 Dehr manokehla me aramaso kadaudok en Adam me sohte unsek, a kaidehn emen sang pwuhk en limpoak ehu. Aramas koaros kin ahneki sapwung kan oh kumwa anahne pohnsehsehla ekei sapwung pwukat, sohte lipilipil ma ahmw sapwung de eh sapwung. (Rom 3:23; Seims 3:2) Patehng met, ni amwa tehkada me mie ahn emen luwet ehu, met kak kihda ahnsou mwahu kumwa en kak kekeirda nin duwen Kristian men. Karasepe, ia duwen ma erein amwa kin esehla emenemen kumwa akamaida. Nna medewehla met: Aramas akan me poakohng oh wauneki emenemen pil kin akamaipene ekei pak. (Pil kilang Senesis 30:2; Wiewia 15:39.) Ia duwe, kumwa koaros anahne ekiste kalaudehla amwa kanengamah oh esehla ia duwen amwa pahn kamwahwihala ire ko ni popohl? (Lepin Padahk 25:28) Aramas me ke pahn pwoudikio kin kasalehda me e men kamwahwihala pein ih? A ia duwen kowe? Ke kak sukuhlki ken dehr kin kehnsensuwed? (Eklesiasdes 7:9) Ni amwa kin esehla kamwahwihala kahpwal kan, kumwa pahn kak koasoipene ni mehlel. Met uhdahn kesempwal ma kumwa pahn pwopwoudida.—Kolose 3:13.
19. Dahme pahn mwahu en wia ma sapwung laud kan me pwarada erein amwa esehla emenemen?
19 Ahpw, ia duwen ma ke diarada mehkot me uhdahn kapwunode iuk? Ke anahne medemedewe kanahieng duwen met. Mendahki ia uwen omw mwahuki ih de men pwoudiki, dehr pohnsehsehla sapwung laud kan. (Lepin Padahk 22:3; Eklesiasdes 2:14) Ma ke diarada sapwung laud ehu reh, e uhdahn konehng ken uhdihsang amwa kin song en esehla emenemen oh dehr wiahda inou reh.
AMWA AHNSOUN ESEHLA EMENEMEN EN WAHUN
20. Ia duwen aramas riemen ara kak kolokol tiahk mwakelekel erein ara ahnsoun esehla emenemen pwe aramas en dehr lokaiahki?
20 Ia duwen omw kak wiahiong amwa ahnsoun esehla emenemen en wahun? Keieu, kanahieng pwe omw wiewia kan en mwahu pwe aramas en dehr kauwe. Ia duwe, aramas kin kilangwohng kolpe, metik, de pwoalehdi emen mehkot konehng en wiawi nanpwungen me saikinte pwopwoud nan wasa me ke kin mi ie? Mehnda ma aramas sohte kin suwedki soangen wiewia pwukat, met mweimwei en wiawi ihte nanpwungen riemen me koasoanedier ira en pwopwoudida. Kanahieng amwa wia mepwukat pwe en dehr kahrehiong kumwa en wia tiahk samin de nenek. (Episos 4:18, 19; Melkahkahn Melkahka kan en Solomon 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10) Pwehki mohngiong me widing, e pahn konehng kumwa en dehr kelehpwla nan ihmw, nan sidohsa de wasa kis me pahn kakete kahrehiong kumwa en wia tiahk sohte konehng. (Seremaia 17:9) Kolokol tiahk mwakelekel erein amwa ahnsoun esehla emenemen kin kadehdehda me ke kin kaunda pein kowe oh uhdahn nsenohki meteio laudsang dahme ke mwahuki. Ahpw me keieu kesempwal, kolokol tiahk mwakelekel erein soangen ahnsou duwehte met pahn kaperenda Siohwa Koht me kin ketin padahkihong sapwellime ladu kan en liksang tiahk samin oh nenek.—Kalesia 5:19-21.
21. Soangen koasoi mehlel dah ele anahn pwe amwa ahnsoun esehla emenemen en wahun?
21 Keriau, amwa ahnsoun esehla emenemen en wahun pil kin pid amwa koasoi mehlel. Ni amwa esehla emenemen oh kumwa koasoanedier en pwopwoudida, mie ire kan me kumwa anahne koasoiapene ni saledek. Ia wasa kumwa pahn kousoan ie? Kumwa koaros pahn doadoahk en mwohni? Kumwa men naineki seri? Patehng met, e pil pahn mwahu ken kasalehda soahng kan me duwehte omw mouren mahs me kak kerempwa amwa mouren pwopwoud. Met kak iangahki pweipwand laud de mehkot me ke pwukoahki de soumwahu de kahpwal me pid paliwar. Pwehki aramas tohto iangada HIV (mwahs me kahrehda AIDS) me sohte kin mwadang sansalda, e sohte sapwung emen de pahpa nohno kan ren peki rehn emen me mahs kin wia nsenen pwopwoud rehn me tohto de kin ale dok en wini en kasahliel en wia keseu en AIDS. Ma keseuo kasalehda me e ahneki AIDS, me soumwahwo en dehr ngihtehtehki ira en pousehlahte ara esehla emenemen ma meteio men uhdi. Ni mehlel, e pahn konehng emen me wia soangen tiahk pwukat mahs en wia keseu en AIDS mwohn eh pahn esehla emen me e men pwoudiki.
MEDEWEHLA MWURIN KAPWOPWOUD
22, 23. (a) Ia duwen emen eh kak sohla ahneki madamadau toupahrek ni eh kaunopadahng rahn en kapwopwoudo? (b) Madamadau toupahrek dah emen anahne ahneki ni eh kin medewe duwen ahnsoun kapwopwoud oh mouren pwopwoud?
22 Erein sounpwong kan mwohnte kapwopwoud, mwein kumwa koaros pahn kedirepwkihla koasoandi en kapwopwoud. Ke kak katikala amwa kapwunod kan sang omw pahn toupahrek. Kapwopwoud laud ehu ele pahn kaperenda tohnpeneinei kan oh tohn arail wasa, ahpw ele e pahn kahrehiong pwopwoud kapwo oh ara peneinei en pwangada oh kanekehla neirail mwohni. Wia ekei tiahk en sahpw kan kak mwahu, ahpw ma ke nohn men alasang oh siaiohng ahn ekei kapwopwoud, e kak kihsang kesempwalpen kapwopwoud oh peren me ke pahn ahneki ahnsowo. Ohl kamwohdo anahne nsenohki pepehm en meteikan, ahpw ih me pwukoahki koasoanehdi dahme pahn wiawi ni rahn en kapwopwoud.—Sohn 2:9.
23 Tamataman me omw kapwopwoud pahn wiawi rahn ehute, ahpw omw mouren pwopwoud pahn wiawi erein omw mour. Dehr nohn medemedewehte ahnsoun kapwopwoud. Ahpw, ken peki sapwellimen Siohwa Koht kaweid oh kaunopada mwowe ong mouren pwopwoud. Eri met ke onopadahngehr ahneki mouren pwopwoud me pahn pweida.
[Nting tikitik me kileldi pahs]
a Met kak wiawi nan sahpw kan me soangen pehsepene wet (dating) kin konehng Kristian kan.
b Pil nan mwomwohdiso, mwein mie ekei irail me sohte kin uhdahn iang wiewia kan nan mwomwohdiso oh sohte kin nsenohki arail nanpwungmwahu rehn Siohwa. Re sohte kin papah Koht ni mohngiong unsek, ahpw mwein re kin mweidohng madamadau oh wiewia en sampah en kin kamwakid irail.—Sohn 17:16; Seims 4:4.
IA DUWEN IRE MEHLEL EN PAIPEL PWUKAT EH KAK SEWESE . . . EMEN EN KAUNOPADA ONG MOUREN PWOPWOUD EHU ME PWEIDA?
Ohl oh lih pwopwoud anahne kolokol ara inou.—Senesis 2:24.
Mas loalen emen kin kesempwal sang mas liki.—1 Piter 3:3, 4.
“Kumwail dehr kapahrek kumwail ong me seupwoson.”—2 Korint 6:14.
Me kin wia tiahk samin kin dohsang Koht.—Episos 4:18, 19.
[Koakon nan pali 19]
TIAHK KAN OH PAIPEL
Pweinen Lih Kamwohd oh Ohl Kamwohd: Nan ekei sahpw, ahn ohl kamwohd peneinei me pahn kin kihong ahn lih kamwohd peneinei mwohni (bride-price). A nan ekei sahpw, ahn lih kamwohd peneinei me pahn kin kihong ahn ohl kamwohd peneinei mwohni (dowry). Tiahk pwukat ele sohte sapwung ma e sohte kauwehla kosonned. (Rom 13:1) Ahpw peneinei me pahn ale mwohnio en dehr noahrok oh peki mwohni oh kepwe laudsang dahme konehng. (Lepin Padahk 28:20; 1 Korint 6:10) Patehng met, peneinei en dehr medewe me pweinen lih kamwohd kahrehda liho eh wia dipwisou pweipweida ehu; de ohl pwopwoudo en dehr pehm me ihte eh pwukoa ong eh pwoud oh en eh pwoudo peneinei iei mwohni.
Ohlo Pwoudiki me Tohto: Ekei tiahk kin mweidada ohl emen en pwoudiki lih tohto. Nan soangen irair wet, ohlo ele pahn wiahla kaun a kaidehn ohl pwopwoud de pahpa men. Oh soangen wiepen pwopwoud wet kin kalapw kahrehda uhpene nanpwungen eh pwoud ko. Ong Kristian kan, Paipel kin mweidohng kitail en kiripw de pwoudiki ohltehmen de lihtehmen.—1 Korint 7:2.
Sohngada Ma Ira Kak Pwopwoud: Aramas tohto kin nda me aramas riemen mihpene mwohn ara kapwopwoud pahn sewese ira en diarada ma ira pahn kak ehupene. Ahpw soangen wiepen pwopwoud wet sohte kin sohngada dahme keieu kesempwal nan pwopwoud me iei inoun kapwaiada ara pwukoa en pwopwoud. Sohte koasoandi ehu likin koasoandi en pwopwoud me kin kihong pwopwoudo oh neira seri kan pepehm en nsenamwahu oh sohte perki mehkot. Mwohn silangin Siohwa Koht, mihpene ahpw sohte kapwopwoud iei tiahk en nenek.—1 Korint 6:18; Ipru 13:4.
[Kilel nan pali 21]
Ni omw kiripw, kakairada irair, tiahk oh koahiek me pahn sawas mwahu nan omw mouren pwopwoud